Tíminn - 13.05.1939, Síða 2

218
Töirviv. laugarclagiim 13. maí 1939
55. blað
Ungmennafélög oé
drykkj usamkomur
Þegar Pálmi Hannesson hóf
bindindisöldu í Menntaskólan-
um, sem borizt hefir þaðan um
allt land, var það þýðingarmik-
ill atburður í sögu áfengisvarn-
anna hér á landi. Skólabind-
indið er þriðja stærsta nýjungin
í frjálsum áfengisvörnum. Tvö
fyrri sporin voru templararegl-
an og ungmennafélögin.
Eftir að rektor hafði komið
skólabindindinu af stað, beitti ég
mér á Alþingi fyrir að sú starf-
semi fengi nokkurn styrk af
ríkisfé. En þá brá svo undarlega
við, að sumir templarar töldu
sig særða af þessari nýjung.
Þeim fannst að þeir hafa einka-
rétt á að berjast við áfengið, og
að gengið væri á þeirra hlut, ef
fleiri kæmu til skjalanna. Þess-
ir templarar gleymdu því, að
hreyfing þeirra náði þá yfirleitt
sama sem ekki neitt til skól-
anna. Allt, sem þar var gert í
bindindisátt, var ávinningur
fyrir málstað þeirra, sem vildu
halda áfengiseldinum innan
viðráðanlegra takmarka.
Smátt og smátt hvarf þessi
afbrýðisama tilfinning. Bind-
indishreyfingin nær nú til ná-
lega allra skóla á landinu, þar
sem ungt fólk situr á skólabekk.
Nokkuð svipað viðhorf taka
sumir góðir og gamlir ung-
mennafélagar til vökumanna-
stefnunnar. Það er æskulýðs-
hreyfing, sem risið hefir í nokkr-
um skólum landsins. Vöku-
mennirnir koma með ný átök við
gömul vandamál. Þeir beita sér
gegn erlendum ofþeldis-
stefnum, sem sýkja þjóðina og
virðast vera studdar með er-
lendu fé. Þes'si starfsemi var al-
gerlega ný. Áður hafði það alls
ekki þekkzt, að menn úr lýð-
ræðisflokkunum þrem stæðu
þannig hlið við hlið á verði móti
þessari erlendu sýkingu. Hér var
heilbrigð íslenzk nýjung, sjálfs-
vörn þjóðfélags, sem ekki ætlar
að láta erlendar þjóðir leika á
tuttugustu öldinni sama leikinn
og háður var hér á þrettándu
öld. Vökumennirnir hafa fleiri
þjóðnýt verkefni. En aðeins eitt
af þeim verður drepið á hér.
Það er barátta þessa félagsskap-
ar við hina siðlausu og menn-
ingardrepandi vínnautn margra
íslendinga á samkomum og á
almannafæri.
Með áfengislöggjöfinni frá
1928, sem ég hafði hrundið í
framkvæmd, var reynt að halda
áfengisbölinu á almannafæri í
skefjum með opinberu eftirliti.
En mikill hluti bæjafólksins
þoldi ekki þetta eftirlit og beitti
margskonar áróðri til að hindra
gagnlega umbót í þessum mál-
um. Féll þá sú aðgerð niður.
Vökumenn tóku þá upp nýja
stefnu, að skapa sjálfboðalið,
sem hjálpaði lögreglunni til að
flytja drykkjumenn burtu af al-
mannafæri. Annar þáttur í þess-
ari starfsemi eru samtök ungra
kvenna um að neita að umgang-
ast menn, sem neyta áfengis á
ósæmilegan hátt.
Frægustu dæmin um átök í
þessu efni eru frá Laugarvatni
og Hvanneyri. Bjarni Bjarnason
hefir gert vín og tóbak útlægt
úr skóla sínum, og af samkom-
um, sem hann lætur halda á
Laugarvatni. Jafnvel í sumar-
gistihúsinu er gætt meiri var-
úðar um vínnautn en á nokkr-
um öðrum jafn fjölsóttum stað.
Þegar Runólfur Sveinsson kom
að Hvanneyri, sóttu drykkju-
garmar á að koma þangað á
samkomur, eins og þeir leita á
alla slíka staði, þar sem ekki eru
áfengisvarnir. Hvanneyri var
hvorki betri né verri en gerist
um staði, þar sem forráðamenn
gera ekki sérstakar varúðarráð-
stafanir. En það átti illa við
Runólf Sveinsson að láta þess-
háttar pestargemlinga sýkja
hjörðina. Hann þekkti og hafði
átt þátt í að móta hin nýju úr-
ræði. Hann sagði drykkjuræf-
ilsskapnum stríð á hendur. Hann
auglýsti styrjaldarboðskapinn i
útvarpinu, og skipulagði heima-
lið sitt allt til að geta flutt
drukknar boðslettur burtu af
staðnum. Þetta hreif. Það var
illa talað um Runólf Sveinsson
af hinum þróttlausa drykkjulýð,
sem hafði spillt friði og ánægju
á samkomum hér og þar í hér-
aðinu. Þó komu fjórir í fyrsta
sinn. Þeim var komið fyrir á af-
skekktum stað. Síðan láta
drykkjumenn Hvanneyri í friði.
Og svo myndi fara um hvern
annan fjölfarinn stað á land-
inu, þar sem beitt væri úrræði
Vökumanna. Og innan fárra ára
mun þetta úrræði hafa numið
burt af íslenzku samkomulífi
einn aumasta vanmenningar-
blettinn, sem til er: Drykkju-
skapinn á almannafæri.
Ungur myndarmaður úr
Borgaxfirði, sem mér er að góðu
kunnur, hefir tveim sinnum, að
ég hygg, reynt að hreyfa af-
brýðissömum umræðum í garð
Vökumanna. Hann og fleiri dug-
andi menn i ungmennafélögun-
um virðast ekki sætta sig við að
nýjar hreyfingar komi í þjóðfé-
laginu til að sinna nýjum verk-
efnum. Eftir því, sem ég veit, er
nú ekki starfandi ungmennafé-
lag nema í einum ungmenna-
skóla á landinu, og sama hefir
reynslan verið í mörg undanfar-
in ár. Mér finnst jafn fráleitt af
vissum áhugamönnum í hópi
ungmennafélaga að hreyfa mót-
mælum gegn Vökumönnum í
skólum landsins, eins og það var
óviðurkvæmilegt af templurum
að líta hornauga til bindindis-
félaga í skólum. Úr því að
templarar og ungmennafélögin
hafa ekki náð um alllanga
stund vakningasambandi við
æskuna í skólum landsins, þá
má telja það óþarflega mikinn
dugnað að vilja hindra þessa
æsku að finna ný form fyrir
gagnlega og þjóðbætandi starf-
semi. Templarar og bindindis-
menn, ungmennafélagar og
Vökumenn hafa ærin verkefni
hver fyrir sig, án þess að telja
farið yfir landamærin. Allir
geta þeir sagt með hinum vitra
og lífsreynda Gyðing: Ef þú fer
til hægri, þá fer ég til vinstri.
Verkefnin að manna og bæta
hina vel gefnu, en lengi van-
ræktu þjóð, exu- sannarlega
mörg og stór.
Góðkunningi minn úr Borgar-
firði, sá, sem fyrr er nefndur, er
óánægður yfir því að ég átti
nokkurn þátt í því að aðferðir
Vökumanna náðu í vor sem leið
til ungmennamótsins við Hvítá.
Þar voru í fyrsta sinn sjálfboða-
liðar, sem veittu drykjumönn-
unum aðhald. Þegar Runólfur
Sveinsson undirbjó landhreins-
un sína á Hvanneyri, stóðu
menn, sem honum voru lítið vin-
veittir, í þeirri trú, að hann
hefði dregið að búinu mikið af
stórum pokum, til að nota sem
hvílustað fyrir drukkna gesti.
Á Hvanneyri reyndi aldrei á,
hvort pokarnir voru til. En á
samkomunni á Hvítárbökkum í
vor sem leið, sögðu þeir fáu
drukknu menn, sem fluttir voru
burtu: „Ekki pokann. Ekki pok-
ann“. Þeir vildu allt annað
heldur en þetta einfalda og á-
hrifamikla ráð, sem þeir vissu
að hin nýja vakning taldi vel
mega nota við sérstök tækifæri.
Ég hygg að góðkunningi minn
í Borgarfirði muni vita, að ég er
öllu kunnari en hann um upp-
runa ungmennafélaganna, og
hinu lífræna starfi þeirra áður
fyrr. En vel má vera að hann sé
ekki kunnur því, að ég hefi átt
í því mjög verulegan þátt, að
ungmennafélögin hafa um mörg
ár fengið meiri viðurkenningu
af Alþingi, en þau fengu, þegar
ég var ritstjóri Skinfaxa með
200 kr. árskaupi. Ég býst þess
vegna ekki við að þessi góðvinur
minn, eða aðrir hans jafningj-
ar þurfi beinlínis að segja mér
fyrir verkum um það hversu
eigi að skilja eða meta ung-
mennafélögin á íslandi.
En tvennt vil ég þó taka fram
út af hinni þröngsýnu ádeilu
hans. Fyrst, að mér þykir mjög
vafasamur heiður fyrir ung-
mennafélögin, sem um eitt skeið
gáfu út minnsta en áhrifamesta
blað á landinu, skuli nú hafa
með ærnum kostnaði gefið út
sögu sína á þann hátt, að það er
Jón Emil Guðjónsson:
Sveitaþættir
'jgímtnn
Laugardaginn 13. maí.
Verðlaun fyrír dugn-
að og hagsýní
Á síðari árum hefir það farið
í vöxt að veita mönnum sérstaka
viðurkenningu fyrir ýms afrek.
Tilgangurinn er sá, að vekja al-
mennari athygli á því, sem vel
hefir þótt gert, og örfa bæði þá,
sem afrekin hafa unnið, og hina,
sem stefna að sama marki.
Þessi venja hefir þó enn ekki
náð öllu lengra en til íþrótta,
skólanáms og ýmislegs þess, sem
svipað er ástatt um. Hinsvegar
hefir sama og ekkert vert gert
að því, að verðlauna menn fyrir
vinnuafrek eða óvenjulega hag-
sýni og hyggindi, sem þeir sýna í
daglegum störfum. Ætti þó ekki
síður að þykja ástæða til þess, að
örfa framtak og ástundun
manna í þeim efnum.
Þessu hefir líka verið gefinn
nokkur gaumur, þó enn hafi lítið
orðið úr framkvæmdum. Einkum
virðist áhugi fyrir þessu vera
meiri í sveitum. Þar hafa menn
líka vanizt því, frá fornu fari, að
meta ráðdeild og dugnaö mikils,
en slíkt virðist frekar hverfa í
skuggann í fjölmenninu. Má í
þessu sambandinu minna á frá-
sögn, sem Tíminn birti nýlega
um Búnaðarfélag Gaulverjabæj-
arhrepps. Félagið hefir á þessu
ári veitt nokkrum búendum
hreppsins verðlaun fyrir sér-
staklega góðan árangur í ýms-
um greinum búnaðarins. Ættu
önnur búnaðarfélög að athuga,
hvort ekki væri rétt að taka það
til eftirbreytni. Verðlaunin
þurfa ekki að vera há. í þeim
felst eigi að síður sama viður-
kenningin og þau geta þar fyrir
vakið athygli, sem örfar aðra.
Af ráðandi mönnum hefir Ey-
steinn Jónsson viðskiptamála-
ráðherra einkum hreyft þessu
máli. Hugmynd hans er sú, að
veitt yrðu verðlaun þeim mönn-
um, sem sérstakiega skoruöu
fram úr í búnaði, sjávarútvegi og
öðrum hagnýtum atvinnugrein-
um, þar sem slíku mati verður
komið við. Gæti t. d. komið til
mála að verðlauna einn bónda í
byggðarlagi og einn „aflakóng“
í hverri verstöð. En ráðherrann
álítur, að ekki eigi að binda þessi
verðlaun við mesta ræktun,
mesta skepnueign, mestar heild-
artekjur, mestan afla o. s. frv.
Verðlaun eigi að miða við bezta
afkomu, þegar búið sé að taka
tillit til allra aðstæðna. Þannig
sé t. d. sá formaður, sem kemur
með mestan afla á land, engan
veginn viss með verðlaunin,
heldur geti einhver annar, sem
hefir haft minni reksturskostn-
að og farið betur með bát sinn
og veiðarfæri, orðið honum
hlutskarpari. Verðlaunin séu
þannig jöfnum höndum bundin
við hagsýni og dugnað.
Með þessu móti telur ráðherr-
ann að mönnum verði veitt auk-
in hvöt til þess, að fara vel með
þau framleiðslutæki, er þeir
hafa undir höndum, og það eitt
gæti reynzt ótrúlega mikils virði.
Má í því sambandi geta þess, að
svo virðist um ýmsa togaraskip-
stjórana að vegna ágóðahluta
síns reyni þeir að afla sem mest,
án tillits til kostnaðar, og þess-
vegna verði oft lakari afkoman
hjá þeim en hinum, sem afla
minna.
Um það hefir oft verið rætt
að framleiðslustéttunum sé ekki
sýndur sá sómi, er þeim beri.
og hlutur þeirra sé fyrir borð
borinn af öðrum stéttum þjóð-
félagsins. Þetta er allt of satt og
því er hinn svonefndi „flótti frá
framleiðslunni" vel skilj anlegur.
Til að vinna gegn honum þarf
að bæta kjör framleiðendanna
og vekja meiri virðingu og á-
huga fyrir störfum þeirra. Að
því síðara er stefnt með um-
ræddri tillögu viðskiptamála-
ráðherrans. En jafnhliða er ver-
ið að verðlauna og styrkj a tvenn
þýðingarmestu undirstöðuatriði
allra sjálfbjarga einstaklinga og
þjóða, hagsýnina og dugnaðinn.
Eins og málum er nú komið í
þjóðfélaginu og fátækraþungi
bæjanna og flóttinn frá fram-
leiðslunni sýnir gleggst, er þess
vissulega full þörf að engra ráða
sé látið ófreistað til að vekja
aukinn áhuga fyrir framleiðslu,
hagsýni og dugnaði.
I. Nýtt viðhorf.
ísland hefir lengst af verið
fyrst og fremst landbúnaðar-
land. Það hefir verið land hinna
dreifðu byggða. í skjóli þeirra
festi hin íslenzka menning ræt-
ur. Þar hefir hún náð þeim
vexti, sem framar öllu öðru
réttlætir tilveru okkar íslend-
inga sem sérstakrar ríkisheild-
ar 1 augum annarra þjóða.
En nútíminn er tími mikilla
breytinga. Hægstreymi liðna
tímans hefir breytzt í fossandi
elfu. Það hafa orðið mikil og
margvísleg straumhvörf. — ís-
land hefir eigi verið þar undan-
tekning. Á þessari öld hafa án
efa orðið hér meiri straum-
hvörf og breytingar heldur en á
þeim rúmum 10 öldum, sem ís-
lenzka þjóðin hefir áður dvalið
hér. Sérstaklega gildir þetta um
atvinnulíf þjóðarinnar. Með
komu tækninnar hefir tekizt að
skapa möguleika til nýs og fjöl-
breytts atvinnulífs. Það, sem
áður hefir aðeins vakað í
draumsýn nokkurra framsýnna
manna, hefir nú orðið að veru-
leika í framsóknarbaráttu síð-
ustu ára — og mun þó eiga eft-
ir að verða það enn betur á
næstu áratugum.
Hver sannur íslndingur hlýt-
ur að fagna þeim átökum, sem
hér hafa verið gerð. Það hefir
sannazt,að landið okkar er miklu
auðugra en áður var álitið. Við
þurfum ekki eingöngu að treysta
á hina íslenzku mold til að afla
lífsnauðsynja okkar. Við vitum
betur en áður um hin miklu
auðæfi hafsins, um hið hagnýta
gildi fossanna okkar og hver-
anna, svo að drepið sé á nokkuð,
er mestu máli skiptir.
Við íslendingar fögnum komu
vorsins. Til þess höfum við líka
ríkar ástæður. íslenzki veturinn
er langur og á stundum harður.
En vorið færir nýja útsýn —
nýja möguleika. — Á sama hátt
ber okkur að fagna framsókn
síðustu ára, þessum táknum
vorsins, sem orðið hafa í menn-
ingarbaráttu þjóðar okkar. En
vorleysingarnar skola því stund-
um burtu, sem eftirsjón er að.
Og elfurnar falla stundum í
aðra farvegu en æskilegt er. —
Þannig hefir það líka að sumu
leyti orðið hér hjá íslenzku þjóð-
inni, þegar vorönnin hefir mót-
að l^f hennar eftir langt og
þjakandi ríki vetrarins.
Nýtt viðhorf hefir skapazt í
sveitum landsins. Annars vegar
einkennist það af miklum ytri
breytingum: Nútímastarfshætt-
ir hafa rutt sér furðu víða til
rúms og einangrun sveitanna
hefir stórum minnkað. Hins
vegar hafa orðið nýir fólksflutn-
ingar þaðan. Ekki vestur um
haf — svo sem áður fyrr —
heldur til kaupstaða og sjávar-
þorpa út við strendur landsins.
— Á sama tíma og þjóðinni
fjölgar um 1700 manns árlega,
fer þeim fækkandi, sem í sveit-
um dvelja. Það hefir ötullega
verið reynt að hamla þessum
straumhvörfum í atvinnulífinu.
Af slíku hefir líka orðið mikill
árangur. Enn sýnist samt eigi
hafa tekizt að hverfa straumi
fólksins. Þrátt fyrir mikla fram-
sókn sveitanna í mörgum grein-
um, virðast kaupstaðirnir enn
hafa undirtökin — a. m. k. í
flestum héruðum — í baráttunni
um fólkið, starfskrafta þjóðfé-
lagsins.
Út af fyrir sig þyrftu þessar
staðreyndir ekki að vera svo
sérstaklega ískyggilegar. Þær
gætu aðeins verið eðlileg afleið-
ing hinna nýju atvinnumögu-
leika. Hinn hraði vöxtur kaup-
staðanna væri þá nauðsyn
vegna nýrra starfskrafta og þar
biðu allra nægjanleg verkefni.
En svo hefir þetta eigi verið.
Fólkið hefir flutzt til kaupstað-
anna meira en í réttu hlutfalli
við aukna atvinnumöguleika
þar. Þannig hefir hið hálf-
numda land orðið fóstra at-
vinnuleysis og annarra ein-
kenna yfirfylltra kaupstaða og
sjávarþorpa. Mörgum hefir
fundizt þessi mikla tilfærsla
fólksins óheillavænleg mjög.
Svo er líka að mörgu leyti. Sér-
staklega óeðlileg getur hún þó
sennilega ekki talizt. Það er
von, að nokkurt misræmi verði
leiðinlegasta bók ársins og
skrifuð með mestum viðvanings-
hætti. Þykir mér mikið giftu-
leysi að svo skyldi haldið á góðu
máli.
Hitt atriðið er stefnuhvörf
ungmennafélaga viðvíkjandi
opinberum drykkjuskap. Um
nokkur undanfarin ár hefir hið
gamla og góða nafn ungmenna-
félaganna liðið undir fréttun-
um frá tveim árlegum samkom-
um með stórum titlum. Annað
var íþróttamót ungmennafélaga
við Hvítá. Hitt var íþróttamót
ungmennafélaga við Þjórsárbrú.
Á báða staðina var stórfelld að-
sókn af lélegasta drykkjuskríl
byggðanna, og þó einkum úr
Reykj avík.
Ég hefi ástæðu til að halda, að
á báðum stöðunum hafi ung-
mennafélagarnir sjálfir haldið
sér frá vínnautn, og það er gott,
svo langt sem það nær. En hitt
var óþolandi og óskiljanleg nið-
urlæging fyrir ungmennafélög-
in í þessum héruðum, að halda
ár eftir ár sína árshátíð, og þar
á ofan sitt íþróttamót, og hafa
fullt af dauðadrukknum vesa-
lingum, sem gestum á samkom-
unum. Ég hefi við Þjórsárbrú á
slíku móti séð fólk í tugatali
liggja sama sem afvelta milli
þúfna á svokölluðu íþróttamóti
bindindissamra ungmenna.
Sú kynslóð, sem hóf merki
ungmennafélaganna hér á landi,
gerði stórfellda umbót í áfengis-
málum. Samkomur ungmenna-
félaganna, hvers fyrir sig, voru
fyrirmynd um manndóm og
háttprýði. Og eftir að sleppti
baráttu æskuáranna, hefir þessi
kynslóð átt meginþátt í að
framkvæma stórfelldustu um-
bótabaráttu, sem gerð hefir ver-
ið hér á landi. Enn mun það
vera svo, að í flestöllum ung-
mennafélögum í dreifbýlinu lif-
ir hinn forni andi, þó að gestir á
sumum stórsamkomum brjóti í
bág við stefnu og lífsskoðanir
félagsmanna.
En úr því að umræður hefjast
um þetta mál, þá er bezt að gera
því full skil. Ungmennafélögin
geta ekki, ef þau ætla að standa
undir nafni sínu, sætt sig við
drykkjuskap á samkomum, er
þau halda. Þegar góðir menn úr
Borgarfirði báðu mig um lög-
gjafaraðstoð viðvíkjandi sínum
málum, neitaði ég að styðja um-
beðið mál, nema tekin væri upp
Hvanneyraraðferðin um áfeng-
isgæzlu á íþróttamótinu. Góð-
vinur minn úr Borgarfirði neit-
ar að ég hafi lagt nokkuð til
þeirra mála. Sama er hvaðan
gott kemur. En mér finnst að-
eins dálítið undarlegt, að
drykkjuskapurinn á þessu í-
þróttamóti skyldi fá að þrífast
óátalið í fjölmörg ár, þangað
til hin nýju ytri atvik komu, ef
ekkert samband er þar á milli.
Nú má vænta, að „andinn frá
Hvanneyri" muni óátalið hér
eftir ríkja á samkomum ungra
í lífi ungrar og lítt reyndrar
þjóðar, þegar hún hefst svo
skjótlega á legg eftir margra
alda áþján og erfiðleika.
Þær raddir hafa þó líka
heyrzt, að eigi sé vert að sakast
um það, þótt liðfátt gerist í
hinum dreifðu byggðum, — að
landið sé lélegt, en fiskimiðin
góð, og þess vegna sé það að
kasta verðmætum á glæ að verja
þeim til umbótastarfsemi í
sveitunum.
Sem betur fer hafa þessi sjón-
armið eigi verið ráðandi hjá
þjóðinni og verða vonandi
aldrei. Þess vegna hefir verið
reynt að rétta hlut dreifbýlisins
í atvinnuróti síðustu ára. Og
þess vegna mun líka verða hald-
ið áfram að bæta lífsskilyrðin
í sveitunum og græða þau sár,
sem vanræksla liðna tímans
hefir þar eftir skilið.
II. Á verði.
Mjög virðist mér það tákn-
rænt um starf íslenzkra bænda
og búaliðs þessarar aldar að
líkja því við starf varðmanns-
ins. Á þessu tímabili hefir að
minni hyggju engin ein stétt
þjóðfélagsins fremur verið á
verði heldur en einmitt þeir,
sem ekki hafa hopað á hæli
fyrir hinum nýju og að mörgu
leyti erfiðu aðstæðum dreif-
býlisins.
íslenzki bóndinn í dag hefir
horft á eftir nágranna sínum,
þegar hann hefir yfirgefið sveit-
ina sína. Hann hefir kvatt
marga vini og ættingja, sem
einnig hafa horfið til þéttbýlis-
Hitaveita Reykjavíknr
Eftir mikla leit virðist nú svö
komið, að Reykjavík hafi von
um nokkurt lán erlendis til að
framkvæma hitaveituna. Samt
er enn óvíst um kjörin og ekki
gengið frá samningi við lán-
veitanda. Allir landsménn munu
fagna því, ef stórvirki þetta
kemst í framkvæmd og lánast
vel. Munu allir flokkar nú
standa saman um málið. En
langur er orðinn baráttutíminn
um jarðhitanotkunina. Eitt-
hvert fyrsta átakið var innan
Framsóknarflokksins út af
Laugaskóla, milli mín og manns,
sem síðar varð kommúnisti. Sá
maður sótti fast að reisa skól-
ann á köldum stað, en gifta hér-
aðsins varð meiri en forstokkun
hans, og má segja, að jarðhitinn
hafi verið fjöregg hins fyrsoa
héraðsskóla, og siðan hinna
yngri stofnana, sem fylgt hafa
í það kjölfar. Lengi þótti mörg-
um af áhrifamönnum Reykja-
víkur lítið koma til jarðhitans,
og frestaði sá skoðunarháttur
eðlilegum framkvæmdum, þar
til þungi kreppunnar hafði fall-
ið á málið. En nú hefir varmi
ættjarðarinnar brætt jafnvel
hinar hörðustu mannssálir. —
Héðan af mun jarðhitinn verða
talinn einna þýðingarmestur af
gæðum landsins. J. J.
manna í Borgarfirði. En eftir
því sem ég veit bezt, er enn eng-
in siðabót sýnileg við Þjórsár-
brú. Drykkjuskapurinn í sínum
sóðalegustu myndum hefir svo
að segja helgað sér land í mó-
unum kring um hið svokallaða
íþróttasvæði. En þetta má laga
á svipstundu. Æska Suðurlands
sýnir á Laugarvatni, að það er
ekki að hennar skapi, þó dreggj -
ar mannfélagsins leiki lausum
hala í útjöðrum hins svokallaða
íþróttamóts við Þjórsárbrú.
Ég vildi mega benda ungum
mönnum á Suðurlandi á, að
þeim ber skylda til, sem lið í við-
reisn landsins, að endurskapa
íþróttamótin við Þjórsárbrú. Ef
100 röskir, ungir menn, bjóða
sýslumönnum Rangárvalla- og
Árnessýslna þjónustu sína á
næsta íþróttamóti við að flytja
á öruggan og óhultan stað, t. d.
Litla Hraun, alla drukkna gesti,
sem sýna sig á íþróttamótinu,
þá myndi vera numinn burtu
leiðinlegur blettur af sunn-
lenzku samkvæmislífi.
Við hið mikla starf, að halda
áfengiseitrinu í skefjum, eru
aldrei of margir að verki. Þar
er hægt að nema land til hægri
og vinstri fyrir templara og
bindindismenn skólanna, ung-
mennafélaga og Vökumenn.
Vandinn er ekki annar en sá,
að hugsa nógu mikið um starfið
og nógu lítið um allar tegundir
af launum. J. J.
ins. Störfin hafa þyngzt á herð-
um hans sjálfs. — Sveitakonan
hefir líka unnið margfalt starf
við hlið samherja síns. Hann og
hún — þau hafa ekki látið und-
an síga. —
En hvers vegna hafa þau ekki
borizt með straumnum, heldur
sótt á móti? Því má eflaust
svara á marga vegu. Ein skýr-
ing vixðist þó liggja sérstaklega
nærri. Við barm sveitanna hefir
þjóðin lifað og háð baráttu sína
um aldaskeið. Þar hefir hún bú-
ið í skauti hinar mikilfenglegu,
en oft óblíðu náttúru landsins.
Við erfið fangbrögð hefir hún
varðveitt kraftana og stælt vilj-
ann. Þess vegna eru íslenzki
nútímabóndinn og bóndakonan
ekki niðurbeygð af vantrú á
framtíð sína né byggðarinnar
sinnar. Yfirleitt eru þau miklu
fremur gunnreif og starfsglöð í
lífsbaráttu sinni. Þau trúa á
sveitina sína. Það hafa þau sýnt
í verkinu. Með auknum átökum
hafa þau svarað erfiðleikunum.
Þau hafa ekki aðeins verið á
verði, heldur hafa þau líka sótt
fram. Að vissu leyti hafa þau
snúið vörn í sókn. — Áður fyrr
var aðstaða íslenzka bóndans
fyrst og fremst varnarstaða. Nú
hefir hann skapað sér meira
rými. Hann hefir tekið tæknina
í þjónustu sína. Aldagamlar
viðjar hefir hann leyst. Hinar
„grænu eyjar“ sveitanna hefir
hann einnig aukið stórkostlega.
Þannig er allt líf íslenzka bónd-
ans öruggara en fyrr. Með bætt-
um búnaðarháttum og félags-
legum samtökum virðist eigi af-