Tíminn - 14.01.1933, Blaðsíða 2

6
TÍMINN
Félag ungra Framsékn&rmanna
heldur fund í Sambandshúsinu miðvikudaginn 18. þ. m. kl. 8* 1/* síðd.
stundvíslega.
Pyrir fundinum liggur:
1. Lagabreytingar.
2. Umræðuefni: Samsteypustjbrnin.
Félögum, sem hafa skírteini síðasta starfsárs, verða afhent ný
skírteini við innganginn
Félagsstjórnin
c. Veitingaakatt, sem vœri hár, o.
fl.“.
Samþykkt með öllum greiddum at-
kvæðum.
Tillaga frá Stefáni Jónssyni:
„Eundurinn skorar á Alþingi að
styrkja bændur til kaupa á tilbún-
um áburði eins og að undanförnu,
með því að greiða flutningsgjald til
landsins á honum". — Samþykkt í
einu hljóði.
Tillaga frá B. Birnir og Kolbeini
Högnasyni:
„Fundurinn lítur svo á, að sam-
vinnufélög bænda séu um alla af-
komu sama og bændumir sjálfir, og
beri þvi að veita þeim sama styrk
og bændunum í þessum málum“. —
Samþykkt í einu hljóði.
Tillaga frá B. Bimir:
„Fundurinn skorar á Alþingi að
styrkja framleiðslusölufélög bænda
til þess að koma á fót og starfrækja
fullkomna sútunarverksmiðju".
Samþykkt með öllum greiddum at-
kvæðum.
Að siðustu þakkaði fundarstjóri
fundarmönnum fyrir fundarsókn og
góð störf á íundinum og hvatti menn
tii að standa íast saman um réttlátai'
kröfur bændanna.
Upplesið og samþykkt.
Fundi slitið.
Kolbeinh Högnason.
Ellert Eggertsson.
-----O-----
ReykjavíkurannálL
Fyrri hluti annarar umræðu urn
ljárhagsáætlun bæjarins fór fram á
þriðjudaginn var. Aðalágr,einingur-
inn varð, eins og við mátti búast, um
það, hvernig ætti að bæta úr at-
vinnuleysinu í bænum og koma i
veg fyrir framhaldandi aukning þess.
Bærinn er nú búinn að greiða 270 þús.
kr. til atvinnubóta, og ríkissjóður
heíir iagt helming þeirrar upphæðar
á móti. Allir þessir peningar hafa
verið íestir í óarðgæfri vinnu og
íramkvæmdum, sem margar geta
ekki talizt aðkallandi.
íhaldið í bæjarstjórninni vill halda
sömu stefnu næsta ár og áætla 150
þús. kr. úr bæjarsjóði til atvinnubóta
og taka aðrar 150 þús. að láni. Með
framlagi ilkisins yrðu þá lagðar
íram 450 þús. til atvinnubóta i bæn-
um á árinu. þessi upphæð myndi þó,
miðað við reynslu s. 1. árs, hvergi
nærri nægja til að láta hina at-
vinnulausu fá vinnu.
Framsóknarflokkurinn í bæjar-
stjórninni hefir hvað eftir annað á s.
1. ári lýst yfir því, að hann áliti
þessa stefnu íhaldsins i atvinnubóta-
málinu alranga. Framleiðslan (út-
gerðin) í bænum hefði farið siþverr-
andi undaníarin ár, og ætti því bæj-
arstjórnin í stað þess að kasta pen-
ingunum í óarðgæfa vinnu, að verja
atvinnubótafénu til þess að auka
framleiðsluna. Útgerðin þarf að verða
eins mikil og áður, og raunar meiri
vegna fólksfjölgunarinnar, en af
aukning hennar skapast önnur
vinna, og sú peningavelta, sem ein
getur bjargað almenningi í bænum
úr þvi ástandi, sem nú er.
Að fengnum upplýsingum, má telja
það aive.g vist, að bæjarfélagið hefði
getað íengið með hagkvæmum kjör-
um leigða togara írá þýzkalandi nú
um vetrarvertíðina, og það hefði ver-
ið sjálfsögð lausn til bráðabirgða,
meðan verið var að vinna tima til
undirbúnings framtíðarlausn þessa
máls, sem fyr eða síðar verður að
leysa með samvinnufélagsskap sjó-
mannanna sjálfra um útgerðina.
En allar slikar skynsamlegar bjarg-
ráðatilraunir virðast nú ætla að
standa á sérhagsmunakreddum nokk-
urra þröngsýnna einstaklinga, sem
sjálfir þykjast hafa einkarétt á að
standa fyrir framleiðslu bæjarins eft-
ir að þeir eru þó búnir að sýna, að
þeir eru þess alls ekki megnugir eins
og atvinnuleysið sjálft áþreifanlegast
sannar.
Röksemdaleiðsla „máttarstólpanna'‘
er eins og kunnugt er sú, að bærinn
megi ekki við því að fást við útgerð,
af því að tapið á útgerðinni sé svo
mikið. Bærinn á ekki að tapa á út-
gerð. það verðum við að gjöra sjálf-
ir, segir útgerðarmaðurinn Jón 01-
afsson.
Finnst almenningi hún ekki dálitið
einkennileg, þessi þráláta eftirsókn
stórútgerðarmannanna eftir því að fá
að hafa einkaleyfi til að halda áfram
að tapa?I
Þegar „Mlagir“
iueuQ taia saman
þegar fimmtardómsfrv. var til um-
ræðu, héldu ýmsir eindregnustu
andstæðingar málsins því fram, að
liæstiréttur væri „heilagur". Að sjálf-
sögðu eru þá hinir einstöku dómarar
„lieilagir", og hijóta að vera heilagir
meðan þeir iifa. þessi kenning i-
lialdsins er humleg, en mörgum alit
að því óskiljanleg. Tii þess að skilja
lieiiagleikann, þarí þjóöin að fá sem
gieggsta iiugmynd um hina sálarlegu
yíirburði þessara maxma, og af
hverju helgunin kemur. Nú vill svo
vel tii að tveir af þessum mönnum,
Páll Einarsson og Lárus H. Bjarna-
son, liaía „talað saman" opinberlega
og spegiast hugsanir þeirra og orð-
færi' i þeim umræðum. Geta lands-
menn að einliverju leyti gizkað á,
hvað þarf til að verða „heiiagur"
— hjá ihaldinu. — það skal tekið
fram, að Tíniinn tekur að engu leyti
ábyrgð á orðum L. H. B. um Pál
Einarsson, og ef blaðið á að lýsa
sinni skoðun, er það gersam-
•lega andstætt orðalagi, „tóni“ og
efnismeöferð greinarinnar. Tím-
inn myndi alls ekki, og hefir
aldrei birt slíka grein eftir nokk-
urn venjulegar breyskan og synd-
ugan mann. Hitt er svo fágætt,
að „saimheilagir" menn talist við
opinberlega, að slík samtöl má ekki
dylja fyrir þjóðinni, af því að þau
geta eí tii vill skýrt leyndardóminn
um hið „herlaga" eðli hæstaréttar-
dómaranna.
Heimildir greinar þessarar er að
íinna í blaðinu „Lögrétta" 19. júlí
1911 og dómasaíni Landsyfiréttarins
VIII. bindi, bls. 710.
í þá dagtt var Lárus H. Bjarnason
(síðar hæstaréttardómari) prófessor í
lögum við háskólann og bæjarfull-
trúi, en Páll Einarsson (núveiandi
hæstaréttardómari) var þá borgar-
stjóri Reykjavíkur.
Úttekt sína (í blaðinu ,,Lögrétta“)
á mannkostum og hæfileikum Páls
Einarssonai' byrjar L. H. B. með inn-
gangi á þessa leið:
„Ég gríp sára sjaldan til svipunn-
ar, þó að rakki terri gin og rófu
hátt og gjarnmi nokkuð glannalega
að mér. Og aldrei til annars en til
að skemmta mér við breytinguna,
sem á skepnunni verður. Glanna-
gjammið verður að auðvirðilegu út-
burðarvæli og haus og rófa dregst
með jörðu".
Segir L. H. B., að ísafold hafi birt
ósanna sögu um framkomu hans í
bæjarstjórninni og uppgötvar nú, að
„Maðurinn, sem flutt hefir ísafold
sögu þessa, en falið sig að baki
hennar, er Páll Einarsson borgar-
stjóri".
Um stjóm Páls og réttsýni á ný-
afstöðnum fundi bæjarstjórnar
Reykjavíkur segist L. H. B. svo frá:
„Hann (þ. e. borgarstjóri) hagaði
svo atkvæðagreiðslu fyrnefndar fund-
ardag, að hann lýsti fundaratiiði.
samþykkt, er aðeins 1—2 höfðu stað-
ið upp fyi-ir (þ. e. greitt atkvæði
með), og neitaði að leita mótat-
kvæða. Ég átaldi þetta gerræði, en
i stað þess að láta sér segjast, frest-
aði maðurinn, sem er þrárri en nokk-
ur önnur skepna, sem ég þekki —
-----fundinum fram yfir kvöldverð,
en bæjarfulltrtúarnir svöruðu þessu
tiltæki með því að gera fundinn
óályktunarfæran".
Og ennfremur segir L. H. B.:
„Maður skyldi nú ætla, að nokk-
urn veginn viti borinn maður hefði
látið sér nægja þetta svar þæjar-
stjómarinnai'. En Páll Einrasson vur
ekki af baki dottinn. Hann liljóp til
ísafoldar og sneri sögunni svo við,
að ég hefði gert fundnrspjöllin".
Segir L. H. B. þvinæst, að lJall
liafi „þrætt fyrir“ söguburð þennan,
en „játað"' síðar „er sagan var sönn-
uð á hann“.
Heldur L. H. B. svo áfram þess-
ari skemmtilegu(J) sögu um sinn
síðarmeir „heilaga” starfsbróður, Pál
Einarsson:
„Bæjarfulltrúarnir stóðu upp, hver
af öðrum“, segir L. H. B. „ef ég man
rétt, 9 alls, til þess að fræða hann
um, að hann hefði þar farið með
ósatt mál, enda var samþykkt yfir-
lýsing með miklu atkvæðamagni,
af 12 alls, um að fundarspjöll af
minni hendi hefði eigi átt sér stað
Og enn segir L. H. B. og feitletrar:
„Með þessari fundaryfirlýsing var
P. E. lýstur ósannindamaður að ó-
hróðurssögu um ai bæjariull-
trúunum".
Ennfremur:
„Og loks gerði bæjarstjórnin hon-
um þá glennn, að veita manni
starfa, sem P. E. hafði lagst mjög á
móti, og hafði maðurinn þó hvorki
kallað hann „Lammedriver" nó klip-
ið hann „í handlegginn".
Svo kemur stutt lýsing á samtali
milli „hinna heilögu" sjálfra:
„í fundarhlénu, sem varð síðast-
nefndan dag vegna kvöldverðar, vítti
ég P. E., sem var að ráfa um gólf-
ið 1 öngum sinum, fyrir uppspuna
hans um „fundarspjöllin". P. E.
rausaði eitthvað út af því, en ég
gleymdi því fljótt, sem ótal öðrum
meinlokum hans“.
Um lagavit tilvonandi samverka-
manns síns (og sam-„heilags“), Páls,
segir L. H. B. í þessu sambandi:
„— — Ég hélt, að kunninginn
væri að gera gys að lagakunnáttu
P. E., sem allir vita, að er næsta
litil“.
Og síðar:
„— — En vitið þá ekki nægilegt
til að sjá, að hann hjó ekki fjarri
228. gr. hegningarl., sem leggur fang-
elsi eða sektir eða betrunarhúss-
vinnu allt að einu ári, við „bersýni-
lega röngum kærum“. Sú grein
iiggur ekki fjær P. E. en 102. gr.
mér“.
Páll hafði nl. kært L. H. B. fyrir
brot á 102. gr. hegningarlaganna en
bæjai'fógeti og stjórnarráð vísuðu
kærunni frá sór, eftir því sem L.
H. B. segir!
Greininni, s.em er dagsett 16. júlí
1911, lýkur L. H. B. svo á þessa
leið:
„Og vildi ég nú að síðustu gefa
P. E. það góöa ráð, aftur „á Nesið
víkja“, því að þó að ekki kunni
þar nú að vera „svo mikill matur-
inn“ sem áður fýr, þá eru þó áreið-
anlega betri bithagar í Garðasókn
fyrir virðingasjúkan mann og getu-
lítinn, lieldur en í Reykjavík. Hér
„imponerar" hann mönnum ekki“.
En æfintýrinu um „hina heilögu"
er ekki þar með lokið, því að Páll
lét dæma Lárus fyrir meiðyrði í
báðum réttum, en hafði þó ráð hans
„aftur á Nesið að víkja“, þ. e. a. s.
burt úr Reykjavík og norður í land.
En þegar íhaldið stofnaði hæsta-
rétt fór Páll að „imponera" í
Reykjavík. þeir sátu þá hlið við
hlið í hæstarétti, L. H. B. og P. E.
og „imponeruðu“ í máli Sambands-
ins og Garðars Gíslasonar o. fl. þá
ui'ðu þeir báðir sannheilagir í Morg-
unblaðinu.
-----o----
Grestkoma
þýzka herskipið „Schlesien" kom
hingað 7. þ. m. i vináttuheimsókn og
liafði hér nokkurra daga dvöl. Lagði
það af stað heiman að 2. þ. m. og
hreppti óveður og úfinn sjó í hafi.
Samkvæmt friðai'samningunum
mega þjóðverjar eiga sex stórskip til
hernaðar. „Schlesien“ er eitt af
þeim. það er 26 ára gamalt og 13
þús. smál. að stærð. M. a. tók það
þátt i sjóorustunni miklu við Jót-
landsskaga 31. maí 1916, og hlaut
þá nokkrar skemmdir en ekki stór-
kostlegar. Skipshöfnin er 750 manns.
Yfirforinginn heitir Canaris.
Eins og kunnugt er, áttu þjóð-
verjar fyrir heimsstyrjöldina einn
stærsta herskipaflota heimsins. En
þegar vopnahlé var samið urðu þeir
að afhenda flotann og var hann
hafður við Orkneyjar í vörzlu Eng-
lendinga. En þegar bert varð, að
flotinn myndi eiga að afhendast fyrir
fullt og allt, sökktu þýzku sjóliðs-
mennirnir skipunum í Scapaflóa við
Orkneyjar í júní 1919.
Sama dag og þýzka herskipið kom
hingað, gekk yfirforinginn á land og
lieimsótti forsætisráðherra og ýmsa
aðra opinbera starfsmenn. Efndi
hann þvínæst til veizlu á skipsfjöl,
og sama dag um kvöldið hélt for-
sætisráðherra veizlu í landi og bauð
þangað 15 foringjum af herskipinu.
Boðnir voru í veizlur þessar nokkrir
opinberir starfsmenn, svo sem rektor
háskólans, landsímastjóri, borgar-
stjórinn og lögreglustjórinn í Reykja-
vík, Haubold umboðsmaður þjóð-
verja hér, Dr. Max Keil, sem er
þýzkur sendikennari við háskólann
og konsúll Austurríkis Julius
Schopha.
I veizlum þessum voru ræður
fluttar og forsætisráðherra og yfir-
foringi herskipsins fluttu vináttu-
kveðjur, hver fyrir hönd sinnar
þjóðar, enda er för hins þýzka her-
skips í þeim tilgangi ger að treysta
samkomulag og vinarhug milli hinn-
ar þýzku þjóðar og vor íslendinga.
Eins og kunnugt er hefir athygli
á þýzku þjóðinni, landi hennar og
menningu stórlega aukizt hér á landi
undanfarið. Flestir námsmenn, sem
utan fara til dvalar, leita til þýzka-
lands. Með þjóðverjum hefir verið
um langt skeið meiri áhugi en víð-
ast annarsstaðar á máli og bók-
menntum vor fslendinga. Og sér-
stakur félagsskapur, íslandsvina-
félagið, hefir verið stofnað í þýzka-
landi, til að vekja áhuga á íslandi
og íslenzkri menningu. Hér á landi
starfað félagið „Germania" einnig í
þá átt að efla samstarf og andlegt
'samband milli þjóðanna, og útbreiða
þekkingu á þjóðverjum og landi
þeirra. Margir þjóðverjar hafa og
komið hingað hin síðari árin og
ýmsir haft hér dvöl. — Verzlunarvið-
skipti hafa og stóraukizt milli land-
anna í seinni tíð.
Mun þess almennt óskað hér á
landi, að sú kynning fari vaxandi,
sein hafizt hefir fyrir alvöru nú á
síðustu árum, milJi hennar elztu og
yngstu germönsku þjóðar.
----o----
Stntt svar
Sigurður á Veðramóti. skrifar langa
grein í Mbl. nýlega, sem á að vera
svar til mín. En þar sem greinin
er lítið annað en órökstudd ónot og
klúryrði um mig get ég að mestu
leitt hjá mér að svara. Hann er að
vísu með einhver drýgindi um sjálf-
an sig, t. d. hvað hann sé vel stæður
efnalega og hvað hann sé góður sam-
vinnumaður, og vill sanna það með
því að hann hafi verið félagsmaður
í tveimur samvinnufélögum. Úr öðru
félaginu, Kaupfólagi Skagfirðinga,
hrökklaðist hann við litinn orðstír og
í Sláturfélagi Skagfirðinga hefir lítið
borið á Sigurði út á við. þar hafa
aðrir verið meira að verki.
þá er Sigurður talsvert drjúgur yf-
ir því, að einu sinni hafi verið haldn-
ar 30 ræður á móti honum á Sam-
bandsfundi! þegar þess er gætt, að
á Sambandsfundum eru mættir flest-
ir helztu forgöngumenn samvinnufé-
laganna víðsvegar af landinu, þá
virðist nú þetta eiginlega ekki bera
vott um að skoðanir hans séu í
miklu samræmi við skoðanir sam-
vinnumanna svona yfirleitt. Ég man
iítilsháttar eftir þessum umræðum
og ástæðan til að Sigurður var svona
„lífseigur" var sú, að hann tók aftur,
í seinni ræðu, mest af þeim fjar-
stæðum, sem hann hafði haldið fram
í þeirri fyrri, og kom með nýjar í
staðinn. Honum fer enn líkt og þá.
í Skagafjarðarbréfinu skorar hann á
ríkisstjórnina að láta selja freðkjöt
Sambandsfélaganna, og taka þannig
söluna af Sambandinu. í seinni
greininni segist hann hafa ætlazt til
að þessi maður væri Sambandinu til
aðstoðar.
Valtýr frændi Sigurðar setti saman
um mig mjög fáránlega klausu í
Mbl. fyrir nokkrum dögum. Hann
virðist furða sig á þvi að ég skyldi
svara Sigurði, og er það í rauninni
skynsamlegra en ég hefi búizt við
af Valtý. En ég get upplýst það, að
ég svaraði Sig. af þvi mér gafst þar
tilefni tii að skýra ýmislegt, sem
snerti starfsemi Sambandsins og
samvinnufélaganna, en ekki af því
ég áliti Sigurð svo sérstaklega svara-
verðan. þá virðist Valtýr furða sig
á því, að ég skuli ekki ætíð taka
með þögninni öllum svívirðingum
hans í Mbl. um starf mitt fyrir sam-
vinnufélögin. Ég amast ekkert við
Af því Timinn er lesinn
af miklu fleiri mönnum
en nokkurt annað blað,
gefið út hér á landi, hafa
auglýsingar i honum meiri
áhrif en í öðrum blöðum.
Gleymið ekki að auglýsa
ÍSLENZKAR vörur i
Timanum, og að NOTA
ALTAF íslenzkar vörur,
a. m. k. að öðru jöfnu.
því, að Valtýr haldi uppteknum
hætti um afskipti sín af samvinnu-
málum landsins. Rógur og níð því-
líkra manna sem Valtýs skaða ekki
þegar til lengdar lætur.
það kemur nokkuð undarlega fyrir
sjónir, þegar Valtýr er að brigsla
mér um einokunarhugsunarhátt. Ég
veit ekki til að ég hafi sérstaklega
haldið fram þeim skoðunum, sem á
Mbl.-máli venjulega er nefnt einok-
un. Og svo hélt ég líka, að í íhalds-
herbúðunum væri farið að líta öðrum
augum á þetta, eftir að Ólafur Thors
gaf út bráðabirgðalögin um einka-
sölu á saltfiski. J.A
----o-----
Brunabótafélag
Islands
Athygli skal vakin á auglýsingu
félagsins í blaðinu í dag.
Hin iögskylda fasteignatrygging,
sem getið er um í upphafi auglýs-
ingarinnar, livílir á fasteignum í
kaupstöðunum öllum, nema Reykja-
vík, og í öllum kauptúnum, smáum
og stórum.
Frá því er félagið tók til staría,
hefir tryggingarskylda hvilt á fast-
eignum í kaupstöðunum (nema
Rvík) og liinum fjölmennari kaup-
túnum (300 ib. og þar yfir). Með
breytingu þeirri á lögum félagsins,
sem gerð var á síðasta þingi, var
tryggingarskyldan færð út yfir liin
íámennari kauptún. Kom útfærsla
tryggingarskyldunnar til smákaup-
túna almennt í gildi 15. okt. s. 1.,
en fyrir þær einstakar fasteignir,
sem vátryggðar hafa verið áður hjá
öðrum félögum, jafnótt og hinar
eldri tryggingar falla úr gildi.
Óskyldubundna vátryggingu á fast-
eignum getur félagið tekið utan
kaupstaða og kauptúna hvar sem er
á landinu. þó kemur vátrygging vart
til greina fyrst um sinn, þar sem
stofnaðir hafa verið sérstakir vá-
tryggingarsjóðir í sveitum eftir hðim-
ildarlögunum um vátrygging sveiia-
bæja. Hefir nálægt % hreppanna not-
að þau heimildarlög. En frá 15. okt.
1934 færist vátryggingarskylda fast-
eigna einnig út yfir íbúðarhús og á-
föst hús þeim, í öllum sveitum
landsins. Eftir þann tíma verða svo
að kalla allar fasteignir í landinu
utan Reykjavíkur vátryggðar í hinni
innlendu opinberu brunatryggingar-
stofnun.
þess má vænta, að allir þeir, sem
þurfa, eða vilja vátryggja fasteignir
á hinu óskyldubundna svæði — þar
á meðal ríkissjóður fyrir fasteignir
sinar — vátryggi hjá Brunabótafé-
laginu, þar sem iðgjaldataxti félags-
ins er að miklum mun lægri en
annara félaga, sem starfa hér á
landi (Rvík ekki meðtalin).
Engin almenn ’vátryggingarskylda
er lögð á lausafé og heldur engar
almennar hömlur. Hinsvegar eru all-
miklar hömlur á heimild Bruna-
bótafélagsins til að taka lausafjár-
tryggingar. Utan_ kaupstaða og kaup-
túna má félagið þó taka í ábyrgö
h'verskonar lausafé (sjá augl. 2. b.).
I kaupstöðum utan Reykjavíkur og
kauptúnum má félagið taka í ábyrgð
aðeins lausafé vátryggjanda fast-
eigna (húseiganda og notanda húsa,