Tíminn - 23.01.1940, Blaðsíða 2

34
TtMEVTV, þrigjndagiim 23. janúar 1940
9. Mat?
‘gímiwt
Þriðjudaginn 23. jan.
„ Steinubrey tíng “
Verðlag
stafanír
og víðskíptaráð-
innanlands 1939
íhaldsblöðin halda enn áfram
því skrafi. sínu, að „stefnu-
breyting“ hafi orðið í sam-
bandi við afgreiðslu fjárlaganna
á seinasta þingi. Einkum sýnir
Árni frá Múla mikla eljusemi í
þessari iðju og telur hann
„stefnubreytinguna“ fólgna í
því, að fjárlögin hefðu hækkað
miklu meira, ef Sjálfstæðis-
flokkurinn hefði ekki spornað
við hækkunarkröfum Fram-
sóknarflokksins og Alþýðu-
flokksins.
Hér í blaðinu hefir nokkurum
sinnum verið skorað á Árna, að
nefna þær hækkunartillögur,
sem komið hefðu frá stuðnings-
flokkum fyrrv. ríkisstjórnar og
Sjálfstæðisflokkurinn hefði
staðið á móti. Enn hefir Árni
ekki gert neina tilraun til að
verða við þessari áskorun. Mun
það flestum augljóst, að Árni
myndi ekki láta þetta ógert, ef
honum væri auðvelt um svar.
Það er jafnframt vitanlegt,
að útgjöld fjárlaganna hafa
hækkað minna í meðferð þings-
ins á undanförnum árum en
raunin varð nú. Þau hafa jafnan
hækkað nokkuð í meðferð
þingsins, en aldrei eins mikið og
á seinasta þingi, a. m. k. ekki
í tíð fyrv. fjármálaráðherra. Er
því síður en svo hægt að draga
þá ályktun af reynslu undan-
farinna ára, að fjárlögin myndu
hafa hækkað meira á seinasta
þingi, ef fyrrv. stjórnarflokkar
hefðu verið einir um hituna.
Af þessu hvorutveggja mætti
öllum vera ljóst, að „stefnu-
breytingin", sem íhaldsblöðin
tala um, hefir enga stoð í veru-
leikanum.
íhaldsblöðin reyna jafnframt
að veita skýringu á því, hvers
vegna fjárlögin hækkuðu á sein-
asta þingi og urðu útgjalda-
hæstu fjárlög, er nokkuru sinni
hafa verið samþykkt. Skýring-
arnar eru aðallega tvennskon-
ar og stangast nokkuð. Stund-
um er sagt, að útgjöldin hafi
hækkað vegna stríðsins og
gengislækkunarinnar, en ann-
að veifið, að þau hafi hækkað
vegna krafa frá Framsóknar-
flokknum og Alþýðuflokknum,
er Sjálfstæðisflokkurinn hafi
samþykkt nauðugur til að rjúfa
ekki stjórnarsamvinnuna.
Fyrir nokkru síðan var hér í
blaðinu gerð ítarleg grein fyrir
meðferð fjárlaganna á seinasta
þingi. Var þar sýnt fram á með
skýrum rökum, að útgjöld fjár-
laganna hefðu hækkað um
1.100 þús. af öðrum ástæðum en
gengislækkuninni og beirium
styrj aldarráðstöfunum.
Þá er komið að síðari skýr-
ingu íhaldsblaðanna. Hún er
sú, að gömlu stjórnarflokkarnir
hafi knúið fram hækkunartil-
lögur gegn vilja Sjálfstæðis-
flokksins. Til frekari skýringa
á þessu hefir Tíminn óskað þess
nokkrum sinnum, að íhaldsblöð-
in nefndu einhverjar þær
hækkunartillögur, sem Fram-
sóknarflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn hefðu knúð fram á
þennan hátt. Enn hefir þessum
tilmælum ekki verið svarað og
má gleggst á því marka, hvort
þessi fullyrðing íhaldsblaðanna
hefir við mikil rök að styðjast.
Er það líka sannast sagna, að
um hækkunartillögurnar virtist
enginn ágreiningur vera milli
flokkanna.
Fyrst íhaldsblöðin ræða um
„stefnubreytingu“ þykir rétt að
láta það koma fram, að ekki var
að öllu leyti fylgt sömu reglum
við afgreiðslu fjárlaganna og
áður. Þá „stefnubreytingu“, ef
kalla má þetta því orði, hafa I-
haldsblöðin ekki gert að um-
talsefni, enda þótt hún væri frá
flokki þeirra runnin. Hún er í
aðalatriðum þessi:
í nokkrum lögum, sem þingið
samþykkti, var ríkinu gert að
skyldu að greiða nokkrar fjár-
hæðir, en þær voru ekki látnar
koma á fjárlög. Hinsvegar hafði
slíks verið jafnan gætt á und-
anförnum þingum.
Þá voru samþykkt lög með
þeim fyrirmælum, að ríkið tæki
— Ur útvarpsræðu viðskíptamálaráðherra
Á árinu 1939 hafa orðið ó-
venjulega margir stóratburðir í
viðskiptum okkar, eins og raun-
ar allra annara, — en þó meiri
breytingar hjá okkur en öðrum
sökum þess, að áður en ófrið-
urinn skall á, höfðum við gert
ráðstafanir, sem einar út af fyr-
ir sig hafa haft veruleg áhrif á
allt viðskiptalíf landsins.
Það mun reynast örðugt að
gefa heildarmynd af atburðum
ársins í stuttu máli, en þó verð-
ur að reyna það, og stiklað þá
á stóru. Verður hér fyrst og
fremst reynt að gera yfirlit um
verzlun, verðlag, gjaldeyris- og
gengismál.
Fyrsti stórviðburður ársins
1939, sem snertir þessi mál, var
gengislækkunin. Allt frá því
haustið 1931, að Englendingar
tóku þá ákvörðun að losa sterl-
ingspundið úr tengslum við gull,
höfðum við íslendingar haldið
óbreyttri gengisskráningu okk-
ar miðað við sterlingspund.
Skyldu kr. 22.15 jafngilda
hverju sterlingspundi, og önn-
ur skráning fara eftir því. Eftir
alllangar samningsviöræður og
stjórnmálasamninga á milli
þriggja aðalflokkanna á Al-
þingi, varð það að ráði í apríl-
mánuði síðastl., að breyta
skráðu gengi íslenzkrar krónu,
þannig, að krónur 27.00 skyldu
jafngilda hverju sterlingspundi.
Vegna þessarar ráðstöfunar
breyttist þá jafnframt gullgildi
krónunnar þannig, að í stað
þess, að áður jafngiltu 100 ís-
lenzkar krónur 46.18 gullkrón-
um, þá jafngiltu þær 38.13 gull-
krónum eftir breytinguna.
Þessi gengisskráning stóð þó
skemur en gert var ráð fyrir í
upphafi. í ágústmánaðarlok,
dagana áður en ófriðurinn
hófst, byrj aði sterlingspundið
að falla, og hélt því áfram
nokkra daga. Gjörði það raunar
stundum ýmist að falla eða stíga
dag frá degi. Varð fall sterl-
ingspundsins allverulegt, oft
milli 20—30%.
íslenzka ríkisstjórnin beið
með ákvarðanir nokkra daga,
til þess að sjá hvað gerast
mundi, og sérstaklega til þess
á sig ótilteknar ábyrgðir, sem
alveg er óvíst, hversu stórfelld-
ar geta orðið. Er hér m. a. átt
við það ákvæði nýju fram-
færslulaganna, að ríkið beri á-
byrgð á framlögum, sem sveit-
ar -og bæjarfélög leggja fram
vegna aðkominna þurfamanna.
Á fyrri þingum voru aldrei
veittar ábyrgðir, án þess að há-
marksupphæð þeirra væri á-
kveðin.
Einnig voru samþykkt lög, þar
sem ríkið var látið taka á sig
útgjöld, sem enginn getur sagt
um, hversu stórvægileg kunna
að verða. Er hér einnig átt við
nýju framfærslulögin. Áður var
þeirri venju fylgt, að ákveða
alltaf hámark slíkra útgjalda.
Þá var horfið aftur að þeirri
gömlu venju, sem fyrv. fjáT-
málaráðherra hafði kveðið niður
í stjórnartíð sinni, að veita rík-
isstjórninni heimild til að láta
ríkíssjóð ganga í ábyrgðir fyrir
hin og þessi fyrirtæki.
Þessar breytingar eru sú eina
„stefnubreyting", í meðferð
fjárlaganna, sem hægt er að
segja að orðið hafi á seinasta
þingi. Það mun sjást á sínum
tíma, hvort þessar breytingar
muni verða til mikilla bóta fyrir
meðferð fjármálanna á þinginu.
Það er kunnara en frá þurfi
að segja, að Sjálfstæðisflokkur-
inn hefir talið það helzta
stefnumál sitt á undanförnum
árum að lækka útgjöld fjárlag-
anna um 3—4 milj. kr. Flokkur-
inn hefir að vísu aldrei bent á
nein ákveðin útgjöld, sem hann
vildi lækka, en hann hefir
talað þeim mun meira um ótil-
tekið „sukk og óþarfa“.
Nú hefir flokkurinn tekið
þátt í afgreiðslu fjárlaga sem
á b y r g u r stj órnarflokkur.
Niðurstaðan hefir orðið sú, að
það eru útgj aldahæstu fjárlög,
sem samþykkt hafa verið til
þessa.
Þetta er vissulega mikil
stefnubreyting. En hún er síður
en svo álasverð. Það er alltaf
lofsvert að hverfa frá villu síns
vegar. En það er stundum eins
og sumir séu dálítið taugaó-
styrkir út af því fyrst í stað,
þegar þeir hverfa frá fyrri
stefnu, enda þótt þeir finni að
þeir hafi gert alveg 'rétt. Slík
tilfinning veldur því vafalaust,
að íhaldsblöðin reyna að dylja
hina raunverulegu stefnubreyt-
ingu Sjálfstæðisflokksins með
gaspri um aðra „stefnubreyt-
ingu“, sem engin er.
að vita, hvort sterlingspundið
myndi ekki ná aftur sama
gengi og það áður hafði, og fall
þess þannig aðeins verða stund-
arfyrirbrigði. En þegar beðið
hafði verið átekta um nokkurt
skeið, virtist sjáanlegt, að sterl-
ingspd. myndi ekki án tafar ná
sínu fyrra gengi. Gjaldeyris-
verzlun og viðskipti öll voru þá
einnig orðin svo örðug hér
vegna óvissunnar um gengið, að
eigi varð hjá því komizt að taka
nýjar ákvarðanir til frambúðar
í þessum málum, enda þótt Al-
þingi ætti ekki setu. Leizt mönn-
um ekki skynsamlegt, þar sem
brezka heimsveldið var orðinn
aðili í ófriði, og alveg nýtt á-
stand fyrir hendi í peninga-
málum, að binda gengi íslenzkr-
ar kTónu eingöngu við sterlings-
pund. Eftir nákvæma íhugun
var sú ákvörðun tekin, að láta
íslenzku krónuna fylgja sterl-
ingspundinu en þó þannig, að
ef pundið félli svo, að 4.32
Bandaríkjadollarar eða færri
jafngiltu sterlingspundi, skyldi
skrásetning krónunnaT miðuð
við Bandaríkjadollar. Skyldu kr.
6.50 íslenzkar jafngilda ein-
um Bandaríkjadollar. Þetta
þýðir að við fylgjum pundinu
niður um sem næst 10%.
Eftir þessa síðari ráðstöfun,
sem gerð var með bráðabirgða-
lögum, er nú hafa verið staðfest
af Alþingi, hefir gullgildi is-
lenzkrar krónu enn lækkað all-
verulega. Nú um áramótin síð-
ustu svöruðu þannig 100 ís-
lenzkar krónur til 33.82 gull-
króna. — Þegar það gullverð er
borið saman við gullverðið í árs-
byrjun 1939, sézt að lækkunin á
gullverði krónunnar það ár nem-
ur rúmlega 27% og er það sú
raunverulega gengislækkun.
Gengisbreytingin í aprílmán-
uði var fyrst og fremst gerð til
þess að gera hagstæðara hlut-
fallið milli afurðaverðs og pen-
ingagreiðslna, en verið hafði um
skeið. Var tilætlunin að bæta
afkomu framleiðendanna og
reyna að koma í veg fyrir að
sjávarútvegurinn væri rekinn
með tapi, eins og hann hafði
óneitanlega verið undanfarið.
Það var ljóst þeim, sem að því
máli stóðu, að til þess að geng-
islækkunin næði tilgangi sínum,
varð að gera allt, sem unnt var,
til þess að koma í veg fyrir að
verðlag hæklcaði í hlutfalli við
lækkun krónunnar, og þá jafn-
framt reyna að koma í veg fyrir
kaupgjaldshækkun í hlutfalli
Ragnar Ásgelrsson
Perða^a^a
NIÐURLAG
En eitt var það á Lambanes-
reykjum, sem vakti undrun
mína: gömul upphlaðin kringl-
ótt laug fyrir neðan eina heitu
uppsprettuna. Enginn kunni
neitt frá þessari laug að segja
og er hún þó ein hin merkileg-
asta af þeim heitu laugum, sem
ég hefi séð og auðsjáanlega æfa-
forn. Hleðslan í kringum hana
er úr stórgrýti, og stendur ó-
högguð að öðru leyti en þvi, að
einn steinninn hefir dottið ofan
í laugina. Nú er hún svo að
segja barmafull af leðju, en með
hrífuskafti fann ég að hún er
60—80 cm. djúp og hella þar
undir. Væri leðjunni mokað
burtu fengist þarna hinn ágæt-
asti baðstaður. Hitinn í henni
mældist mér 40°.
Ég hafði orð á því við þá
Reykjabændur, að sjálfsagt
væri að hreinsa laugina á ný og
nota hana. Tók sá yngri vel í
það, því að hann hefir dvalið á
héraðsskóla á heitum stað og
veit því af reynslunni hvers
virði góður baðstaður er. En
hjá þeim eldri virtist mér bregða
fyrir efasemdum um, hvort þetta
væri nú ómaksins vert. En góð-
ir menn, takið þið skófluna í
hönd sem fyrst og hreinsið
drullupoll þennan og þið fáið
eina elztu og beztu laug lands-
ins til afnota, til nautnar og
heilsubótar fyrir ykkur og ykk-
ar. Fáir eiga slík hnoss við bæi
sína. — Einkennilegt er ef eng-
in sögn er til um þessa laug á
þessum slóðum. Vel gæti ég
trúað að 10—15 menn gætu set-
ið í henni í einu. — Gleymskan
getur stundum verið mögnuð og
það þó um meiri og merkilegri
mannvirki sé að ræða en gömlu
laugina á Lambanesreykjum.
Þaðan héldum við svo til baka
að bílnum og fórum fram að
Gili, sem er annar bærinn frá
Stífluhólum, sem loka dalnum,
svo að ekki sézt inn í Stífluna
sjálfa. í Gilslandi er jarðylur
alllangt frá bæ, nálægt vegin-
um, vatnið um 60°. Hefír þar
verið hlaðið fyrir heita vatnið
og á þann hátt búinn til sund-
pollur, og smá garðar hafa verið
þar. Nú er Gil í eigu félags-
skapar á Siglufirði, sem hefir í
hyggju að koma þar upp hress-
ingardvalarstað og einhverri
garðrækt. Ekki er gott að átta
sig í fljótu bragði á hve víð-
áttumikið heita svæðið er, því
þarna er jörðin víða vatnssjúk,
en víða eru þar volgrur í henni.
En í stað þess að ræsa landið
fram, þá er rist ofan af á barði
í allmiklum halla og búinn til
nýr garður þar. — Menn reyna
að koma sér hjá framræslu í
lengstu lög. Ég sting hitamæl-
inum í ofanafrista landið, 10°
sýnir hann. Svo ylur er þar, en
þó mun minni en neðar og
verri jarðvegur. Og skjóllaust er
uppi í hallanum, en skjól í
lautinni fyrir neðan. En landi
hallar þarna til norðurs.
Næsti bær fyrir neðan er
Hólakot — og er nú í eyði. í
Hólakotslandi eru volgrur
nokkrar og uppsprettur 46—49°
heitar, og í Hólalandi sé ég
fagran hvamm og mæli þar á
víð og dreif frá 26—34° hita.
Þessi hvammur hefir ágæta
legu, hallar til suðvesturs og
þar hlýtur að vera nokkurt
skjól. En maður má gá að sér
að sökkva ekki í fenið. Hvílíkur
garður þarna gæti orðið, ef þessi
indæla dæld væri þurrkuð og
ræktuð.
En það einkennilegasta er
eftir og það er Reykjarhóll hinn
eystri. Þangað höldum við úr
hvamminum í Hólalandi. Reykj-
arhóllinn er um 85 metrar yfir
landið í kring, en það er álíka
hátt yfir sjávarmál. Hóllinn er
strýtumyndaður, blágrýtis- og
melhóll, en upp úr efstu blá-
grýtisnybbunni vellur heitt
vatn (60.5°), sem þaðan leggur
leið sína niður eftir hólnum.
Einnig eru volgrur utan í hóln-
um, en jarðvegur er þar ekki
góður og aðstaða erfið. Efst,
þar sem vatnið vellur upp, hef-
ir verið hlaðið lítilsháttar í
kring, svo að myndazt hefir dá-
lítil laug og er þar stundum
þvegið. Ekki virtist mér befa á
neinum kísil á steinunum í
kring og vatnið virtist hreint og
var bragðgott. Góð er aðstaðan
þarna til upphitunar og jafn-
við gengisfallið. í sambandi við
gengislækkunina varð því sam-
komulag um löggjöf, sem gilda
átti til bráðabirgða um allt
kaupgjald í landinu. Var þar
gert ráð fyrir kauphækkun, en
hún miðuð við þá hækkun á
framfærslukostnaði, sem verða
kynni. Þessi ákvörðun, að launa-
breytingar skyldu eiga sér stað,
en í hlutfalli við hækkaðan
framfærslukostnað, var annað
stærsta nýmælið í sambandi við
við gengisfallið. í sambandi við
lausn gengismálsins. Þar kom
fram sú skoðun, að hagur
framleiðendanna af gengislækk-
uninni væri ekki að litlu, —
heldur e. t. v. að mestu leyti —
undir því kominn, að unnt
reyndist að halda verðlaginu
niðri.
Nú er það ekki mitt að rekja
áhrif gengislækkunarinnar á af-
komu atvinnuveganna í þessu
yfirliti en ég mun veita hér
nokkurt yfirlit um innanlands-
verðlag og framfærslukostnað í
sambandi við starfsemi verðlags-
nefndar.
Þegar gengisbreytingin var
ákveðin, hafði verðlagseftirlit
verið sett á fót. Hafði það ver-
ið heimilað með lögum frá 31.
des. 1937, en verðlagsnefnd hafði
þó ekki verið skipuð fyrr en 14.
okt. 1938. Hafði þessi nefnd
nokkuð byrjað starfsemi sína áð
ur en gengislækkunin var fram-
kvæmd, en með gengislækkun-
inni fékk hún nýtt og miklu
umfangsmeira verkefni. Það
varð ljóst, að á herðum þessar-
ar nefndar myndi verða að hvíla
eftirlit með því að vörur yrðu
ekki hækkaðar óeðlilega vegna
gengislækkunarinnar, og alveg
sérstaklega eftirlit með því, að
verðlag á íslenzkum iðnaðarvör-
um ekki hækkaði meira en eðli-
legt væri, og helzt ekkert hjá
þeim iðnaðarfyrirtækjum, sem
væri þess umkomin, að taka
gengislækkunina af ágóða þeim,
sem þau þangað til höfðu ætlað
sér.
Verðlagsnefnd hefir á árinu,
sem leið, sett hámarksverð á
vefnaðarvöru, búsáhöld og flest-
ar tegundir byggingarefnis.
Ennfremur hafði hún eftir
gengislækkunina samband við
flest stærstu iðnfyrirtækin í
landinu og ræddi við þau um
verðlagningu. Munu a.m.k. mjög
fá þessara fyrirtækja hafa
hækkað verð á vörum sínum
öðruvísi en í samráði við nefnd-
ina, og mörg fyrirtæki höfðu
fallizt á það áður en stríðið skall
á, að hækka ekkert vöruverð
sitt.
Margir hafa beðið þess með
eftirvæntingu, að sjá árangur-
inn af gengislækkuninni og
hverri verðhækkun hún myndi
valda, og hver yrði aukning
framfærslukostnaðarins. Nú
hafa því miður þeir atburðir
gerzt, að þetta verður aldrei séð
vel raflýsingar, þar sem vatnið
er hreint og fallhæð mikil. En
ekki er búið að koma þessu í
kring, því bóndinn hefir haft
nóg að gera við að koma ýmsu
öðru í lag, sem varð á undan að
ganga, byggja íbúðarhúsið og
rækta túnið. En einhverntíma
verður það gert líka. — Nátt-
úran er stundum fyndin og
öfgakennd, það finnst a. m. k.
þeim, sem sjá heita vatnið buna
upp úr hæstu nybbunni á
Reykjarhóli. Kaffið var hitað á
bóndi undir okkur hesta, því nú
meðan ég skoðaði kartöflurnar í
geymslunni, og þar næst setti
skyldi haldið vestur yfir ána að
Berghyl, því að bóndinn þar vildi
gjarnan að ég liti á skemmdar
kartöflur, en ekki reyndust þær
alvarlegar. Aftur á móti voru
kartöflur þar svo stórar að mig
undraði, á þeim slóðum. Þótt nú
sé að byrja að skyggja tek ég
eftir sléttum í kringum bæinn
og djúpum skurðum til að
þurrka þær, sem sýna að Guð-
mundur hefir ekki gleymt eða
hlaupið yfir framræsluna, en
sunnan við bæinn hefir frú Jóna
búið til blómagarð með nokkr-
um runnategundum og stórri
breiðu af jarðarberjum, sem
gáfu af sér fleiri potta í sumar
af berjum. Mikla ánægju hefir
hún og heimilið af þessum
bletti; augunum má ekki gleyma,
það verður að gera eitthvað fyr-
ir þau líka. Blómin kenna
mönnum að meta fegurðina, sem
er drottning hollra nautna og
birtist í ótal myndum. — Og
þarna fáum við bláber með
rjóma, geymd á flöskum síðan
til hlítar. Verðhækkunaráhrifin
frá styrjöldinni eru svo rik og
yfirgripsmikil, að þeii-ra vegna
kemur þetta aldrei í ljós. Þegar
ófriðurinn hófst, 1. sept., var
ekki svo langur tími liðinn frá
gengislækkuninni, að verðhækk-
un sú, sem vænzt var, væri
komin fram að fullu.
Ég vil geta hér um þær breyt-
ingar, sem urðu á framfærslu-
vísitölu í Reykjavík, samkvæmt
útreikningi þeirrar nefndar, er
til þess var sett. Er þá miðað
við að vísitalan hafi verið 100
1. janúar 1939. Vísitölurnar eru
þessar:
1. júlí ......... 103,6
1. ágúst ........ 105,4
1. sept.......... 102,6
1. okt........... 103,0
1. nóvember...... 110,7
1. desember ..... 114,1
Af þessu verður ljóst, að fram-
færsluvísitalan hafði sáralítið
hækkað áður en stríðið skall á,
og miklu minna en þeir bjart-
sýnustu munu hafa gert sér
vonir um fyrirfram. En eins og
áður segir verður því miður
aldrei vitað til hlítar hvað orðið
hefði, þar sem stríðið truflar
hér allar niðurstöður.
Þegar stríðið skall á, 1. sept-
ember síðastliðinn, jukust erf-
iðleikar mjög verulega frá
því sem verið hafði, og ótal
vandamál kröfðust úrlausnar.
Mesta vandamálið í sambandi
við verðlagið var það, hvort
leyfa skyldi, að verðlag á þeim
vörubirgðum, sem fyrir voru í
landinu hækkaði í hlutfalli við
aðflutningsverð það, sem orðið
var og ennfremur hvernig átti
að fara að þegar nýjar birgðir
kæmu með stórhækkuðu verði,
en hinsvegar fyrir í landinu vör-
ur með lægra verði. Niðurstað-
an af þessu varð sú, að lög voru
sett með samkomulagi flokk-
anna, sefn bönnuðu hækkun á-
lagningar frá því sem var fyrir
stríðið, nema með sérstöku leyfi
verðlagsnefndar. Jafnframt varð
það að ráði að verðlagsnefnd
beitti sér fyrir samkomulagi inn-
flytjenda um samjöfnuð nýrri
og eldri birgða til þess að reyna
að minnka hinar gífurlegu verð-
sveiflur og ósamræmi í verðlagi,
sem annars var fyrirsjáanlegt.
Eins og ég gat um áðan, hafði
verðlagsnefnd eftir gengis-
breytinguna sett hámarksálagn-
ingu á nokkrar vörutegundir,
sem innflutningshöftunum hefir
aðallega verið beitt gegn, og
jafnframt fylgst með verðlagi á
iðnaðarvörum. En fram að
stríðsbyrjun hafði nefndin ekki
þurft að hafa afskipti af
meiriháttar nauðsynjavarningi,
sem fluttur var til landsins
hindrunarlaust. Eftir að stríðið
hófst gjörbreyttist þetta. Þá varð
verðlagsnefnd, til viðbótar því
sem áður segir, að hafa eftirlit
með verðlaginu á svo að segja
(Framh. á 4. síðu.)
snemma í haust. Þetta ættu
fleiri að gera.
Við gáfum okkur góðan tíma,
því til hvers er að fara um fjar-
læg héruð, ef menn gefa sér
ekki tíma til að tala við fólk?
En skuggsýnt var orðið þegar
við loks héldum burt, svo að
bóndi varð að kveikja á Ijóskeri
og fylgja okkur að vaðinu. Gekk
okkur yfirferðin greiðlega og að
bílnum.
Gjarnan hefði ég viljað koma
í Stífluna en því varð ekki við
komið í þetta sinn. Svo að um
Stíflu veit ég ekkert annað en
það, að þar eru Knappstaðir og
að þar var prestur einn á 19.
öldinni, sem var svo hneigður
til víns, að hann þurfti að
staupa sig í miðri ræðunni.
Sagði hann þá: „Innan skamms
mun ég hverfa yður sýnum;“ —
beygði sig niður í stólnum og
saup á og mælti, áður en hann
reis upp aftur: „Og innan
skamms munu þér sjá mig aftur,
mínir elskanlegu." Prestur þessi
var víst föðurbróðir Gríms
Thomsens.
Héldum við Hermann svo aft-
ur heim að Mói. Fyrir ofan tún-
in meðfram fjöllunum liggur
langur garður, víst allmikið
mannvirki, og heitir Blákápu-
garður. Er hann talinn vera
gamall göngugarður eða varn-
argarður eða þá hvorttveggja
í senn. En fyrir framan dyr
heima á Mói er ævagömul bæn-
húsrúst og hringmyndaður
kirkjugarður í kring. Hefir
Hermann bóndi látið þetta
halda sér, þó allt sé sléttað í
kring.