Tíminn - 02.08.1940, Síða 2

302
TÓISXTV. föstwdaginn 2. ágiist 1940
76. blað
‘gíminn
Föstudafíinn 2. ágúst
„Búhöldurístn**
frá Múla!
Árni frá Múla heldur áfram
árásum á takmörkun innflutn-
ingsins.
Seinasta viðleitni hans í þess-
um efnum er að líkja viöskipta-
málaráðherra við búskussa í
sveit. Góður búhöldur safni
jafnan nægum birgðum til
vetrarins, en búskussinn láti
það ógert. Eysteinn Jónsson
hafi tekið sér þann síðari til
fyrirmyndar.
Athugum þetta nokkuð nán-
ara.
Eysteinn Jónsson hefir gefið
frjálsan innflutning á öllum
mdkilvægustu nþúðsynj avörum
til framleiðslu og neyzlu eins
og t. d. kolum, olíu og kornvör-
um. Jafnframt hefir E. J. látið
takmarka innflutning á ónauð-
synlegri vörum, svo að nægur
gjaldeyri væri fyrir hendi til að
kaupa nausynjavörurnar. Inn-
flytjendur nauðsynjavara hafa
einnig verið hvattir til að flytja
sem mest af þeim inn í landið.
Árangurinn er sá, að nú eru
hér meiri kolabirgðir en nokkru
sinni áður. Olíu- og benzín-
birgðir eru ieins miklar og
geymslurúm og flutningsmögu-
leikar frekast leyfa. Af korn-
vörum og öðrum nauðsynja-
vörum munu 'yfirleitt vera til
meiri birgðir en venjulega.
Það má því hiklaust segja, að
E. J. hefir gert allt, sem í hans
valdi hefir staðið, til þess að
tryggja innflutning nauðsynja-
varanna.
Þess verða menn að gæta, að
það er ekki á valdi E. J. að á-
kveða hversu vörubirgðirnar
séu miklar. Eins og þessum
málum er nú fyrir komið er
það á valdi innflytjendanna. E.
J. hefir hvorki vald til að fyrir-
skipa þeim að kaupa eða láta
ríkið annast innkaup. Sé á það
litið, að áhættusamt er að
kaupa inn mikið af vörum, þeg-
ar verðlag er hátt og flutnings-
kostnaður margfaldur, má það
teljast mjög gott, hversu birgð-
irnar eru miklar. Það má ekki
sízt þakka framangreindum
ráðstöfunum E. J.
En hvað hefði Árni frá Múla
gert í sporíum viðskflptamála-
ráðherrans?
Eftir skrifum hans að dæma
myndi það hafa verið á þessa
leið:
Árni hefði gefið allan inn-
flutning frjálsan. Kaupsýslu-
mennirnir hefðu þá fyrst og
fremst lagt áherzlu á, að tryggja
sér innflutning ónauðsynlegu
varanna, þar sem þær veita
meiri verzlunargróða. Gjald-
eyrinum hefði fyrst og fremst
verið ráðstafað til að flytja þær
inn í landið. Nauðsynjavörurn-
ar hefðu orðið að sitja á hak-
anum. Það hefðu orðið nægar
birgðir af hinum ónauðsynlegri
vörum — „kramvörum“,,eins og
þær voru kallaðar í gamla daga
— en skortur á nauðsynjavör-
um.
Ef um einhver mánað'amót
hefði verið þannig ástatt, að
verzlunarjöfnuðurinn hefði ver-
ið hagstæðnr, myndi Árni hafa
auglýst í blöðum og útvarpi:
Nægur gjaldeyrir, nægur gjald-
eyrir! Keppist nú við að koma
„kram“vörum inn í landið! Lát-
ið ekki einn eínasta eyri ónot-
*áðan! Útrýmið þeirri fásinnu,
að við eigum að leggja nokkuð
fyrir svo að eitthvað verði upp
á að hlaupa, ef ástandið versnar
aftur! „Kram“varan er betri en
sparnaður!
Þetta myndu hafa orðið
framkvæmdir Árna frá Múla í
gjaldeyrismálunum, ef hann
hefði verið yfir þau settur. —
Munurinn á stefnu hans og Ey-
steins Jónssonar er í stuttu máli
þessi: Árni leggur aðaláherzl-
una á innflutning „kram“var-
anna, Eysteinn Jónsson á inn-
flutning nauðsynjavaranna. —
Árni vill láta hvern einasta
handbæran eyri fara til inn-
kaupa, á „kram“vörum, Eysteinn
Jónssoa telur hyggilegra að
leggja fyrir, ef unnt er, og spara
þá heldur innflutning „kram“-
vörunnar.
Þjóðin mun áreiðanlega eiga
Tvennskonar frelsi
Hvað meína ungír Sjálfstæðísmenn
með frelsísskrafinu?
Siguvðuv Siguvðsson
fyrv. búnaðarmálasijóra
I.
Það hefir þótt mjög álitlegt
til vinsælda á síðari árum að
fara fögrum o'rðum um frelsið.
Stjórnmálaflokkar hafa keppzt
um, að lofa fólkinu meira frelsi
og í nafni frelsisins hefir verið
reynt að fá framgengt hinum
ólíklegustu áformum.
Einn íslenzkur stjórnmála-
flokkurinn hefir öðrum fremur
þótzt berjast fyrir frelsi ein-
staklinganna. Hann hefir talið
stefnu sína grundvallast á því,
að einstaklingarnir ættu að
hafa sem mest frjálsræði og víð-
ast athafnasvið.
í Morgunblaðinu hafa undan-
farið birzt erindi eftir unga
Sjálfstæðismenn, sem þeir hafa
flutt á flokkssamkomum hér og
þar. Aðalefni þessara erinda er
yfdrleitt það sama hjá þeim
öllum. Þeir heita unga fólkinu
því, að Sjálfstæðisflokkurinn
muni í framtíðinni berjast
fyrir meira frelsi til handa ein-
staklingunum, rýmra athafna-
sviði fyrir þá, aukinni frjálsri
samkeppni.
í þessum erindum er líka að
jafnaði beint þeim örvum gegn
ungum Framsóknarmönnum, að
þeir séu andstæðir frelsisbar-
áttu úngra Sjálfstæðismanna.
Mér finnst því hlýða, að frelsis-
skraf þetta sé tekið til nokk-
urrar athugunar.
II.
í hinni frægu frelsisyfirlýs-
ingu frönsku þjóðarsamkom-
unnar 1789, er frelsið skilgreint
á þessa leið: Frelsið er réttur
einstaklingsins til að gera allt
það, sem ekki skaðar aðra.
í beinu samræmi við þetta
má segja, að til sé tvennskonar
frelsi: Neikvætt frelsi og já-
kvætt frelsi.
Neikvætt frelsi er það, að
láta einstaklinginn hafa svo
mikið athafnafrelsi, afe hann
geti á einn eða annan hátt und-
irokað og þröngvað kosti margra
annara eirrstakUnga. Af slíku
frjálsræði leiðir venjulega yfir-
drottnun og kúgun og þessvegna
auðvelt með að dæma um það,
hver stefnan sé meira i samræmi
við hyggindi búhöldanna. Árni
má áreiðanlega skrifa langar
greinar um búskaparlag og lengi
titla andstæðinga sína búskussa
áður en hann fær nokkurn
mann til að líta á sig eins og
„búhöldinn" frá Múla!
er það nefnt neikvætt frelsi.
Jákvætt frelsi er það, að
einstaklingnum er veitt vernd,
sem tryggir honum að hann
verði ekki fyrir ójöfnuði og yf-
irgangi þeirra, sem annars
gætu haft aðstöðu til að und-
iroka hann. Þessi vernd veitir
honum aðstöðu til að njóta
frelsis, en leggur honum jafn-
framt þá skyldu á herðar að
misnota það ekki gagnvart
öðrum.
í einu hagfræðisriti er nei-
kvætt og jákvætt frelsi skil-
greint með eftirfarandi dæmi:
Hugsum okkur bókasafn, sem
ætlað er til afnota fyrir al-
menning. Samkvæmt hinu nei-
kvæða frelsi hefði hver og einn
leyfi til að taka þaðan eins
mikið af bókum og hann getur.
Afleiðingin myndi verða sú, að
fáir einstaklingar tækju allar
bækurnar, en hinir fengu ekki
neitt. Samkvæmt hinu jákvæða
frelsi eru settar ákveðnar regl-
ur, sem tryggja það, að fáir ein-
staklingar geti ekki fengið of-
margar bækur á' kostnað ann-
arra. Sama takmörkunin er
látin ná til allra.
Hið neikvæða frelsi er fólgið
í því að veita einstaklingnum
sem allra rýmst athafnasvið.
Hið jákvæða frelsi er fólgið í
því, að setja frelsi einstakling-
anna ýmsar takmarkanir, er
verja hina óáleitnari og at-
kvæðaminni einstaklinga yfir-
gangi og yfirdrottnun hinna.
Flest lög, sem sett hafa verið,
fela í sér meiri eða minni tak-
mörkun á hinu neikvæða frelsi.
Þau leggja ýms bönd á einstakl-
ingana, hindra þá í því aff sýna
öffrum ýmsan yfirgang, en
vernda þá jafnframt fyrir þess-
um yfirgangi annarra.
Það er einmitt eitt aðalhlut-
verk 'ríkisvaldsins að tryggja
einstaklingunum þessa vernd
laganna. Þessvegna þýðir aukið
jákvætt frelsi venjulega aukn-
ingu ríkisvaldsins.
Öll barátta, sem með réttu
lagi getur talizt frelsisbarátta,
hefir verið fólgin í því, að auka
hið jákvæða frelsi, en tak-
marka hið neikvæða frelsi.
Sú barátta, sem stefnir að
því, að auka hið neikvæða frelsi,
er vissulega engin frelsisbar-
átta. Hún er þvert á móti bar-
átta fyrir kúgun og yfirgangi
— barátta fyrir fáa einstakl-
inga, sem vilja drottna og
hagnast á kostnað alls fjöldans.
Til þess að geta öðlazt skiln-
ing á þessum málum verða
rnenn að gera sér þessar stað-
reyndir fullkomlega ljósar.
III.
Hvort er það heldur fyrir hið
neikvæða frelsi eða hið jákvæða
frelsi, sem ungir Sjálfstæðis-
menn vilja berjast?
Það er nær undantekningar-
laust fyrir hið neikvæða frelsi.
Þeir vilja láta hið neikvæða
frelsi ríkja í stóratvinnurekstr-
inum. Fáir menn megi hafa
handa á milli mest allt veltufé
þjóðarinnar, tapa því og láta
skeltinn lenda á þjóðarheild-
inni, ef illa lætur, en hagnast
á því og raka miklum auðæfum
í eigin vasa, ef vel gengur. Fáir
menn eigi stóratvinnufyrir-
tækin og ráði yfir þeim og
tryggi sér á þann hátt rífleg-
an arð af striti hinna mörgu
vinnuþega.
Þeir vilja láta hið neikvæöa
frelsi ríkja í verzluninni. Fáir
menn hafi ótakmarkað frelsi til
að selja neytendum vörur með
þeirri álagningu, er þeim þókn-
ast að ákveða. Kaupfélög hverfi
úr sögunni, því að þau draga
úr frelsi hinna fáu einstaklinga
til að græða á fjöldanum. Verð-
lagseftirlit eigi heldur ekki
neinn rétt á sér, þar sem það
dregur einnig úr þessum gróða-
möguleikum.
Þannig mætti lengi telja.
Stefna ungra Sjálfstæðis-
manna er viðhald og aukning
hins neikvæða frelsis— frelsis
stóratvinnurekenda og stór-
kaupmanna til að hagnast á
almenningi og beita hann yfir-
gangi og arðráni.
Hér mætist stefna ungra
Sjálfstæðismanna og ungra
Framsóknarmanna á vegamót-
um. Ungir Sjálfstæðismenn
segja: Við eigum að fylgja
veginum, sem leiðir til meira
neikvæðs frelsis. Ungir Fram-
sóknarmenn segja: Við viljum
fara veginn, sem leiðir til meira
jákvæös frelsis.
Ungir Framsóknarmenn
segja: Við fögnum yfir því,
hversu mikið hið jákvæða frelsi
hefir aukizt seinustu áratug-
ina. Það hefir aukizt fyrir at-
beina samvinnufélaganna, sem
hafa útrýmt margskonar rang-
indum úr verzluninni og veitt
neytendum stórkostlega vernd
gegn arðráni og yfirgangi á því
sviði. Það hefir aukizt fyrir til-
verknað Alþingis, sem hefir sett
ýms lög, er takmarka frelsi
manna til að beita aðra ofríki.
En okkur er þó eigi að síður
ljóst, að það nær enn alltof
skammt. Við viljum auka það
meira. Við vitum, að það kostar
nýjar takmarkanir á hinu nei-
kvæða frelsi — takmarkanir á
einhverju því frelsi, sem ein-
staklingarnir hafa nú til aff
Yfir blómskrýddri, sólvermdri sveit
leikur sumarsins ilmþrunc/ni blœr.
Hátt á gullteig hins gráandi túns
rís hinn glœsti og ramgjörSi bœr.
Nú er heillandi sumarprúö sveit
undir sólheiði brosandi dags.
— Eins og sjáandinn liana í
lofsöngvum leit
þess hins langþráða, umbœtta hags.
Fagur dalur og skógi skrýdd hlíð,
eins og skáldiö sá forðum sitt land.
Sett í gróöurhöft eyöingar öfl,
sem liér erja í mela og sand.
Út sig gengur í laufgrœnan lund
œskan lífsglöö i sóláttarhlé
við sinn bœ, þegar lwíld fœst og
friösœlu-stund.
Þar á fegurð sín lieilögu vé.
Fagra draumsýn hins dáðvakta manns,
hún, sem dáendur lands tókú í arf,
allt frá Vísa-Gísla, sem vann
fyrsta vormannsins umbótastarf.
Mun þaö skýborgaloftsýn á leið,
er oss lokkar — svo spurðum vér.
Þessa mynd, sem í liugsœis hillingum
beið,
fékkstu liöndlað, og jarðfest hún er. —
Heilsar Norðurland nýrri öld.
Hefja nýherjar sigurvœnt stríð.
Inn í vökumanns vitund þá ber
eins og vornið á leysingatið.
Guði þekk mundi þjónustugjörö,
sem var þreytt viö lians musterishlið
þar sem fegurstan lund, alinn íslenzkri
jörð,
grœddir ungur, og samherja lið.
Göfugt lífsstarf þér land þitt fékk;
fól þér leiðsögn hins unga manns,
frægan gjöra sem skyldi sinn garð,
hefja gengi og liróður vors lands.
beita hverja affra arffráni og
yfirgangi. Okkur er það vel
ljóst, að skipulag, sem veitir
einstaklingum tækifæri til að
arðræna og kúga hvem annan,
hefir í sér falinn ódrepandi
neista sundrungarinnar. Það
getur ekki skapað samhuga og
samvirka þjóð. Það leiðir til
stöðugrar baráttu milli ein-
staklinga, stétta og annarra
hagsmunaheilda. Þessvegna
viljum við láta samvinnu koma
í stað samkeppni, láta hið já-
kvæða frelsi, sem veitir ein-
staklingnum vernd gegn ofriki,
koma í stað hins neikvæða
frelsis, sem veitir einstaklingn-
um aðstöðu til að beita ofríki.
í þessum málum er því mikið
djúp á milli skoðana ungra
Framsóknarmanna og ungra
Sjálfstæðismanna. Hitt verður
svo athugað síðar, hvort frjálsa
samkeppnin hefir reynzt sér-
staklega vel til þess fallin, að
leysa viðfangsefni yfirstand-
andi tíma. Þ. Þ.
Og af guðsnáð var sáðmaður sá,
er þá settist að Hóla-stól,
kynti áhugans eld, vakti athafnaþrá,
lyfti anda mót degi og sól.
Þá var unnið í ást og trú.
Farið eldi nýtt framtíðarland.
Hafin rannsókn og rœktað og prýtt;
fléttuð reipi úr kvikum sand.
Þú varst foringinn áhugaör;
glœddir útþrá og baráttumóð.
Veittir forustu bœnda fyrstu för
til að frœðast um land og þjóð.
Ncest var leiksviðið landið allt.
Fyrir lífsglaðan stórhug og trú
mundi hugþekk og hœfileg raun
stórfellt hlutverk, sem bauðst þér nú.
Þú sást efni og ráð til alls,
bjargráð ónotuð, þúsundföld.
Yfir ísland þá hófst milli fjöru og fjalls
ný og furðuleg rœktunaröld.
Svo var ísland þá numið á ný;
fagnað nýaldar vonbjörtum dag.
Vigði guðsblessun gróðurlönd frið,
nýjan grundvöll að farsœldar liag.
Fyrir sjáandans síunga hug
nýjar sýnir og óskaráð bar.
Þú hófst alþjóð úr kyrð á það
framkvœmdaflug,
aldrei fyrri sem þekkt liér var.
Fjalls og dals, þú hinn djarfhuga son,
nú er dagur þinn runninn í sœ.
Ást og trú þín á sólvermdri sveit
vaka í sumarsins ilmliöfga blœ.
Hugstór leiðtogi, áhuga-ör,
þú vannst ódáins sigurkrans.
Stýrðir íslenzka bóndans fastsóttu för
til hins fyrirheitna lands. —
Til Þurii í Garði
út af vísnadeilunum um
Þurukver.
Ekki það ég er að lá,
en undrað þó mig getur,
hversu fast' þeir ýtast á
um þig Þurutetur.
Því þó þú eflaust eigir glóð
enn í hugans leynum,
hélt ég varla að fimmtug fljóö
fengi kveykt í neinum. —
Knútur Þorsteinsson
frá Úlfsstöðum.
TIL JÓNASAR í ÁSSELI.
Svar viff vísum hans til
Þuru í Garffi.
Mjög nú hafa menn á Fróni
mörgum steini að Þuru beint.
Líkt og völskur valda tjóni
vandfýsnin þar fer ei leynt.
Hennar litla ljóðaglingur
lasta þeir með kvæða mergð.
En það er skömm að Þingeyingur
í þeirra flokki beri sverð.
E. Ben.
SIGURÐUR JÓNSSON,
Arnarvatni.
JÓNAS JÓNSSONi
Sigurður Sigurðsson
irá Draflastððum
i.
Fyrir nokkrum missirum lét
menntamálaráð gera fyrstu al-
myndina, sem hið íslenzka
þjóðfélag hefir látið mála af
manni í lifanda lífi. Erlendis
er það alsiða, að slíkar myndir
eru gerðar af merkismönnum,
til að hjálpa síðari kynslóðum
að skilja afburðamenn sína.
Mynd þessi var af Sigurði Sig-
urðssyni frá Draflastöðum, en
þótt hann væri þá hátt á sjö-
tugsaldri. sáust ekki á honum
ellimörk. Hann var sællegur og
hress eins og væri hann þá að
byrja lífsstarfið. Og málaranum
tókst að láta endurspeglast í
svip hans og framkomu það ó-
venjulega þrek og karlmanns-
kjark, sem einkenndi þennan
áhrifamikla brautryðjanda í
íslenzkum landbúnaði.
En skömmu eftir að lokið var
við þessa mynd, veiktist Sig-
urður Sigurðsson hastarléga og
lá þungt haldinn í meira en
missiri. Fram að þeim tíma
hafði hann verið stálhraustur
og naumast þekkt til veikinda.
En í hinni hörðu sókn dauðans
fjaraði lífsþrótturinn út smátt
og smátt. En sjúklingurinn hélt
þó andlegu fjöri og áhuga ó-
skertum fram á dánardægur.
Sigurður Sigurðsson var
fæddur og upp alinn í Fnjóska-
dal, svo að segja á næstu bæj-
um við þá jörð, þar sem annar
mikill afreksmaður bjó mynd-
arlegu búi, samtíða foreldrum
Sigurðar á Draflastöðum. —
Tryggvi Gunnarsson átti heima
á Hallgeirsstöðum, norðanvert
við Ljósavatrtgskarð, en Sigurð-
ur búnaðarmálastjóri óx upp á
Draflastööum vestanvert í
dalnum. Fnjóská aðskildi heim-
ili þessara tveggja brautryðj-
enda.
Sigurður Sigurðsson vandist
mikilli vinnu og miklum mynd-
arskap á heimili foreldra sinna.
Allir Fnjóskdælir voru sam-
vinnumenn, og Sigurður var
deildarstjóri i kaupfélagi sam-
sveitunga sinna meðan hann
.var heima í föðurgarði. Auk
þess hneigðist hugur hans að
garðrækt, þó að sú iðja væri
annars alls ekki stunduð í
Fnjóskadal á þeím árum. En í
landi Draflastaða var lítil, heit
uppspretta. Sigurður tók sér
fyrir hendur að gera kartöflu-
garð við þessa laug og tryggja
uppskeruna með því að nota
jarðhitann. Hann hirti þennan
ga/rð eins og sjáaldur augna
sinna, og þegar garðurinn var
sprottinn, bar nokkuð mikið á
þessum fullræktaða bletti á
milli blásinna mela í berum
hlíðum Fnjóskadlas.
II.
Enginn einstakur matjurtar
garður á íslandi hefir fram að
þessu fengið jafnmikla sögu-
lega þýðingu í búnaðarþróun
landsmanna eins og þessi litli
reitur á Draflastöðum, því að
það var hann, sem varð orsök
þess, að hið íslenzka mannfé-
lag uppgötvaði mesta ræktun-
arfrömuð undangenginnar kyn-
slóðar.
Sigurður Sigurðsson var orð-
inn nálega hálfþrítugur þegar
sá atburður gerðist, sem breytti
honum úr bónda í Fnjóskadal
í leiðtoga bænda í landinu.
Hann hafði þá lítið farið að
heiman, og ekki fengið neina
vakningu í þá átt að stunda
langt og kostnaðarsamt nám
utanlands. En þegar hér er
komið sögu, vill svo til að mesti
framfaramaður þeirrar aldar,
Páll Briem amtmaður á Akur-
eyri, fer um Fnjóskadal og sér
tilsýndar hinn vel hirta garð í
landi Draflastaða. Amtmanni
þótti furðu sæta, að slíkur
garður skyldi vera til á einum
bæ í byggð, þar sem garðrækt
var annars ekki sinnt. Hann
spurðist fyrir um hver gert
hefði garðinn og fékk að vita,
að það var bóndasonur á
Draflastöðum, sem varla hafði
enn hleypt heimdraganum.
Amtmaðurinn hafði sérstakan
áhuga á því að leita að dugandi
mannsefnum til að taka þátt í
framfarabaráttu landsins. Hon-
um þótti sennilegt, að hér
kynni að vera að vaxa upp álit-
legur ræktunarmaður, og ' hon-
um þótti vant slíkra manna.
Páll Briem kyntist Sigurði á
Draflastöðum og styrktist við
það í trú sinni á hæfileika hans.
Upp frá því mátti heita að
amtmaður væri fósturfaðir Sig-
urðar. Páll Briem kom þessum
hálfþrítuga sveitapilti beint
inn í ágætan búnaðarskóla í
Noregi. Eftir tvö ár kom Sigurð-
ur þaðan með mikla þekkingu
í búfræði Norðmanna og tals-
verða æfingu í skógrækt. En
amtmanni var ekki nóg, að
skjólstæðingur hans fengi
þessa skólagöngu. Hann víldi
fá. Sigurði Sigurðssyni mörg og
erfið verkefni og búa hann
undir þau. Þess vegna hvatti
hann Sigurð til að halda áfram
námi í landbúnaðarháskóla
Dana. Amtmaður fór í þessu
skyni sérstaka ferð frá Akur-
eyri til Reykjavíkur til að út-
vega Sigurði námsstyrk og tókst
það. Eftir tveggja ára nám í
Danmörku kom Sigurður heim
og giftist heitmey sinni, Þóru
Sigurðardóttur frá Fornastöð-
um í Fnjóskadal. Hún var góð
og gáfuð merkiskona.
/
III.
Nú hófst þýöingarmikið
samstarf milli Sigurðar Sig-
urðssonar og Páls Briem. Amt-
maðurinn hafði með höndum
yfirumsjón búnaðarskólans á
Hólum í Hjaltadal. Hann var
óánægður með skólann. Að-
sóknin var lítil, og ungir menn
höfðu ekki trú á því að tveggja
ára dvöl á búnaðarskóla við
venjuleg heimilisstörf á sumrin
og bóknám á vetrum, væri sér-
staklega þýðingarmikið. Amt-
rnaður kunni illa þessari deyfð
og var staðráðinn í að reyna
að bæta Hólaskóla, og það svo
•að um munaði. Og hann treysti
Sigurði Sigurðssyni öðrum bet-
ur til þess verks.
Samhliða þeirri breytingu,
sem nú var gerð á Hólum, und-
irbjuggu þeir Páll Briem, Sig-
urður Sigurðsson og Stefán
Stefánsson skólameistari stofn-
un Ræktunarfélags Norður-
lands og tilraunastöð þess
sunnan við Akureyrarbæ. Með
þessum tvennum aðgerðum var
vakinn mikill fTamfarahugur í
búnaðarmálum Norðlendinga.
Breytingin á Hólaskóla var í
því fólgin, aö skólinn var gerð-
ur að bóklegum vetrarskóla og
búið í fyrstu leigt óviðkomandi
manni. Á vorin var ætlazt til
að piltar gætu fengið verklega
æfingu nokkrar vikur i gróðr-
arstöðinni á Akureyri. Tilraun
þessi var að sumu leyti veruleg
afturför, en að öðru leyti all-
mikil framför. Nú urðu menn
búfræðingar með bókfræði-
námi. Nemendur fengu enga
kennslu í hirðingu búpenings og
ekki heldur æfingu við heyskap
eða venjuleg störf á sveita-
heimilum. Allmikið af náms-
efninu var erlent og námsbæk-
ur á erlendum tungum, sem
margir nemendur skildu ekki tll
verulegs gagns . Vankunnátta
búfræðinganna í verklegum
efnum varð þeim oft til álits-
hnekkis, og kennslan hafði ekki
fært þá verulega nær því að
geta með góðum árangri stund-
að íslenzkan einyrkjabúskap,
en það lá þá, eins og nú, fyrir
öllum þorra bændaefnanna.
En breytingunni fylgdu líka