Tíminn - 12.08.1937, Qupperneq 2

134
T 1 M I N N
Af hinum erlendu ferðamönn-
um eru» Svíar (í fyrra) lang-
ijölmennastir eða um 64 þús.
Þá koma Englendingar um 32
þús., Danir 16 þús., Þjóðverjar
15 þús. og Ameríkumenn 14
þús. Nál. 43 þús. komu með er-
lendum ferðamannaskipum.
Mestur er ferðamanna-
straumurinn í júlímánuði. Nr.
2 er ágústmánuður og nr. 3
júnímánuður. Vetrarmánuðina
komu í fyrra um 4 þús. til
jafnaðar. Sumai’ferðir hafa
aukizt miklu meira en vetrar-
ferðir. Aukning vetrarferðanna
er 21% og sumarferðanna234%
á síðustu sex árum.
Samkvæmt upplýsingum frá
,,Landslaget for Reiselivet i
Norge“ hafa útlendmgarnir
gveitt inn í landið um 48 millj-
ónir króna í erlendum gjaldeyri
árið, sem leið. Þar af hafa um
30 milljónir verið greiddar til
gistihúsa og í ferðakostnað inn-
anlands, 6 milljónir í fargjöld
með norskum skipum og 4
milljónir fyrir eitt og annað,
sem ferðamennirnir hafa keypt
í landinu. Fyrir símskeyti, sím-
töl og frímerki hafa útlending-
arnir greitt eina milljón króna.
Náttúrufegurðin er nú hin
sjötta í röðinni að verðmæti af
,útflutningsvörum‘ Norðmanna.
Timburú'tflutningurinn t. d.
gefur af sér minni gjald-
eyri en ferðamennimir. 1 fyrra
mun verzlunarjöfnuður Noregs
hafa verið óhagstæður um 240
millj. kr. Til að mæta því,
þurfa „ósýnilegu greiðslurnar“
inn í landið að vera nokkuð
miklar. Og ein hin stærsta
{>eirra kemur frá erlendu ferða-
mönnunum.
En norskum ferðaskrifstofum
er það vel ljóst, að ekki er nóg
að auglýsa landið og fá útlend-
ingana til að koma. Ekkert er
eins hættulegt og að auglýsa
staði, þar sem ekki eru tök á
að taka viðunanlega á móti
ferðamönnunum, þegar þeir
koma. Vei því ferðamannalandi,
sem lætur útlendinginn verða
fyrir vonbrigðum!
Þetta eru Norðmenn búnir að
læra. Og' þeir eru líka komnir
vel á veg. Þó eiga þeir langt í
land til að ná Svisslendingum,
sem fá fast að 500 milljónum
króna árlega í gjaldeyri frá
erlendum ferðamönnum!
ti
*fi Allt mBð islenskum skipnm!
Síldveíðín
í víkunní sem leíð
Sl. laugardagskvöld 7. þ. m. var
1)! æöslusíldin orðin 9E7.202 mál,
cn var á sama tíma í fyrra 652.
285 mál. Bræðslusíldin er því nú
274.917 málum meiri en á sama
tima i fyrra, og 214.652 málum
rneiri en hún var alls í fyrrasum-
ar.
Bræðslusíldin síðastliðna viku er
177.652 mál, og er ] að rúml. 60
þús. málum minna en vikuna á
undan.
V.erðmæti vikuveiðinnar er 1
millj. 421 þús. krónur, reiknað
með þvi verði, sem veiðiskipunum
* er greitt.
Verðmæti bræðslusildarinnar til
síðastl. . laugardagskvölds . er .þú
orðið 7 millj. 417,6 þús. krónur,
sé miðað við 8 kr. fyrir mál. En
á sama tíma i fyrra var verðmæti
bræðslusíldarirmar, með 5,30 kr.
fyrir mál, 3 millj. 457 þús. kr.
Mismunurinn er þvi 3 millj. 960
þús. krónur.
Saltsíltaraflinn var siðastl. laug-
ardagskvöld orðinn 99.844 tunnur,
en var, á sama tíma i fyrra
143.420 tunnur. Er saltsíldin því
nú 43.516 tunnum minni. Salt-
síldin yfir síðastl. viku liefir þá
orðið 35,7 þús. tunnur, en var vik-
una á undan 30,6 þús. tunnur.
Verðmæti sildaraflans í heild
er þá orðið, reiknað með 8 kr.
lyrir mál oy tunnu, 8 millj. 216
þús. 368 krónur. Á sama tíma í
íyrra var verðmæti .sildarinnar
■1 aJls, reiknað með 8 kr. fyrir tunnu
saltsíldar og 5,30 kr. fyrir mál
bræðslusíldar, 4 milij. 604 þús.
krónur. Mismunurinn er .því .3
millj. 612 þús. krónur.
Saltsíldin skiptist þannig á sölt
unarstöðvar:
Vestfirðir 396 tn.
Tngólfsfjörður 957 —
Reykj$rfjörður 5970 —
Iíólmavík 3797 —
Skagaströnd 2087 —
Suuðárkrókur 2771 —
Siglufjörður 66870 -
Ólafsfjörður 5063 —
Dalvík 2749 —
Tlrísey 3220 —
Akureyri og négrenni 4689 —
Ilúsavík 1275 —
Samtals 99844 tn.
Bræðslusíldin skiptist þannig á
verksmiðjur: hektol. hektol.
7/8’37 8/8’36
Sólbakki 42.258
Hesteyri 73.188 75.459
Djúpavík 176.037 116.932
Ríkisverksm. Slf. 442.892 380.103
Iljaltalín 52.455 56.289
Sig. Kristjánsson 19.069 27.492
Iljalteyri 175.990
Dagverðareyri 75.067 68.767
Eitír Krístínn Stefánsson, skólastjóra
Eftir fjögur ár eru liðnar
sjö aldir frá því að Snorri
Sturluson var veginn í Reyk-
liolti. Ekki er vitað um, að ís-
lendingar, hvorki íslenzkir
fræðimenn né hið opinbera,
hafi enn gert nokkrar ráðstaf-
anir til þess að minnast þessa
atburðar, og mér er heldur
ekki kunnugt um, að von sé á
slíku. Hér er þó um merk tíma-
mót að ræða í sögu þjóðarinn-
?r, tímamót, sem allir Islend-
ingar eiga að muna. Frægasti
sagnaritari Norðurlanda og alls
hins germanska kynstofns, á
þeim tímum að minnsta kosti,
maðurinn, sem ritaði Eddu og
Heimskringlu, Islendingurinn
Snorri Sturluson, fellur í val-
inn. Af nafnkunnum rithöf-
undum hefir enginn Islendingur
borið hróður sögueyjunnar
jafn víða um lönd eins og
Snorri. Snorri er snillingurinn,
sem allir dá, meistarinn, sem
skáld og rithöfundar hafa fram
til þessa dags, leitað til og
numið af, en enginn reynzt
jafn snjallur, þegar alls er
gætt. Minningu þessa manns
ber Islendingum að varðveita
cbornum kynslóðum. En það
verður eigi gert, svo að sómi
sé að, nema með átaki allrar
þjóðarinnar árið 1941.
Ég tel ástæðu til að minna
é þessa skyldu íslendinga nú,
þegar vitað er, að frændur vor-
í ir, Norðmenn, hafa þegar fyr-
ii nokkrum árum hafið víðtæk-
an undirbúning til þess að
heiðra minningu Snorra Sturlu-
sonar á sjö alda dánarafmæli
hans. Hafa Norðmenn ákveðið
að láta gera veglegt minnis-
merki af Snorra og gefa það
íslandi 1941. Miklar líkur
benda til, að Yigeland, einum
mesta myndhöggvara, sem nú
Fimleikaíör Glímuíélagsins
w
Armanns tíl Austurlands
Nokkuð mörg undanfarin ár
hefir verið heldur dauft yfir í-
þróttalífinu á Austurlandi.
Munu liggja til þess ýmsar or-
sakir, og verður það ekki rakið
hér. En það er vonandi að á-
hugi manna á Austurlandi og
raunar alstaðar á landinu, fyrir
íþróttum og líkamsmenningu,
fari vaxandi á næstu árum.
Austfirðingar eru svo heppn-
ir að hafa fengið, nú alveg ný-
!ega, þrjá áhugasama íþrótta-
menn héðan að sunnan; á ég
þar við Ásgeir Einarsson dýra-
lækni, séra Marinó Kristinsson
í Vallanesi og konu hans
Ilrefnu Ásgeirsdóttur; öll eru
þau úr Glímufélaginu Ármann.
Marinó Kristinsson var vígð-
ur prestur að Vallanesi á síð-
astliðnu hausti og fluttist
þangað austur þá þegar. 1 vet-
ui' tók hann svo að vinna að
því, að fá tvo úrvalsfimleika-
flokka (karla og kvenna) úr
Glímufélaginu Ármann til þess
að fara sýningarför um Aust-
urland, í því skyni að menn
gætu kynnst því af eigin sjón,
á hvaða stigi leikfimin er hér
í Reykjavík og svo að menn
gæti séð hvað hægt er að þroska
sig með reglulegum æfingum
og góðri kennslu.
Fyrst leitaði séra Marino til
stjórnai' Í.S.Í. og fekk þar lof-
orð um 500 króna styrk. Þá
lofaði hver þátttakandi að
greiða kr. 40,00 til þess að af
þessari för gæti orðið og að
síðustu útvegaði Eysteinn Jóns-
son fjármálaráðherra öllum
fiokknum frítt far með Súðinni
austur á Seyðisfjörð og til baka
aftur til Eskifjarðar.
Byrjað var að æfa undir för-
ina fyrst í júní og var lagt af
stað 10. júlí með Súðinni. Aðal-
fararstjórinn var Jón Þorsteins-
son íþróttakennari sem stjórn-
aði sýningunum en flokksfarar
stjórar voru þau frú Diana Ein-
arsdóttir og Sigurður Norð-
dahl.
Ráðgert hafði verið að hafa
sýningar á öllum viðkomustöð-
um skipsins, en á Hornafirði
Krossanes
Raufarhöfn
Seyðisfjörður
Neskaupstaður
188.527 170.400
78.227 63.975
39.314
27.779 19.011
Samtals 1390.803 978.428
íórst sýningin fyrir vegna veð-
urs og á Fáskrúðsfirði var skip-
ið að næturlagi. Fyrsta sýning-
in á Austurlandi var því á Norð-
firði. Var sýnt þar í fimleika-
sa1 barnaskólans við mikla að-
sókn. Á Seyðisfirði var sýnt
mjög seint um kvöld. en aðsókn
þar var svo mikil að barna-
skólahúsið var yfirfullt.
Þriðja sýningin var á Eski-
firði og sú fjórða á Reyðar-
firði og þar var íþróttamönn-
unum haldið samsæti eftir sýn-
inguna, þar sem Þorsteinn Jóns.
son kaupfélagsstjóri bauð í-
þróttaflokkana velkomna til
Austurlands og þakkaði þeim
fyrir komuna og þann áhuga,
sem þetta fólk sýndi með því
að takast á hendur ferð sem
þessa, til að kynna og efla á-
huga fyrir íþróttamálunum.
Á Fljótsdalshéraði hafði
flokkurinn tvær sýningar, aðra
á Eiðum og hina á Hallorms-
stað, í Atlavík. Þar munu í-
þróttamennirnir hafa orðið
einna hrifnastir af fegurð
umhverfisins og svo hafa þeir
sagt mér að þar hefðu þeir
kosið að mega dvelja lengur.
Allstaðar var flokknum vel
tekið og af mikilli gestrisni, og
aðsókn að sýningunum víðast
mjög mikil.
Það er enginn efi á því að
svona heimsókn valdra íþrótta-
manna hefir mikil og góð áhrif
til að vekja áhuga manna fyrir
gildi íþrótta og líkamsmenning-
ar yfirleitt, og það mun óhætt
að segja, að þetta framtak sr.
Marinó Kristinnssonai’ hafi
heilladrjúgar afleiðingar fyrir
austfirzkt íþróttalíf, enda munu
Austfirðingar honum þakklátir.
En nú ríður á að hamra
járnið meðan heitt er og láta
aðrar framkvæmdir fylgja á
eftir þessum sem fyrst. —
Þá munu íþróttamótin á Aust-
urlandi fljótt skipast á betra
veg svo að sjón verði sögu rík-
ari.
Magnús Stefánsson
Húsmæðraskólinn nýi
að Langalandí í Eyjafírði
Hinn nýi liúsmæðraskóli á
Laugalandi í Eyjafirði tekur til
starfa 1. október í haust. — Tím-
inn hefir átt símtal við Da-
víð Júnsson hónda á Kroppi í
Kyjafirði, en hann er stjórnskip-
aður formaður skólanefndarinnar.
— Eins og kunnugt ei. mælti
Davíð, starfræktu Eyfirðingar
kvennaskóla að Laugalandi á. ár-
unum 1879—96 og var kostnaður
við skólalialdið borinn uppi af
sameiginlegum sjóði Eyjafjarðar-
íýslu og Siglufjarðar. 1896 var
þessi skóli fluttur til Akureyrar
og rekinn þar fram til 1907, að
mig minnir. þegar skólinn var
■ agður niður, voru fjármunir hans
iagðir í sjóð og hafa ávaxtast síðan
og ekki verið öðruvísi ráðstafað.
A sýslunefndarfundi Eyjafj.sýslu
árið 1934 komu fram tvö erindi
um nauðsyn þess, að stofnaður yrði
að nýju húsmæðraskóli í sýslunni.
Var annað erindið frá bændum í
Öngulstaðahieppi, en hitt frá Hér-
aðssambandi eyfirzkra kvenna.
Var máiið þannig í upphafi fjarri
því að vera nokkuð við stjórnmál
hendlað. Var þar að verki sameig-
inlegur áhugi þeirra, sem hlut áttu
að máli; allir voru á eitt sáttir
um hina brýnu nauðsyn þess, að
skólastofnuninni yrði hrint í fram-
kvæmd.
pessu miðaði svo vel áfram að
byrjað var á byggingu skólans
1935. Byggingameistarar voru þeir
Friðjón Axfjörð og Gaston Ás-
nmndsson, en eftirlitsmaður af
hálfu hins opinbera var Jón Guð-
mundsson byggingameistari á Ak-
ureyri. Stærð hússins var miðuð
við það, að þar yrðu, auk kennslu-
sioi'a, heimavist fyrir 30 nemend-
m og íhúðir fyrir forstöðukonu og
tvær kennslukonur. Er skólinn nú
mllgerður að öðru leyti en því, að
cnii er úsmíðað nokkuð af húsgögn-
um, en að því er verið að vinna
um þessar mundir. Allt skólahús-
ið er, sem að likindum lætur, hit-
nð með iaugavatni, en aðstaða til
lafvirkjunar er ákaflega slæm og
verður því að notast við mótor til
þess að framleiða rafljós.
Gera má ráð fyrir því að kostn-
aður við skólabygginguna nemi
110 þús. króna, og er það nokkru
meira en upphaflega var áætlað.
Af þvi leggur ríkissjóður fram
lielminginn eða allt að 55 þús.
kr. Hafa þcgar verið greiddar 45
þús. kr. af rikisframlaginu. Eyja-
fjarðarsýsla lagði fram 10 þús. kr.,
íiuk hins gamla kvennaskólasjóðs,
sem áður hcfir verið drepið á, er
i.am hátt á 16. þús. kr. Samdist
svo um við Siglufjarðarkaupstað,
cr átti tilkall til nokkurs hluta
sjóðs þessa, að nokkrar siglfirzkar
stúlkur skyldu ganga fyrir um
er uppi á Norðurlöndum, verði
falið að gera minnismerkið, og
er það full trygging fyrir því,
að það verði hið ágætasta
listaverk. Norðmenn telja
sjálfsagt, að minnismerkið
verði reist í Reykholti, þar
sem Snorri bjó mestan sinn
starfsaldur, þar sem hann rit-
aði Eddu og Noregskonunga-
sögur, þar sem hann hneig í val-
inn og ber beinin, og þar sem
eitt elzta mannvirki á íslandi
er, volga laugin, sem Snorri lét
gera ásamt all-langri leiðslu —
Snorralaug. Væntanlega finnast
öllum þessi rök svo sterk, að
cigi geti komið til mála, að
minnismerkið verði sett ann-
arsstaðar en í Reykholti. En
getum vér íslendingar verið
þekktir fyrir að láta Norðmenn
eina um það að minnast snjall-
asta sagnaritara vors? Krefst
ekki þjóðrækniskennd vor og
áiit annara þjóða á íbúum
sögueyjunnar þess, að vér
munum Snorra Sturluson eigi
síður en Norðmenn? Hvað get-
um vér þá gert fyrir árið 1941 ?
Vér getum gert margt, þótt
fátt verði hér talið.
Það á að koma upp myndar-
legum trjágarði í Reykholti.
En vegna þess hvernig hér
bagar til, er það all-mikið verk
og nokkuð dýrt. Hinsvegar
mega framkvæmdir ekki drag-
azt lengur en orðið er, því að
tíminn er stut’tur. Nú er það
auðvitað ósanngjarnt að ætla
Reykholtsskóla að láta vinna
allt þetta verk. Alþingi og rílc-
isstjórn á að vera það vel
ljóst, að það er sómi eða van-
sæmd fyrir þjóðina alla, hvern-
ig hér lítur út umhverfis 1941,
þegar Norðmenn afhenda ís-
lenzku þjóðinni til eignar og í
þakklætisskyni minnismerki
af Snorra Sturlusyni. Á hinni
miklu Snorrahátíð 1 Reykholti
þarf að vera kominn hér fagur
trjágarður og aðrar nauðsyn-
legar umbætur gerðar.
Ég bendi á, að þetta getur
ekki haft mjög mikinn kostn-
að í för með sér fyrir ríkið, en
minni sóma getum vér ekki
sýnt óðali Snorra Sturluson-
ar, en þann, að hjálpa náttúr-
unni til að auka fegurðina um-
hverfis hið glæsilega listaverk,
sem frændur vorir flytja hing-
að austan um haf, og á að
standa hér og minna kynslóð-
irnar á manninn, sem mestur
liómi stafar af í íslenzkum
bókmenntum.
Þá vil ég minna á Snorrasafn
í Reykholti. Það var stofnað
fyrir sex árum, þegar skóli tók
hér til starfa. Síðan hafa safn-
inu borizt sem gjöf nokkrar
bækur frá öllum Norðurlönd-
unum þremur, ennfremur frá
Englandi og Þýzkalandi. Safnið
er lítið enn, en þó all-góð byrj-
un. Nú beini ég þeirri spum-
ingu til yðar, sem lesið þess-
ar línur, hvort þér getið ekki
útvegað Snorrasafni gamlar
útgáfur af ritum Snorra eða
bókum um Snorra og rit hans.
Þér, sem ferðist erlendis, gerð-
uð mér mikinn greiða, ef þér
vilduð láta mig vita um nýjar
eða fágætar bækur, sem vera
ættu í Snorrasafni og þér
kynnuð að sjá eða frétta um.
Islendingar hafa hingað til
lítið gert fyrir Snorrasafn,
nema einn maður, Vigfús Guð-
mundsson í Borgarnesi. Honum
á safnið mest að þakka allra
einstakra manna. En það er
dvöl í skólanum. Menningarsjóður
Kaupfélags Eyfirðinga, Héraðssam-
hand eyfirzkra kvenna og Sam-
l'and ísl. samvinnufélaga hafa
hvert um sig lagt af mörkum upp-
hæð, sem skipti þúsundum króna,
þótt menningarsjóður K.E.A. yrði
þar drýgstur. Önnur tillög og sam-
skót til skólans námu og töluverð-
i m fjárfúlgum. Gjöf Sambandsins
skyldi varið til kaupa á innan-
Ktokksmunum eða áhöldum, eftir
því, sem skólanefndinni þætti bezt
iienta, en í skólanefnd eiga sæti,
auk mín, Einar Árnason bóndi á
Eyrarlandi, kosinn af sýslunefnd,
eg ungfrú Rósa Einarsdóttir á
Stokkahlöðum, kosin af Héraðs-
íambandi eyfirzkra kvenna.
I fyrstunni var vonazt til þess,
að skólinn gæti tekið til starfa á
síðastliðnu hausti, en úr því gat
þó ekki orðið, meðfram af ástæð-
um, sem almennt eru kunnar og
óþarft að rekja hér. En nú hefir
\crið ákveðið að skólinn byrji
siarfsemi sína 1. október í haust
og hefir Valgerður Halldórsróttir
frá Hvanneyri í Borgarfirði verið
íáðin forstöðukona. Einnig hafa
verið ráðnir handavinnu- og vefn-
aðarkennarar.
Skólinn var auglýstur til um-
sóknar í maí í vor og var umsókn-
arfrestur aðeins einn mánuður. J>ó
sóttu svo margar stúlkur um inn-
töku að vísa varð um þriðjungi
umsækjenda frá vegna þrengsla.
Tvenn eftírmælí
(Sjá myndir á 1. síðu).
I.
Jón Ólafsson, alþm.
lézt 3. þ. m. á Landsspítalanum
í Reykjavík. Hann fékk blóð-
eitrun í sár er hann hafði á
fæti og varð það honum að
fjörlesti.
Jón var fæddur 16. október
1869 í Sumarliðabæ í Holtum
í Rangárvallasýslu. Foreldrar
Fans voru merkishjónin Ólafur
Þórðarson bóndi þar og kona
hans, Guðlaug Þórðardóttir. —
Áttu þau hjónin mörg börn,
sem öll voru hin gjörvulegustu
og prýðilega gefin.
Jón byrjaði ungur að stunda
sjóróðra. Þegar á unga aldri
sýndi hann í þeim störfum, sem
að vísu jafnan síðar, framúr-
skarandi dugnað og harðfylgi,
6n þó jafnframt varúð og for-
sjálni. Formaður var hann á
Stokkseyri árin 1896—’98. Um
það leyti hóf hann nám í Stýri-
mannaskólanum, og út.skrifað-
ist úr skólanum 1899.
Skipstjóri á þilskipi varð
hann sama ár og þann starfa
hafði hann á hendi til 1911. Þá
ekki nóg. Snorrasafn þarf að
stækka mikið á næstu fjórum
árum. En þegar tímar líða, á
það að verða fullkomið safn
um Snorra-bókmenntir. Ríki og
einstaklingar eiga að kosta
kapps um, að því marki verði
náð sem fyrst.
Að síðustu bendi ég á, að
Hið íslenzka fornritafélag mun
?ð sjálfsögðu haga útgáfu
sinni svo, að rit Snorra Sturlu-
sonar komi út eigi síðar en um
Snorrahátíðina haustið 1941.
íslendingar eru nú að reisa
séra Hallgrími Péturssyni veg-
legt minnismerki að Saurbæ á
Hvalfj arðarströnd. Fer vel á
því, að höfuð-sálmaskálds
landsins sé minnzt á svo við-
eigandi hátt og svo sameigin-
lega af allri þjóðinni. En —:
„Man engi nú Snorra Sturlu-
son?“ munu margir spyrja
með Kolbeini, verði eins ágæt-
asta rithöfundar Islendinga og
frægasta sagnaritara eigi
minnzt svo sem verðugt er af
einstaklingum og ríki á sjö
a!da dánarafmæli hans haustið
1941.
Kristinn Stefánsson.