Tíminn - 05.10.1940, Qupperneq 2

378
TÍMINN, langardaginit 5. okt. 1940
95. hlað
Eftir hTildina
Eftir séra Sveinbjörn Högnason
^ímtrm
Laugardaqinn 3. oht.
Sjómannafræðslan
Undanfarin ár hafa margvís-
legar umbætur verið gerðar í
skólamálum landsins. Vönduð
og fögur skólahús hafa verið
reist víða um land og borið
glöggt merki um þann skilning
þjóðarinnar, að henni bæri að
leggja mikið á sig fyrir skóla-
málin.
Þó verður því ekki neitað, að
einn þáttur skólamálanna hefir
verið vanræktur undanfarið.
Það er sjómannafræðslan. Það
hefir um lengra skeið ekki verið
gert neitt að ráði til að bæta
aðbúð hennar. Þegar athuguð
er hin erfiða aðstaða, sem
fræðslustofnanir sjómannanna
hafa búið við, verður að telja
það sérstaklega glæsilegt,
hversu mikill árangur hefir
náðst. Færni íslenzkra fiski-
manna og farmanna hefir verið
einn mesti sómi þjóðarinnar
seinustu áratugina. Vafalaust
veldur þar mestu hinir góðu
og traustu eiginleikar íslenzka
þjóðstofnsins. En það á einnig
sinn þátt í þessu, að fræðslu-
stofnanir sjómannanna hafa
fullnægt hlutverki sínu betur
en ætla hefði mátt eftir að-
stæðunum.
Á þessu ári eiga fræðslu-
stofnanir sjómannanna merki-
leg starfsafmæli, stýrimanna-
skólinn er 50 ára og vélstjóra-
skólinn 25 ára. Sjómannablaðið
„Víkingur" hefir helgað þessum
afmælum veglegt rúm. í for-
ystugrein blaðsins um þessi
mál er núverandi húsakynnum
þessara skóla lýst á þennan
hátt:
„Það er eldgamall kumbaldi,
of þröngur og þæglndasnauður.
í þessum húsakynnum verða
stýrimanna- og vélstjóraefni
landsins að hýrast við nám sitt,
en aðrar starfsgreinar sjó-
mannastéttarinnar, svo sem
loftskeytamenn og matsveinar,
hafa engan sama stað til síns
náms.“
í öðrum greinum í blaðinu er
því nánar lýst, hversu mjög
öðrum aðbúnaði skólanna sé á-
bótavant, t. d. hvað snertir
kennslutæki.
Ásgeir Sigurðsson skipstjóri á
,,Esju“ skrifar grein í sama
blað, þar sem hann dregur upp
litla mynd af því, hvernig
framtíðarheimili þ e,s s a r a
fræðslustofnana eigi að verða.
Hann segir:
„Skóli sá, sem hér er um að
ræða, er því samskóli, þar sem
er rúm fyrir nemendur í sigl-
ingafræði, vélfræði og loft-
skeytafræði, einnig kennsludeild
fyrir þjónustufólk og vinnu-
deild fyrir algeng sjómanna-
störf. Auk þess er gert ráð fyrir,
að við skólann yrði heimavist
fyrir nemendur utan af Iands-
byggðinni og er því nauðsynlegt
að skóli þessi fái mikið land-
rými, en verði ekki grafinn inn
í húsaþyrpingum, eins og hjall-
ur sá, sem nú er skólahús stétt-
arinnar. Auk þess má gera ráð
fyrir, að skóla þessum þurfi að
fylgja véla- og áhaldahús, æski-
legt væri, að kringum hann yrði
blóma- og trjágarður, margir
sjómenn elska blóm og gróður
og yfirleitt það, sem fagurt er,
og væri því eðlilegt, að fagurt
og fjölskrúðugt umhverfi gæti
haft örfandi áhrif á þá við
námið, þegar voraði og sól
hækkaði á lofti. Allt þetta þarf
að taka með í reikninginn.
Skólinn þarf að standa hátt, á
áberandi stað sem næst sjó;
hann þarf að vera samboðinn
sjómannastéttinni íslenzku og í
samræmi við vaxtarmöguleika
sjávarútvegs íslendinga.“
Það, sem hér er sagt, er mjög
í samræmi við þingsályktunar-
tillögu, sem Jónas Jónsson, for-
maður Framsóknarflokksins,
flutti á Alþingi 1938. í tillög-
unni var skorað á ríkisstjóm-
ina, að láta rannsaka, „hve mik-
ið kostar að reisa byggingu
handa stýrimanna- og vél-
stjóraskólunum á Valhúsahæð
á Seltjarnarnesi og hve mikið
mætti fá fyrir núverandi hús-
Eyjólfur Jóhannsson segist nú
hafa tekið sér þriggja ára hvíld
frá því áð fást við mjólkursölu-
málin. Er svo að sjá á ritsmíð
hans, er hann byrjar nú á ný í
Morgunbl eftir hvíldina, sem
það hafi verið bændum hér í
Mosfellssveit og nágrenni
Reykjavíkur óbætanlegur miss-
ir, að hann tók sér slíka hvíld,
því að nú hafi mjólkurskipu-
lagið á meðan verið framkvæmt
þannig, að ófýsilegt sé um að
litast á þessu framleiðslusvæði.
Er lýsingin á þessa léið: „Bænd-
ur í nærsveitum Reykjavíkur og
nokkur hluti framleiðenda í
Reykjavík er að komast á von-
arvöl. Stór hópur velmegandi
óðalsbænda í þessu héraði hefir
orðið að selja ríkinu jarðir sín-
ar og gerast leiguliðar hins op-
inbera til þess að forðast gjald-
þrot. Annar hópur berst ennþá
vonlítilli baráttu undir ofur-
þunga skuldabyrðanna. Þriðji
hópurinn er bókstaflega farinn
að svelta,“ o. s. frv. Er lýsing
þessi ófögur, og eigi verður ann-
að skilið en að það sé mjólkur-
skipulagið, sem hér á sök á, og
það ekki hvað sízt vegna þess,
að Eyj. Jóh. tók sér hvíld frá að
næði stýrimannaskólans og lóð
þá, er honum fylgir.“
í rökstuðningnum fyrir tillög-
unni nefndi flutningsmaður
meðal annars, að uppeldi stýri-
manna, vélstjóra, loftskeyta-
manna og skipsþjóna myndi
stöðugt verða margbreyttara og
til þess að fullnægja þessum
vaxtarskilyrðum þyrftu skól-
arnir að ráða yfir nægu land-
rými. „Það er talið, að skipstjóri
einn, sem á Valhúsahæðina,"
segir flutningsmaður, „muni
vera fús til að gefa þar nægi-
lega stóra lóð. Sandur og möl
eru svo að segja á staðnum."
Síðast, en ekki sízt, nefnir svo
flutningsmaður það, að vegleg
bygging fyrir sjómannafræðsl-
una, sem reist yrði á þessum
stað, „væri djarfleg auglýsing til
vegfarandans um starf og þýð-
ingu hinnar íslenzku sjómanna-
stéttar.“ Þetta síðarnefnda
hefðu t. d. Norðmenn skilið, því
að þeir hefðu reist voldugan
stýrimannaskóla á háum hömr-
um við innsiglinguna til Oslóar.
Um fjáröflun til byggingar-
innar segir J. J. á þessa leið:
„Það þykir sennilegt, að ef þess
væri leitað, myndi skipstjóra-
og vélstjórastétt landsins líkleg
til að kaupa skuldabréf, þótt
vextir væru lágir og afborgun-
artími langur, ef andvirðið
gengi til að reisa glæsilega
Fyrir nokkrum dögum heyrði
ég undir væng, að einhver
íþróttavinur var að tala í út-
varpið, og komst hann þannig
að orði, að betur hefði farið áð
íþróttamenn hefðu fengið til
sinna þarfa þá fjárhæð, sem
stæði föst I hálfsmíðuðu þjóð-
leikhúsinu, sem engum væri til
gagns.
Ég hafði ekki tíma til að
hlusta á ræðuna að öðru leyti.
Þessi ósk ræðumannsins var
hvorki ný né frumleg. Margir
menn eru búnir að tála miður
vingjarnleg orð um þjóðleik-
húsið síðan byrjað var að reisa
það sumarið 1930. Margskonar
áhugamenn eru búnir að óska
þess af heitum hug, að þeir
mættu fá til sinna þarfa ekki
aðeins stofnfé leikhússins,
heldur lika þá raunverulegu
miljón króna, sem þjóðleikhús-
ið hefir látið ríkissjóðnum ís-
lenzka í té síðan 1932, að það
byrjaði að lána ættjörðinni allar
sínar föstu tékjur, sem oft hafa
verið meiri en 100 þús. krónur
árlega.
En allar þessar eigingjörnu
óskir eru máttlausar. Þjóðleik-
húsið stendur rambyggilegt
eins og íslenzk hamraborg, við
Hverfisgötu milli Landsbóka-
safnsins og húss Jóns heitins
Magnússonar. Þessi klettaborg
verður ekki færð úr stað. Eng-
hugsa þar um hag þessara
bænda. En sú var samt einu
sinni tíðin, að Eyj. Jóh. tók sér
ekki hvíld frá því að hugsa um
sölu á mjólk þeirra og selja
þeim vörur í staðinn. Hann var
vakinn og sofinn við það í mörg
ár, og það með þeim árangri,
að eitt sinn tók hann mikið af
kúm þessara bænda og seldi upp
í skuldir, svo að þeir stóðu slipp-
ir 'éftir, eða því sem næst, og í
annað sinn skilaði hann þeim
í hendur Kreppulánasjóði
þannig á sig komnum, að ef
lýsing hans er hann gefur nú
af þeim hefði nokkurntíma
mátt heimfæra upp á þá, þá
var það þá. — Og hann fór ekki
með þá í Kreppulánasj óð til
að létta á þeim byrðarnar, eins
og öll önnur samvinnufélög
gerðu á viðskiptamönnum sín-
um, heldur lét hann þá taka
lán til að greiða skuldina hjá
sér upp að fullu, og var hún þó
hjá flestum svo há, að engum
manni kom til hugar, að þeir
gætu staðið undir þeim byrðum.
Þannig skilaði Eyj. „hinum
stóra hópi* velmegandi óðals-
bænda“ í hendur hins opinbera,
áður en nokkurt mjólkurskipu-
byggingu handa þessari stétt.“
Alþingi samþykkti framan-
greinda tillögu J. J. eins og áð-
ur segir. En síðan hafa vald-
hafarnir sofið. Ríkisstjórnin
hefir ekkert gert til að fram-
kvæma tillöguna. Hverjir eru
þeir, sem telja þann svefn vera
svefn hinna réttlátu?
Mörg fögur orð hafa verið
sögð um Vestur-íslendinga í
seinni tíð. Það er sagt, að þeir
hafi gengið undir próf. Þeir hafi
keppt við fulltrúa margra ann-
arra þjóðflokka og staðizt próf-
ið svo glæsilega, að það sé
heimaþjóðinni ómetanlegur
sómi. En hafa ekki íslenzkir
sjómenn gert það sama? Hafa
þeir ekki gengið undir einskon-
ar próf með sjómönnum ann-
arra þjóða og staðizt raunina
með engu minni prýði en Vest-
ur-íslendingar? En myndi
þessi prófárangur þó ekki verða
enn betri, ef fræðslustofnunum
sjómanna væri veittur sá aðbún-
aður, sem þeim ber, og er það
ekki bæði skaði og skömm fyr-
ir þjóðina að gera ekki sitt
bezta í þessum efnum?
Þeir, sem skilja þýðingu og
hlutverk sjómannastéttarinnar
í þágu lands og lýðs, munu svara
því einum rómi, að tómlæti í
þessum efnum sé bæði til tjóns
og álitshnekkis fyrir þjóðina.
Þ. Þ.
inn mannlegur máttur getur
hreyft hana. Það er heldur ekki
hægt að gera neitt annað við
þessa voldug'u byggingu. Hún
getur verið leikhús, sönghús,
kvikmyndahús, fyrirlestrasal-
ur og ekkert annað. Fyrr eða
síðar verður þjóðin að fullgera
húsið til þeirra nota, sem það
var ætlað til upprunalega. Það
er jafnómögulegt að flytja
þjóðleikhúsið og nota það til
einhvers annars, heldur en það
var ætlað til í upphafi.
Það er undarleg tilviljun, að
þetta hús er önnur mesta
bygging, sem þjóðin hefir reist,
og langsamlega listrænasta
húsið, sem íslendingar eiga. Það
vekur undrun og furðu aðkom-
inna manna, sem gista Reykja-
vík, bæði hve húsið er tilkomu-
mikið og að þjóðin skuli telja
sig hafa efni á að láta það
standa ónotað. Ef húsið væri
fullgert myndi það gefa í húsa-
leigu 50 þúsund kxónur árlega,
með því verði, sem var á húsum
og skrifstof uherbergj um í-
Reykjavík.
Ef við hugsum okkur, að ein-
stakur maður ætti þjóðleikhús-
ið mundi hann tafarlaust full-
gera það, til þess að fá tekjur
af eign sinni. Alveg sérstaklega
myndi hver einstakur maður
fullgera bygginguna, ef hann
ætti ekki aðeins húsið eins og
lag varð til, og meðan hann
unni sér engrar hvíldar frá að
vinna fyrir þá.
Bændur á þessu svæði hafa
að sjálfsögðu ekki rétt við að
fullu fjárhagslega þennan
stutta tíma, sem Eyj. hvíldi sig
frá málum þeirra, en það mun
mega fullyrða, að fæstir myndu
þeir þó vilja skipta á því, sem
var hjá Eyj. og er nú hjá skipu-
laginu, þó að margir séu óá-
nægðir og vilji fá meira, eins
og vonlegt er. — Það er mann-
legur breyskleiki, að vera aldrei
ánægður, og víst er um það, að
framkoma Eyj. á meðan hann
starfaði við mjólkurskipulagið
fyrir þá, var sízt til að rétta
hlut þeirra, eða færa þeim fé
í hendur. Starfaði hann og
skrifaði á meðan á svipaðan
hátt og hann byrjar nú eftir
hvíldina, með því að bera jafn-
an fram blekkingar og ósann-
indi, og það svo freklega, að
samstarfsmenn hans voru
hættir að treysta nokkru orði
eða upplýsingum, sem frá hon-
um komu. — Gott dæmi um
það er t. d., er hann taldi sig
tæpast geta rekið mjólkurstöð-
ina með 3 au. stöðvargjaldi og
2 au. flöskugjaldi, eða sam-
tals fyrir 5 au. á hvern lítra, og
neitaði að taka við mjólk
bænda, sem ekki voru í Mjólk-
urfélaginu, þegar hámark var
sett á þetta stöðvargjald. Stöð-
in var síðan tekin leigunámi, og
kom þá í Ijós, t. d. að hægt var
að reka hana fyrir 2,3 au. minna
síðastliðið ár, og hafði þá þó
verið komin allmikil kaup-
hækkun hjá öllu starfsfólki, og
mjólkin fyrir Hafnarfjörð farin
úr því magni, sem stöðin hafði
áður hjá Eyjólfi og tekjurnar
af því farnar. Með öðrum orðum
hefir mjólkurstöðin hlotið að
græða tugi þúsunda á þessu háa
stöðvargjaldi, sem Eyjólfur vildi
eigi semja um, — hvort sem
þær þúsundir hafa komið fram
í hærra mjólkurverði til bænda
eða eigi.' Á sama hátt var allt
gert til að koma sem mestu ó-
samkomulagi og leiðindum inn
hjá bændunum innbyrðis,
vegna þess, að Eyjólfur varð
fyrir vonbrigðum í því, að fá
ekki að hafa öll ráð skipulags-
ins í hendi sér. Er mjólkurverk-
fallið og aðrar slíkar ráðstaf-
anir, er hann stóð fyrir á
sínum tíma í þeim tilgangi,
orðið frægt og fyrnist tæpast
hjá þeim, sem til þekkja, þó aö
3ja ára hvíld upphafsmannsins
beri á milli.
Nú er byrjað á sömu nótum.
Nokkur atriði tekin, með fálmi,
blekkingum og ósannindum, en
hvergi skýrt rétt frá málum.
Fyrsta aðriði greinar hans
er það, að hann hafi eitt sinn
sagt í Morgunblaðinu, að 16
aura mismunur væri hjá Mjólk-
urfélaginu á því verði, sem
það er nú, heldur líka rúmlega
miljón króna í óumsaminni
lausaskuld hjá ríkissjóði, og að
sú fjárhæð hefði beinlínis verið
með lögum frá Alþingi ætluð til
að fullgera húsið.
Hið íslenzka þjóðfélag og
höfuðborg íslands hefðu átt
fyrir mörgum árum að vera bú-
in að fullgera leikhúsið til að
láta þessa miklu og fögru höll
fara að bera ávöxt í menningar-
lífi höfuðstaðarins og landsins
alls.
Nú er svo komið, að hyggnir
fésýslumenn eru farnir að sjá,
að það sé gróðavegur að full-
gera leikhúsið. Það mundi nú
ekki standa á peningum, ef þing
og stjórn vildi selja húsið af
höndum til að verða algengt
gróðafyrirtæki í höndum auð-
ugra fésýslumanna. Mér þykir
þó fremur ólíklegt, að þjóðin
auki vansæmd sína með því að
selja andlegan frumburðarrétt
sinn. Það hefði alveg eins vel
mátt selja háskólabygginguna
þegar hún var hálfsmíðuð, svo
að hún hefði getað verið vöru-
hús eða verkstæði til iðnþarfa.
Það er erfitt að skilja, hvers
vegna fegursta hús landsins
stendur hálfsmíðað eftir 8 ára
hvíld, úr því að byggingin hafði
lögtryggðar rúmlega 100 þús.
króna tekjur á ári.
Undirstaða leikhúsbyggingar-
innar er sú staðreynd.að íslenzka
þjóðin ann leiklist, með ’undar-
lega sterkri og nálega örvænt-
ingarfullri ást. Hvar sem farið
er um landið, í dreifbýli sveit-
ann, með ströndum fram, í
kauptún eða kaupstöðum, er ná-
bóndinn fengi og verði því, sem
mjólkin væri seld fyrir, og væri
það of mikið. Nú sé þessi mun-
ur 31 eyrir og fari megnið af
þeim í súginn fyrir ranga
framkvæmd mjólkurskipulags-
ins. Eitthvað skakkar þessari
frásögn frá því, sem rétt er,
því að í Morgunblaðinu 1932
segir Eyjólfur ekki, að það sé
16 aura munur á því verði, sem
bændur fá og því verði, sem
mjólkin er seld fyrir, — heldur
sé „alls 16—18 aura kostnaður,
sem legst á hvern lítra mjólk-
ur, eftir að mjólkin er komin
hingað til bæjarins.“ — Máske
hún hafi þá verið flutt hingað
fyrir ekki neitt?
Nú er það óvéfengjanlegt, að
þessi sami kostnaður, sem var
hjá Mjólkurfélaginu 1932 og
1933, eftir því, sem Eyjólfur rit-
ar þá í Morgunblaðið, 16—18
aurar á lítra, án þess að þar
væri meðtalinn skrifstofu- og
stj órnarkostnaður, skattar eða
skyldur, hann var síðastliðið ár
hjá samsölunni og mjólkurstöð-
irini samanlagt 3.22 aurar á
lítra, og mismunurinn, sem nú
er á útsöluverði og verði til
bændanna, er vitanlega ekki 31
eyrir og hvergi nærri það, því
að aðeins um y3 mjólkurinnar
var selt sem neyzlumjólk, en um
% sem vinnslumjólk, og mun
meðalverð mjólkurinnar áreið-
anlega vera nokkuð undir 30
aurum fyrir lítra. Um að mis-
munurinn „fari í súginn“, það,
sem látið er í verðjöfnunarsjóð,
á víst að skilja á þann veg, að
það sé beint gefið bændum þéim,
sem búa utan félagssvæðis
Mjólkurfélags Reykjavíkur.
Sama sé og að kasta fé í súg-
inn, að þeir fái sæmilegt verð
fyrir afurðir sínar.
,Þá segir Eyjólfur, að bændur
hér vestan heiðar hafi löngum
orðið að greiða mun hærra verð
fyrir heimsendar vörur en
bændur annars staðar á verð-
jöfnunarsvæðinu. Um þetta er
það að segja, að meðan verð-
jöfnun var takmörkuð, og að-
eins ákveðið verðjöfnunar-
gjald, sem greiða mátti af sölu-
mjólk, þá réðu búin því sjálf,
hvaða verð þau hefðu á þessum
heimsendu vörunt, því að það
hafði engin áhrif á verðjöfnun,
sem ekki var hægt að fram-
kvæma nema að nokkru leyti.
Og þá mun t. d. Eyjólfur hafa
reiknað bændum hér heimsend-
ar vörur allmiklu hærra, en t.
d. hin mjólkurbúin gerðu. En
eftir að full verðjöfnun var á-
kveðin með lögunum frá 1937,
var ák^eðið af mjólkursölu-
nefnd, að sama heimsend-
ingarverð væri hjá öllum mjólk-
urbúunum og er svo enn. Hér
er því bæði um blekkingar og
ósannindi að ræða. —
Þá talar hann um „reglu“
þá, að mjólk Reykvíkinga og
lega aldrei byggt fundarhús eða
samkomusalur fyrir almenning,
án þess að í slíkri byggingu sé
ofurlítið leiksvið. Og fólkið í
byggðunum, kauptúnum og
kaupstöðum reynir að sýna
sjónleiki í þessum húsum. Börn
á skólaaldri vilja geta leikið
sjónleiki við sitt hæfi. Ungt
fólk, miðldra fólk og gamalt
fólk ann þessari list. Friðfinn-
ur Guðjónsson er sjötugur
þessa dagana og er einn af vin-
sælustu leikendum þjóðarinnar.
Hann hefir iðkað þessa list í
hálfa öld og leikið meir en 200
hlutverk. Það er ómögulegt að
neita því, að leiklistin á djúp
ítök í hugum þjóðarinnar, þeg-
ar svo miklu er fórnað af fé og
áhuga hennar vegna. Og »þó
verður því ekki neitað, að að-
staða þjóðarinnar er frábæri-
lega erfið í þessu efni. Fámenn-
ið, fátæktin, dreifbýlið, ein-
angrun frá öðrum þjóðum, erf-
iðleikar með fyrirmyndir o. s.
frv. En þrátt fyrir allar þessar
tálmanir þráir íslenzka þjóðin
mikla og góða leiklist, og sýnir
glöggan vott þess í verki.
í öllum stærri kauptúnum er
mikið unnið að leiksýningum á
hverjum vetri, en að sjálfsögðu
eru, þrátt fyrir allt, bezt skil-
yrði í höfuðstaðnum, þó að að-
al leikhúsið sé fundarsalur úr
timbri, sem trésmiðir reistu
vegna félagsþarfa sinna fyrir 40
árum. Það hús er bæði lítið og
óhentugt eins og von er til. Auk
þess er naumlega hægt að hugsa
sér annað, en að stórfellt mann-
tjón yrði í því húsi, ef eldur
kæmi þar upp meðan stendur
Orðsending
til Jónasar Guðm.sonar
eftirlitsmanns sveitarstjórnar-
málefnia.
Helgustaðahreppur i Suður-
Múlasýslu er fámennt og fá-
tækt hreppsfélag, sem á und-
anförnum árum hefir aðeins
með naumindum getað staðið
skil á gjaldi sínu til sýslusjóðs
Suður-Múlasýslu, og „krónu
gjaldinu“ vegna sjúklinga til
ríkisspitalanna.
Nú hafið þér meðal annars
borið fram þá tillögu, að lík-
legasta ráðið til að jafna rekst-
urshalla sveitarsjóðs Eskifjarð-
arhrepps sé, að taka eignar-
námi tvær jarðir úr Helgu-
staðahreppi og leggja þær við
Eskif j arðarhrepp.
Þessi ráðstöfun, ef í fram-
kvæmd kæmizt, hefði í för með
sér tekjumissi fyi’ir sveitasjóð
Helgustaðahrepps um þrjú
hundruð krónur árlega. Það er
því augljóst mál, að jafn háa
upphæð hlyti að vanta árlega
frá Helgustaðahreppi upp á
fulla greiðslu til sýslusjóðs eða
ríkisspítalanna — og mótmælir
því hreppsnefnd Helgustaða-
hrepps þessari tillögu yðar.
Einnig teljum við það mjög
misráðið, að taka með eignar-
námi fullræktaðar smájarðir af
bændum meðan ríkið sjálft á
tugi eða jafnvel hundruð hekt-
ara af ágætu ræktanlegu landi
í sömu byggðarlögum.
Virðingarfyllst.
Fyrir hönd hreppsnefndarinn-
ar í Helgustaðahreppi,
9. septemebr 1940
Vilhjálmur Jónsson.
nærsveitamanna hafi við gæða-
flokkun verið ■ verðfelld melra
heldur en mjólk bænda í fjær-
liggjandi héruðum. Hér er
heldur ekki rétt með farið,
fremur en endranær. Upphaf-
lega var sett lágmark verð-
fellingar í reglugerð og voru
búin síðan látin sjálfráð, hvort
þau færu frekar út í verðfell-
ingu, ef þau teldu þess þörf. En
nú fyrir alllöngu síðan hefir
mjólkursölunefndin ákveðið
sömu verðfellingu vegna gæða-
skorts, og er því ekki að tala
um verðmismun hjá bændum
þeirra hluta vegna.
í þriðja lagi segir í grein
þessari, að mjólk framleiðanda
í Reykjavík og nærsveitum,
sem komist í 4. gæðaflokk, sé
verðfelld um 6 aura á lítra, en
mjólk, sem komið hafi frá
Mjólkurbúi Flóamanna og reyn-
ist 4. flokks komin til Reykja-
víkur, hafi á sama tíma ekkert
verið verðfelld.
Öll mjólk, sem kemur til
á leiksýningu. Það má heita
kraftaverk, að slíkt slys skuli
ekki hafa borið að höndum í
svo hættulegu umhverfi.
En þrátt fyrir alla þessa erf-
iðleika hafa verið hér í Reykja-
vík fjölmargir ágætir leikarar,
sem lagt hafa á sig feikna erf-
iði til að stunda þessa list í
hjáverkum við borgaraleg störf.
Ég ætla aðeins að nefna fáein
nöfn af handahófi úr leikara-
hópi í Reykjavík, sem iðkað
hafa þessa list í hjáverkum.
Enn muna menn eftir kaup-
mönnunum Kristjáni Þorgríms-
syni og Árna Eiríkssyni, Jens
Waage bankastjóra, Friðfinni
Guðjónssyni prentara, Ágústi
Kvaran kaupmanni, frú Stefan-
íu Guðmundsdóttur og dætrum
hennar, frú Guðrúnu Indriða-
dóttur og systrum hennar, frú
Soffíu Guðlaugsdóttur, Haraldi
Björnssyni, auk margra leikara,
sem eru nú meira eða minna að
byrja starf sitt. Ef þessi tvö
atriði eru tekin til athugunar í
einu, fyrst hin almenna hneigð
þjóðarinnar til að njóta leik-
listar og í öðru lagi sú stað-
reynd, að fram að þessu hafa
vaxið upp í höfuðsta,ðnum
og viða út um land margir
menn og konur, sem sýnt hafa
mjög mikinn áhuga og eftir-
tektarverðar gáfur til leikstarfa,
þá hygg ég, að það megi teljast
fullsannað, að íslenzka þjóðin
hefir þörf til að eiga myndar-
legt leikhús í höfuðstaðnum.
Þar verða jafnan flestir menn
til að sinna leikarastarfi, og
flestir, sem geta notið leikhús-
göngu. Og til höfuðstaðarins
(Framh. á 3. síöu)
JÓNAS JÓNSSON:
ÞjóOleikhnsið