Tíminn - 09.08.1940, Blaðsíða 3

78. blað
TlMIWV, föstMdaghm 9. ágiíst 1940
311
A N N A L L
Afmæli.
Egill Egilsson bóndi að
Galtalæk í Biskupstungum
varð sjötugur í gær. Hann hef-
ir búið að Galtalæk í 40 ár, á-
samt konu sinni, Steinunni
Guðlaugsdóttur. Þar hafa þau
komið upp 8 mannvænlegum
börnum.
Ekki hefir Egill haft sig mikið
í frammi í opinberum málum,
en er þó skýr maður og félags-
lyndur. En hann hefir verið at-
hafnamaður innan síns verka-
hrings og aldrei látið bugast,
þótt stundum hafi verið þung-
ur róðurinn.
Kargaþýfðu túni og óræktar-
móum hefir hann breytt í iðja-
grænar grundir. Öll hús á
jörðinni hefir hann byggt upp
frá grunni, bæði íbúðar- og úti-
hús, leitt inn vatn og raflýst.
Öllu þessu er svo smekklega og
haganlega fyrir komið, að til
fyrirmyndar má vera um húsa-
gerð í sveit. Á mannvirkjum
þessum mun að mestu gæta
handbragðs Hermanns, sonar
Egils, sem er hinn mesti hag-
leiksmaður. Þá gefur að líta á
Galtalæk, það sem allt of fá
sveitaheimili prýðir. Það er
mjög smekklegur skrúðgarður
með angandi blómabreiðum og
tr j álundum.
Mun Agli gott, þegar degi
hallar, að nyega sjá glæsilegan
árangur verka sinna. M. G.
Aðalbjörg Jónsdóttir á Mýri
í Bárðardal varð sextug 7. á-
gústmánaðar. — Margir munu
hafa minnzt
hennar þann
dag, því að þótt
hún búi enn á
innsta bæ í ein-
um lengsta dal
landsins, þá er
hún þekkt af
fjölda manns
utan sveitar
og héraðs.
Mýrarheimili hefir verið á-
fangastaður og gististaður
ferðamanna, sem fara Sprengi-
sandsveg suður og norður, frá
því, er byggð lagðist niður
sunnan við Mýri. En engum,
sem þar gistir, gleymist gest-
risnin og umhyggjusemin, sem
ferðamaðurinn verður þar að-
njótandi. —
Aðalbjörg er fædd að Mýri
og hefir átt þar heima í 56 ár.
Þar höfðu forfeður hennar búið
í marga ættliði, og foreldrar
hennar, þau hjónin Kristjana
Jónsdóttir og Jón Jónsson, unz
Kristjana andaðist laust fyrir
aldamótin. En 1903 fluttist fað-
ir Aðalbjargar til Ameríku með
börn sín önnur en hana.
það eingöngu til viðvörunar,
bæði frá mannlegu og atvinnu-
rekstrar sjónarmiði.
Á Alþingi höfðu þingmenn úr
Pramsóknar- og Sjálfstæðis-
flokknum mikla ömun á þessu
tiltæki landlæknis, en fengu ekki
að gert, nema að koma fram op-
inberri gagnrýni. Margir vildu
leggja búin niður, eða leigja þau
bústjórum, til að koma þessum
atvinnurekstri undan stjórn
landlæknis. Á Alþingi í vetur
sem leið lagði ég til í fjárveiting-
arnefnd.aðVífilsstaðir og Klepp-
ur yrðu gerð að opinberum
kennslubúum, og að þangað yröu
menn teknir sem lærlingar til
að nema hinar beztu aðferðir við
stjórn og rekstur kúabúa. Fjár-
veitinganefnd mælti eindregið
með þessari tillögu til ríkis-
stjórnarinnar. En Vilmundur
hefir legið eins og laginn minkur
við Elliðaár heilbrigðismálanna,
og séð um að þessi tillaga kæm-
ist ekki í framkvæmd að svo
stöddu. En með því sannar hann
svo að ekki verður um deilt, að
hann vill heldur halda við ólagi
því, sem hann hefir komið á, en
að styðja að því að skynsamlegu
viti sé beitt við þennan ríkis-
rekstur. Þó mun sá skriður nú
kominn á þetta mál, að tæplega
munu líða mörg ár áður en þessi
handaverk landlæknis fá sömu
endalok eins og sú vitneskja, sem
rituð er í sand.
Fyrir skömmu kom fram mikil
óánægja við landlækni hjá að-
standendum sjúkrahússins á Ak-
ureyri, yfir aðgerðum Vilmundar
Jónssonar. Vegna vaxandi dýr-
tíðar um innlenda og erlenda
B Æ K U R
Freyr.
Ágústblað Freys er komið út
og hefst á fáeinum minningar-
orðum um Sigurð búnaðarmála-
stjóra. Veigamesta greinin í rit-
inu er um framræslu og hefir
ritstjórinn, Árni G. Eylands,
skrifað hana. Er það mjög skor-
inorð áminning og hvatning til
jarðyrkjumanna um að vanda
framræslu. Segir þar, að van-
ræstu túnin tali máli sínu í
öllum árum, en í vor hafi þau
æpt hástöfum. En ein ástæðan
til þess, hvernig þessum mál-
um er farið mjög víða, sé sú, að
aldrei hefir verið aflað áreið-
anlegrar vitneskju um það,
hvernig hagfelldast sé að ræsa
fram íslenzka jörð. Ráðlegging-
ar þær, sem gefnar eru um
framræsluna, séu mjög losara-
legar. Leggur höfundurinn til,
að gerðar verði um það skipu-
legar tilraunir, bæði norðan
lands og sunnan, hvernig bezt
sé að haga framræslunni, svo að
eftirtekjan verði mest saman-
borið við tilkostnað.
Aðrar hinar helztu greinar
eru eftir Kristinn P. Briem, um
fóðurtöflur fyrir silfurrefi og
Halldór Pálsson sauðfjárrækt-
arráðunaut, um mæðiveikina í
Reykholtsdal og Miðfirði.
Tvær smágreinar eru eftir
Ólaf Sigurðsson á Hellulandi.
Heitir önnur þeirra Ló-ló mín
lappa. Er þar vitnað í þjóðsög-
una um huldufólkskúna, sem
enginn gat mjólkað fyrr en
henni var sýnt nógu gott at-
læti. Notar Ólafur þessa sögu
til að benda á það, hversu góð
aðbúð og gott atlæti sé þýðing-
armikill iiður í starfi þeirra,
sem við skepnuhirðingu fást.
Hann færir fram ýms dæmi
þess, hversu kýr, sem vel eru
hirtar, kembdar, þvegnar og
kjassaðar, séu arðsamari en
aðrar, sem jafnvel meira er
borið í af fóðri. Hið sama gildir
vitanlega um öll önnur dýr, að
notaleg umgengni er ákaflega
mikilsverð og hefir meira að
segja en ýmsir gegningamenn
ef til vill gera sér í hugarlund,
þótt þessa verði kannske mest
vart hjá kúnum, sem skila af-
urðum daglega. Þess vegna ber
ekki aðeins vott um natni og
marga aðra góða eiginleika í
fari manna, að skepnurnar, sem
þeir umgangast og hirða, séu
gæfar, þokkalegar og sællegar,
heldur sýnir það einnig hygg-
indi þeirra. Þess munu afurð-
irnar bera greinilegastan vott-
inn.
HREÐAVATJí,
19. júní birtist eftirfarandi auglýsing í Morgunblaðinu:
„Hversvegna fara fleiri í sumarleyfum sínum a5 Hreðavatni og búa þar
í tjöldum, heldur en nær því á nokkurn annan. stað? Hvers vegna er Hreða-
vatnsskáli valinn sem aðal áningarstaður á leiðinni Reykjavík—Akureyri, t. d.
þegar konungar, prinsar eða aðrir slíkir eru á ferð? Hvers vegna dvelja merkir
málarar oft langdvölum að Hreðavatni? Hvers vegna kjósa þeir, sem hafa auga
fyrir náttúrufegurð, sérstaklega áningarstað að Hreðavatni? Hvers vegna lætur
Steindór Einarsson bíla sína aldrei stanza að Hreðavatni, nema þegar farþeg-
arnir eru svo fyrirhyggjusamir að kefjast þess í tíma? — Sá sem sendir bezt
svör (í bundnu eða óbundnu máli) fyrir 15. júlí, má vitja 50 króna verðlauna
í Hreðavatnsskála."
Mörg svör bárust bæði í bundnu og óbundnu máli. Bezt
þóttu svör frá Friðg. H. Berg skáldi á Akureyri og hlaut hann
því verðlaunin. En svör hans voru þessi: „Að Hreðavatni. í eftir-
farandi stökum er tæpt á svörum við spurningum í Morgun-
blaðinu.
Forspjall.
Að Hreðavatni hópast þjóð
og hefst þar við í tjöldum,
þegar svanur sólarljóð
syngur á júníkvöldum.
1. svar.
Allt, sem smekkvíst auga kýs
er þar til að skoða.
Baula hátt mót himni rís,
hjúpuð aftanroða.
2. svar.
Þegar ekið er um láð
út til Norðlendinga,
að Hreðavatni er œtíð áð
með alla þjóðhöfðingja.
Hagkvœm lega, gœða gnœgð
gróður, húsaprýði,
bera skálans frama og frœgð
fram um lönd og víði.
3. svar.
Skógurinn grœnn og hraunið
hrjúft,
með hundruð leyndra ranna,
hafa snortið harla djúpt
hjörtu listamanna.
4. svar.
Dimmölá fjöll með skuggaogskin
og skikkju mjúkra lita,
eiga þann að einkavin,
sem œtlar að mála og rita.
5. svar.
Hinn, sem enga auðlegð sér
aðra en málminn forna,
Hreðavatni fram hjá fer
í flaustri, kvölds og morgna.
Þó að vatnið liggi lygnt
í lofts- og sólarbaði,
auga hans er ekki skyggnt
á yndislega staði.
Ef til vill verður birt eitthvað seinna af næst beztu svörun-
um. En þess má geta, að þrátt fyrir það þó að Steindór Einars-
son láti af einhverjum ástæðum bíla sína alltaf fara fram hjá
Hreðavatnsskála, hefir verið meiri aðsókn að skálanum nú í
júlí heldur en nokkuru sinni áður. Það er máske svar almenn-
ings við 5. spurningunni?
ÞEIB
kaupendur Tímans, sem greiða
blaðið til innheimtumanna út
um land eða beint til afgr. í
Reykj avík, eru vinsamlega
’minntir á, að gjalddagi blaðsins
var 1. júlí. Eru menn beðnir að
greiða yfirstandandi árgang
blaðsins við fyrstu hentugleika.
INNHEIMTAN.
Um þær mundir giftist Aðal-
ijörg Jóni Karlssyni frá Stóru-
'öllum, syni Karls Emils Frið-
(Framh. á 4. síSu)
Kopar,
aluminium og fleiri málmai
keyptir í LANDSSMIÐJUNNI.
REIÐIIJÓLADEKK og SLÖNG-
UR sendum við gegn póstkröfu.
Reiðhjólaverksmiðjan Örninn,
Laugaveg 20.
r
Í Betamon
( er bezta rotvarnarefnið.
j Betamon tryggir rabar-
( bara- og berjageymsluna í
j sykurleysinu.
f

Kirkjustræti 8B. Sími 1977
Komínn heim
r r
Ofeigur J. Ofeígsson
læknir.
Þakka öllum þeim, sem sýndu mér vinsemd og
alúð af tilefni fimmtugsafmælisins.
J ón Þórðarson.
Vitar og sjómerki.
Auglýsing fyrir sjómenn 1940. — IVr. 1.
Vegna hins óvenjulega ástands hefir verið ákveðið að radió-
vitarnir allir, á Reykjanesi, Vestmannaeyjum og Dyrhólaey,
hætti útsendingum 15. ágúst n. k. fyrst um sinn um óákveðinn
tíma. * j
Loftskeytastöðvarnar i Reykjavík og Vestmannaeyjum og
auk þess á ísafirði, Siglufirði og Seyðisfirði munu gefa skipum,
sem nauðsynlega þurfa á því að halda, miðunarmerki eftir því
sem við verður komið, samkvæmt nánari fyrirmælum póst- og
símamálastj órnarinnar.
Reykjavík 31. júlí 1940.
V itamálast j órmu
Emil Jónsson.
Hjartanlegustu þakkir og kveðju færi ég öllum mínum
mcrgu og góðu vinum fjær og nær, sem minntust mín á
70 ára afmæli mínu, með fögrum ljóðum, höfðinglegum
gjöfum, heimsóknum og heillaóskum. Þið gerðuð mér
daginn yndislegan og ógleymanlegan.
Guðbjörg A. Þorleifsdóttir
í Múlakoti.
Bókaútgáfa
Menníngarsjóðs og Þjóðvínafélagsins.
Þessar þrjár bækur eru komnar út:
Markmið og leiðir eftir Aldous Huxley, þýdd af dr. Guðm.
Finnbogasyni.
Sultur, skáldsaga eftir Nobelsverðlaunaskáldið Knut Ham-
sun, í þýðingu Jóns Sigurðssonar frá Kaldaðarnesi, og
Viktoría drotning eftir Lytton Strachey, þýdd af Kristjáni
Albertssyni.
Bækurnar hafa þegar verið sendar áleiðis til umboðs-
manna út um land. — Áskrifendur í Reykjavík vitji bók-
anna í anddyri Landsbókasafnsins og í Hafnarfirði í verzl-
un Valdimars Long.
Reykjavík. Sími 1249. Símnefni: Sláturfélag.
Reykhús. — Frystlhús.
Nlðursuðuverksiuiðja. — Bjúgnagerð.
Framleiðir og selur í heildsölu og smásölu: Niður-
soðið kjöt og fiskmeti, fjölbreytt úrval. Bjúgu og alls-
konar áskurð á brauð, mest og bezt úrval á landinu.
fæðu, eldivið og húsnæði, heim-
ilaði Alþingi ríkisstjórninni að
að greiða starfsfólki landsins
nokkra dýrtíðaruppbót. Nú rit-
aði starfsmannafélag við sjúkra-
húsin í Reykjavík til Akureyrar
og krafðist að þar yrði greidd
sama dýrtiðaruppbót, eins og í
Reykjavík, samkvæmt nýgerðum
samningi við landlæknir. En þar
var greidd dýrtíðaruppbót til
fólks, sem fékk húsnæði, ljós og
hita og fæði hjá ríkinu. Land-
læknir hafði þannig samið um
dýrtíðaruppbótina algerlega
þvert ofan í þann anda, sem kom
fram á Alþingi, þegar þessi lög-
gjöf var sett. Annars er þetta
dæmi hér tekið til að sýna ráðs-
mennsku landlæknis í sjúkra-
húsinu. Síðan hann tók við
samningagerð við sjúkrahúsin
hefir allur tilkostnaður aukizt,
kaup hækkað, vinnutími verið
styttur, hlunnindi_ aukin og
starfsfólki fjölgað. í öllum þess-
um ráðagerðum landlæknis, eins
og fleiri þvi líkra manna, kemur
fram sú skoðun, að almennir
fjársjóðir séu landhelgislaust
haf, og þurfi hvergi að gæta hófs
um veiðiskapinn.
VI.
Mér hefir lengi þótt sennilegt,
að mjög mætti spara tilkostnað
við sjúkrahjálp hér á landi með
því að nota jarðhitann skynsam-
lega, auk þess sem reynsla ann-
ara þjóða benti til að mikilsverð-
ar lækningar gætu farið fram
við jarðhitann. í þessu skyni
hafði ég mjög stutt, eftir því sem
ég gat við komið, að Alþingi veitti
fyrir sitt leyti fjárstyrk til að
koma upp Kristneshæli. Og þeg-
ar ég keypti Reykjaeignina í
Ölfusi, gerði ég mér vonir um að
þar mætti koma á fót góðum og
ódýrum berklaspítala, auk þess
sem þar var nægileg aðstaða til
að hafa margháttaðar baðlækn-
ingar. í þessu skyni höfðum við
Guðm. Björnson unnið að því
saman að koma upp litlu og mjög
ódýru berklahæli á Reykjum í
Ölfusi. Og fyrir dálitla gjöf frá
erlendum manni létum við reisa
dálitla byggingu skammt frá
þessu sjúkrahúsi, þar sem til-
ætlunin var að hafa vinnustofu
fyrir sjúklinga, þá sem því gætu
sinnt, og auk þess mátti koma
þar við tilraun meö ýmiskonar
böð, gufu, hveravatn og hvera-
hita. Þegar ég fór úr heilbrigðis-
stjórninni, var þetta hús ekki
fullgert. Vilmundur fór með full-
komnum stjúpföðurhöndum um
þá byrjun, er gerð var á Reykj-
um. Hann lét aldrei ljúka við
verkstæðið, aldrei gera neinar
tilraunir með böð og lækningar
í sambandi við jarðhitann. Hann
sýndi fullkomið hirðuleysi um
allt, sem laut að lækningaskil-
yrðum á Reykjum, og mun hafa
orðið þeirri stundu fegnastur, er
hælið var endanlega lagt niður
og hann gat komið þáverandi
lækni og sjúklingum nauðugum
í köld hús í Kópavogi. En þrátt
fyrir andúð og vanrækslu land-
læknis á Reykjum„ þá sýndi það
sig, að okkur Guðm. Björnsyni
hafði ekki yfirsézt, er við létum
gera þessa tilraun. Reykir voru
jafnan sérlega ódýrt sjúkrahús
í rekstri, og margir sjúklingar,
(Framh. á 4. síðu)
MUNIÐ að taka meff yður
VASASÖNGBÓKINA
að öllum mannfagnaði. Hún
vekur hvarvetna gleði.
Hangikjöt, ávallt nýreykt, viðurkennt fyrir gæði.
Frosið kjöt allskonar, fryst og geymt í vélfrystihúsi, eftir
fyllstu nútímakröfum.
Verðskrár sendar eftir óskum, og pantanir afgreiddar
um allt land.
Angiýsið í Tímaiinm!
lig’g' frá Eg’gjasölnsamlafSi Reykjavíkur.
380 Margaret Pedler:
afhjúpaða. Þetta ófágaða barn götunn-
ar lét það ekki á neinn hátt á sig fá,
þótt hár Fjólu væri eins og spunnið
gull, augu hennar blá og tær sem upp-
sprettulindin, þótt hún væri vernduð
og dáð og hefði tekizt að komast áfram
í lífinu á hinum kvenlega yndisþokka
einum saman. Fegurð hennar og yndis-
þokki höfðu engin áhrif á Poppy og
henni var hjartanlega sama um þá
takmarkalausu skelfingu, sem skein úr
bláum og fallegum augunum. Hún var
að berjast, berjast fyrir hamingju
mannsins, sem hún unni. í hennar aug-
um máttu allir, þar á meðal hún sjálf,
lenda í duftinu, aðeins ef hamingja
Blairs væri tryggð.
Fjóla lét með öllu bugast. Hún fann
að hún var alveg á valdi þessarar konu,
varpaði sér i fang henni og baðst misk-
unnar.
„Þér segið manninum mínum ekki frá
þessu; ætlið þér að gera það?“ sagði hún
í titrandi ótta. „Ó, lofið mér því að þér
skulið ekki gera það! Það getur ekki á
neinn hátt orðið yður að liði. Lofiö því
að þér skulið ekki gera það!“
„Nei, ég segi honum ekki frá því,“
svaraði Poppy. „Ég hefi lofað Blair að
gera það ekki, og við það stend ég. En
þér verðið að segja honum það.“
„Ég?“ Fjóla horfði um stund á hana
Laun þess liðna 377
gjalda þess. Gætuð þér ekki — ekki gef-
ið hana eftir?“
„Þó ég gerði það,“ svaraði hann hægt
og íhugandi, „þó ég gerði þaö, þá
væru þau að engu bættari Elizabet og
Blair. Þau geta ekki gifzt.“
„Vegna mín, eigið þér við?“ sagði hún.
Hann kinkaði kolli og hún hélt áfram,
og bar ótt á: „Ó, Blair gæti með hægu
móti losnað við mig. Ég myndi gefa hon-
um ástæðu, — er það ekki kallað það?,
— ástæðu til þess að fá skilnað við mig.“
Hún hló óstyTkum hlátri. „Það er auð-
gert.“
Colin horfði tortrygginn á hana.
„Mynduð þér gera það? spurði hann
undrandi.
„Já, auðvitað. Ég ætla sannarlega
ekki að vera því til fyrirstöðu að eilífu,
að Blair geti orðið hamingjusamur.
Nei, svo sannarlega ekki! Það er ekki
mín skoðun á því hvernig maður eigi að
elska.“
„En jafnvel þó að þér gerðuð það,“
maldaði Colin í móinn, — „þá myndi
faðir Elizabetar aldrei gefa samþykki
sitt til þess að hún giftist Maitland.
Það er — eru sérstakar ástæður fyrir
því.
Poppy rykkti til höfðinu með fyrir-
litningu.
„Óh, ég get séð um hann,“ sagði hún.