Tíminn - 21.07.1937, Síða 1

2S.ýgrei&ela
09 toni)cimta ^afnatott. )6
Símt 2353 - Póotþélf 961
©^aíbbagi
t> í o6»ine c t I | Aoi
Á«9<iq0nctso fostns Z/5.
XXI. ár.
Reykjavík, 21. júlí 1937.
31. tbl.
Síldveíðin, vídskíptajöfn-
uðurínn og »galdra«-
hugleiðingar Mbl.
I.
Hér í blaðinu er í dag birt
yfirlit um síldaraflann á þessu
sumri fram til 17. júlí, að þeim
degi meðtöldum. Þetta yfirlit
sýnir, að síldaraflinn er hinn
17. júlí rúml. 31 þúsund hektó-
lítrum minni en á sama tíma í
fyrra, eða ca. 568 þús. hektó-
lítrar nú móti 599 þús. hektó-
lítrum á sama tíma í fyrra.
Það má nú að vísu segja, að
þessi munur sé ekki ýkjamikill
og að hann geti vel unnizt upp
og meira en það á fáum dögum,
ef sæmilega gengur. En hér
verður að líta á fleira. Ber þess
þá fyrst og fremst að gæta,
að mun stærri skipastóll stund-
ar veiðina nú en í fyrra. í fyrra
stunduðu síldveiðarnar 126
vélskip með herpinót, en nú
138. Hitt munar þó meiru, að
nú eru 82 togarar á síldveið-
um, en í fyrra ekki nema 18.
Línuveiðarar eru hinsvegar
jafnmargir nú og í fyrra. En
þessi fjölgun síldveiðitogar-
anna um 14 og vélskipa um 12,
þýðir vitanlega stóraukinn
kostnað í veiðarfærum, kolum,
olíu o. fl. T. d. eru herpinætur
veiðiskipanna nú 24 fleiri en í
fyrra. Þar að auki ber að at-
huga það, að fles't skipin byrj-
uðu veiðar viku fyr nú en í
fyrra og hafa þá eytt þeim
mun meira í ýmsan kostnað
til að afla 568 þús. hl. nú, en
þau eyddu til að afla 599 þús.
hl. í fyrra.
Af þessum staðreyndum ligg-
ur það í augum uppi, að mun
betur þarf að ganga héðan af
en hingað til, ef síldarafurð-
irnar eiga að geta haft þá þýð-
ingu fyrir viðskiptajöfnuðinn
við útlönd, sem brýn þörf væri
á og vonast hefir veríð eftir.
Mun láta nærri, að veiðin hefði
þurft að vera 25% meirí nú en
í fyrra til þess að vera sam-
bærileg, miðað við kostnað og
aukinn innflutning útgerðar-
vara. Hefði þá veiðin nú 17.
júlí þurft að vera orðin um 710
þús. hl. í stað 568 þús, hl. Og
heildarveiði sumarsins til
bræðslu mætti tæpast verða
minni en um 1 millj. 335 þús.
hl. (var í fyrra 1.068.670 hl.).
Þó að verð síldarafurða til
útflutnings hafi hækkað all-
mikið frá því, sem var í fyrra,
þá er vitanlega hæpið að reikna
þá verðhækkun útflutningnum
til ágóða fram yfir það, sem
var í fyrra, þar sem erlendar
vörur líka hafa hækkað í verði
til mikilla muna.
Afkoma síldveiðanna það,
sem af er, gefur því tilefni til
ýtrus'tu varfærni viðkomandi
innflutningnum. Og væri þess
rík þörf, að betur rættist úr
um þessa framleiðslu en ennþá
horfir.
H.
Grein um gjaldeyrismálin í
Mbl. nýlega er að sumu leyti
eftirtektarverð. Því að þar kem-
ur greinilega í Ijós, að aðstand-
endur blaðsins eru búnir að
gera sér ljóst, hvaða álit þjóðin
hefir á árangri þeim, sem náðst
hefir fj rir forgöngu fjármála-
ráðherrans í þessum málum.
Það gægist sem sé upp úr hjá
blaðinu, að' almenningi finnist
að Eysteini Jónssyni liafi tekizt
það í gjaldeyrismálunum, sem
„galdramenn“ hafi þurft til áð-
ur fyr. Er þetta lof svo ríflegt,
að ráðherrann má þykjast full-
sæmdur af, ekki sízt úr þessari
átt.
En þessi viðurkenning Mbl.,
sem raunar mun í ógáti gefin,
sýnir það bezt hversu rótgróin
sú skoðun er orðin jafnvel í
innstu herbúðum íhaldsins, að
Eysteinn Jónsson hafi í raun
og veru unnið þrekvirki í því
að koma á greiðslujöfnuði við
útlönd — þrekvirki sem líkja
megi við „galdra“! Ekkert
nema flokkshagmunir og póli-
tískt ofstæki veldur því, að for-
ráðamenn Sjálfstæðisflokksins
fást ekki til að viðurkenna
þetta berum orðum opinber-
lega.
III.
Það er þessvegna ekki von,
að vel fari, þegar þessir menn,
í trássi við allar staðreyndir og
gegn sinni eigin sannfæringu,
eru að burðast við að halda því
fram, að þessum málum hafi
verið illa stjórnað í ráðherra-
tíð Eysteins Jónssonar.
Sýnishorn af þeirri mál-
færslu er síðari hluti áður-
nefndrar Mbl.-greinas
Þar segir m. a. á þessa leið:
„Væri það nú rétt hjá Fram-
sókn, að hagstæður verzlunar-
jöfnuður síðastl. ár sé Eysteini
að þakka, er það augljós't mál,
að óhagstæður verzlunarjöfnuð-
ur þetta ár yrði Eysteini að
kenna“*).
Þetta mun nú vera einhver
sú aumasta „hundalogik", sem
sést hefir á prenti hér á landi,
og ber málstaðnum sannarlega
vitni.
Takmörkun innflutnings í
landið er vitanlega að miklu
leyti undir því komin, með hve
mikilli ástundun, útsjón og
dugnaði innflutningstakmörk-
unin er framkvæmd. Ef þessi
innflutnings'takmörkun ber
árangur, er því alveg réttilega
framhaldið, að sá árangur sé
þeim að þakka, sem fyrir henni
hafa staðið. Og um það er auð-
vitað engin vafi, að ef innflutn-
ingstakmarkanirnar hefðu ekki
verið framkvæmdar með þeirri
einbeitni, sem raun var á, þá
hefði alls ekki náðst greiðslu-
jöfnuður á s. 1. ári.
En jafn auðskilið er hitt,
jafnvel sauðarhöfðum Morgun-
blaðsins, að svo miklir óviðráð-
anlegir örðugleikar geta verið
fyrir hendi, að innfltunings-
*) Auðkennt hér.
YFIRLÝSING
um stuðning við ríkisstjórnina fram til
Alþingis í haust
Framsóknarflokkurinn og Alþýðuflokkurinn hafa ákveðið
að gefa út eftirfarandi yfirlýsingu:
„Framsóknarflokkurinn og Alþýðuflokkurinn, sem hafa sam-
eiginlega meira hluta á Alþingi, hafa komið sér saman um að
leita samninga um ágreiningsmál sín og önnur mál, sem úrlausn •
ar krefjast og gera, ef samkomulag næst, opinberan máíefna-
samning um áframhaldandi stjórnarsamvinnu. Á meðan á þess-
um samningaumleitunum stendur, koma flokkarnir sér saman
um að styðja núverandi ríkisstjórn, enda verði Alþingi kvatt
saman eigi síðar en 15. okt. næstkomandi.“
Þad sem íhaldsbladíd „Vísír"
scgír verkamönnum í Reykjavík
„Kjósendur Alþýðuflokksins, sem nú hafa snúið við
honum bakinu, munu engum ofsjónum hafa séð yfir þeini
„kjarabótum", sem falið hafa bændum í skaut. En þeir
hafa ekki viljað una þvi, að sinn hagur væri algerlega
fyrir borð borinn til einhliða framdráttar hagsmunum
annara. Og þeir hafa heldur ekki viljað una því, aö
flokkur þeirra væri beinlinis gerður ánauðugur öðrum
flokki. En reynsla þeirra af samvinnu Alþýðuílokksins
og Framsóknarflokksins er á þá leið, að FRAMSÓKNAR-
FLOKKURINN HAFI YFIRLEITT FENGIÐ FRAMGENGT
HVERJU JJVÍ, ER HANN TALDI, AÐ TIL HAGSBÓTA
MÆTTI VERÐA SÍNUM KJÓSENDUM, EN ALpÝÐU-
FLOKKURINN ENGU, er að gagni kæmi hans kjósend-
um, svo að hlutskipti þeirra hafi orðið það eitt, að bera
„byrðarnar“, sem á þá voru lagðar, hinum til fram-
dráttar."
(Dagbl. Vísir, 15. júli 1937, 2. síða, 2. dálkur).
Svona talar „Vísir" við verkamenn i Reykjavík, til þess
að æsa þá gegn stjórnarsamvinnu við Framsóknarflokk-
inn. það er með ráði gert, að láta einmitt Vísi flytja
þennan boðskap, af því að það blað les svo að segja eng-
inn maðui’ utan Reykjavíkur. En í Isafold, sem send er
út um sveitirnar, kveður við í öðrum tón. par er fullyrt,
að Framsóknarflokkurinn sé algerlega „ánauðugur" Al-
þýðuflokknum og, að Alþýðuflokkurinn hafi „fengið
framgengt, hverju þvi, er hann taldi að til liagsbóta
mætti verða sínum kjósendum", en Framsóknarflokkur-
inn „engu“!
Ætli það sé fui’ða, þó að almenningur fari að tréna.st
upp á þvi að trúa ihaldsblöðunum og rógburði þeirra um
andstæðingana, þegar svona er talað tveim tungum? Og
ætli það sé furða, þó að heiðarlegt fólk vcigri sér við að
, fela þeim stjórnmálaflokki
málflutningi beitir?
takrnarkanir, þó áhrifamiklar ;
séu, nægi ekki til að skapa :
fullan greiðslujöfnuð. Um það i
er engum að „kenna“. Hverj-
um er hægt að kenna um það
hér á landi, þó að erlendar vör- i
ur hækki á heimsmarkaðinum |
eða ef afla bregst eins og á
síðustu vetrarvertíð. Um það
er engum hægt að „kenna“
hvorki ríkisstjórninni né öðr-
um.
íslenzki fiskiflotinn hefir
löngum verið fengsæll. Enginn
er í vafa um, að það sé a. m. k.
að talsverðu leyti að þakka
okkar duglegu sjómannastétt.
En halda gáfnaljósin við Mbl.,
að það sé á sama hátt hægt að
kenna sjómannastéttinni um
það, þó að árangurinn, verði rýr
eitt og eitt ár, þegar ekki fæst
bein úr sjó.
Það gerir enginn. Og’ enginn
meðalgreindur maður gengur
heldur inn á röksemaaleiðslu
Mbl. í þessu máli.
völd í landinu, sem svona
Á víðavangi
Hverjir fylgjast með?
Forráðamenn Sjálfstæðis-
flokksins eiga nú í vök að
verjast fyrir liðsmönnum sín-
um í Reykjavík, sem vita ekki
5'itt rjúkandi ráð út af úrslit-
u.m kosningana. Enda var fé
safnað í kosningasjóðinn í vet-
ur og vor með skýlausu fyrir-
heiti um það, að „breiðfylk-
ingin“ skyldi sigra, ef ekki
vantaði peningana. 1 öngum
sínum hafa nú hinir aðþrengdu
foringjar fundið upp nýja skýr-
ingu á ósigrinum, sem óspart
er prédikuð óánægðu íhalds-
fólki. En skýringin er í stuttu
máli sú, að „breiðfylkingin“
hafi tapað kosningunum ein-
göngu af því, að sveitafólkið
„fylgist svo illa með“ opinber-
um málum, og hafi því í raun
og veru ekki haft þekkingu til
að nota kosningarétt sinn! Það
séu Reykvíkingar einir, sem
Margrét Sigurðardóttir
a Reykjaborg í Skagafirði áður
húsfreyja að Ánastöðum, átti
sjötugsafmæli í gær.
„fylgist með“ og þess vegna
hafi líka íhaldið unnið á þar.
Um þetta þekkingarleysi sveita-
fólksins fór Ólafur Thors
mörgum og fjálglegum orðum á
skemmtisamkomu íhaldsmanna
að Eiði við Reykjavík sl.
sunnudag. Einn sanntrúaður
embættismaður fyrir norðan
orðaði þetta þó enn skýrar,
þegar hann heyrði kosninga-
úrslitin, „Það ætti að taka
kosningaréttinn af bændum“
sagði hann. Góð viðleitni í þá
átt eru skrif ísafoldar um
kjördæmaskipunina. En sumt
fólk í sveit, þó afskekkt sé,
mun þó ef til vill leyfa sér að
draga það í efa, að það fylgist
til muna ver með landsmálum
en t. d. sjúklingarnir frá
Kleppi, sem Sjálfstæðisflokkur-
inn lét sér sæma að flytja á
kjörstað í Reykjavík 20. júní!
Er „falsbréfið“ gleymt?
Það hefir verið býsna hljótt
um „falsbréfið“ fræga í íhalds-
blöðunum eftir kosningarnar.
Ennþá er það ekki komið fram,
hver hann hafi verið „aðalfor-
ingi Framsóknarflokksins“, sem
átti að hafa skrifað trúnaðar-
mönnum flokksins um það, að
F'ramsóknarmenn í Reykjavík
og Akureyri ættu, samkvæmt
„vottfestum“ samningi, að
greiða kommúnistum atkvæði
20. júní. Enn hefir ekki heyrst
um neinn „trúnaðarmann“, sem
fengið hafi þetta bréf „rétt
eftir áramót“ í vetur. Og
reynslan sjálf hefir snoppung-
að falsarana svo sem framast
mátti verða, þar sem fylgí
Framsóknarflokksins óx um
30% í Reykjavík og 70% á
Akureyri. En Sjálfstæðisflokk-
urinn hefir með a'thæfi sínu í
þessu efni, brennimerkt sjálfan
sig svo eftirminnilega, að seint
mun fyrnast kjósendum í þessu
landi.
I nnf lutningurinn
i stjórnartíð íhaldsins.
Út af slúðri Mbl. í gær um
hagstæðan greiðslujöfnuð á
stjórnarárum íhaldsflokksins,
er rétt að taka það fram enn
einu sinni, að meðalinnflutn-
ingur áranna 1924—26 var
63Vs millj. kr. á ári. Meðalinn-
flutningur áranna 1935 og 1936
er hinsvegar ekki nema 43 y%
millj. kr. á ári, og þá bætt 7%
við upphæð bráðabirgðaskýrsln.
Framh. á 4. síðu.
Utan úr heimi
í Austur-Asíu hafa, eins og
sagt var frá í síðasta blaði,
brotizt út bardagar milli kín-
verskra og japanskra her-
manna, og ekki annað sýnna en
að áframhaldandi styrjcld verði
úr milli ríkjanna. Fyrir fáum
árum lögðu Japanir undir sig
Mansjúríu, sem liggur að
Ivyrraliafi í norðausturhomi
Kínaveldis og gerðu að keisara-
dæmi undir japanskri vemd.
Hafa þeir síðan haft fastan
her þar í landi, og síðar fikrað
sig nokkuð áfram suður á bóg-
inn í sambandi við landamæra-
skærur og ýmsar óeirðir,er orð-
íð hafa í Norður-Kína, og hafa
beir þá talið sig þurfa að stilla
til friðar og tryggja hagsmuni
sína. Ilin kínverska ríkisheild
hefir til margra ára verið næsta
óstyrk og sjálfri sér sundur-
þykk. Ilefir verið einskonar
Sturlungaöld þar í landi með
liðsamdrætti voldugra manna
og innanlandsbardögum, og
auk þess hafa kommúnis'tar
haft hluta ríkisins á valdi sínu.
Ríkisstjórn sú, sem talin er
hafa hin æðstu völd, hefir að-
setur í Nanking. En stefna
Japana hefir verið sú að fá ein-
stök fylki í norðurhluta lands-
ins til að segja sig úr lögum
við Nankingstjórnina og gerast
sjálfstæð ríki á sama hátt og
Mansjúría. Og í deilu þeirri,
sem nú er risin, hafa þeir
staðið fast á því að semja frið
við yfirvöld þeirra fylkja, sem
þar eiga hlut að máli, en ekki
við stjórn ríkisins. En þetta
virðist kínverska stjórnin ekki
ætla að láta sér lynda í þetta
sinn, og hefir hún nú sent á
vettvang hinn svokallaða „29.
her“ Kínverja, en sú liðsveit
er talin hraustust í Kína og
Japönum fjandsamlegust.
Fyrir jafnvægið í Ves'tur-Ev-
rópu getur stríð milli Japan og
Kína haft þýðingarmiklar af-
leiðingar. Ef slík styrjöld
magnaðist, myndu Rússar
naumast telja annað fært en
að senda verulegan hluta her-
afla síns til Síberíu til þess að
vera viðbúnir, hverju sem í
kynni að skerast. Gæti líka svo
íarið, að þeir lentu sjálfir í
þeirri styrjöld. En þetta væri
mikill hnekkir fyrir hið fransk-
rússneska hernaðarbandalag, og
Frakkar þá stórum veikari
fyrir en ella, gagnvart Þýzka-
landi og Italíu. Það, sem Jap-
önum hinsvegar stæði mest
hætta af, væri, að hinn voldugi
óvinur þeirra hinumegin Kyrra-
hafs, þ. e. Bandaríki Norður-
Ameríku, færi að láta á sér
bæra.
Bandaríkjamenn hafa lengi
haft illan bifur á Japönum,
hervæðingu þeirra og landvinn-
ingaáformum, því að Japanir
Ihafa mjög haft augastað á
binum frjósömu eyjum, sem
i Bandaríkin eiga í Kyrrahafi.
En Bandaríkjamenn hafa líka
um þessar mundir mikið að
hugsa um innanlandsmál sín.
Þar í landi stendur nú yfir ein
hin harðasta pólitíska barátta,
sem háð hefir verið á hinum
Framh. á 4. sí8u.