Tíminn - 22.07.1933, Síða 1

►
Næstu kosningar
Kosningarnar á sunnudaginn
var hafa, eftir því sem nú er
komið í ljós, gert nokkrar breyt-
ingar á skipun þingsins í bili.
Breytingar þessar eru þó minni
en sumum kunna að virðast í
fljótu bragði. Framsóknarflokkur-
inn hafði að vísu hreinan meira-
liluta áður í þinginu, en eigi nú
eftir kosningarnar. En sá meiri-
hluti, sem flokkurinn hafði, not-
aðist ekki vegna skipunar efri
deildar, og upp úr þeim vand-
kvæðum varð samsteypustjórnin.
Nú eftir kosningarnar hefir eng-
inn flokkur út af fyrir sig meira-
hluta. Þau þingsæti, sem bæzt
liafa við íhaldsflokkinn, koma
honum því ekki að neinu veru-
legu liði í þinginu nema því að-
eins, að hann gæti komizt að
samkomulagi við Alþýðuflokkinn
um stjómarmyndun. En til þess
munu ekki vera neinar líkur.
Ihaldsflokkurinn hefir að þessu
sinni fengið sex þingsæti, sem
Framsóknarflokkurinn hafði eftir
kosningarnar 1931. En Alþýðu-
flokkurinn hefir unnið eitt þing-
sæti af íhaldsmönnum. Ihalds-
flokkurinn ræður þannig nú sem
stendur yfir 20 þingsætum, Fram-
sóknarflokkurinn 17 og Alþýðu-
flokkurinn 5.
Úrslit kosninganna gefa hins-
vegar engan veginn rétta hug-
mynd um raunverulegt fylgi
flokkanna í kjördæmunum. Því
að fylgi Framsóknarflokksins
hefir yfirleitt hvergi komið fram
eins mikið og það raunverulega
er.
Greidd atkvæði í þeim kjör-
dæmum, þar sem Framsóknar-
flokkurinn hafði menn í kjöri,
eru um 2500 færri nú en 1931. Og
það er vitanlegt, að þessi minnk-
aða þátttaka hefir aðallega
komið niður á Framsóknarflokkn-
um. I Austur-Húnavatnssýslu t.
d. er frambjóðandi íhaldflokks-
ins kosinn með færri atkvæðum
en frambjóðandi íhaldsins fékk
1931, en þá féll hann með nál.
100 atkv. mun.
Hin minnkaða kosningaþátt-
taka stafar sumpart af því, að
kjördagurinn var á mjög óheppi-
legum tíma, um hásláttinn og
sumpart af því, að frambjóðend-
ur Framsóknarflokksins munu
víðasthvar hafa verið taldir viss-
ir. Það mun a. m. k. fáum hafa
dottið í hug, að minnkuð kosn-
ingaþátttaka gæti orðið til þess,
að íhaldið kæmist í hreinan
meirahluta. Hefir það heldur ekki
orðið. En mikil bjartsýni í slík-
um efnum er varasöm, þó ekki
hafi hlotizt meiri slys af í þetta
sinn. Þá mun og mörgum hafa
fundizt litlu máli skipta, hversu
um þessar kosningar færi, þar
sem aðrar kosningar standa fyrir
dyrum innan skamms og þá til
fjögra ára, en nú aðeins til nokk-
urra mánaða.
Loks má ganga út frá því,
að samstarf Framsóknarmanna
við íhaldsflokkinn um stjórn
landsins, ásamt þeim úrslitum,
sem það samstarf hafði í kjör-
dæmamálinu, muni nokkuð hafa
deyft áhuga fylgismanna Fram-
sóknarflokksins, og gert línurnar
milli hinna andstæðu flokka ó-
skýrari en þær eru vanar að
vera.
Samánburður á heidaratkvæða-
tölum flokkanna í landinu öllu
nú og 1931 er ekki fyrir hendi.
1931 hafði flokkurinn frambjóð-
endur í Reykjavík, Akureyri,
Vestmannaeyjum og Norður-Isa-
fjarðarsýslu, en í engu þessara
kjördæma nú. Hafa Framsóknar-
menn í þessum kjördæmum setið
heima nú eða jafnvel einhverjir
greitt öðrum flokkum atkvæði.
Auk þess var frambjóðandi
Framsóknarmanna í Stranda-
sýslu sjálfkjörinn nú, og koma
þar því engin atkvæði fram.
Staðhæfingar andstæðingablað-
anna um, að atkvæðamagn Fram-
sóknarflokksins í heild hafi
minnkað síðan 1931, eru því al-
gerlega út í bláinn og stórlega
villandi. Hitt mun sönnu nær og
•mun koma í ljós síðar, að fylgi
Framsóknarflokksins fari stór-
um vaxandi alstaðar á landinu,
samhliða því sem fylgi íhalds-
flokksins minnkar.
Eins og áður var fram tekið,
skipta kosningar þær, sem nú
eru nýafstaðnar, fremur litlu
máli. Því að eftir að búið er að
samþykkja stjórnarskrárbreyt-
inguna á þingi í vetur og semja
kosningalög, fara fram nýjar
kosningar á næsta vori. Þær
kosningar gilda til fjögurra ára.
Mbl. hefir lýst yfir því í gær,
að íhaldsflokkurinn muni gera
þá kröfu, að Alþingi verði kallað
saman nú þegar, stjórnarskrá og
kosningalög samþykkt í skyndi og
síðan gengið til kosninga í ann-
að sinn, þegar á þessu hausti.
Ekki er Tímanum enn kunn-
ugt, hvort Mbl. hefir umboð til
að gera þessa kröfu fyrir hönd
íhaldsflokksins. En af ótrúlegri
frekju er hún fram borin, og
mun slíkur ofstopi mælast illa
fyrir. Væri þinghald í sumar al-
gerlega óþarfur aukakostnaður
fyrir ríkissjóð og hefði í för með
sér mikla erfiðleika fyrir þá menn
úr bændastétt, sem sæti eiga á
þinginu og bundnir eru við annir
á heimilum sínum um há-bjarg-
ræðistímann. Mun og öllum al-
menningi þykja óþarft og hvim-
leitt að ganga til kosninga með
3—4 mánaða millibili, þegar
enga brýna nauðsyn ber til. En
þó er ótalið það, sem alvarlegast
er og hættulegast fyrir sveitirn-
ar í þessu efni. Kjördagur í októ-
ber eða nóvember gæti vegna ó-
veðurs eða ófærðar eða hvoi-s-
tveggja, hindrað að mjög miklu
leyti, að sveitafólk yfirleitt geti
tekið þátt í kosningunum. Mega
menn í því sambandi minnast
landkjörsins fyrsta vetrardag
1926, þegar kné-ófærð var af
snjó um Norðausturland og víða
hið verzta veður. En þau atvik
urðu til þess, að pólitískt fá-
fróður og tiltölulega ómerkur
embættismaður úr kaupstað var
kosinn inn á þing, en einn hinn
gáfaðasti og áhugasamasti bóndi
landsins var felldur frá kosningu.
Og vel mega menn í dreifbýlinu
sjá, hvað að þeim snýr, ef íhald-
ið ætlar nú ofan á allt annað að
gera sveitunum ómögulegt á
þennan hátt að nota þann rétt,
sem þeim af skornum skamti er
eftir skilinn í hinni nýju lög-
gjöf um kjördæmaskipunina.
Þess verður líka að gæta, að
talsverðan tíma þarf til að búa
út hin nýju kosningalög, ef ékki
á að flaustra þeim af í ábyrgð-
arleysi. Og eitthvert ráðrúm
þarf til að semja kjörskrár með
hinum nýju kjósendum og ganga
úr skugga um, að þær séu í lagi,
nema íhaldið ætli nú eftir allt
saman að láta sér á sama standa,
þó að unga fólkið verði ekki tekið
upp á kjörskrárnar.
Má telja alveg víst, að í sveit-
unum verði mjög eindregið stað-
ið á móti því, að íhaldið fái fram
komið þvílíku gerræði gagnvart
þeim hluta þjóðarinnar, sem örð-
ugast á með að neyta réttar síns,
jafnvel þótt á sæmilegum árs-
tíma sé.
Um leið og rík ástæða þykir
til að mótmæla sem kröftugleg-
ast þessari síðustu og undirferl-
islegu tilraun íhaldsins til að
rýja öll réttindi af íbúum sveit-
anna, vill Tíminn minna Fram-
sóknarmenn um land allt á það,
að kosningabaráttan er ekki
nema hálfnuð ennþá. Á næsta
kjördegi, sem væntanlega verður
ekki fyr en í vor, kemur til úr-
slitanna, — úrslitanna um það,
hvernig eigi að stjórna málefn-
um þjóðarinnar næsta kjörtíma-
bil. Framsóknarflokkurinn væntir
sér, þegar að því kemur, mynd-
arlegs stuðnings frá þeirri ungu
sveit, sem nú bætist í kjósenda-
fylkinguna- Og eigi munu frjáls-
lyndir menn með þjóðinni láta þá
smán um sig spyrjast, að íhalds-
flokkurinn verði „einráður“ þá í
þessu landi, eins og Ólafur Thors
talaði um í Mbl.
----o----
Eiríkur Grímsson
bóndi í Ljótshólum í Svínadal í
Iíúnavatnssýslu varð bráðkvadd-
ur á heimili sínu 7. sept. s. 1.
Hann var fæddur 12. júlí 1873 á
Vatnsenda í Flóa. Foreldrar hans
voru hjónin Grímur Einarsson og
Kristín Gissurardóttir. Vorið 1878
fluttist hann með foreldrum sín-
um að Syðri-Reykjum í Biskups-
tungum. Ólst hann þar upp og
dvaldi á heimili foreldra sinna
þar til árið 1903, að hann flutt-
ist norður í Svínavatnshrepp í
Ilúnavatnssýslu og dvaldi þar
alla æfi síðan. Árið 1908 giftist
hann eftirlifandi konu sinni, Ingi-
ríði Jónsdóttur, bónda í Ljótshól-
um í Svínadal. Árið 1908 byrj-
uðu þau búskap á Hrafnabjörg-
um og bjuggu þar 1 ár, en árið
1909 tóku þau við jörðinni Ljóts-
hólum, og bjuggu þar síðan.
Þrjá syni eignuðust þau. Dó einn
ungur, en tveir lifa: Jónmundur
19 ára og Grímur 16 ára, báðir
efnilegir menn.
Þannig er í helztu dráttum
æfisaga þessa látna sómamanns.
En það vita hinir mörgu vinir
hans og kunningjar, að fornu og
nýju, að þar með er lítið um það
sagt, hver hann var, hverjir voru
kostir hans og hverjar eru minn-
ingarnar, sem hann skilur eftir í
hugum ástvina og annara sam-
fylgdarmanna.
I einkalífi sínu var Eiríkur
heitinn gæfumaður, enda þannig
skapi farinn, að honum reyndist
sambúðin við aðra menn einkar
Jjægileg. Hann var félagsmaður
góður, glaðlyndur, prúður og
skemmtilegur í framkomu. Hann
var drengur góður í öllum við-
skiftum, óhlutdeilinn og óeigin-
gjam. Heimili hans var hið á-
nægjulegasta, enda konan hin
mesta sómakona 1 hvívetna, og
samvinna hjónanna í ágætasta
lagi. Gestum er að garði bar,
var þar tekið opnum örmum lað-
andi alúðar og ágætra veitinga.
Við opinber störf fékkst Eirík-
ur heitinn nokkuð í sveit sinni,
en ekkert utan hennar. Hann var
formaður sóknarnefndar Auðkúlu-
sóknar langa hríð og í skólanefnd
Svínavatnshrepps síðustu 10 ár.
Rækti hann þau störf hið bezta.
Allt þetta er nú er talið or-
sakaði það, að hann var ágæt-
lega vinsæll. — Og nú, þegar
bann er horfinn inn í huldu-
löndin ókunnu fyrir aldur fram,
þá er hans sárt saknað, fyrst og
fremst af konu hans og sonum
og einnig af tengdafólki, frænd-
um og fjölmörgum vinum og
kunningjum víðsvegar hér um
sveitir og annarsstaðar um land.
En sú er bótin, að minning hans
er hrein og sveipuð þeim björtu
geislum, sem góður drengur skil-
ur jafnan eftir í hugarheimi
þeirra manna allra, sem stutt
eða lengi hafa verið samfylgdar-
menn á liðinni æfi. Vonir ástvin-
anna um ánægjulega samfundi
síðarmeir, eru því bjartar og
hiklausar.
Vinur hins látna.
þessi minningarorð hafa því miður
beðið alllengi vegna rúmleysis.
Ritstj.
-----O-----
Kosningaúrsliíin.
Urslit kosninganna eru nú frétt úr
öllum kjördæmum. Eru þau á þessa
leið:
Borgarfjarðarsýsla: Pétur Ottesen
(í) 552 atkv., Jón Ilannesson (F)
304 atkv., Sigurjón Jónsson (J) 84
atkv.
Mýrasýsla: Bjarni Ásgeirsson (F)
390 atkv., Torfi Hjartarson (í) 320
atlcv., Matthías Guðbjai’tsson (K) 28
atkv., Hallbjörn Halldórsson (J) 17
atkv.
Snæfellsnes- og Hnappadalssýsla:
Thor Thors (!) 612 atkv., Hannes
Jónsson (F) 489 atkv., Jón Baldvins-
son (J) 137 atkv.
Dalasýsla: þorsteinn þorsteinsson
(!) 382 atkv., þorsteinn Briem (F)
306 atkv.
Barðastrandarsýsla: Bergur Jónsson
(F) 465 atkv., Sigurður Kristjánsson
(!) 293 atkv., Páll þorbjarnarson (J)
82 atkv., Andrés Straumland (It) 75
atkv.
Vestur-ísatjarðarsýsla: Ásgeir As-
geirsson (F) 441 atkv., Guðmundur
Benediktsson (!) 155 atkv., Gunnar
M. Magnússon (J) 62 atkv.
ísafjörður: Finnur Jónsson (J) 493
atkv., Jóhann þorsteinsson (!) 382
atkv., Jón Rafnsson (K) 54 atkv.
Norður-ísafjarðarsýsla: Vilmundur
Jónsson (J) 553 atkv., Jón A. Jóns-
son (!) 542 atkv., Halldór Ólafsson
(K) 3 atlcv.
Strandasýsla: Tryggvi þórhallsson
(F) sjálfkjörinn.
Vestur-Húnavatnssýsla: Hannes Jóns-
son (F) 286 atkv., þórarinn Jónsson
(!) 237 atkv., Ingólfur Gunnlaugsson
(K) 32 atkv.
Austur-Húnavatnssýsla: Jón Pálma-
son (!) 399 atkv., Guðmundur Ólafs-
son (F) 345 atkv., Erling Ellingsen
(I<) 39 atkv.
Skagaf jarðarsýsla: Magnús Guð-
mundssön (!) 875 atkv., Jón Sigurðs-
son (!) 819 atkv., Steingrímur Stein-
þórsson (F) 750 atkv., Brynleifur
Tobíasson (F) 745 atkv., Pétur Lax-
dal (K) 44 atkv., Elísabet Eiríksdótt-
ir (K) 41 atkv.
Eyjafjarðarsýsla: Bernharð Stef
ánsson (F) 829 atkv., Einar Árnason
(F) 819 atkv., Einar Jónasson (!) 503
atkv., Garðar þorsteinsson (!) 483 at-
kv., Steingrimur Aðalsteinsson (K)
256 atkv., Gunnar Jóhannsson (K)
253 utkv., Jóliann Guðmundsson (J)
114 atkv., Felix Guðmundsson (J)
105 atkv.
Akureyri: Guðbrandur ísberg (!)
650 atkv., Einar Olgeirsson (K) 522
atkv., Stefán Jóh. Stefánsson (J) 335
atkv.
Suður-pingeyjarsýsla: Ingólfur
Bjarnarson (F) 765 atkv., Kári Sigur-
jónsson (!) 228 atkv., Aðalbjörn Pét-
ux-sson (K) 194 atkv., Jón, H. þoi'-
bergsson („hreyfingin") 35 atkv.
Norður-þingeyjarsýsla: Björn Kiist-
jánsson (F) 357 atkv., Júlíus Hav-'
steen (!) 129 atkv., Benjamín Sig-
valdason (utan flokka) 21 atkv.
Norður-Múlasýsla: Páll Hermanns-
son (F) 430 atkv., Halldór Stefánsson
(F) 363 atkv., Gísli Ilelgason (!) 226
atkv., Jón Sveinsson (!) 232 atkv.,
Benedikt Gíslason (óháður) 134 at-
kv., Gunnar Benediktsson (K) 72
atkv., Sigui'ður Árnasón (K) 35 atkv.
Seyðisfjörður: Ilaraldur Guðmunds-
son (J) 221 atkv., Lárus Jóhannesson
(!) 184 atkv.
Suður-Múlasýa: Eysteinn Jónsson
(F) 690 Ingvar Pálmason (F) 671 at-
kv., Magnús Gíslason (!) 59$ atkv.,
Jón Pálsson (!) 447 atkv., Jónas Guð-
bundsson (J) 334 atkv., Árni Ágústs-
son (J) 181 atkv., Ax-nfixxnur Jóixsson
(K) 134 atkv., Jens Figved (K) 116
atkv. ___
Austur-Skaftafellssýsla: þorfinnur
Jónsson (F) 219 atkv., Stefáix Jóns-
soix (!) 141 atkv., Eiríkur Helgasoix
(J) 84 atkv.
Vestur-Skaftafellssýsla: Gisli Sveins-
soix (!) 387 atkv., Lárus Helgason
(F) 365 atkv.
Rangárvallasýsla: Jón Ólafsson (!)
747 atkv., Pétur Magnússon (!) 643
atkv., Sveinbjörn Högnason (F) 606
atkv., Páll Zóphóníasson (F) 530
atkv., Jón Guðlaugsson (J) 46 atkv.
Ámessýsla: Jörundur Brynjólfsson
(F) 756 atkv., Eii’íkur Einarsson (!)
752 atkv., Lúðvík Nordal (!) 650 al-
kv., Magnús Torfason (F) 616 atkv.,
lixginxar Jónsson (J) 180 atkv., Magn-
ús Magixússon (K) 157 atkv., Einar
MagnúSson (J) 141 atkv., Haukur
Bjönxsson (K) 46 atkv.
Vestmannaeyjar: Jóhaixn Jósefssoix
(I) 676 atkv., ísleifur Högixasoix (K)
338 atkv., Guðmuixdur Pétursson (J)
130 atkv.
Gullbringu- og Kjósarsýsla: Ólafur
Tliors (!) 902 atkv., Klemeixs Jóns-
soix (F) 253 atkv., Guðbi’andur Jóns-
soix (J) 103 atkv., Iljörtur Helgason
(K) 42 atkv.
Hafnarfjörður: Bjarni Sixæbjörns-
son (!) 791 atkv., Kjai’tan Óiafsson
(J) 769 atkv., Björn Bjarnason (R)
33 atkv.
Reykjavík: C-listi (!) fékk 5693 at-
kv., A-listi (J) 3244 atkv., B-listi (K)
737 atkv. Kosniixgu hlutu: Af C-lista:
Jakob Möller, Magnús Jónsson og
Pétur Halldórsson og af A-lista: Héð-
iixn Valdiixxai’sson. B-listi kom eixgum
að.
-----o-----
Fleiri kjördaga!
Ilryggilegur atbui’ður á kosninga-
daginn síðasta í einu af sveitakjör-
dæmuixunx, gefur átakaixlega hug-
myixd uixx ei’fiðleika sveitalölksiixs á
að neyta réttar síns til áhrifa á Al-
þingi. í Miðfirði í Húnavatnssýslu
brann bær til kaldra lcola, af því að
ullt fullorðið fólk var á kjörstað og
bærinn tónxur að mömxum. Réttmæt
krafa fyrir liönd sveitafólksins er að
íxú þegar samiix verða hin nýju
kosningalög, verði kjördögum fjölgað
utaix kaupstaða, þaixixig, að greiða
ixxegi atkvæði 2—3 daga í röð í stað
þess, að nú vei’ða allir að greiða at-
kvæði á einuxxx degi. Gætu þá kjós-
endur á sama bæ slcipzt á um að
fara á kjörstaðinn. Muixdi þá og ó-
veður siður koma að sök, þegar
ekki er allt bundið við einn einasta
dag. Muix þessai’i kröfu íast fram
lialdið hér í blaðinu, og skal þá
bert v.erða, hvort íhaldið þorir að
standa í gegn, unx leið og rýrð eru
liin fornu í’éttindi sveitaixna.