Tíminn - 02.08.1940, Side 4

304
TtMlM, föstuclagiiin 3. ágást 1940
76. blað
•GAMLA BÍÓ 1
TUNDRA
Saga of the Alask-
an Wílderness
Stórmerkileg og spenn-
andi amerísk æfintýra-
kvikmynd, tekin nyrst í
Alaska.
Aðalhlutv. leika:
DEL CAMBRE,
EARL DWIRE,
JACK SANTOS.
NÝJA
ÆFINTÝRI
Á ÖKUFÖR
Amerísk skemmtimynd
frá FOX.
Aðalhlutverkið leikur
kvennagullið
DON AMECHE,
ásamt hinni fögru
ANN SOTHERN
og skopleikaranum fræga
SLIM SUMMERVILLE.
Atvinnulevsisskýrslnr
Samkvœmt lögum um atvinnuleysisskýrslur fer fram
skráning atvinnulausra sjómanna, verkamanna, verka-
kvenna, iðnaðarmanna- og kvenna í Goodtemplarahús-
inu við Templarasund, 1., 2. og 3. ágúst n. k., kl. 10—8
að kvéldi.
Þeir, sem láta skrásetja sig, eru beðnir að vera við-
'búnir að gefa nákvœmar upplýsingar ‘um heimilisástœð-
ur sínar, eignir og skuldir, atvinnudaga og tekjur á síð-
asta ársfjórðungi, hve marga daga þeir hafi verið at-
vinnulausir á síðasta ársfjórðungi vegna sjúkdóma, hvar
þeir hafi haft vinnu, hvenœr þeir hafi hœtt vinnu og
af hvaða ástœðum, hvenœr þeir hafi flutt til bœjarins
og hvaðan.
Ennffemur verður spurt um aldur, hjúskaparstétt,
ómagafjölda, styrki, opinber gjöld, húsaleigu og um það
í hvaða verkalýðsfélagi menn séu. Loks verður spurt um
cekjur manna af eignum mánaðarlega og um tekjur konu
og barna.
Borgarstjórinn í Reykjavík, 31. júli 1940.
Pétnr Halldérssou.
Tilkynnín
Ákveðið hefir verið að veita aukaskammt af sykri til sultu-
gerðar, til viðbótar þeim 2 kg. á mann, sem þegar hafa verið veitt.
Verður hinn nýji viðbótarskammtur 2J/2 kg. á mann og verður
honum úthlutað síðari hluta ágústmánaðar gegn framvísun
stofnanna af ágúst-september matvælaseðli.
Tilkynnt verður nánar hvenær úthlutunin hefst.
Reykjavík, 31. júlí 1940
Skömintuiiarskrifstofa rlkislns.
Auglýsiné
um umferð í Reykjavík.
Samkvæmt ályktun bæjarstjórnar Reykjavíkur er akstur hvers-
kyns ökutækja, svo sem bifreiða, reiðhjóla og hestvagna bann-
aður um Hafnarstræti frá austri tii vesturs.
Ennfremur er samkvæmt ákvörðun bæjarstjórnar óheimilt að
Ieggja bifreiðum vinstra megin á þeim götum, þar sem einstefnu-
akstur er. Fólksflutningabifreiðar mega þó nema staðar vinstra
megin á akbrautum, meðan þær taka farþega eða skila þeim af
sér, en óheimilt er bifreiðastjóra að yfirgefa bifreiðina meðan
hún staðnæmist þeirra erinda.
Þá er og einnig samkvæmt ályktun bæjarstjómar óheimilt
að leggja reiðhjól frá sér hægra megin á götunni.
Lögreglustjórinn í Reykjavík 1. ágúst 1940.
AGNAR KOFOED-IIANSEN.
Sumarslátrunin.
(Framh. af 1. síöu)
un jafnskjótt og þörf þykir á
nýju dilkakjöti. Síðastliðið
sumar hófst slátrun í Reykja-
vík 27. júlímánaðar.
Lömb munu að sinni vera
heldur misjöfn að vænleika og
í smærra lagi yfirleitt. En vit-
anlega verður ekki það dæmt
með fullri vissu, hversu þau
reynast til frálags, þótt þau
sýnist smá í haganum.
Ipróttir
(Framh. af 3. síöu)
Þá var boðhlaup kvenna 80X
12 m. Þátttakendur voru 6 úr
hvoru félagi og sigruðu stúlk-
urnar úr Samhygð.
Reiptog var eftnnig á milli
félaganna og vann Samhygð
eina lotu, en Vaka tvær og bar
því sigur úr býtum.
Samhygð vann mótið með
30 stigum en Vaka hlaut 24 stig.
Aukin löggæzla.
(Framh. af 1. siðu.)
þriðjudag og áður er minnst á,
skýrði hann frá eftirfarandi
ráðstöfunum, sem ráðgerðar
hefðu verið til að treysta lög-
gæzluna vegna þess óvenjulega
ástands, sem nú er:
1 Öll veitinga- og kaffihús-
um verða eftir 15. þ. m. lokað kl.
10 að kvöldi og engar samkom-
ur leyfðar eftir þann tíma.
Hlutazt verður til um að kvik-
myndasýningum og leiksýn-
ingum verði lokið fyrir sama
tíma. Ákvarðanir hafa enn ekki
verið teknar um fundarhöld.
2. Allir menn, sem sjást ölv-
aðir á götum úti, verða hér eftir
tafarlaust teknir og fluttir til
gæzlu í fangahúsið.
3. Strangara eftirlit verður
haft með stúlkum innan 16 ára.
Mun íslenzka og brezka lög-
reglan fara sameiginlegar eftir-
litsferðir á kvöldin og taka
stúlkur á þessum aldri, sem
kunna að vera í óheppilegum
félagsskap, og fara með þær
heim til þeirra. Ef heimilin sjálf
geta ekki haft eftirlit. með þess-
um stúlkum, verða þær settar í
umsjá barnaverndarnefndar.
4. Að næturlagi verður jafnan
enskur lögreglumaður í fylgd
með íslenzkum lögreglumanni.
Þar sem tveir lögregluþjónar
hafa jafnan gengið saman áður
á þessum tíma.þýðir þetta raun-
verulega að löggæzlan eykst um
helming frá því, sem verið hefir.
Það hefir einnig bagað íslenzku
lögregluna undanfarið, að hún
má ekki skipta sér af brezkum
hermönnum og verður því jafn-
an að gera herlögreglunni að-
vart, ef eitthvað er ábótavant
og fá hana til að koma á vett-
vang. Hefir þetta kostað óþæg-
indi, sem verður afstýrt með
framangreindri tilhögun.
5. Lögreglustjóri hefir farið
þess á leit við ríkisstgórnina, að
fjölga lögregluþjónum upp í þá
tölu, sem lög heimila(2 lögreglu-
þjónar á 1000 íbúa) og myndi
þá lögregluþjónum fjölga úr 60
í 76. Ríkisstjórnin mun enn ekki
hafa viljað fyrirskipa þessa
Sígurður Sígurðsson
(Framli. af 3. síðu)
urður Sigurðsson voru sammála
um, að framfarir í ræktun
landsins væri sú höfuðnauðsyn,
að aldrei yrði of miklu fé varið
til þeirra hluta. Þeim var báð-
um ljóst, að þetta fé varð að
miklu leyti að koma frá ríkis-
sjóði. Það varð hlutverk Tryggva
Þórhallssonar að útvega þetta
fé með áhrifavaldi Tímans og
Framsóknarflokksins. En á hinn
bóginn varð það hlutverk Sig-
uðar að eyða þessu fé á þann
hátt, sem hann hugði bezt
henta fyrir ræktun landsins.
Hvorugum þessara manna datt
í hug, að beita nokkurri tegund
af íhaldssemi um fjáreyðslu til
ræktunarmála, þar sem þeir
höfðu forustuna. Samstarf
þeirra varð um skeið enn nán-
ara við það, að Tryggvi varð
formaður Búnaðarfélagsins og
langmesti ráðamaður þess um
margra ára skeið og þá ekki
síður á búnaðarþingi. Upp af
samstarfi Sigurðar og Tryggva
spruttu margar nýungar. Bún-
aðarfélagið fjölgaði starfsgrein-
um og starfsmönnum. Jarð-
ræktarlögin, einkasalan á til-
búnum áburði, vélasjóður, auk-
in framlög til sandgræðslu, til-
raunastörf í þágu landbúnað-
arins og síðast en ekki sízt
Búnaðarbankinn voru allt
greinar á þeim meiði, sem þess-
ir tveir menn höfðu gróðursett
með samstarfi sínu. Sigurður
Sigurðsson varð á þessum árum
ungur í annað sinn við komu
sína í Búnaðarfélagið. Hann
fór hamförum í umbótavið-
leitni sinni. Síðustu árin fyrir
norðan höfðu ekki veitt honum
nægileg verkefni. Nú var hann
sívinnandi, sífellt á ferðalagi
innan lands og utan, önnum
kafinn við að hrinda áfram á-
hugamálum sínum.
Næst j arðræktarlögunum
voru verkvélakaup Sigurðar
Sigurðssonar þýðingarmesta af-
rek hans. Torfi Bjarnason var
mesti framfaramaður sinnar
samtíðar i landbúnaðarmálum.
Hann hafði kennt þjóðinni að
eignast og nota handverkfæri
og að nota hestorkuna við bú-
skap og rætkun. En Sigurður
Sigurðsson flutti til landsins
fjölgun, án samþykkis bæjar-
stjórnar, en bærinn ber veru-
legna hluta kostnaðarins.
6. Haft verður betra eftirlit
með slúðursögum og sagði lög-
reglustjóri, að það reyndist
lögreglunni oftast mjög auðvelt
að finna höfunda slúðursagn-
anna, ef hún legði sig eftir
þeim. Samkvæmt nýju hegn-
ingarlögunum mun vera hægt
að refsa harðlega fyrir að bera
út slúðursögur.
7. Lögreglan mun hér eftir
sekta bifreiðastjóra og bif-
hjólamenn, sem gera sig seka
um vanrækzlu á umferðarbend-
ingum. Hefir verið tekið vægt
á slíkum brotum undanfarið, en
nauðsynlegt þykir nú að herða
á umferðaeftirlitinu, sökum
hinnar miklu fjölgunar fara-
tækja í bænum.
hin vélknúnu j arðræktartæki
sinnar samtíðar: þúfnabana,
dráttarvélar og ýms önnur því-
lík vinnutæki. Vélamenningin
hélt innreið sína í íslenzkan
landbúnað undir forustu Sig-
urðar Sigurðssonar og Tryggva
Þórhallssonar. Nú byrjuðu hin-
ar stórfelldu umbætur í tún-
rækt. Mikil landflæmi voru
lögð undir plóginn og ræktuð
með innfluttum áburði. Margt
reyndist síðar að hafa verið
ótraust í þessari miklu eldskírn
jarðræktar á íslandi. Mikið af
hinum nýju túnum var lítt ræst
fram og hélt áfram að vera
einskonar mýrlendi. Þúfnaban-
inn reyndist lítt hæfur til nota
á íslandi. Dráttarvélin varð
víða of dýr fyrir bændur þegar
harðnaði í ári og afurðaverðið
lækkaði. En þessi hraðvirku
tæki höfðu gert sitt gagn. Þau
höfðu sýnt, hvað mikið mátti
gera úr íslenzkri mold. Og mik-
ið af þessari skyndiræktun varð
með tíð og tíma viðunanleg
tún. Bændastéttin sá, að það
var ekki óframkvæmanleg
draumsjón, að þeir gætu lifað
af ræktuðu landi og unnið mik-
ið af framleiðslustörfum með
hentugum verkvélum.
V.
Sigurður Sigurðsson var ná-
lega jafnaldri Einars Jónsson-
ar og Ásgríms Jónssonar, braut-
ryðj enda íslenzkrar mynd-
listar í nýjum sið. Hann er með
nokkrum hætti starfsbróðir
þeirra. Sigurður grundvallar
hina nýju túnrækt, skógrækt og
s.andgræðslu. Trjálundarnir við
Akureyrarkirkju, gróðrarstöð
Ræktunarfélagsins, hin velyrktu
tún, og gróðrarflæmin í Gunn-
arsholti, þar sem áður voru
sandauðnir, eru íslenzk lista-
verk, eins og líkingarmyndir
Eniars Jónssonar eða lands-
lagsmálverk Ásgríms. Sigurður
hafði eðli og starfshætti lista-
manna. Áhugi og orka hans
rann í einum farvegi, nálega
hliðarálalaust. Hann sá með
innsýnd sálar sinnar dásamleg
framtíðarlönd. Myndirnar urðu
samfelld tún, sandar gróðið
valllendi, fjallahlíðar og um-
hverfi húsa og bæja vafið trjá-
görðum. Þessar sýnir vildi hann
gera að raunveruleika. Og hon-
um ávannst meira í þessu efni
en nokkrum öðrum íslendingi
fyrr eða síðar.
En eins og Sigurður Sigurðs-
son var gæddur einhyggni og
skapandi gáfu minnti hann að
mörgu öðru leyti á suma merki-
lega listamenn og skáld. Hann
lét sér standa á sama um
marga merkilega þætti í lífi
venjulegra manna. Hann sinnti
lítið íslenzkum bókmenntum.
Hann var mjög áhugalaus um
landsmálastarfsemi og félags-
málavinnu. Hann gat sætt sig
við að stýra vetur eftir vetur
búnaðarskóla með nálega engri
líkamlegri vinnu, erlendum
kennslubókum og erlendu
kennsluefni. Honum voru jafn
kær mikil gróðurlönd, hvort
sem þau voru eign eins manns
eða atvinna handa heilu þorpi.
Honum voru allir flokkar jafn-
kærir eða ókærir. Hann mat þá
á hverju augnabliki eingöngu
eftir því, hvaða gagn hann gat
haft af þeim fyrir ræktunar-
málin. Sjálfum hefir honum
vafalaust ekki verið ljóst, °að
mesta verk æfi sinnar vann
í nánu samstarfi og með fullum
atbeina tveggja pólitískra for-
ystumanna, Páls Briem og
Tryggva Þórhallssonar.
Listamannsviðhorf Sigurðar
Sigurðssonar kom fram í að-
stöðu hans til samverkamanna
sinna. Menn, sem hugsa fyrst
og fremst um eitt málefni, hvort
sem það eru skáldsögur, ljóð,
málverk, höggmyndir eða ný-
rækt eru að öllum jafnaði engin
fyrirmynd sem sambýlismenn.
Vefur hins daglega lífs er ofinn
úr mörgum þráðum. Þeir, sem
muna aðallega eftir einum eða
tveimur strengjum, missa oft
marks um smáatriðin. Þannig
fór Sigurði Sigurðssyni. Hann
átti töluvert erfitt um daglegt
samstarf við samkennara sína,
og síðar við ýmsa starfsmenn
Búnaðarfélagsins, og stjórn
þess. Það slitnaði jafnvel um
tíma vinátta þeirra Sigurðar og
Tryggva Þórhallssonar út af
mjög lítilfjörlegu atriði, þar
sem hvorugur hafði rangt fyrir
sér. Þessir sambúðarerfiðleikar
snjallra listamanna við annað
fólk eru bein afleiðing af sér-
gáfu þeirra. Því máttugri sem
þeir eru við meginverkefni sín,
því meira skortir þá að öllum
jafnaði hæfileika til að gegna
mörgum af hinum smávægilegu
en þó nauðsynlegu skyldum dag-
legs lífs. Alveg sérstök ástæða
til skoðunarmunar milli Sig-
urðar Sigurðssonar og margra
samstarfsmanna hans var
dugnaður hans og kappgirni.
Hann vaknaði fyrir allar aldir
á hverjum morgni og byrjaði að
vinna, og gat haldið áfram að
vinna fram á kvöld. Slíkum
manni finnst að aðrir eigi að
geta lagt á sig erfiði með svip-
uðum hætti. En þar rak hann
sig alltaf ekki aðeins á með-
fædda værukærð, og embætis-
værð, heldur einnig sérstaka
tregðu, sem var einkenni kaup-
kröfufyrirkomulags samtíðar-
innar.
En þó að Sigurður Sigurðs-
son ætti af þessum orsökum oft
.nokkuð erfitt með daglega sam-
búð við ýmsa af samverkamönn-
um sínum, þá höfðu bændur
landsins allt annað viðhorf til
hans. Þeim fannst aldei of
mikið gert í ræktunarmálum.
Þeir glöddust yfir nýjum skóg-
arhríslum, nýjum túnum og
grónum sandflesjum. Sjálfir
unnu flestir þeirra mikið dags-
verk. Og þegar Sigurður Sig-
urðsson kom til þeirra á bæina
eða á bændafundi, þá var þar
ein hjörð og einn hirðir. Sam-
eiginlegur áhugi og samstarf um
að gera moldina undirgefna
mönnunum varð óslítandi band
milli bændanna og þessa ó-
þreytandi leiðtoga i ræktunarö
málunum.
VI.
Litla laugin á Draflastöðum
hafði gefið Sigurði Sigurðssyni
fyrsta tækifærið til að sýna,
hvað í honum bjó. Með með-
fæddri hagsýni hafði hann þeg-
ar á unglingsárum og án utan-
aðkomandi áhrifa verið ljóst, að
jarðhitinn á íslandi gæti orðið
lyftistöng fyrir nýja og þýðing-
armikla þróun í íslenzkri rækt-
un. Þegar degi tók að halla og
nokkur kyrrstaða að komast á
í Búnaðarfélaginu eftir hina
fyrstu miklu sókn með véla-
framkvæmdirnar, byrjaði hann
nýtt landnám í hveralandinu i
Ölfusi. Börn hans voru þá upp-
komin og öll hin mannvænleg-
ustu. Einn sonur hans er lands-
kunnur bifreiðastjóri á leiðinni
frá Reykjavík til Akureyrar og
sýnir þar þvílíka atorku, sem
faðir hans hafði jafnan beitt í
starfi sínu. Tvær dætur eru
orðlagðar fyrir áhuga og mynd-
arskap í hússtjórn og hús-
stjórnarfræðslu. Yngsti sonur-
inn vann að landnáminu með
föður sínum með miklum mynd-
arskap. Á bökkum Varmár í
Ölfusi byggðu þeir feðgar hið
prýðilegasta heimili, umlukt
görðum og gróðurhúsum. Þang-
að flutti Sigurður birki og reyni-
kvisti úr átthögum sínum í
Fnjóskadal og úr gróðrarstöð-
inni á Akureyri, auk margra
annarra trjátegunda. Sigurður
var ekki einmana í þessu land-
námi elliára sinna. Hinumegin
við ána byggði ríkið fjölda
gróðurhúsa í sambandi við
garðyrkjuskóla landsins, og við
marga helztu hverastaði í
byggð á Suðurlandi, í Borgar-
firði, Eyjafirði og Þingeyjar-
sýslu risu gróðurhús í tugatali.
Þó var engum ljósar en Sigurði,
að hér var að jafnmiklu leyti
um byrjunarstarf að ræða, eins
og uppþurkun og ræktun mýr-
anna í landinu. Verkefni að
vinna úr gæðum landsins voru
óþrjótandi framtíðarverk.
Sigurður Sigurðsson hafði
haft mikinn áhuga fyrir því, að
leitað væri eftir meiri jarðhita
á býli hans við Varmá. Meðan
hann lá banaleguna var rann-
sóknarnefnd ríkisins að láta
starfa að þessu verki. Sama
daginn og jarðarför hans fór
fram kom í ljós fyrsti árangur
af tilraununum: heitt vatn og
gufa, samsvarandi því, að ein
smálest af kolum væri á hverj-
um degi ársins lögð við dyr
gróðurhúsanna í Fagrahvammi.
Það var eins og náttúra lands-
ins vildi við þetta tækifæri
sýna, að sá maður, sem borinn
var til grafar þennan dag, hefði
ekki farið villtur vegar um lífs-
starf sitt. J. J.
370 Margaret Pedler:
ingi. Eg veit það. En þetta er að minnsta
kosti endirinp á því. Ég hefi loksins átt-
að mig, loksins gert mér grein fyrir að-
stæðunum."
Ennþá svaraði hún engu, starði að
eins á hann með villtri skelfingu í
augnaráðinu. Loksins sagði hún:
„Hvers vegna vildi hún ekki fara með
þér?“ spurði hún forvitin. „Hún — hún
hlýtur að elska þig,“ bætti hún við ein-
læglega, eins og það var alveg sjálfsagt
að elska Blair.
„Já, hún elskar mig,“ sagði hann.
„Hvers vegna vildi hún þá ekki fara “
„Hvers vegna?“ Hann talaði allt í einu
af ákefð, næstum ofsa. „Vegna þess að
hún er ein af englum Guðs, sem mér
tekst ekki einu sinni að draga til min
niður í duftið, vegna þess að hún vill
breyta rétt, hvað sem það kostar, jafn-
vel þó það ríði henni að fullu. Það var
vegna þess.“
Það fór hrollur um Poppy. Sársaukinn
í rödd hans snart hverja einustu taug
hennar. Hvað hann gat elskað þessa
konu mikið!
„Ég er þreytt,“ sagði Poppy allt í einu.
„Komdu upp og farðu úr bleytunni. Þú
gætir fengið kvef.“
Þessa nótt svaf Maitland eins og sá
einn getur sofið, sem er gersamlega
uppgefinn, bæði andlega og líkamlega.
Laun þess liöna 371
En Poppy vakti og lét hinn ótamda
huga sinn reika. Allt i einu skáut upp
hugmynd í hug hennar, hugmynd, sem
bar skapgerðareinkenni hennar greini-
lega með sér. Hugmyndin var vanhugs-
uð og ótemjuleg, en hún var jafn laus
við sjálfselsku og sú eðliskennd villi-
dýrsins, að vilja fórna sínu eigin lífi
fyrir ungana sína.
XXIX. KAFLI.
Hamingja annara.
Colin Wentworth gekk fram og aftur
um garðinn á Brownleaves. Kvöldið var
mjög fagurt. Þrumuveðrið kvöldið áður
hafði hreinsað andrúmsloftið. og regnið
hafði nært og hresst gróðurinn í garð-
inum. Hin hávaxnari skrautblóm lyftu
krónunum móti bláum himninum í
stærilátri tign og rósir og aðrar ilm-
jurtir fylltu loftið hinni yndislegustu
angan. Klipptu runnarnir virtust jafn-
vel einkennilega ferskir, regnið hafði
þvegið af þeim allt ryk, sem safnazt
hafði á hin grænu blöð þeirra undan-
farna daga, og nú gljáðu þau í rökkr-
inu, eins og ósýnileg stofustúlka væri að
enda við að þurrka af þeim og fægja
þau.
* Loftið var hreint og tært, blandið