Tíminn - 26.01.1939, Side 2

42
TllMINN, fimmtmlagfmi 26. janúar 1939
11. blað
Morgunblaðið, Bjarni Benediktsson og
óreiðan í íjármálum Reykjavíkur
^íminn
Fimmtudaginn 26. jan.
„Brennandi ofstæki“
Knútur Arngrímsson sagði í
hinni umtöluðu ræðu á sam-
komu Sjálfstæðismanna á Eiði
í sumar, að sá málstaður væri
lítils virði, sem ekki mætti
vinna fyrir með „brennandi of-
stæki“. Fyrir þessi ummæli og
fleiri þeim lík, var borið mikið
lof á ræðumanninn í blöðum
Sjálfstæðisflokksins í Reykja-
vík. Þingmenn flokksins virðast
einnig hafa látið sér þau vel
líka, eða hafa að minnsta kosti
ekki tekið afstöðu gegn þeim
enn sem komið er.
Það vantar heldur ekki að
Mbl. síðastliðinn sunnudag fylgi
kenningu Knúts um nauðsyn
hins „brennandi ofstækis“. Það
virðist ekki fara mikið fyrir ró-
legri yfirvegun í hugum þeirra
manna, sem þar eru að verki við
að veTja hinn illa stæða mál-
stað bæjarstjórnarmeirahlut-
ans í Rvík.
í þessari varnarræðu Mbl. fyr-
ir fjármálastjórnina í höfuð-
staðnum, er aðgerðum Fram-
sóknarflokksins gagnvart Reyk-
javíkurbæ líkt við hinar
grimmilegustu drápsaðferðir
meðal hernaðarþjóða! Minna
má nú ekki gagn gera! Það er
sagt, að sumt af lagasetningum
flokksins, sem Rvík viðkemur,
hafi verið eins og „skipuleg á-
rás“ í „nútímahernaði", þar
sem sótt er fram með eldspú-
andi skriðdrekum og brugðnum
byssustingjum. Aðrar aðgerðir
Framsóknarmanna í garð Reyk-
javíkur minna hinsvegar á
hungurárásir á ófriðartímum
„þegar dreginn er máttur úr
umsetnum borgum með því að
teppa þangað aðflutninga á
matbjörg“. En ekki nóg með
það. „Svo koma loftárásirnar,
þar sem ráðizt er á unga og
gamla í blindni". Og loks má
líkja „aðför stjórnarflokkanna
gegn höfuðstaðnum við eitur-
byrlarastarf ófriðarþjóða“. Mun
þar vera átt við gashernað í
nútímahernaði.
Öll þau ummæli, sem hér að
ofan.eru birt innan tilvitnunar-
merkja, eru tekin orðrétt upp
úr Reykjavíkurbréfum Mbl. sl.
sunnudag.
Einkennilegt er það- að vísu,
að til skuli vera menn innan
Sjálfstæðisflokksins, sem láta
sér nú detta í hug möguleika á
pólitísku samstarfi við flokk,
sem svona hroðalega á að hafa
farið að ráði sínu gagnvart höf-
uðstað landsins.
Framsóknarflokknum má það
e. t. v. í léttu rúmi liggja, þótt
slík óvitaorð rjúki úr pennum
þeirra, sem komnir eru út á
fremstu nöf rökþrota í neyðar-
vörn fyrir vonlausum málstað.
Og sjálfsagt duga ekki gervöll
„kaldavermsl“ Péturs Halldórs-
sonar, til að sefa tilfinninga-
hita þeirra aumkunarverðu
manna, sem hér gefa hugar-
stríði sínu lausan tauminn. En
það er ömurlegt fyrirbrigði á að
horfa, þegar hinir óæðri hlutar
mannsins brjótast undan yfir-
ráðum heilabúsins eins og raun
ber vitni um í áðurnefndri
Morgunblaðsgrein.
Núverandi ríkisstjórn hefir á
síðustu árum gengið í ábyrgð
fyrir 6—7 milj. kr. láni handa
Reykjavíkurbæ til að hrinda í
framkvæmd virkjun Sogsins.
Hún hefir tjáð sig reiðubúna til
að greiða fyrir hinni marg-
þráðu hitaveitu á sama hátt.
Hún hefir veitt hundruð þús
unda á ári til atvinnuaukning-
ar í bænum og önnur hundruð
þúsunda til tryggingar sjúkum
mönnum, örkumla og aldur-
hnignum. Þetta eru þær loftá-
rásir og sá eiturgashernaður,
sem Framsóknarflokkurinn hef-
ir rekið á hendur Reykvíking-
um!
Það getur vel verið, að til séu
þeir menn í Reykjavík, sem
finnst lýsing Mbl. rétt og við-
eigandi. Hitt er meira en vafa-
samt, hvort slíkir menn eru til
ávinnings fyrir lýðræðislega
lausn mála á þessu landi.
Gagnrýni Framsóknarflokks-
ins á stjórn Sjálfstæðisflokksins
á bæjarmálum Reykjavíkur hef-
ir sýnilega komið mjög illa við
Morgunblaðið og prófessor
Bjarna Benediktsson, sem má
víst telja helzta ráðamann
Sjálfstæðisflokksins í málefnum
Reykjavíkurbæjar. Prófessorinn
hélt í síðustu viku langa ræðu
um framfærslumálin á Varðar-
fundi.sem birt var í Mbl., en síð-
asta sunnudag skrifuðu svo rit-
stjórar Mbl. aðalgreinina og allt
Reykjavíkurbréfið um þessi mál.
Bæði prófessor Bjarni og Mbl.
viðurkenna að fjármál Reykja-
víkur séu komin í hið mesta ó-
efni. Vegna þess að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefir ætíð viljað telja
öllum landsmönnum trú um hið
gagnstæða, óttast nú forráða-
menn hans mjög afleiðingarnar
af því, að Reykjavíkurbúar og
aðrir landsmenn fái nú að kom-
ast að raun um að fagurgali
Sjálfstæðisflokksins um hinn
glæsilega fjárhag Reykjavíkur-
bæjar hefir verið tómar blekk-
ingar.
Einu úrræðin, sem þeir sjá sér
til varna, eru að skella skuld-
inni á ríkisstjórnina og Alþingi.
Framsóknarmenn eru kallaðir
„hatursfullir ofsóknarmenn
Reykjavíkur“ og þegar þeir leyfa
sér að gagnrýna stjórnina á
Reykjavíkurbæ, eru þeir kallaðir
„viðbjóðslegir hræsnarar“ sem
„allir ærlegir menn, hvar sem
búa á landinu, hljóta að fá
megnustu andstyggð á“.
Höfuðákæran á ríkisstjórnina
og Alþingi er sú, að framfærslu-
lögin frá 1935 hafi velt slíkri
byrði yfir á Reykjavíkurbæ, að
hún hafi riðið fjárhag Reykja-
víkur að fullu. Prófessorinn seg-
ir að hagfræðingur bæjarins hafi
reiknað út, að þessi byrði nemi
400.000 krónum árlega á árunum
1936 og 1937 og sízt muni hún
verða minni árið 1938. Enda þótt
þessi fullyrðing væri rétt, getur
hér þó varla verið um meira en
rúmlega 1.200.000 kr. að ræða 4
þeim þrem árum, sem fram-
færslulögin hafa verið i gildi.
Þetta er því sýnilega ekki nothæf
skýring á því að Reykj avíkurbær
hefir safnað yfir 2 millj. króna
lausaskuldum á síðustu þrem ár-
um, auk þess sem útsvörin hafa
stórhækkað.
Gildi fullyröingarinnar um
byrði Reykjavíkur . af fram-
færslulögunum skal hinsvegar
athugað nokkru nánar. Þegar
framfærslulögin voru sett, gaf
Jakob Möller svohljóðandi yfir-
lýsingu á Alþingi:
„Eg skal svo ekki blanda mér
mikið í málið í heild, en aðeins
NIÐURLAG
V.
1. Skógræktarstjóri skal á
næstu tveim árum semja skrá
yfir alla skóga og skógarleifar,
sem eru í eign ríkis, kirkju,
hreppa, skóla eða annara opin-
bera stofnana.
2. Ríkið skal árlega verja allt
að 30.000 krónum úr jarða-
kaupasjóði (afgjöldum þjóð-
jarða) til þess að kaupa þá
skóga, sem nú eru í einstakl-
ings eign.
3. Allir þei'r skógar, sem nú
eru opinber eign, svo og þeir
skógar, sem ríkið eignast i
framtíðinni, skulu teknir úr á-
búð einstaklinga og friðlýstir.
Skulu gerð um hin friðlýstu
svæði greinileg landamæri og
girt, ef þörf er til, svo fljótt sem
auðið er. Innan hinna friðlýstu
svæða, skulu öll dýr láðs og
lagar eiga friðland, þar skal öll
fjárbeit bönnuð og hverskonar
náttúrurask, nema með leyfi
skógarvarða.
4. Öll þau mál, sem varða
verndun skóga og nýrækt
þeirra, heyra undir atvinnu-
málaráðuneytið. En skógrækt-
arstjóri skal vera ráðunautur
þess.
5. Skógverðir skulu vera 4 á
landinu, einn í fjórðungi hverj-
um. Þeir ráða sér aðstoðar-
menn, er nefnast skóggæzlu-
benda á, að það er auðsætt, að
með þeirri lagabreytingu, sem
hér er verið að gera, er þyngdur
mjög framfærslukostnaður í
Rvík og öðrum kaupstöðum. Það
er kunnugt, að síðustu árin hefir
hefir verið stöðugur fólks-
straumur úr sveitunum til kaup-
staðanna, sem hlýtur á erfiðum
tímum að auka á vandræði
þeirra kaupstaða, sem fyrir því
verða, sem ekki er þó á bætandi,
eins og nú er, að mjög er erfitt
að fá skuldir greiddar, sem
sprottnar eru af framfærslu
þurfamanna úr öðrum sveitar-
félögum. Nálgast það meir og
meir, að á endanum muni allar
slíkaT greiðslur falla niður, svo
þar er ekki úr háum söðli að
detta.“
Lýsing Jakobs á ástandinu,
eíns og það var orðið, var rétt.
Til Reykjavíkurbæjar var end-
urborgað frá öðrum sveitafélög-
um endurkræfur framfærslu-
styrkur árið 1932 ca. kr. 84,000.
Árið 1933 ca. kr. 78.000. í reikn-
ingum Reykjavíkurbæjar fyrir
árin 1934 og 1935 sést eigi, að
neinn framfærslustyrkur hafi
verið endurgreiddur frá öðrum
sveitafélögum, enda þótt gjalda-
megin í reikningunum séu bæði
árin tilfærð útgjöld á þeim lið.
Um sama leyti og framfærslu-
lögin voru sett, voru einnig sett
lögin um kreppulán til hrepps-
og bæjarfélaga, sem Reykjavík-
urbær naut mjög góðs af. í árs-
lok 1935 átti Reykjavíkurbær
útistandandi hjá öðrum sveita-
og bæjarfélögum, vegna útlagðra
framfærslu- og sjúkrastyrkja,
kr. 628.523.01. Það var almennt
viðurkennt, að Reykjavíkurbær
myndi litlu eða engu hafa náð
inn af þessari skuld, enda sýnir
ofangreind lýsing Jakobs Möll-
er það. Vegna kreppulánalag-
anna fékk Reykjavíkurbær hins-
vegar greitt upp í þessa skuld
kr. 253.270 árið 1936 og kr. 34.650
árið 1937. Enda fór það svo, að
Reykjavíkurbær fékk endur-
greitt frá öðrum sveitafélögum
ca. kr. 290.000 árið 1936 og ca.
94.000 árið 1937, eða rúmlega kr.
222.000 meira á næstu tveimur
árum eftir að framfærslulögin
gengu í gildi heldur en bæði
árin 1932 og 1933. Það er þess
vegna svo langt frá því að ríkis-
valdið hafi skaðað Reykjavíkur-
bæ með framfærslulögunum og
kreppulánalögum hrepps- og
bæjarfélaga, heldur hefir Rvík-
urbær beinlínis stórkostlega
hagnazt á þeim.
Þá kemur annað atriði til
greina. Með nýju Alþýðutrygg-
ingalögunum hefir ríkið tekið á
sig útgjöld, sem beinlinis bæta
menn, einn í sveit hverri, þar
sem ríkið á skóglendi. Skyldir
eru skógarverðir að koma eigi
sjaldnar en annaðhvert ár í
skóglendisumdæmi sitt. Skulu
þeir þá kenna mönnum gresjun
skógar og fela skóggæzlumönn-
um alla umsjá skógarins í sveit
sinni.
6. Skógræktarstjóri skal
semja og atvinnumálaráðherra
staðfesta reglugerð, er mæli
fyrir um meðferð á skógum rík-
isins, og um störf og skyldu
skógarvarða og skóggæzlu-
manna.
VI.
Athugasemdir við tillögurnar.
Tillögur þessar gera eigi ráð
fyrir að sérstök fyrirmæli séu í
lögunum um meðferð þeirra
skóga, sem eru í einkaeign. Þessi
lagafyrirmæli hafa reynzt á-
rangurslaus eins og að framan
er sýnt.
En þær leggja aðaláherzlu á
það, að skógarnir komist undir
yfirráð ríkisins og séu alfrið-
aðir.
1. Er þá fyrst að fá glöggt
yfirlit yfir hverja skóga ríkið á
nú. Mun það eiga all verulegan
hluta af skógum landsins, eða
þó öllu heldur kirkjujarðasjóð-
ur. Skógarnir eru mestir á land-
rýmstu jörðunum. Þar hefir
sauðfénu sízt unnizt aldur til að
útrýma þeim. En gömlu prests-
hag bæjarsjóðs Reykjavíkur.
Það er álitið, að sá hagur, sem
bæjarsjóður Reykjavíkur hefir
nú af framlögum ríkisins til elli-
og örorkutrygginga og til
Sjúkrasamlags Reykjavíkur, sé
rúmlega 200.000 krónur á ári.
Þá er þess að gæta, að enda
þótt Reykjavíkurbær hafi eigi
fengið neitt úr Jöfnunarsjóði
árið 1937, þá er eigi enn lokið
útreikningnum fyrir árið 1938,
og ér líklegt að Reykjavíkurbær
muni fá greiðslu úr sjóðnum
framvegis, enda gert ráð fyrir
90.000 króna greiðslu úr sjóðn-
um til Reykjavíkur í fjárhags-
áætlun bæjarins fyrir árið 1936.
Útreikningar prófessorsins og
hagfræðingsins eru því eigi vel
í samræmi við veruleikann, hvað
snertir byrði Reykjavíkur af
framfærslulögunum.
Hér að framan hefir því verið
sýnt og sannað að byrði Reykja-
víkur af framfærslumálunum
hefir sízt verið aukin fyrir að-
gerðir núverandi ríkisstjórnar.
Með sanngjörnum ráðstöfunum
var Reykjavíkurbæ gert kleift
á árunum 1936—37 að ná inn
um það bil helmingnum af öllum
útistandandi skuldum sínum hjá
öðrum sveitafélögum, skuldum,
sem Jakob Möller hafði í þing-
ræðu talið tapaðar, og allir vissu
að voru að mestu leyti tapaðar.
Með lögunum um Jöfnunarsjóð
verður nokkuð létt framfærslu-
þunganum af Reykjavíkurbæ í
framtíðinni og með tillagi ríkis-
ins til elli og örorkutrygginga og
til Sjúkrasamlags Reykjavíkur,
er lagður stór skerfur til að létta
kostnað af framfærslunni í
Reykjavík.
Þá er því haldið fram í Mbl.,
að ein af höfuð-orsökunum til
fjárhagsvandræða bæjarsjóðs
Reykjavíkur, sé hinn hái tekju-
skattur. Fyrst og fremst er það
um tekjuskattinn að segja, að
það snertir alls eigi beinlinis
fjárhag bæjarsjóðs Reykjavíkur
hvort hann er hár eða lágur.
Hækkun tekjuskattsins er sára-
lítil í samanburði við hækkun
útsvaranna í Reykjavík. Borgar-
stjóri Pétur Halldórsson gaf
upplýsingar um það í bæjar-
stjórn Reykjavíkur á sl. hausti,
að útsvörin innheimtust álíka
vel hlutfallslega nú eins og áður,
og virðist þess vegna eigi tekju-
skatturinn vera stórkostlega í
vegi fyrir því, að Reykjavíkur-
bær nái tekjum sínum inn. En
vegna þess að Mbl. hefir talað
um tekjuskattinn, þá er ekki úr
vegi að minna á það, að snemma
á árinu 1934 var lagður á tekju-
skattur, miðaður við tekjur árs-
ins 1933, kr. 1.861.000. Þá var við
setrin eru einmitt oft mestu
jarðir sveitanna. Þá eiga kirk-
urnar oft skógaritök og þarf
öllu þessu vel til haga að halda.
Margir og miklir skógar hafa
verið seldir illu heilli, síðan sala
hófst á þjóðjörðum og kirkju-
jörðum.
2. Jafnframt því sem samin
er skrá yfir skógeignir ríkis-
ins skyldi og semja skrá yfir
skóga þá, sem eru í einkaeign.
Þessa skóga ætti ríkið alla að
kaupa á næstu áratugum. Virð-
ist það sjálfgefið, að úr því að
ríkið ver nú árlega miklu fé til
jarðakaupa, að skógarnir, sem
ættu að vera til gagns og gleði
alþjóð manna, séu keyptir fyrr
en önnur jörð, sem eðlilega
hlýtur að vera hagnýtt af ein-
staklingum. Upphæðin, sem ég
sting upp á að varið sé árlega
til skógarkaupa, er auðvitað
nokkuð af handahófi, en varla
virðist minna fé mundu duga,
ef nokkuð ætti að miða hratt
áfram um skógakaupin. Ekki er
nema sjaldan þörf að kaupa
heilar jarðir. Skógar eru viðar
en hitt nokkuð fjærri bæjum, og
halda jarðirnar margar að
miklu leyti gildi sínu sem bú-
jarðir þó skógarnir séu seldir.
Fyrst ætti að kaupa þá skóga,
sem mestir eru og þroskalegastir
3. Þriðja tillagan, og hin
næsta á undan, eru aðalatriði,
sem miða að þvf að gjörfriða,
með tímanum, alla skóga lands-
ins, fyrst og fremst trjágróður-
inn, en einnig annað líf á hin-
um friðlýstu svæðum. Má þar
nefna fuglalífið. Það er mjög
völd stjórn, sem er studd af
Sjálfstæðisflokknum. Sú stjórn
og þingmeirihluti hennar hafði
ráðið því á árinu 1933, hvernig
fjárlögin fyrir 1934 skyldu sam-
in. Þessi tekjuskattur er því al-
gerlega á ábyrgð Sjálfstæðis-
flokksins. Síðan hefir tekju-
skattur í Reykjavík orðið þann-
ig: —
Árið 1935 .... kr. 1.978.000.00
— 1936 .... — 1.877.000.00
— 1937 .... — 1.333.315.00
— 1938 .... — 1.688.652.00
Tekjuskatturinn í þessi 4 ár,
hefir því í Reykjavík orðið að
meðaltali um 1.719.000 krónur,
eða 142.000 krónum lægri á ári,
en tekjuskattur sá, sem lagður
var á fyrri hluta ársins 1934, og
sem Sjálfstæðisflokkurinn bar
fullkomna ábyrgð á.
Reykjavíkurbær getur sannar-
lega eigi kvartað yfir illri með-
ferð af hálfu ríkisvaldsins. Háir
styrkir hafa verið greiddir
Reylcjavíkurbæ til atvinnubóta
á síðustu árum. Þeir hafa verið
sem hér segir:
Árið 1932 .....kr. 250.000.00
— 1933 ......— 170.000.00
— 1934 ......— 232.000.00
— 1935 ......— 276.851.62
— 1936 ......— 282.000.00
— 1937 ......— 278.996.24
— 1938 ......— 289.801.55
eða samtals kr. 1.779.649.41 á
síðustu 7 árum. Árið 1933, með-
an stjórnað var á ábyrgð Sjálf-
stæðisflokksins, var hlutur
Reykjavíkur af atvinnubótafénu
aðeins 170.000 krónur. Öll árin
síðan hefir hann verið á þriðja
hundrað þúsund og árið 1938
nærfellt 300.000 krónur. Ekki
hefir því núverandi ríkisstjórn
reynzt órífiegri við Reykjavík
um atvinnubótaféð en stjórn sú
sem Sjálfstæðisfl. studdi • árið
1933. Þá má geta þess að ríkis-
stjórnin hefir ábyrgzt stórlán til
Sogsvirkjunarinnar, en sú fram-
kvæmd hefir vitaskuld haft
stórfellda þýðingu fyrir atvinnu-
afkomu íbúa Reykjavíkur. Ekki
stóð heldur á því að ríkið gengi
í ábyrgð fyrir láni til hitaveit-
unnar. Það er ekki ríkinu að
kenna, hverig um það mál hefir
farið.
Það er alveg sama, hvernig á
þessi mál er litið. Forráðamönn-
um Sjálfstæðisflokksins mun al-
drei takast að sannfæra neinn
mann með heilbrigðri skynsemi
um það, að fjárhagsógöngur
þær, sem Reykj avíkurbær er nú
kominn í, sé ríkisstjórninni eða
Alþingi að kenna. Orsakirnar
eru allt aðrar. Þær liggja fyrst
og fremst í óstjórn á fjármálum
Reykjavikurbæjar og stofnana
hans um langt skeið. Allt hefir
verið látið reka á reiðanum.
— „Viðskiptalíf“ fylgismanna
meiri hlutans í bæjarstjórninni
hefir hvorki þolað það fyrr né
síðar, að hagsýni væri gætt í
innkaupum bæjarins og i hvers
konar ráðstöfunum vegna fram-
færslumálanna. Það hafa allt of
mikilsvert aö rjúpurnar eigi
öruggt griðland í skógunum,
þar halda þær oftast til, þegar
harðast er á veturna.
Aðrir sérstakir skógarfuglar
eru þrestir, músarindlar og
auönutitlingar; eru tveir hinir
síðarnefndu fremur sjaldgæfir.
Ef til vill myndu ýmsir fleiri
fuglar velja sér þar varpstæði
ef þeir væru alfriðaðir, einkum
andfuglar, í þeim skógum, sem
að vötnum liggja. Þá ætti og að
alfriða fiskana í skógarvötnum
og ám.
Hvergi er slík berjaspretta
sem innan um skóga og í grennd
við þá. Þar vaxa víða bláber, að-
albláber, krækiber, einiber
hrútaber og jarðarber.Muðling-
ar, hinir stóru og fögru rauðu
ávextir sortulyngsins, vaxa mjog
mikið i skógum, og eru afar-
fljóttíndir. Þeir eru taldir af-
bragðs hænsnafóður. Sjálfgefið
er, að berjasprettan vex þegar
lyngið er friðað fyrir beit. En
berjatínsluna ætti að leyfa
gegn lágu gjaidi. Mætti það
verða tekjugrein fyrir börn í ná-
grenninu, og gáman og gagn
fyrir sumargesti skóganna.
Friðunin yrði ekki fullkomin
nema með girðingu. En að miklu
leyti má verja skógana vetrar-
beit án girðinga, og suma alveg.
En vetrarbeitin er langskaðleg-
ust. Höggið má skipuleggja, án
girðinga, og sjálfgefið, að högg
yrði eigi leyft nema í snjólausu
og undir umsjá þeirra.sem skóg-
anna eiga að gæta. En skóg-
arnir yrðu girtir smátt og smátt
eftir því sem fé ynnist til. Þeir,
margir þurft að lifa á viðskipt-
unum við bæjarfélagið og meira
eða minna gagnslitlum, en vel-
launuðum störfum fyrir það.
Meðan fjárhagur bæjarins var
sæmilegur fyrir 10—15 árum,
kveinkuðu ráðamenn bæjarins
sér við að leggja á fylgismenn
sína nægileg útsvör til þess að
standast nauðsynlegar fram-
kvæmdir, sem alls eigi mátti
taka lán til. Fyrirhyggjulaust
var safnað skuldum. Vextir og
afborganir urðu smátt og smátt
þyngri, engin aðgæzla höfð um
skipulegan rekstur og sparnað,
og afleiðingin er nú orðin sú, að
árleg útgjöld bæjarins eru orðin
óhæfilega há. Útsvörin og skatt-
ar þeir, sem bærinn leggur á
íbúa sína, fara stórhækkandi ár
frá ári, og er þó eigi annað fyrir-
sjáanlegt, en að Reykjavíkurbær
komist bráðlega í greiðsluþrot.
Athugasemd
í 72. tölublaði „Tímans“ út-
gefnu 29. nóv. síðastliðinn birt-
ast fréttapistlar úr Borgarfirði,
— Á krossgötum —, eftir hr. Vig-
fús Guðmundsson frá Borgar-
nesi. Þar sem meðal annars er
getið um að einn tiltekinn
hreppur, — Álftaneshreppur í
Mýrasýslu, — hafi átt inni hjá
Kaupfélagi Borgfirðinga, Borg-
arnesi,, við síðastliðin áramót
40 þúsund krónur.
Af þessum fréttum eins og þær
eru orðaöar er ekki annað að sjá
en afkoma manna í héraðinu,
og þá sérstaklega í Álftanes-
hreppi, sé hin glæsilegasta og
inneignir þær, sem getið er um,
bæði í Álftaneshreppi og víðar
séu heinlínis tilorðnar fyrir góða
afkomu bænda yfirleitt.
En þetta er alls ekki svo,
minnsta kosti þar, sem ég þekki
bezt til í Álftaneshreppnum. í
fyrsta lagi er nú það, að Álft-
hreþpingar skulduðu K. B. B.
siðastliðin áramót um 11 þúsund
krónur, svo raunveruleg inneign
þeirra var ekki 40 þúsund krón-
ur eins og hr. Vigfús Guðmunds-
son segir, seldur innan við 30
þúsund.
En hvernig hafa svo þessar
inneignir myndazt?
Hafa þær myndazt fyrir góða
afkomu eða eitthvað annað?
Vorið 1937 byrjaði mæðiveikin
fyrir alvöru að drepa hér í
hreppi, og drap á því ári mestallt
féð á 3 bæjum. Sló þá miklum
óhug á bændur í hreppnum, svo
þeir um haustið slátruðu öllum
sínum lömbum, margir öllu sínu
veturgamla fé og nokkrir miklu
af ánum. Af þessum ástæðum
fækkaði sauðfé hreppsmanna frá
áramótum 1936 til áramóta 1937
um nálega 2000.
Fyrir þessa miklu bústofns-
rýrnun urðu inneignir manna í
viðskiptareikningum óeðlilega
(Framh. á 3. síöu)
sem land ættu að skógargirð-
ingunum, ættu að vera skyldir
að leggja fram nokkurn hluta
kostnaðar í vinnu, svo sem ger-
ist um landamæragirðingar.
4. Gert er ráð fyrir að skóg-
ræktarstjóri sé hliðstæður bún-
aðarmálastjóra sem ráðunaut-
ur atvinnumálaráðherra.
5. Skógarverðir eru nú þrír, á
Hallormsstað, Vöglum og Þing-
völlum. Hér er gert ráð fyrir að
bætt sé við skógarverði á Vest-
fjörðum, en þar er allvíða skóg-
ur. Skógarvörðum er ætlað að
hafa eftirlit með öllum skógum
í fjórðungi sínum, og að velja
sér trúnaðarmenn í öllum skóg-
arsveitum, er gæti skóganna, og
annist gresjun þeirra, eftir
settum, reglum. Þessir skóg-
gæzluipenn ættu að taka laun
sín eftir reikningi, og ætíð
mundu fást meiri tekjur af
skógunum en launum þeirra
næmi.
í tillögum þessum er eigi rætt
um skógrækt af nýjum stofni,
með sáningu eða gróðursetn-
ingu. Ekki er þó svo að skilja,
að ég álíti það mál lítilsvert. En
mjög er það dýrara og þó sein-
virkará. Eins og segir í gömlum
málshætti, að hægara er að
styðja en reisa.
Ég hygg að ungmennafélögin,
einkum í skóglausu héröðunum,
ætti að fá sér bletti og girða, og
sá þar fræi af birki og reyni.
Sennilega mundu þau geta
fengið landið gefins, og lagt
fram alla vinnu, sem tóm-
stundavinnu félaganna, án
reiknings. (Frh. á 3. síðu).
Jón Sigurðsson, Yziafelli:
Fornír skógfar og nýlr