Tíminn - 17.10.1940, Blaðsíða 2

Aaukablað
TÍMIM, fimmtndagmn 17. október 1940
Aukablað
Eítírtektarverð bréiaskiptí
fengnum meðmælum, þá má
segja, að aðalfulltrúi Stalins á
íslandi hafi ærna þörf til að
sýna sig á áberandi hátt í fé-
lagsskap góðra borgara, til að
vera trúr þeirri skipun, sem
Rússar gáfu flokksmönnum
sínum í öðrum löndum ^ttir
valdatöku Hitlers, en það var að
villa á sér heimildir, grafa sig
því dýpra niður, sem hættan
gerðist meiri, að hinn sanni til-
gangur yrði lýðum ljós.
XVIII.
Sú aðferð, sem lýðræðisflokk-
ar íslendinga tóku upp á Al-
þingi 1939, gagnvart kommún-
istum út af Finnlandsmálunum,
er i beinu áframhaldi af þeirri
hóflegu lítilsvirðingu og and-
lega kulda, sem þjóðræknir ís-
lendingar hafa í allri sjálf-
stæðisbaráttunni beitt gagnvart
mönnum, sem tóku óeðlilega
mikið tillit til Dana, í frelsis-
máli íslendinga. Aðferð Alþing-
is gagnvart kommúnistum er
byggð á eldri reynslu, en tekur
tillit til breyttra kringum-
stæðna.
Hættan, sem íslendingum stóð
af Dönum, var aldrei sambærileg
við hættu af nútíma áróðri ein-
ræðisþjóðanna. Danir voru ná-
skyld frændþjóð, með grund-
vallaða þjóðmenningu. Þeir
vildu að vísu drottna yfir ís-
lendingum og auðgast af skipt-
um við þá. En í þessari við-
leitni beittu Danir hæglátum,
þunglamalegum og ekki áhrifa-
miklum aðferðum. Það er ekki
vitað, að þeir hafi borið fé á ís-
lendinga til fylgis sér. Þeir gáfu
ekki íslenzkum blöðum peninga.
Þeir stofnuðu enga bókaútgáfu
til að ryðja braut dönskum á-
hrifum. Það er ekki til um Dan-
mörku, eftir íslendinga, nein
auðmjúk lofdýrð í bókaformi,
sambærileg við „Gerska æfin-
týrið“ eftir Halldór Laxness.
Danir þekktu aldrei og beittu
aldrei í skiptum við íslendinga
hinum lævísu undirróðursað-
ferðum, sem kommúnistar hafa
fundið upp og aðrir einræðis-
flokkar tekið eftir þeim. Valda-
sókn Dana á íslandi var aðal-
lega í sambandi við embætta-
vitingar og forfrömun á þeim
leiðum. Margir ungir íslending-
ar, sem voru samtíða Jóni Sig-
urðssyni, studdu hann um
nokkurt ára bil, voru í útgáfu-
nefnd „Nýrra félagsrita“ meðan
þeir stunduðu nám, en tóku síð-
ar meira og meira litarhátt af
Dönum, urðu konungkjörnir
þingmenn, og háttsettir valda-
menn í landinu, fyrir tilverknað
Danastjórnar, og höfðu þá að
öllum jafnaði mikinn hug á að
móðga ekki stjórn Dana með
því að fylgja fast fram íslenzku
kröfunum. Allur almenningur
hafði mikla ömun á Danavin-
áttu þessara manna, og beitti
,,utangarðsstefnu“ við þessa
menn. Merkisprestur við Eyja-
fjörð lýsti óbeitinni á undan-
slætti konungkjörna liðsins i
þessari vísu:
„Eg er konungkjörinn
karl minn segi ég þér.
Enda upplýkst vörin
efri og neðri á mér,
aldrei nema á eina lund
eins og þá sem þóknast bezt
þjóð við Eyrarsund".
Sjálfstæðisbarátta þjóðarinn-
ar var unnin af þúsundum ó-
háðra, trygglyndra íslendinga,
en torvelduð af fámenn-
um hópi manna hér á landi,
sem leit meira á þau hlunnindi,
sem hægt var að fá þeim tii
handa með vináttu og þægð við
danska valdamenn, heldur en
réttmæta þörf þjóðarinnar til
að ná fullu frelsi. Heilbrigð
dómgreind þjóðarinnar bjarg-
aði þá sem endranær framtíð
landsins. Vinir Dana töfðu fyrir
sigri þjóðarinnar í sjálfstæðis-
málinu, en sá sigur var unninn
að lokum fyrir atbeina þeirra,
sem aldrei vildu vera annað en
íslendingar.
XIX.
En í hópi þeirra íslendinga,
sem biðu varanlegt álitstjón,
meðan þeir lifðu, af tómleik í
pólitískum athöfnum gagnvart
Dönum, er Grímur Thomsen
frægastur, og saga hans mest
til viðvörunar, fyrir listamenn
og rithöfunda nú á dögum,
jafnvel þó að þeir séu ekki
sambærilegir við hann í list-
rænum yfirburðum.
Það eT nú alkunnugt, að
Grímur Thomsen átti fremur
erfitt uppdráttar bæði sem
skáld og stjórnmálamaðuT, eftir
að hann flutti heim til íslands,
á eftirlaunum frá danska rík-
inu. í pólitík var hann yfirleitt
áhrifalítill minnihlutamaður,
sem greiddi að jafnaði atkvæði
með konungkjörnu sveitinni,
þó að hann væri þjóðkjörinn.
Eftir á virðist hið pólitíska á-
litsleysi Gríms hafa verið full-
komlega verðskuldað. En hitt
sætir meiri furðu, ef fljótt er
á litið, hve seinlega honum gekk
að fá viðurkenningu, sem skáld.
Ljóð hans voru seint og treg-
lega gefin út, og þau náðu ekki
fullri viðurkenningu fyr en
hann hafði legið svo lengi í
gröf sinni, að hin leiðinlega að-
staða hans í frelsismáli þjóðar-
inar var hætt að vera vakandi
staðreynd í hugum manna.
Til eru frá jarðarfararári
Jóns Sigurðssonar forseta tvær
ljóðlínur um Grím Thomsen,
sem eignaðar eru Matthíasi
Jochumssyni. Þessar tvær línur
bregða skörpu ljósi bæði yfir
hinn ótrúlega veikleika í skap-
gerð Gríms, og þá ekki síður um
dóm almenningsálitsins. Eftir
því sem sagan segir, kom Grím-
ur Thomsen að jarðarför Jóns
Sigurðssonar án þess að vera
sorgarbúinn. Þvert á móti leit
út fyrir, að hann vildi ögra vin-
um og samherjum Jóns með því
að láta svo, sem hér væri ekki
tilefni til sorgar, og gekk í lík-
fylgdina í ljósum yfirfrakka.
Þá túlkaði sr. Matthías tilfinn-
ingar þjóðrækinna manna með
þessum orðum:
„Grímur fylgdi í gráum
frakka gamla Jóni,
hreysiköttur konungsljóni.“
Sá háttur Gríms Thomsen, að
koma að þessari jarðarför í
gráum frakka, hlaut að vekja
eftirtekt. Grímur hafði meiri
æfingu heldur en nokkur maður
annar við þá jarðarför, við að
umgangast tilhaldsfólk. Hann
hafði lengi verið við hirð Dana-
konungs og farið víða um lönd
og verið með tignum mönnum.
En hin danska grágletta í skap-
gerð hans var svo mögnuð, að
hún bar ofurliði tamningu hans
í hirðsiðum og jafnvel í venju-
legum mannasiðum. Honum
var svo lítið gefið um hina póli-
tísku sókn þjóðrækinna landa
sinna, að honum þótti við eiga
að auglýsa þann hugblæ við
útför Jóns Sigurðssonar. Hegn-
ing Matthíasar Jochumssonar
fyrir þetta tiltæki var nokkuð
þung. Hann, sem var manna
friðsamastur, mjög óádeilinn í
ljóðagerð og sjálfur enginn
baráttumaður á landsmálasvið-
inu, finnur að hér var um að
ræða afbrot gagnvart þjóðinni.
Og í örfáum ódauðlegum orð-
um skýrir hann þetta atvik og
ber saman þessa tvo menn, frá
þjóðlegu og pólitísku sjónar-
miði. Hann mótar andstæðurn-
ar ákaflega glöggt eins og hann
gerir svo oft í kvæðum sínum.
Hinn dáni maður, sem hafði
gefið þjóðinni alla sína orku,
alla sína æfi, er konungsljónið.
Grímur á Bessastöðum, hirð-
maðurinn, jábróðir konung-
kjörnu sveitarinnar og dönsku
forráðamannanna, er ekki
nema hreysiköttur. Dýrin sjálf,
og nöfn þeirra úr ljóðlínum
Matthíasar, bergmála þjóðern-
iskennd íslendinga eftir 60 ár,
eins og ef atburðurinn hefði
gerst í gær.
Það skiptir ekki máli í þessu
sambandi, að Grímur Thomsen
var mikið skáld og þjóðlegur í
bezta máta í allri kvæðagerð
sinni. Maðurinn var tvískiptur.
Listamaðurinn á Bessastöðum
var ramíslenzkur, en stjórn-
málamaðurinn Grímur Thom-
sen, var veikur hlekkur í vam-
arlínu íslendinga. Og hin fulla
og algerlega óumdeilda vitn-
eskja allrar þjóðarinnar um að
hann var konungkjörinn i frels-
ismálinu, skyggði um langa
stund á listræna yfirburði, sem
voru jafn ótvíræðir, eins og
veikleiki hans sem stjórnmála-
manns var á allra vitorði.
Sambúð Gríms Thomsens við
íslenzku þjóðina getur verið
lærdómsrík fyrir þá listamenn
og rithöfunda, sem hyggja sig
þess umkomna nú á dögum, að
vinna að einhverju leyti á veg-
um og framfæri erlendra valda-
manna. Enginn þessara manna
er þvílíkur listamaður eins og
Grímur Thomsen var. Enginn
þeirra hefir þvílíka æfingu í
tilhaldsframkomu eins og hann
hafði. Vinátta hans við dönsk
stjórnarvöld var á engan hátt
jafn háskasamleg eins og dingl-
umdangl við fésjóði og út-
breiðslustj órnir einræðisræðis-
landanna nú á dögum. Heilbrigð
sjálfsvarnarkennd íslendinga
kom þjóðinni til að líta á hið
góða skáld á’ Bessastöðum eins
og pólitískan hreysikött. Þegar
Alþingi vísaði forvígismönnum
útlendrar stefnu úr frjálsum fé-
lagsskap þingfulltrúanna, þá
var í óbundnu máli túlkuð sama
hugsun eins og Matthías hafði
gert ódauðlega með ljóðlínun-
um um hirðmanninn, sem kom
að jarðarför Jóns Sigurðssonar
til að auglýsa þar pólitíska
kergju Danavinanna á íslandi.
XX. x
Fyrir fáum mánuðum var
Frakkland, eitt af voldugustu
ríkjum heimsins. Her þess og
floti voru glæsilegir, nýlendur
þess miklar, þjóðarauðurinn í
mesta lagi, sögufrægð og mikil
menning og höfuðborgin, Par-
ís, listrænasta og fegursta borg
í heimi.
En á fáum dögum hrundi allt
þetta veldi eins og spilaborg. Og
nú er Frakkland svipt her sín-
um og flota, sundurkramið,
niðurbeygt og féflett undir hæl
framandi stórþjóðar.
Ósigur Frakklands var ekki
hernaðarlegur. Þjóðin og varnir
hennar hrundu saman af því að
nokkur hluti borgaranna hafði
brugðizt skyldu sinni: hætt að
trúa á þjóðina sjálfa, mátt
hennar og framtíð, en gerzt
þjónustulið útlendra húsbænda.
Hrun' Frakklands byrjaði fyrir
tuttugu árum, þegar forráða-
menn landsins létu það við-
gangast, að erlend þjóð veitti
straumum gulls í féhirzlu vissra
manna í landinu, með því skil-
yrði, að þeir hættu að líta á
Frakkland sem ættjörð sína.
Um leið og Rússum tókst með
fjárgjöfum að eignast pólitísk
blöð og flokk f Frakklandi, var
eyðilegging hins frjálsa ríkis
undirbúin og fulikomnuð, þegar
útlend þjóð sótti inn yfir landa-
mærin. Rússar sköpuðu kom-
múnisma Frakklands, en kom-
múnisminn nazismann. Þessar
tvær flokksdeildir í Frakklandi
hötuðu hver aðra svo mjög, að
þær sóttu lið sér til bjargar frá
útlendum óvinaþjóðum, sem
gera sig nú heimakomnar í
landinu öllu.
Kommúnistar fylgja sömu
stefnu, hvar sem er í heiminum.
íslenzku kommúnistarnir vinna
hér á landi hlutfalslega sama
verk og flokksbræður þeirra
gerðu í Frakklandi. Munurinn
er aðeins sá, að allir vita, að ís-
lenzka þjóðin er fámenn, fátæk
og reynslulítil í sjálfstjórnar-
málum. En íslenzka þjóðin ann
frelsi sínu engu síður en stór-
þjóðir. Þess vegna skiptir hana
jafnmikið eins og stórþjóðina,
ef innan vébanda landsins
myndast flokkur, sem þiggur fé
frá útlendri stórþjóc}, og líka
ráö og forustu um íslenzk mál-
efni. Ef einni eriendri þjóð tekst
með áróðri og fégjöfum, að eiga
hér pólitíska liðssveit, þá koma
fleiri erlendir valdhafar til
skjalanna. Nokkrar stórþjóðir
og nokkrar smáþjóðir gætu haft
hag af því að hafa hér stuðn-
ingsflokka, til að reka hér hags-
munabaráttu erlendra manna.
Og ef hér myndast sveitir ís-
lenzkra manna undir forráðum
valdhafa i framandi löndum,
þá er fullvíst, að frelsi og sjálf-
stæði þjóðarinnar er glatað í
annað sinn. Fordæmið er ljóst
frá dögum Guðmundar Arason--
ar biskups. íslendingar höfðu
þá í nokkrar aldir átt þjóðlegt
lýðveldi og þjóðlega kirkju.
Guðmundur Arason var vel
greindur og sæmilega menntur
íslendingur. En hann var fyrst
og fremst hlýðinn sonur hinnar
alþjóðlegu kaþólsku kirkju.
Hann myndaði hér flokk trúar-
bræðra, sem tók boð erlendra
valdamanna fram yfir lög og
rétt þjóðveldisins. Kristinn
Andrésson og félagar hans
starfa nú með líkum hætti og
Guðmundur Arason. Þeir hafa
alþjóðlegan og óþjóðlegan á-
trúnað. Einar Olgeirsson tekur
á móti útlendu fé og útlend-
um fyrirmælum um störf og
stefnu Þjóðviljans. Honum
finnst þetta rétt, alveg af sömu
ástæðu og Guðmundi Arasyni
var huggun í flækingsdómi sín-
um, að því að vita, að hann
hlýddi fyrirmælum erlendra
samherja og þáði stuðning
þeirra til hvers sem var.
Guðmundur Arason og skoð-
anabræður hans áttu höfuð-
þátt í að eyðileggja þjóðveldið,
með því að reyna að stjórna
málefnum íslands eftir fyrir-
lagi útlendra húúsbænda. Á
baki Guðmundar Arasonar og
samherja hans liggur í minn-
ingu sögunnar meginþungi á-
byrgðarinnar fyrir allar þær
hörmungar, sem þjóðin hefir
lðiið undir þeirri erlendu stjórn,
sem náði tökum á landinu,
þegar hinir alþjóðlegu katólsku
forráðamenn drógu lokur frá
dyrum á 13. öld í höll hins ís-
lenzka þjóðveldis.
Nú er íslenzka þjóðin að end-
urheimta frelsi sitt. í meir en
öld hafa beztu menn landsins
unnið að því starfi. Árangurinn
er nú þegar orðinn mikill. Marg-
háttaðar framfarir, sem ná til
allra einstaklinga í landinu,
hafa fylgt í kjölfar hins vaxandi
frelsis. Hver einasti íslendingur
nýtur á hundrað vegu ávaxt-
anna af frelsisbaráttu þjóðar-
innar síðan 1830.
En um leið og íslenzka þjóðin
var að ná fullu valdi yfir sín-
um málum, byrjaði stefna kom-
múnista að festa rætur hér á
landi. Flokkur kommúnista er
að vísu lítill, en hann er studd-
ur með útlendu fé og erlendri á-
róðurstækni. Flokkur Guð-
mundar Arasonar var ekki held-
ur stór eða vel skipulgaður.
Honum tókst þó að sundra lýð-
veldi, sem staðið hafði í nokkr-
ar aldir. í kjölfar kommúnista
byrjaði önnur einræðisstefna að
ná fylgi hér á landi. Báðar
beittu sömu aðferðinni. Fylgis-
menn þeirra eru trúlausir á
land sitt, þjóðina, hina sögu-
legu þróun og umfram allt á
frelsið. Fylgismenn einræðis-
hugmyndanna eru reiðubúnlr
til að taka við stuðningi og fyr-
irmælum frá erlendum óaldar-
mönnum. Þar sem slíkir flokkar
ná nokkrum þroska, verður
þjóðlíf frjálsra manna eins og
birkihlið, sem er orðin blökk
og skræld af skógarmaðki.
í einræðislöndunum er tekið
harkalega á þeim mönnum, sem
grunur fellur á að fylgi erlend-
um valdamönnum. Þeir týna
fyrir það engu nema lífinu, oft
eftir mjög ómildan undirbún-
ing, áður en dauðinn kemur.
Lýðræðisþjóðirnar hafa ekki
þvílík vinnubrögð. Þó mega þær
heldur ekki vera andvaralausar,
því að þá endurtekur sig sorg-
arsaga Frakklands, sem var lagt
í rústir innan frá með aðkomnu
gulli.
Svar lýðræðismanna gegn
hinum skipulagða erlenda á-
róðri, er þjóðleg samheldni og
djörf bjartsýni. Forfeður .okkar
hafa bent á hina réttu leið, en
það er hinn hóflegi, rökstuddi
kuldi í umgengni og viðbúð,
þar sem merki sjást, að íslend-
ingur er háður útlendu valdi.
Konungkjörna sveitin og
dansklunduðu embættismenn-
irnir fengu glöggt aðhald frá
góðum íslendingum fyrir
sleikjuskap sinn og hagsmuna-
veiðar á miðum erlendra vald-
hafa. Jafnvel hið mikla skáld,
Grímur Thomsen, fékk að
reyna, að landar hans gátu ekki
fyllilega notið listaverka hans
fyrir því, að vitneskjan um við-
horf hans til hinnar erlendu
yfirþjóðar skyggði á. Nokkrir
rithöfundar hafa nú á dögum
tekið hina erlendu einræðistrú,
og gert sitt ítrasta til að skapa
upplausn í landinu og deyfa til-
finningu æskunnar fyrir skyld-
um sínum við ættjörðina. Eng-
inn þessara manna er sambæri-
legur við Grím Thomsen um
skáldleg afrek. Hættan af á-
róðri einræðisríkjanna er miklu
meiri en frá íhaldi Dana á tím-
um konungkjörna liðsins. Sú
landvörn, sem Alþingi hóf í
fyrravetur, út af Finnlandsmál-
unum er, eins og vera ber,
skipulegri og fastari í sniðum,
heldur en það aðhald, sem beitt
var við vini Dana á íslandi.
Sum skáld og rithöfundar
hafa fram á síðustu tíma hald-
ið, að þau hafðu engar borgara-
legar eða mannlegar skyldur
við þjóð sína, og talið vítalaust
fyrir sig að hafa hinn æðsta
trúnað bundinn við valdhafa í
öðrum löndum. Ef til vill hefir
þetta eitt sinn verið góð latína,
en nú eru viðhorf breytt. Lýð-
Það þykir góðra gjalda vert,
þegar kennarar fylgjast af á-
huga og skilningi með hugsun-
um og þörfum nemenda sinna,
meðan þeir eru samvistum, en
þegar kennarinn skrifast á við
gamla nemendur og bendir öll-
um almenningi á vandamál
þeirra, þá er að finna skýringu
á því, hversvegna Bjarni skóla-
stjóri á Laugarvatni er óvenju-
lega ástsæll af nemendum sín-
um og getur leyft sér að gera
strangar kröfur til þeirra.
í bréfkafla frá gömlum nem-
anda, sem Bjami skólastjóri
birtir í 28. tölublaði Tímans,
kemur fram viðhorf mjög
margra pilta og stúlkna í sveit.
Þau hafa farið í kaupstaðina
og eru á förum vegna þess, að
þar er miklu auðveldara að
stofna heimili en í sveit.
Svarið, sem þessi alkunni
skólamaður gefur nemanda
sínum, hefir sjaldan verið sett
fram með meiri festu en skóla-
stjórinn gerir. Skóíastjórinn
bendir á, að ungu hjónaefnin
geti undirbúið búskapinn með
því að vera vinnuhjú í sveit og
skírskotar til þegnskapar nem-
andans og skilnings á þörfum
bænda og alls þjóðfélagsins.
Fáir unglingar hafa alizt upp
með þeim hugsunarhætti að
vinnumennskan sé nauðsynleg-
ur undirbúningur undir eigið
heimilislíf í sveit en þó er
þetta í samræmi við reynslu
mjög margra.
Það er t. d. algengt, að bænd-
ur á Norðurlöndum koma stálp-
uðum börnum sínum í vistir á
reglusömum sveitaheimilum en
taka óviðkomandi verkafólk í
staðinn.
Á vissu aldursskeiði er útþrá-
in vakandi og sterk hjá flest-
um unglingum. Þeir þekkja
æskuheimilið en sú þekking er
einhliða og án nokkurs saman-
burðar við jafningja sömu
stéttar. Það er ómetanlegur
fengur, að geta dæmt með
sanngirni um æskuheimilið og
að finna einhverja köllun í
lífinu áður en það er orðið of
seint.
Þar sem réttlæti kemur í
stað ástúðlegrar viðkvæmni
foreldra og vandamanna, þar
vex kjarkur og þolgæði ungl-
ingsins og þeir, sem fara að
heiman klökkir og hikandi,
koma undantekningarlaust
bæði skarpskyggnari og þolnari
en búast, hefði mátt við.
góðu æskuheimili sem vera skal.
Umgetinn bréfritari lýsir
vanda unga fólksins eins og
hann er, en þarf ekki að vera.
Þeir, sem hafa byrjað búskap
í sveit, vita að margs þarf búið
með, en hvort sem unga fólkið
er ríkt eða fátækt, þá er alltaf
nauðsynlegt að gera sér grein
fyrir því mjög snemma, að það
á heima í sveit og þar getur það
undir öllum kringumstæðum
náð mestum þroska.
Það er fullkominn bjarnar-
greiði, að telja'efnilegum börn-
um og ungmennum trú um, að
þau geti orðið stórlaxar, ef þau
ræðisþjóðirnar verða að hugsa
um framtíð sína, engu síður
heldur en þær þjóðir, sem hafa
einræðisstjórn, þó að vinnuað-
ferðir séu frábrugðnar. Lýð-
ræðisþjóðir hljóta að heimta
fullan trúnað við lýðræðisskipu-
lagið af þeim mönnum, sem
njóta verndar þess. Ef menn
vilja rjúfa trúnað við land sitt
og þjóð, við lög þess og skipulag,
þá geta slíkir menn ekki undr-
ast, þó að þjóðin hætti að bjóða
þeim sérstök fríðindi eða að sýna
þeim sérstaka tiltrú. Hitt má
kalla milda framkvæmd á
sjálfsvörn þjóðanna, þegar þeir
menn njóta verndar borgara-
legs skipulags í öllu daglegu
lífi, þó að þeir vilji sundra og
eyðileggja þann skjólvegg, sem
er hlíf þeirra og vernd.
Ef einhver ein erlend þjóð
kemur sér upp áhrifamiklum
söfnuði hér á iandi, mun slík-
um mannahópum fjölga. Þeir
munu berast á banaspjótum, að
fyrirlagi erlendra húsbænda.
Innan skamms verður þá ekkert
íslenzkt þjóðlíf og engin íslenzk
þjóð, heldur sundraðir varð-
flokkar framandi þjóða.
hafa orðið hæst á barnaskóla-
prófi.
Prestar og kennarar eiga ó-
tæmandi verkefni við að
beina metnaði unglinganna að
byggingu hinnar andlegu und-
irstöðu allra framfara, alls
þroska, sigra og vellíðunar í
heiminum.
Og þó að mælitæki visind-
anna hafi ekki handsamað
brúna á milli anda og efnis, þá
er samhengið jafn áþreifan-
legt fyrir því.
Bændur í nágrannalöndunum
hafa fundið vanmátt sinn í því
að búa syni sína og dætur undir
alvöru lífsins hjálparlaust.
Búnaðar- og samvinnufélögii\
hafa í félagi við ríkisstjómirn-
ar og ýmsa áhugamenn skapað
hina „hagnýtu æskulýðsstarf-
semi“, er byrjar að hjálpa
bændaefnunum að byrja bú-
skapinn fyrir fermingaraldur.
Næst fara unglingarnir í vist og
því næst á héraðsskóla eða til
annarra hagnýtra stofnana.
Það er orðið mjög áliðið til
þess að byrja að búa sig í al-
vöru undir að stofna heimili í
sveit, þegar komið er fast að
giftingu, þó að það sé algengast.
Allmargir unglingar hafa
byggt sér heimili á svipaðan
hátt og B. B. segir frá í áður-
nefndri grein og að það eru ekki
ennþá fleiri kemur af því, að
börnunum er ekki bent á þessa
leið nógu snemma.
Þess vegna er ósanngjamt að
kenna unga fólkinu um, þegar
fækkar í sveitunum. Nú er ekki
lengur siður að sitja árum sam-
an í festum og safna til búsins.
Þó að unga fólkið byrji
snemma að búa sig undir
sveitabúskapinn og leggi mikið
á sig, þá er orðið svo dýrt að
stofna heimili í sveit og svo
vandfengið jarðnæði, að tillaga
nemandans um að þjóðin láti
reisa nýbýli og leigi þau með
viðráðanlegum kjömm, er mjög
athyglisverð.
Það er nauðsynlegt að setja
sér ákveðið takmark fyrir viss-
an tíma. Það væri æskilegt að
geta eignazt bæði reynslu og
nokkra fjármuni og þegar piltur
og stúlka leggja saman, þá ættu
þau helzt að geta lagt fram allt
að 3—4 þúl. krónur, þegar bú-
skapurinn byrjar, en það mun
vera mjög sjaldgæft nema um
stuðning vandamanna sé að
ræða.
Margir unglingar hafa unnið
óslitið heima hjá fátækum for-
eldrum fyrir mjög litlu kaupi.
Með þessum stuðningi barn-
anna hefir fjölskyldan getað
haldið áfram búskapnum. Það
verður ekki með sanngirni von-
azt eftir því, að þeir unglingar
geti sett saman viðunanlegt bú
í sveit. Þeir hafa beinlínis unn-
ið fyrir miklum styrk og samúð
þjóðarinnar og vegna þeirra
væri óskandi að starfsemi ný-
býlasjóðs gæti á hverju ári aug-
lýst jarðir til leigu.
Kommúnistar eru brautryðj-
endur í þessari óheillaþróun.
Þeir hafa hér flokk meðal kjós-
enda, og nokkra fulltrúa í
stjórnum bæjarfélaga og á Al-
þingi. Þeir gefa út blöð og bæk-
ur í því skyni að efla hér veldi
húsbænda sinna. Það er full-
komin og óvéfengjanleg sönnun
fyrir, að erlend þjóð hefir lagt
þessum mönnum til stórfé í á-
róður sinn hér á landi. Stalin
hefir boðið þessum liðsafla á ís-
landi að leggja sauðargæru yf-
ir úlfinn. Eitt lævísasta vopnið,
sem beitt er í þessum undir-
róðri, er forlag Stalins á íslandi.
Þar er hver sauðargæran yfir
annarri. Þjóðin þarf ekki að
opna hug sinn og hjörtu fyrir
þessháttar trúboði. Alþingi
hefir bent þjóðinni allri á hina
réttu leið, þegar það vék þjón-
ustumönnum Stalins úr frjálsu
samneyti þingmanna, og hætti
að virða þá viðtals og svara á
löggjafarþinginu. Það var mild,
en þó sterk lækning. Hún hæfir
vel menntri lýðfrjálsri þjóð.
Með þeirri aðferð má bjarga
minnsta ríki heimsins frá að
falla í sömu gröf og mesta her-
veldi álfunnar. J. J.
P. Þ. E.