Tíminn - 22.07.1936, Blaðsíða 1

^fgteibsía
*>g tnn^pimta <i £angaoeg 10.
<8iod 2353 — póatjjótj ð&l
Ojaíbbagí
b laönin e tt t. }á ni
ganauefnn footar 7 fr.
XX. ár.
Reykjavík, 22. júlí 1936.
30. blaS.
A víðavangi
Tfðarfarið i vor og afkoma landbúnaðarins
Eftír Sjteíngríra Sfteinjíórsson, búnaðarmálastí.
Ritstjóri Tímans hefir beðið
mig að skrifa nokkur orð um
tíðarfarið í vor með tilliti til
landbiinaðarins og skýra um
leið frá því hvernig útlitið sé
með uppskeruhorfur og hey-
skapinn í sumar. Við þessu vil
ég verða, en vil þó taka fram,
að hér verður ekki gefin nein
skýrsla um þetta efni, heldur
aðeins drepið á örfá atriði.
Síðasti vetur. Norðan og
austanlands var tíðarfarið
mjög erfitt síðastliðinn vetur.
Voru snjóalög mjög mikil um
allt. Norðausturland. Þetta var
því tilfinnanlegra, þar sem síð-
ustu sumur tvö höfðu verið
slæm um veðráttu í þessum
landshlutum, og heybirgðir
manna í þessum héruðum því
fremur litlar, og það sem verra
var, að þær voi-u meira og
minna skemmdar, að nokkru
leyti vegna hraknings áður en
heyin voru hirt, en að nokkru
leyti vegna skemmda í hlöðum
og heystæðum, vegna hinna
óvanalegu rigninga á þessum
svæðum s. 1. haust og vetur.
óslitin harðindi héldust allt
til sumarmála, allt úr Skaga-
firði norður og austur um land
þar til sunnantil á Austfjörð-
um.
Annarsstaðar á landinu var
snjóþungi lítill, og víðast hvar
sunnanlands var svo að segja
snjólaust allan veturinn. Stað-
viðri voru þar mikil og frosta-
lög meiri en verið hafa um
mörg ár. Hin þrálátu frost og
staðviðri um miðjan vetur,
gerðu hinsvegar að verkum, að
jörð fraus mikið í hinum snjó-
léttari héruðum landsins, og
mun klaki víða hafa náð 90—
100 cm. í jörð niður. Fyrrihluta
aprílmánaðar héldust harðindin
enn, norðan og austan lands.
Var þá útlit að verða mjög
ískyggilegt. Heybirgðir víðast á
þrotum. Búið að kosta miklu
til fóðurbætiskaupa. Var þá
ekki annað sjáanlegt um marg-
ar sveitir en fellir væri fram-
undan, ef ekki brigði skjótt til
bata.
Ríkisstjómin og Búnaðarfél.
Islands hjálpuðu mjög til þess
að útvega fóður fyrir bændur
á harðindasvæðunum og létti
það að nokkru þá hörðu bar-
áttu, sem bændur þar urðu að
heyja.
Batinn. Með sumarmálum
skipti um veðurfar. Brá þá til
sunnanáttar og hlýviðris norð-
an og austanlands. Á harðinda-
svæðinu öllu gerði þá hið ákjós-
anlegasta veðurfar, sem hægt
var að óska eftir. Var vorið úr
því allt til júníloka hið bezta.
Sunnanlands var vorið allmikið
kaldara. Að vísu gréri jörð þar
fljótt og kom snemma sauð-
gróður, en úr því fór gróðri
mjög hægt fram um langan
tíma og varð víða að hafa kýr
óvenju lengi á gjöf.
Skepnuhöld í vor. Um land
allt hafa skepnuhöld orðið betri
í vor en verið hefir mörg und-
anfarin ár. Hinn hagstæði bati
norðanlands gerði að verkum
að sauðburður gekk víðasthvar
hið bezta. Yfirleitt hafði fénað-
ur bænda á harðindasvæðinu
gerigið vel undan. Sjást þar
miklar framfarir frá því sem
áður tíðkaðist, því fyrir nokkru
síðan mundi í slíku árferði, þar
sem saman fór illt sumar og
harður vetur, hafa orðið stór-
fellir.
I snjóléttari héruðum lands-
ins, sunnan og vestan, voru
skepnuhöld yfirleitt einnig
rnjög góð. Hefir nú borið
minna minna á ormaveiki og
lungnadrepi í sauðfé um allt
land en undanfarið. Er það
einkum þakkað almennri notk-
un ormalyfja Dungals og fleiri
meðala. Undantekning frá
þessu er þó hinn stórfeldi fjár-
dauði, sem hefir átt jsér stað á
nokkrum bæjum í Borgarfirði
s. 1. ár. Sýki þessi hefir þó ekki
útbreiðst mjög mikið ennþái
Grasspretta. Eins og oft hef-
ir sýnt sig áður, stendur sprett-
an ekki einungis í sambandi við
tiðarfarið um vortímann, held-
ur hefir það einnig mikið að
segja, hvernig snjóalög hafa
verið og hvernig jörðin er und-
irbúin frá vetrinum. I snjóa-
héruðunum kom jörðin svo að
segja þíð undan fannfergjunni,
þegar brá til batans í vor. Jörð-
in þornaði því fljótt og vel og
gréri snemma. Á nokkrum stöð-
um hefir dálítið borið á kali í
túnum í þessum sveitum, en ó-
víða svo verulegu nemi. Spretta
er því yfirleitt góð norðan- og
austanlands, og sumstaðar
ágæt. Sunnanlands átti gróður-
inn erfiðara uppdráttar. Jörðin
var frosin og köld fram eftir
öllu vori, og veðráttan fremur
köld og þur fram yfir 20 júní.
í sumum sveitum þar sem þur-
lendast er, mun vera allveruleg-
ur grasbrestur á túnum. Hins-
vegar mun Flóaáveitan vera
með bezta móti. Síðustu dag-
ana í júní gerði allmiklar úr-
komur sunnanlands og gréri þá
fljótt, svo að nú má telja, að
spretta sé þar orðin sæmileg,
þó allmikið misjöfn, sumstaðar
góð, en annarsstaðar í lakara
lagi.
Sláttarbyrjun. Áður fyr var
heyskapur ekki almennt hafinn
fyr en undir eða um miðjan
júlí. Stórfelldan skaða hafa ís-
lenzkir bændur gert sér með
því að byrja heyskapinn of
seint. Þetta hefir allmikið
breytzt til batnaðar hin síðustu
árin. Bændaskólar tilrauna-
stöðvar og ýmsir bændur hafa
sýnt og sannað að snemmslegna
grasið, sem hirðist vel, hefir
margfalt fóðurgildi á við síð-
slegið hrakningshey. Eftír því
sem sáðslétturæktun hefir út-
breiðst, og notkun tilbúins
áburðar og þvags hefir aukizt,
hafa menn orðið að byrja slátt
fyr en áður var, vegna þess að
sprettan var örari, allmiklu er
þó áfátt í þessum efnum enn-
þá.
Tíðarfaríð ræður þó vitan-
lega ávalt mestu um sláttar-
byrjun. Að því er virðist, hefir
sláttur hafizt fyrst í Múlasýsl-
um í ár. Nokkrir bændur byrj-
uðu að slá frá 20.—24. júní.
Þá voru ágætir þurkar þar.
þeir sem fyrst byrjuðu, náðu
því sem búið var að slá til mán-
aðamóta. En fyrstu dagana í
júlí brá til norðaustanáttar, og
hefir nú um hálfsmánaðarfíma
\ erið þurklaust að kalla í Múla-
sýslum og Þingeyjarsýslum.
Eru því allmikil hey farin að
safnast fyrir hjá bændum nú,
og horfir til vandræða ef ekki
kemur þurkur fljótlega. Litlar
úrkomur liafa verið það sem af
er slætti í þessum héruðum, en
þurkleysur. Gras mun lítið
skemmt ennþá, en þolir ekki að
líggja lengi úr þessu.
Erfirðingar, Skagfirðingar
og Húnvetningar hófu almennt
heyskap fyrstu vikuna af júlí,
en þó allmargir bændur fyrir
mánaðamótin, einkum í Eyja-
firði. Tíðarfar hefir verið mjög
hagstætt það, sem af er slætti
1 þessum sýslum, og má telja
að allt hey hafi verið hirt þar
inn eftir hendinni ennþá.
Vestfirðingar munu hafa
byrjað heyskap heldur seinna
en Norðlendingar, en hafa að
þessu haft beztu heyskapartíð.
Sunnlendingar munu ekki al-
mennt hafa byrjað heyskap fyr
en 7.—12. júlí og sumstaðar
.enn seinna. Allmargir einstakl-
ingar hafa að vísu byrjað fyr
en þetta, en almennt ekki. Hey-
skapartíð hefir verið hin bezta
enn sem komið er.
Garðrækt. Með löggjöf frá
síðasta þingi um Grænmetis-
verzlun ríkisins, svo og ýmis-
konar leiðbeiningum í ræðu og
riti, hafa bændur og aðrir ver-
ið mjög til þess hvattir að
auka garðrækt nú í ár, svo að
vér yrðum meir sjálfbjarga í
þeim efnum en verið hefir.
Engar skýrslur eru til um það,
hversu mikið hefir verið sett
niður af kartöflum í vor og
sáð af öðrum garðjurtum.
En samkvæmt fregnum víðs-
vegar um land er áreiðanlegt
að garðrækt hefir verið aukin
til stórra muna nú í vor. Aðal-
lega mun það vera kartöflu-
rækt, sem aukin hefir verið,
en þó einnig ræktun fleiri garð-
jurta. Enn er of snemmt að
segja nokkuð um uppskeruhorf-
ur í haust. Kartöflur voru al-
mennt settar seint sunnanlands,
vegna þess hve jörð var þar
lengi rök og köld. En yfirleitt
virðist útlitið nú mjög sæmilegt
um land allt.
Ekki hefir heyrzt um kar-
töflusjúkdóma. En það er eink-
um tvennt, sem kartöflufram-
leiðendur hafa að óttast, að úr
þessu geti eyðilagt uppskeru
þeirra, það er að sýki komi upp
í görðum þeirra, eða nætur-
frost eyðileg'gi uppskeruna í
ágústmánuði eða fyrrihluta
september.
Ályktunarorð. Þegar horft er
um öxl yfir þá rúma 6 mánuði,
sem’ af eru þessu ári, má segja
að bændur megi almennt vel
við una hvernig úr hefir ræzt
um tíðarfar, skepnuhöld og
uppskeruhorfur.
Þrátt fyrir mikil harðindi
um stórt svæði á landinu s. 1.
vetur verða, skepnuhöld með
bezta móti. Grasspi’etta er sum-
staðar góð, og yfirleitt sæmi-
leg, þótt þar sé allmikill munur
Frh. á 4. síðu.
Jón á bak við Svein!
Jóni í Dal hefir orðið tals-
verf . felmt við ádrepu þá, er
hann fékk frá Jóni Árnasyni í
síðasta blaði Tímans. Reynir
Jón í Dal nú að afsaka sig á
ýmsan hátt og segir, að grein
sú í „Framsókn“, sem J. Á.
aðallega minntist á, hafi ekki
verið eftir sig, heldur eftir
Svein á Egilsstöðum, og beri
því að hirta hann fyrir það,
sem rangfært er og ósatt i
greininni! Grein þessi var raun-
ar óundirrrituð í blaðinu, og
þvi vitanlega eingöngu á
ábyrgð ritstjórans, Jóns í Dal.
En sé Jóni það áhugamál að
kenna Sveini ósómann og
Sveinn vill viðgangast, er vit-
anlega ekkert við því að segja;
En margur mun það mæla, að
alllangt sé Jón í Dal kominn
aftur fyrir fylkingarbrjóst,
þegar hann er farinn að skríða
á bak við Svein á Egilsstöðum!
Hvað segja Húnvetningar?
í svari sínu til J. Á. segir
Jón í Dal, að „kjötflutningur
af öðrum verðlagssvæðum til
Reykjavíkur“ sé „neyðarúr-
ræði meðan nóg kjöt er til hjá
Síáturfélagi Suðurlands“. Af
þessu geta Húnvetningar séð,
að Jón er svo sem ekki hættur
að rægja ríkisstjórnina á Suð-
urlandi fyrir þessa fáu dilka-
skrokka, sem fluttir hafa ver-
ið úr Húnavatnssýslu til
Reykjavíkur s. 1. tvö haust.
„Þingbragurinn'".
18. maí skrifar Sigurður
Kristjánsson í „trúnaðarbréfi“
fyrir hönd miðstjómar Sjálf-
stæðisflokksins: „Þingbragur
var hinn leiðasti. Sannaðist
enn, að þetta er bara skrípa-
mynd af löggjafarþingi, sem
við sitjum“.
En við hvað á maðurinn?
Á hann við það að í þriðja
hvert sinn er setja átti þing-
fund, varð að bíða allt upp í
15 mín. til þess að sjálfstæðis-
hetjumar væru komnar. I því
sambandi má minna á Pétur
Halldórsson, sem aldrei var
mættur á réttum tíma, og oft
mætti ekki þó hann ætti að
tala, Jón Ólaísson, sem ekki
sýndi sig nema einstaka sinn-
um, Ólaf Thors, sem sjaldan
sást í deildinni og nær aldrei
á réttum tíma, o. s. frv.
Eða á hann við hitt, þegar
verið var að smala þingmönn-
um íhaldsins út til þes s að
hafa þá eklti við, þegar greiða
átti atkvæði. Á hann við það
þegar Jóhann Jósefsson var að
kalla á þá út, af þingmönnum
Sjálfstæðisflokksins, sem við
fyrstu atkvæðagreiðslu um
lánsheimild til handa Lands-
bankanum höfðu rétt upp
hendina, en sem ekki máttu
gera það aftur?
Það þykir alltaf sitja illa á
þeim að siða aðra, sem verstur
er, og svo er hér. Sjálfstæðis-
mönnum ferst ekki að tala um
„leiðan þingbrag“, því fyrst
og fremst voru það þeir sem
settu sinn brag á þingið síð-
asta með því að fást vart til
að vinna, reyna að mæta eins
óstundvíslega og þeir gátu,
ganga af fundum við atkvæða-
greiðslur, sitja hjá og neita að
greiða atkvæði o. s. £rv.
Utan úr heimi
Hinn hræðilegí ósigur
YSirhershöSðingi Abessiníumanna á norður-
vígstöðvunum segir frá
I eftirfarandi grein, sem er
tekin upp úr erlendu stórblaði,
nokkuð stytt, lýsir Ras
Kassa yfirhershöfðihgi Abess-
iníumanna á norðurvígstöðvun-
um, því er flugvélar ítala réð-
ust á abessiniska herinn við
Ashangivatn og strádrápu nær
því hvert mannsbarn með eit-
urgasi, flugsprengjum og log-
andi vökvum, er þær heltu yfir
liðsveitirnar.
Þessi orusta, sem í raun var
hið ægilegasta hópdráp, en ekki
neinn bardagi, braut fullkom-
lega niður mótstöðu abessin-
iska hersins.
Ras Kassa segir frá:
Eftir að liðið hafði hopað
undan að lokinni orustunni við
Maichow, varð hernum ekki
vært lengur á þessum stað.
Matvæli, sem ekki urðu flutt til
hermannanna, nema að nætur-
lagi, fengum við engin.
Því jafnskjótt og flutninga- j
deild matvæla var komin í nánd i
við herinn, réðist flugfloti !
óvinanna á hana. Fjöldi kvenna j
var drepinn, þar sem þær voru, |
eftir venju, að matbúa fyrir ;
karlmennina.
Um þetta leyti fengum við i
fregnir .af framrás ítala báðum !
megin við okkur.
Til beggja hliða voru sterkir !
herir óvinaliðs, sem höfðu það
ætlunarverk að komast að baki
okkar og króa liðið inni.
Það var ekki hyggilegt að
bíða hér uppi á hásléttunni öllu ;
lengur, en hitt varð að ráði að i
þokast niður til Karan, þangað j
sem við höfðum ætlað okkur að ;
leita, ef nauðsyn bæri til und- j
anhalds.
Kl. 3 um nótt var skipun gef- !
in til undanhalds. Liðið haf'ði
v
enn nokkurra klukkustunda
myrkur að nota sér. Og fyrir
d.ögun hafði herinn náð alllangt
áleiðis.
í þessum ófriði var dagsljós-
ið versti óvinur okkar, næst
eftir fjandmönnunum sjálfum,
því það gerði öll ferðalög og
hreyfingar nær ókleifar eftir
úlfaldaleiðunum.
En næsta dag sáum við okk-
ur til mikillar undrunar, að
herinn hélt enn áfram óhindr-
aður.
í fullri dagsbirtu hélt liðið
eftir stígunum, án þess að á
því sæist ótti við loftárásir. Og
þó sveimuðu herflugvélar hátt
uppi yfir okkar löngu herlínu,
án þess að kasta svo miklu sem
einni sprengju niður yfir liðið.
Verið óhræddir, við ger-
um ekki árás.
Ég var alllangt frá fremstu
liðsveitunum og gat í fyrstu
okki skilið þessa óvenjulegu
óvarlcárni hersins, sem hélt
fram í margra kílómetra langri
röð. Hitt sá ég mér til litlu
minni undrunar, að flugvéla-
sveimurinn vann liðinu ekkert
mein.
Loks seinna um daginn,
skyldi ég hvernig í þessu lá.
Nokkrir menn færðu mér
seðla, er Italir höfðu látið falla
úr lofti um moi’guninn. Á
þeim stóð: „Haldið rólegir
áfram suður eftir. Við eigurn
erindi við keisarann en ekki
5’kkur. Ferðist rólegir að
deginum, fremur en að ör-
þreyta ykkur í myrkri nætur-
innar. Felið ykkur ekki, því við
gerum engum mein“.
Og liðsmennirnir trúðu þess-
um boðskap. Það sýnir að þeir
treysta loforðum. Og allan
þennan dag reyndist það óhætt.
t óralangan tíma gat liðið ferð-
ast óáreitt í skínandi dagsbirtu
og sól. Og í gleði sinni yfir
þessum óvæntu kjörum, leitaði
hinn örþreytti her ekki skýr-
inga á háttum óvinanna. Hann
hraðaði sér einungis áfram —
suður eftir.
En á bak við þetta lá hræði-
legur tilgangur. öll líkindi
mæltu gegn því, að Abessiníu-
menn gætu sigrað óvini sína á
svæði því, sem þeim var nú
stefnt til — af lævísri list.
Hér var auðsýnilega verið
að vekja það traust liðsins, að
óhætt myndi og næstu daga að
halda áfram — út á skóglausa
flatneskju, þar sem ekki var
hægt að felast fyrir óvinunum
úr lofti. Itölum var það hið
mesta kappsmál, að yfir þessa
flatneskju færum við ekki, fald-
iv af myrkri næturinnar.
Ég sá í hendi minni hina ægi-
legu ætlun óvinarins og reyndi
að hindra framkvæmd hennar.
Frá því um sólarlag hafði ég
sent út fjölda kallara, til þess
að tilkynna skipanir keisarans.
Venjulega eru slíkar skipanir
sendar hinum ýmsu höfðingj-
um liðsveitánna, en í orastum
varð að láta kallaia hrópa til-
kynningamar yfir liðsflokkana.
Og án afláts lét ég kalla:
„Felið ykkur, Italir koma yfir
ykkur á morgun með sprengj-
um og eiturgasi. Haldið áfram
í nótt í myrkrinu, en dreifið
ykkur strax og birtir, felið ykk-
.ur í kjarrinu, langt hver frá
öðrum“.
En skipuninni var í þetta
sinn ekki hlýtt. Herinn
hafði séð daglangt hvemig
óvinir þeirra efndu loforð sín,
og þeir treystu þeim. Auk þess
var liðið aðframkomið af
þreytu, hungri og sárum.
Hvíldin og svefninn var ómót-
stæðileg freisting.
Kallararnir endurtóku boð-
skap sinn margsinnis, en árang-
urslaust. Hermennirnir svör-
uðu því, að flugrit Itala hefðu
sagt satt. Þeim hefði ekkert
mein verið gert síðasta daginn.
Nóttin féll yfir. Og hinn ör-
þreytti her lá í djúpum svefni
allt til sólaruppkomu.
Það var þeirra síðasti svefn
— flestra hverra.
Hin skelfilega árás.
Með birtu næsta dag hélt
herinn áfram. Og svo leið lang-
ur tími, að ekki sást til óvin-
anna. Það leit út sem óhætt
Framh. á 4. síðu.