Tíminn - 12.08.1937, Qupperneq 4

136
T I M I N N
Borgfírzka
FraxoL. aí 1. síöu.
íylgjast með útbreiðslu hennar
og gaugi, má draga ákveðnar
áiyktanir, sem hafa má ai' mik-
;ó gagn.
Telja má nokkurnvegin víst
aS veikin smitist beint frá
kind til kindar. Víst er þetta
þó ekki, og bændur í Afríkuj
telja, að kind geti smitazt í 10
daga eða svo, aí landi eða úr
húsum, sem veikt fé heíir ver-
ið í eða gengið á. Yeikin kemur
gjarnan fram hér þannig, að
bóndinn verður var við það
seint að vetrinum, að ein eða
táaz- kindur eru með veikina.
Sé nánai' aðgætt, hverjar kind-
urnar eru, kemur svo að segja
alltaf í ljós, að þær hafa haust-
ið áður verið í réttum inn á
aöal sýkta svæðinu, og því
smitazt þar. Séu þessar kind-
ur þá strax teknar frá, drepn-
ar eða einangraðar, þá eru
iikur til að Dóndinn geti slopp-
■ö við frekari sýkingu á fé sínu.
Þetta hefir yfirleitt ekki verið
gert og því smitai- þessi kind
aðrar, og næsta sumar og
haust, á því þessi bóndi
sem veturinn áður átti eina
eða fáar kindur með veikina,
heilan hóp sýktan. Sumstaðar
hefir þá eingöngu veriö sýkt fé
úr sama húsinu og sjúka kind-
in var í veturinn áður, sem sýn-
ir hvað smitunarhættan í hög-
unum er hverfandi lítil, ef hún
yfirleitt á sér stað, nema þá frá
mæðrum til lamba sinna.
Af þessu má telja víst, að
þeir, sem á mæðiveikisvæð-
inu búa, og ekki hafa enn fengið
veikina í fé sitt, hafa enga á-
stæðu til að ætla að þeir missi
neitt að ráði næsta ár, og því
heldur enga ástæðu til að lóga
venju fremur af stofninum í
kaust.
Þeir sem aftur hai'a átt eina
eða fáar kindur sjúkar í vor, og
ekki tekið þær úr fénu, mega
eiga víst að missa í haust og
framan al' næsta vetri mikið
ai' sínu fé eða um 35—40%.
Þeir gera því rétt í því að drepa
öll sín lömb, og vænna fé sem
frálag er í, en engin ástæða er
t'yrir þá að drepa ærstofninn,
ærkjöt er lítils virði, og af án-
um lifir alltaf allmaigt, og gefur
arð annað árið sem mæðiveik-
in er í fénu.
Á þriðja árinu sem veikin er
í stofninum heldur áfram að
drepast, og þeir sem hafa haft
veikina í fénu í 2 vetur, þurfa
ekki að gera reikning fyrii'
því að geta alið upp til viðhalds
honum, og eiga því að drepa öil
lömb sín.
Aftur á móti er ekki ráðlegt
íyrir menn að drepa ærnar al-
mennt, nema ef horfið yrði að
þyí ráði, að hafa fjárskipti á
stærra eða minna svæði, en það
mál þarf nákvæma rannsókn og
nndirbúning, og er ekki tíma-
bært nú í haust.
Undir umræðunum kom í ljós,
að allmikill hugur var í mönn-
um með að skipta um fjárstofn.
Mest virtist Jón í Deildartungu
Itafa hugsað það mál. Hann
hugsaði sér svæðinu skipt í hólf
og fjárskiptin höfð á fleiri ár-
um. Hafði hann hugsað sér, að
það svæðið sem skipt væri um
fé á t. d. 1937, kæm/ nokkru af
sínum ám í fóður á svæðið sem
skipta ætti um fé á 1938, en
fóðraði svo í staðinn lömb fyrir
þá, sem næsta ár ætluðu að
skipta um fjárstofninn, og á
þann hátt ynnist hvorttveggja,
að enginn bóndi yrði alveg sauð-
laus — hefði fóðraæmar það ár-
ið sem svæðið væri gert sauð-
laust af mæðiveikifénu — og
fóðraði þá lömb fyrir þá sem
.skiptu um næsta ár, svo þeir þá
fjárpestin
fengju veturgamalt og lömb
undan því strax næsta ár, og
aldrei kæmi mjög mikið kjöt-
magn er selja þyi'fti sama haust
ið. Þessi skoðun, sem Jón form-
p ði og setti fram í ákveðnum
tillögum, hvað Borgarfjörð
snerti, virtist hafa fylgi, en
hins vegar voru menn varfærnir
að gera mikið í haust, en
vildu láta reyna þetta á einum
eða fleiri stöðum, og þá sérstak-
lega Heggstaðanesinu í Vestur-
Húnavatnssýslu, sem þegar er
afgirt með einfaldri girðingu, og
mætti með því að gera girðing-
una alveg tvöfalda, vera. alger-
lega einangrað frá sýkta fénu
innan við girðinguna.
Enginn vafi er á þvi, að hér
er á ferðinni tillaga, sem þarf
að gjörhugsa og grandskoða,
og sem líkleg er til, að geta
íengið þann búning, ef góð
samtök og eining er, sem geti ■
leitt til þess, að mæðiveikinni
verði útrýmt með öllu og at-
vinnurekstrinum aftur komið
á heilbrigðan grundvöll.
Prófessor Dungal benti á það
í erindi sínu, að nauðsyn bæri
til þess, að gera ýmsar sérráð-
stafanir viðvíkjandi smölun og
fjárrekstri í haust, til að minka |
smitunarmöguleikana. Voru all-
ir sammála um þetta atriði, og
er nú ákveðið að sýslufulltrú-
arnir er sjá um framkvæmdir
vamarráðstafanna, komi sam-
an hér í Reykjavík um
næstu helgi til að semja reglu-
gerð er geri mögulegt að fram- I
kvæma frekari varnarráðstaf-
anir, og jafnframt þá benda á,
hvað hver einstakur bóndi getur
gert í þeim efnum. I því sam-
bandi má benda á, að enginn
bóndi, sem áður hefir átt ó-
sjúkt fé, ætti að setja á eða
taka heim til sín fé úr útrétt-
um, þar sem veikt fé er í rétt-
inni, að bændur ættu eftir því
sem við verður komið að forð-
ast að láta fé sitt koma til
rétta, að í réttum ætti að halda
safninu dreif't meðan réttað er,
taka strax úr veikar kindur,
hver sem á þær, og reka þær
beint til slátrunar úr réttinni,
en ekki með heimafénu. Til
þess þarf bæði að ælla sér-
stakan dilk í réttinni og hafa
niðurskiptingu sláturdaga milli
hreppa og deilda það rúma, að
hægt sé að koma þessu fé að.
Ef, eða þegar, horfið yrði að
því ráði, að fara að smáskipta
um fjárstofna, eyðileggja allt
fé, sem hefir mæðiveikina eða
getur verið smitað af henni, þá
er na.uðsynlegt að vita nákvæm-
lega takmörk veikinnar. Fyrir
því talaði Pétur Ottesen um þá
miklu nauðsyn, sem væri á því,
r.ð lungu væri nú rækilega skoð-
uð í haust í sláturhúsunum,
sérstaklega á jaðrasvæðuni
veikinnar og þeim svæðum, sem
enn eru talin laus við hana,
en liggja upp að þeim. Voru all-
ir sammála um þetta, og var
samþykkt tillaga um það efni.
Fundurinn fór prýðilega fram
og skoðanamunur var lítill. |
Helzt var hann um það, hve {
fljótt ætti að hefjast handa um !
að skipta um fjárstofn, drepa
allt sjúkt og grunað fé og flytja
annað inn í staðinn. Sumir vildu
iát,a byrja á þessu strax í haust,
aðrir vildu fara hér gætilegar,
og fá fyrst skorið úr því á litl-
um svæðum, að ekki gæti hinu
aðflutta fé stafað hætta af sýk-
íngu frá landinu. Hygg ég rétt
að athuga málið vel, en ég hygg
að vonin um það, að lækning
finnist sé það lítil, að rétt sé
að hverfa að því ráði, að skera
niður og skipta um fjárstofn, en
finna þarf til þess þá leið, að
sem minnstan skaða geri heild-
inni, en þó jafnframt er trygg-
ust til að koma að fullu gagni.
Því lengur sem halda þarf vörð-
u.m og girðingum, því meiri
líkur eru til, að einhverstaðar
sleppi kind á milli, og því er
nokkuð vafasamt hvort dreifa
á f járskiptunum á mörg ár,
þegar horfið verður að þeim.
Nokkuð hefir borið á því, að
menn telji bezt að drepa allt
sitt fé. Ég vona, að þeir verði
e.kki margir, sem taka upp það
ói'áð nú. Það er enn ótímabært.
Einu þarf hver bóndi að átta
s:g vel á, hvers hann má vænta
með tilliti til heilbrigði fjárins
í vetur.
Þá hefir líka borið nokkuð
a því, að einstaka menn telja
mæðiveikina ekki alvarlega, og
hafa verð hirðulitlir um það
hvort fé þeirra smitaði eða ekki
og hvort það, þó veikt væri,
fengi saman við annað fé eða
ekki. Þetta dugar ekki. Hver
fjáreigandi verður að leggja
sig fram um það, að samgöng-
ui fjár verði sem minnstar og
þar með gera sitt til að hefta
útbreiðslu veikinnar. Fóðrafé
ættu menn ekki að taka nema
sem minnst, og enginn, sem
hefir fé sitt heilbrigt, ætti að
taka fóðurfé sem nokkur grun-
ur getur verið á, að hafi tekið
mæðiveikina. Það hefi)' verið
svo, að menn austan Blöndu
hafa tekið fóðurfé vestan yfir
ána. Þetta mega þeir ekki nú
r.ð lögum. Einstaka menn, sein
búa austan við ána, eru nú
farnir að lofa að taka fé í fóð-
ur vestan yfir hana. Slíkum lof-
orðum verða þeir að rifta.
1 lok fundarins var nefnd
manna falið að vinna áfram að
samtökum bænda á svæðinu, og
er hugmyndin að halda annan
oddvitafund síðar.
Mév þótti leiðinlegra að odd-
vitum úr þeim hreppum Árnes-
sýslu, sem veikin er þegar kom.
in í, skyidi ekki boðið á fund-
inn. Væntanlega verður það
ræst, því að eins og fundarboð
endur tóku fram, þarf hér
samstarf milli allra bænda á
öllu því svæði, sem mæðiveikin *
nú er á, og því á enga að vanta
þegar rætt er um þessi mál.
Ég vona að bændur beri gæfu
til að standa hér saman, og ég
vona að það heppnist að verjast i
írekari útbreiðslu veikinnai' j ^^úst 1937.
urn landið en orðið er, og smá- í Páll Zophóníasson.
ÍMiStilillllHÉI
sftarfar eins og að undanförmi frá 1. nóvember
til 15. febrúar n. k.
/
Námsgreinar: Iþróttir (fimleikar, glímur, sund og
útiiþróttir). Bóklegt: fleilsufræði, »t»rðfræði, íslenaka
og danaka. Umaóknir þurfa að vera komnar til undir-
ritaðs fyrir lok septembermánaðar n.k. Símstöð ,Gey8Ír‘.
Sígurður Greípsson.
B æ n d a s k ó 1 i n n
á Hólum í Hjaltadal
starfar næsta vetur með sama fyrirkomulagi og að
uudanförnu.
Kenndar verða ðalgreinar búfræðinnar, auk stuðninga-
greina. Einnig smiðar, söngur og leikfimi. — Verkleg
kennsla verður vor og haust.
Krísfján Karlsson skólasfjórí.
Sauðfjáreígendur
öll stserstu sauðfj&rrnktarlönd heimsins nota
GOOPERS-BAÐLTF
O
Það læknar hverskonar óþrif betur en nokk-
urt annað baðlyf.
COOPEES-BAÐLYF
eykur vöxt og gæði ullarinnar fremur en
nokkurt annað baðlyf.
COOPEBS-BAÐLYF
DUFT - LÖGUR - SAPA
fæst hjá öllum kaupfélögum.
Samband ísl. samvinnufélaga
Sími 1080.
saman að eyðileggja féð sem
getui' verið með veikina, þar
raeð útrýma henni að fullu og
öllu, og þá jafnframt gera það
á þann hátt, að heildinni verði
sem minntur hnekkir að.