Tíminn - 30.10.1933, Blaðsíða 4

176
TÍMINN
Fell, Framnes (í sveitaskrá nýju bók-
arinnar eru hér naíngreindar lö
jarðir, sexn eru 1 til 5 h. hver); Ár-
skógsstr.hr.: Vantar 5 smólendur, lh.
hv.er (hér eru þó taidar í sveitar-
skrónni 18 jarðir, 1—5h. hver; Glœsi-
hæjarhr.: Vantar 43 jarðeignir, íyrra
mat þeirra: 275+4180 = 4455; rusla-
kista nú engin hér, eru þó meiri lik-
ur til að eignir haíi hér aukizt, held-
ur en að engu orðið (Krossan.verksm.,
o. íl.;*), Hrafnagilshr.; Vantar 4 jarðir
(f.m. 253+23 = 276), nú engin ruslak.;
Saurbæjarhr.: pormóðsstaðasei; Öng-
ulst.hr.: Ytra-Tjarnarkot — S.-ping.,
Svaib.str.: vantar 5 lendur, 1—4 h.
fyrra m., þar 'er „ruslak." 498+807
= 1305; Grýtubakkalir.: 13 lendur,
„ruslak." er 468+1265=1733; Flateyj.
(ó Skjólf.): Vantar 5 lendur, (rusla-
kista: 135+355=490). Reykdælahr.:
Víðasei; Tjömeshr. (nú tvískiftur):
3 jarðir, sem þór vantar, eru líkl.
2 fallnar til Húsavikur, og ein hefir
e. t. v. breytt nafni, ón þess getið sé.
— N.-ping., Svalbarðshr.: Krossavík-
ursel; Sauðaneshr.: Jaðar. — N.-
Múlas., Vopnafj.: Torfuland; Jökul-
dalshr.: Brattagerði; Seyðisfj.: 4 lend-
ur, likl. í ruslakistunni. — S.-Múlas.,
Skriðdalshr.: Vatnshólmur; Mjóafj.:
vantar 3 landeignir (f. m.: 172+364
=536 hdr.) en ruslak. nú: 11+186=
197 hdr.); Norðfj.: Vindheimar,
Slétta; Helgust.hr.: Kaganes, Kamb-
ar, Högnastaðastekkur; Fáskrúðsíj.:
Foss, Kirkjuból, Kolfreyja, Skálavík
7 býli; Stöðvarfj.: Flautagerði (nema
nú heiti Óseyri?), Steinholt, Laufás,
Bæjarstaðir; Geithellnahr.: vantar 10
lendur (líkl. nú í „ruslak."). — V,-
Skaftaf., Hörgslandshr.: Djúpárbakka-
mýri; Álftav.: Sauðhússnes, Kirkju-
fjara.
Vitanlegt er, og sýnt í eldri f. c.
b., að í kaupstaðaumdæmunum flest-
um, eru nokkrar bújarðir utan við
kaupstaðarlóðina, t. d.: Rvik (nú),
Hafnarfj., Siglufj., Vestm.eyjum; þær
eru nú í nýju f. e. b. horfnar inn í
heildarmatstölu hvers kaupstaðar.
Sama er um sum kauptúnin, sem
eru sérstalur hreppar.
þar sem ég þekki til, vantar víða
vísunartölur á skýringar neðanmáls,
eða talan visar rangt til (á ekki við
skýringuna), sem geta verið misrit-
anir eða prentvillux-. Nokkrum stöð-
um er t. d. við bæi, er bera nafn
af reyk eða laug (af jarðhita) ekki
vísað til þesskonar neðanmálsskýr-
inga, o. m. fl.
Margar af byggðum landsins liggja
með ströndum fram. Svo er um
Reykjanes, Snæfellsnes, Vestfjörðu,
Austfjörðu, o. v. Viðkunnanlegast og
áferðarbezt væri að bæjaröðin i f. e.
b. færi þar i sömu átt og sveitaröð-
in, svo að við endi sveitar byrji hin
næsta. Nú er þetta víða öfugt. T. d.
í Strandas. er allsstaðar byrjað
austan frá í hverri sveit, þó sveit-
irnar sé taldar vestan að. f>ar sem
svo á stendui’, ætti að snúa röðinni
við. Endaskifti hafa nú verið gerð á
boðleið í nokkrum sveitum, fró því
sem var i eldri bókinni, en ekki er
það gert með rétt framhald hring-
ferðar um landið fyrir augum. Er á
þetta o. íl. minnzt hér til athugunar
fyrir semjendur næstu fasteigna-
bókar.
Ekki get ég skilizt við þessar aths.
út af hinni nýju f. e. b., ón þess að
vikja lítið eitt að málinu, nöfnum
bæja, þótt aðrir máske telji það of-
dirfsku af mér, sem enga málfræði
hefi lært; en því fylgir þá sá kost-
ur, að ég hefi ekki steingerzt í mál-
„formum" eða erfikenningum, en fer
þar aðeins eftir tilfinningum minum,
er ég tel mér leyfilegt að láta í
ijósi.
Allmargar breytingar, réttingar á
afbökunarvenjum, eru nú teknar
upp í þessa f. e. b., og ber það vott
um meira frjálslyndi í þéim efnum
hjá „ritstjóra" þessarar bókar, en
hinum fyrri, svo sem: Kókslækur
(5. bls.), Dufþaksholt (6), Rauðku-
hóll (11), Laugardælur (13), Kóks-
vatn (15), Strittla (16), Auðnir (22),
Aurriða- (23, o. v. í stað Urriða-),
Báreksstaðir (29), Öndverðanes (37),
Lág (f. Lá, 38), Kjarlaksstaðir (43),
Feitsdalur (49), Bolungavík (56),
Kolbitsá (60), Bretalækur (61), Mel-
ur (62), Ægisíða (62), Skoptastaðir
(66), Galmastaðir, Féleggsst. (79),
Ripkelsst. (= Hripkelsst.) (83), Víga-
*)• Síðan hef ég hjá einum lands-
matsnefndarmanninum íengið upp-
lýSt, að „ruslakistan", sem hér sé ein
hin stærsta, hafi fallið úr prentun
(línan öll); kann svo víðar að vera.
staðir (84), Hriflugerði (86), Skjald-
teinsst (93), Skammidalur (109) (ó-
þarft í tveim orðum). Auk þess er nú
endingin -ar, -jar feld af: Skixm (6),
Hús (9), Gerði (10, o. v.), Skip (11),
Nes (18, o. v.), Gil (31, o. v., þó
ekki bls. 19), Gren, Sel (34), þorp
(59), Holt (105), Fljót, Lyng, Slý
(108). Aftur á móti hafa sömu skil
ekki verið gerð; Dysjum (23), Hris-
um (31 o. v.), Eiðum (99); svo og
Hlöðum, Stokkahlöðum (81). — Kos-
ið hefði ég mikið fleiri lagfæringar
á bæjanöfnum, t. d.: (bls. 3, nr. 20)
Vámúlast., (3, 42) Lógavöllur, (5, 56)
Breiðaból, o. m. v., (5, 58) Gnúpar,
o. m. v., (7, 19) Astvansholt (Ast-
van, írskt?), (8, 24) Akbrandarholt,
(.., 35) Kaliaðarholt (þar er Skipa-
klettur og Naustanes hjá ánni við
túnið), (9, 81) Ægisiða (siðan austan
í hæðinni, sem bærinn stendur á,
við Ægisíðuvað á Rangó, áningar-
staður), (10, 41) Kampakolt; (.., 37)
Gneistast.; (12, 53, o. v.), Fagridalux’,
(12, 4, a) Kallanarnes, (13, 13) Dís-
arst. (sbr. bls. 102), Ámót (= Áa-
mót); (14, 12, a o. v.) Hæli (svo alls-
staðar á landinu, ekki Hæll), (16,
13) Keldnaholt (Keddnholt), (.., 62)
Kervausst. (Kervan, irskt), (18, 4, aj
Ölvisvatn (Ölvisá úr vatninu til
sjóvar; að eins efsti hluti hennai-,
milli Ölvisvatns (nú þingvallav.) og
Úiffjótsvatns, er rétt nefndur Sog),
(20, 1, a) Gaimatjörn (svo ætíð nefnt
fram um 1860—70, þó að vísu fyr sé
ritað Kafmannstjörn, sem mun veia
misskilnings-„leiðrétting“, eins og
inargar bæjanafna afbakanir aðrar;
þannig hefir t. d. verið reynt að
,,leiðrétta“(!) Glammastaði í Glámu-
staði, en auðsætt er, að viðurnefnið:
glammi (sbr.: glömmuður) er stofn
þessa bæjamafns; Galmi, fornt nafn,
sbr. Galmastaðir á Galmaströnd);
(23, 37) Selsgai’ðui’, (24, 27) Skótjörn
(ekki Skóg-), (.., 29) Mölshús (eng-
inn melur þar); (25, 34) Korpúlfsst.
(27, 26, o. v.) Mýrdalur (ekki Mý-;
r iallið burt í framburði), (29, 15)
Grímarsstaðir, (.., 25) Maulustaðir
(ætið nefnt svo fyrir 60—70 árum;
Múlastaðir er siðari tíma tilbúning-
ur; „rnaula" gat verið kenningar-
nafn konu, er þar byggði); (32, 21)
Glýsstaðir; (33,30, a) Sygnaskarð,
(34, 4, a) Hitói’dalur (næsta á, vest-
ar, er Kaldá; sbr. Kaldórbakki); (41)
Hörðadalur, Hörðaból; Dunká, Dunk-
ói’bakki; (42, 5, a) Víghallsstaðir(?),
Spágilsst.; (.., 66) Kýrunnarst.; (43,
1) Vígúlfsst.(?), (15) Skorarvík (ef
staðhættir benda til). (44, 13, a)
Hvitidalur (sama er um Breiðidal-
ur, Djúpidalur, Lágidalur o. s. frv.;
engin þörf á að skifta þeim nöfnum
í tvennt, með D í dalur); (58, 15)
Kallanarnes (og hreppui’inn Kallan-
arnesshi’.); (68, 20) Lágmúli; (71, 12)
Djúpárdalur, (.., 44) Miklibær alls-
staðar), (81,44) Gásir („ýttum af
Gásum“); (82, 18) Gnúpafell; (.., 33)
Nýibær („Nýjabær" er firra); (..,
1—2, a) Vargá (= refa-á(?); (107,
16, a) þykkvibær; (109, 7, a) Fagri-
dalur. —
Víða er í nýju f. e. b. sleppt ó-
viðeigandi nöfnum, sem í hinni eldri
vóru höfð í svigum á eftir nothæfa
nafninu. þó er enn burðazt með
mörg slík nöfn, sum fróleit, eins og
„Siitvindastaðir" (36, 13), „Mófelds-
staðir" (30, 17); bærinn stendur und-
ir leirsteinsskriðu-felli, er Mófell
heitir*), og hefir borið nafn af því
(heitið Mófell); ,,-staður“ kann að
stafa fró bænahúsi þar eða hálf-
kirkju. Versta dæmið af þessari teg-
und er þó nýgerfingur í nýju f. e. b.
(bls. 24, nr. 1, a): „Lögberg", sem
klínt hefir verið á bæ einn í Seltj.-
nesshr. það er ólöggilt (og verður
væntanlega), og stóð ekki í frum-
skýrzlunum. þótt eiganda jarðarinn-
ar henti það af athugaleysi, að flika
þannig nafni mesta söguhelgistaðar
landsins, var ástæðulaust að troða
því inn í fasteignabók. — það er
nógu gremjulegt, og verður ekki við
róðið, er nýbýlum eru gefin smekk-
laus nöfn, eins og (12, 25) Garö-
staðir, (25, 41) Svanastaðir, o. s.
frv. Stofninn í bæjamafni, sem end-
ar á -staðir (staður), er að íslenzk-
um hætti mánnsnafn (eða viður-
nefni), venjulega þess, er þar byggði
fyrst, nema um hofs- eða kirkju-
(bænahúss)-stað sé að ræða. (Ný-
býlið Svanastaði byggði kona, tíðast
nefnd Vala; Völustaðir gat þvi átt
við; eða þá Svanabakki, því bærinn
er á vatnsbakka). — Nöfn sumra
*) Sbr. Móhnjúkar, Móskörð í Esju,
af samskonar móleitu grjóti.
Reykjavík. Síml 124» (S linur).
Símnefni: Sláturfélag.
Áskurður (á brauð) ávait fyrlr-
Uggjandi:
Hanglbjúgu (Spegep.) nr. 1, glld
Do. — 2, —
Do. — 2, mjó
Sauða-Hangibjúgu, gild,
Do. mjó,
Soðnar Svína-rullupylsur,
Do. Kálfa-rullupylsur,
Do. Sauða-rullupylsur,
Do. Mosaikpylsur,
Do. Malacoffpylsur,
Do. Mortadelpylsur,
Do. Skinkupylsur,
• Do. Hamborgarpylsur,
Do. Kjötpylsur,
Do. Lifrarpylsur,
Do. Lyonpylsur,
Do. Cervelatpylsur.
Vörur þessar em allar búnar
til á eigin vinnustofu, og stand-
ast — að dómi neytenda — sam-
anburð við samskonar erlendar.
Verðskrár sendar, og pantanir
afgreiddar um allt land.
Beztu cigaretturnar í 2€ stk. pökkum, sem kosta kr. 1.10 —
eru |B
Coxxixx&a,ndexrl
Westminster Virpinia
cigarettur
Þessi ágæta cigarettutegund fæst ávalt í heildsölu hjá
Tóbakseinkasölu ríkisins
Búnar til af
London
HAVNEM0LLEN
KAUPRRANHAHOFN
mælir með sínu alviðurkennda RÚGMJÖLI OG HVEITI.
Meirí vörugæðí óíáaoíeg
Sjðlfs er S.X.S. eicifttr ein.g’ön.g’TJi vi5 olclsiULr
Seljum og mörgum öðrum íslenzkum verzlunúm.
hollust
Kaupið hmlenda framleiðslu
þegar hún er jðfn erlendri og
ekki dýrari.
framleiðir:
Kristalsápu, grænsápu, stanga-
sápu, handsápu, raksópu, þvotta-
efni (Hreins hvítt), kerti alla-
konar, skósvertu, skógulu, leður-
feiti, gólfáburð, vagnáburð, fægi-
lög og kreólin-baðlög.
Kaupið HREINS vömr, þaer
eru löngu þjóðkunnar og fást í
flestum verzlunum landsins.
1ÚI' £ ¥1' •
H t rlremn
Skúlagötu Reykjavtk
Sími 4625
i
Kolaverzlun
SIGURÐAR ÓLAFSSONAR
Síbul: KOL. Reykjavik. Síml 1833
Mynda- og rammaverzlun
Isienzk málverk.
Freyjugötu 11. Sími 2105
P.W.Jacobsen&Sön
Timburverzlun.
Símnefni: Granfuru. Carl Lundsgade
Stofnað 1824 Köbenhavn
Afgreiðum frá Kaupmannahöfn bæði stórar og litlar pantanir og
heila skipsfanna frá Svíþjóð. Sís og umboðssalar annast pantanir.
:: :: :: EIK OG EFNI í ÞILFAR TIL SKIPA. :: :: ::
REYKIÐ
J. GRUNO’S
gæta hollen zka reyktóbak.
Verð:
AROMATISCHER SHAG kostar kr. 0.85 Vso kg-
PEINRIECHEFDER SHAG — — 0.90 — —
GOLDEN BELL - — 1.05
Fæst
í öllum
verzlunum
fornbyggðra jarða, sem lengi hafa
verið notuð afbökuð, verður líklega
erfitt að fá leiðrétt. En varast ætti
að auka við spilling nafna í hverri
nýrri f. e. m.-bók. Bls. 29 er eitt
slikt. Akurey er ekki í „Leirvogum”,
heldur í Grunnafirði, sem á síðustu
tímum er af sumum rangnefndui'
Leirárvogur. Leirvogur er inn af
Kollafirði í Kjósarsýslu.
Hreppár á landi hér draga flestir
nafn af þingstað sínum eða heifi
sveitárinnar. Stofninn í hreppsnafni
er því bæjar- eða sveitar-heiti, og
hlýtur ætíð að vera með eignarfalls-
endingu (Fells-, Hóls-, Skeiða-, o. s.
írv.).- Út af þessu er þó víða brugðið
í nýju f. e. b.; þar er Áshreppur
fyrir Ásshr., Nes-(.... nes-, fjöldi) f.
Ness-(.... ness-), Rípur- f. Rips-, Ög
ur-, f. Ögurs-, o. e. t. v. fl. Fellhr.,
Hólihr., Skeiðhr. væri máiinu ekki
óeðlilegra. Veit ég að hér verður
skótið við málvenju; þetta er nfi.
okki nýtilkomið; en ég á bágt með
að venjast afbökuðu máli svo, að
gott þyki, og býst við, að þannig
sé fleirum farið.
þess er að vænta, að margt það,
sem bótavant er við f. e. b. þessa
(frá 1932), verði reynt að færa í lag
þá er slík bók verður næst út gefin.
-----0-----
KAUPFÉL. reykjavíkur,
Bankastrœti 2, simi 1245.
Ferðamenn haía bezta tryggingu fyrir
góðum vörurn með hæfilegu verði,
verzli þeir við kaupfélagið.
Komið í kaupfélagsbúðina, þegar þið
— — komið til Reykjavíkur. — —
Ritstjóri: Olsli Ouðmundsson,
TjamaTgötu 39. Sími 4245.
Prentamiðjan Acta