Tíminn - 07.12.1940, Qupperneq 3

T22.' JjtTatf
TÍ>IIM, laiigardagmM 7. dcs. 1940
187
A N N A L L
Afmæli.
Pétur Sigfússon, kaupfélags-
stjóri á Borðeyri, er fimmtugur
9. desember
næstk. Hann
er sonur Sig-
fúsar Jóns-
sonar og Sig-
ríðar Jóns-
dóttur. Hann
ólst upp hjá
foreldrum
sínum fyrst
á Bjarnar-
stöðum í Mývatnssveit og síðan
á Halldórsstöðum í Reykjadal.
Fluttu þau hjón að Halldórs-
stöðum laust fyrir síðustu alda-
mót, og hafa þau og börn þeirra
löngum verið kennd við þá jörð.
Sigfús á Halldórsstöðum var
dóttursonur Skarða-Gísla, hins
þjóðkunna skarpgáfaða al-
þýðuskálds; en að langöfum átti
hann sr. Jón Þorsteinsson í
Reykjahlíð og Helga Ásmunds-
son bónda á Skútustöðum, sem
hvor um sig varð ættfaðir fjöl-
menns ættbálks, sem kenndur
er við .ættaróðalið. Sigfús var
einkennilegur maður og merki-
legur um margt. Þó seint sé,
skal hans hér að nokkru minnzt.
Hjá honum voru sameinuð
mörg — jafnvel ólík — ættar-
einkenni. Hann var lágur mað-
ur vexti, en þó strax á unga
aldri talinn með sterkustu
mönnum, og svo snar, fimur og
stæltur, að af bar, enda mikill
glímumaður. Léttleika sínum,
ásamt gneistandi lífsfjöri og
gleði, hélt hann til hins síðasta.
Hann var raddmaður mikill,
listTænn að gáfum, en engu að
síður verkmaður mikill við erf-
iðisvinnu, og átti sér heilbrigð-
an sjálfstæðis- og bóndametn-
aðar, sem bar þann ávöxt, að
þegar Sigfús, eftir langvinnan
hrakning við húsmennskukjör,
eða búskap á lélegum heiðar-
býlum, fékk að lokum góða bú-
jörð, varð hann strax góður
bóndi og sat jörð sína með
prýði. Enda gerðist hin stóra
fjölskylda þá sterk að vinnu-
krafti, og var samtaka um gengi
heimilisins, eins og jafnan áður.
Sigfús var örlyndur maður og
ölkær, mikill dýravinur, fjár-
maður ágætur og hinn rnesti
hestamaður. Hefir svo verið um
marga Reykhlíðinga. Þorgils
gjallandi var móðurbróðir Sig-
fúsar. Svipaði þeim í mörgu
saman sem dýravinum. Báðir
áttu þeir óvenjulegan næmleik,
til að skilja og meta eiginleika
skepnanna, sem þeir umgeng-
ust, og þá fyrst og fremst að
búa þannig að reiðhestinum, að
dásamlegir eðliskostir íslenzka
gæðingsins fengi notið sín.
hinna veikbyggðu ríkja mynda
slíkir minnahlutar áhrifamik-
ið þýzkt setulið.
Eins og áður segir, hefir rúm-
lega ein milljón Pólverja og
Gyðinga verið flutt til þess
hluta hins forna Póllands, er
Þjóðverjar hafa ákveðið sem
framtíðarheimkynni hinnar
pólsku þjóðar. Þessi landshluti
er' fátækur af náttúrugæðum
og hefir fjölmenna höfuðborg,
sem er í rústum. Atvinnu- og
afkomuskilyrðin hrökkva því
skammt. En nazistar eru ekki
umhyggjulausir. „Atvinnuleys-
ingjar“ eru þvingaðir til vinnu
í Þýzkalandi. Oft og tíðum er
bæjar- og sveitarstjórnum gert
að skyldu að útvega ákveðinn
fjölda verkamanna til vinnu í
Þýzkalandi. Þannig hefir um
ein milljón hinna hæfustu
málmverkamanna, vélfræðinga,
landbúnaðarverkamanna og
heimilisþjóna verið flutt til
Þýzkalands, en án hagnaðar
fyrir fólkið, sem eftir er. Þótt
gefið hafi verið loforð um að
peningasendingar heim myndu
leyfðar, jafnvel allt að 100 zloty
eða 66 kr. á mánuði, hefir ekk-
ert orðið af því, þar sem heild-
arlaunin hafa verið um helm-
ingur þeirrar upphæðar og- ekki
meira en hrokkið fyrir fram-
færslukostnaði verkamahnanna.
Gyðingar eru ekki fluttir til
Þýzkalands, en þeir eru neydd-
ir til harðrar, niðurlægjandi og
oft fullkomlega þýðingarlausrar
vinnu, án nokkurs tillits til
hæfni og getu þeirra.
Verksmiðjur, sem eru í þeim
hluta Póllands, sem er ætlaður
Hygg ég, að þeir hafi báðir sótt
fyrirmynd sína sem hestamenn,
til móðurfrænda. Dýrasögur
Þorgils gjallaínda eru margar
alveg einstæð listaverk, sem
lofa meistarann. Um Sigfús er
það aftur einmæli þeirrá, sem
þekktu, að þeir hafi engan
reiðmann séð, hafa eins á valdi
sínu að láta hest sinn leggja
fram allt það bezta og mesta
sem hann átti til, að fegurð
gangs og flýti. Er hinum eldri
mönnum margt minniststætt
frá fyrri tímum, sem sannar
þessa umsögn.
Sigríður, kona Sigfúsar, er
dóttir Jóns Hinrikssonar skálds
á Helluvaði og Fi'iðriku Helga-
dóttur Ásmundssonar á Skútu-
stöðum. Giftust þau ung að
aldri og bjuggu lengi við þröng
kjör. En hjónaband þeirra og
heimilislíf var indælt og ágætt.
Skortur margra lífsþæginda og
jafnvel lífsnauðsynja hvarf
eins og dögg fyrir sólu í heim-
ilishlýjunni og birtunni. Sigríö-
ur er glæsileg og mikilhæf skap-
festukona, sem myndi hafa
skipað sæti sitt með prýði á
hvaða tröppu mannfélagsins,
sem það hefði staðið. Hún dvel-
ur nú — 84 ára gömul — hjá
dóttur sinni og tengdasyni, að
Hömrum í Reykjadal. En Sigfús
er látinn fyrir allmörgum árum.
Ég hefi haft þennan formála
að afmæliskveðju til Péturs
Sigfússonar sökum þess, að ég
tel, að hann hafi yfirleitt erft
beztu kosti foreldra sinna, og er
honum þá þegar að nokkru lýst.
Pétur tók við búskap af föður
sínum á Halldórsstöðum 1912.
Var hann áhugasamur og frarn-
gjarn bóndi. Árið 1920 flutti
hann til Húsavíkur og gjörðist
sölustjóri Kaupfélags Þingey-
inga og seinna féhirðir og inn-
heimtumaður. Var hann jafnan
fulltrúi kaupfélagsstjórans, ef
hann var frá störfum. Pétur
naut mikils trausts og vinsælda
hjá félagsmönnum og sam-
starfsmönnum sínum. í ársbyrj-
un 1935 tók Pétur við fram-
kvæmdastjórastöðu hjá Kaup-
félagi Hrútfirðinga og flutti til
Borðeyrar. Er hann kaupfélags-
stjóri þar síðan og hefir félag-
inu vegnað mjög vel undir
framkvæmdarstjórn hans.
Pétur er fríð'ur maður og vel
á sig kominn, enda var hann á
yngri árum einn af fremstu og
fegurstu glímumönnum lands-
ins. Var hann einn meðal
þeirra, sem sýndu íslenzka
glímu víða um Norðurálfu, þeg-
ar Jóhannes Jósefsson vann að
kynning íslenzku glímunnar.
Voru þeir allir Halldórsstaða-
bræður vaskir og listfengir
glímumenn svo af bar. Hann er
gleöimaöur, söngvinn og hesta-
maður, æins og þeir feðgar allir
— og mikill verkmaður.
í átthögum sínum tók Pétur
Pólverjum til frambúðar, eru
því aðeins starfræktar áfram,
að það brjóti ekki í bág við
hagsmuni Þjóðverja og áætlan-
ir þei'rra; annars eru vélar
þeirra fluttar til Þýzkalands eða
brotnar niður í málmvinnslu.
Skógar eru höggnir riiður, án
tillits til hyggilegrar skógyrkju
í framtíðinni. Göring launar nú
gestrisnina, en honum vaT
stundum áður fyrr boðið í veiði-
ferðir til Póllands. Hér eftir er
Þjóðverjum einum leyfilegt að
stunda veiðar til skemmtunar í
Póllandi. Uppskera þessa árs í
þeim héruðum, sem eru ætluð
Pólverjum til búsetu, mun full-
nægja þörfum íbúanna, en naz-
istar munu koma því þannig
fyrir, að hungrið sverfi fyrst að
þeim, sem eru sjálfsagðastir til
að þola það, samkvæmt heims-
skoðun þeirra. Herinn hefir for-
gan'gsréttinn, síðan koma
stormsveitirnar, ríkis-þýzkir
(Reichsdeutsche) og almúginn
(Wolksdeutche).Pólverjar koma
fyrst þar á eftir, og loks koma
Gyðingar á eftir þeim, ef allt er
þá ekki upp étið.
Jafnhliða hinu fjárhagslega
niðurrifi, er unnið dyggilega að
því að uppræta pólska menn-
ingu. Pólskum háskólum er
lokað, menntastofnanir lagðar
niður, bókasöfn, minjasöfn og
minnismerki eyðilögð. Hinum
verðmætu munurn hefir annað-
hvort verið hnuplað eða þeir
eyðilagðir. Markmiðið er að láta
sögu Póllands gleymast og eyði-
leggja hið andlega líf þess.
Þýzkir menntamenn, sem höfðu
heimsótt pólskar menntastofn-
Milú..
/ *
eXt /ruœt,
Saga Islendinga
í Vesturheími
Munið að tryggja ykkur í tíma söguna um mestu æfintýri
íslendinga á seinni öld: LANDNÁM ÞEIRRA í VESTURHEIMI.
Þetta ritverk þarf að vera til í sem allraflestum heimilum á ís-
landi. Gerist áskrifendur hjá umboðsmönnum Þjóðvinafélags-
ins og menntamálaráði.
Reiaskínn
Nýkomið mikið úrval af öllum tegundum refaskinna.
*
Sérstaklega LJÓS ALSILFURSKINN.
L. R. í. Skiimasalan.
Hverfisgötu 4. Sími 1558.
allmikinn þátt í stjórnmála-
starfsemi og kaupfélagsmálum
héraðsbúa. Fylgir hann málum
jafnan með áhuga og fullum
heilindum. Hann er vel máli
farinn og ræðumaður góður.
Langsamlega mestur hluti af
starfstíma hans og starfsorku
hefir helgast samvinnustarf-
seminni. Þegar í bernsku mun
hugur hans mjög hafa mótazt
af áhrifum frá umhverfinu; en
þá var svq komið málum i átt-
högum hans, að „Ófeigur i
Skörðum og félagar" höfðu lagt
hnefann á borðið og fært þeim
ríka sanninn heim. Forvigis-
menn félagsmálanna voru sú
fyrirmynd, sem ungir menn og
hrifnæmir kusu sér. Mun Pétri
þá þegar hafa oröið ljóst á
hvaða vettvangi hann vildi
anir á hinu pólsk-þýzka friðar-
tímabili, fara nú til baka og
stela þeim verðmætum, sem
þeim höfðu verið sýnd sem
gestum, og finna að því, ef þeir
sakna hluta, sem vakið höfðu
athygli þeirra.
Á „vináttutímabilinu“, í fe-
brúarmánuði 1936, kom þýzki
ráðherrann Frank til Varsjá
og ræddi með eldheitum orðum
um þýzk-pólska samvinnu. Þessi
sami maður er nú forseti stjórn-
arinnar í þeim landshluta, sem
Pólverjum er ætlaður. Sú stjórn
situr í Krakow, því að Varsjá
var fyrir ári síðan skotin í rústir
með ráðnum hug.
Stjórn Franks er óskipuleg og
ruglingsleg og ekki til sóma fyr-
ir hann né aðstoðarmenn hans.
Raunverulega er þar um að
ræða þrjár óháðar stjórnar-
deildir, — herinn, leynilögregl-
una Gestapo, og hina borgara-
legu stjórn.
í fyrstu var augljóslega ætl-
azt til, að þessi landshluti yrði
einskonar verndarríki undir
pólskri leppstjórn. En ennþá
hefir Þjóðverjum ekki tekizt að
uppgötva neinn pólskan Quis-
ling og á nazistasamkortiu í
Krakow, 15. ágúst síðastliðinn,
las Frank eftirfarandi yfirlýs-
ingu:
„Fyrir nokkrum dögum ákvað
leiðtoginn, að héðan í frá beri
ekki að líta á þetta landsvæði
sem hertekið land, heldur sem
óskipta hluta hins stórþýzka á-
hrifasvæðis. Enginn mun í
framtíðinni fá atvinnu hér, sem
ekki er hinn traustasti og á-
(Framh. á 4. síðuj
Munið hína ágætu
Sjafnar blautsápu
í J/2 kg. pökkum.
Sápuverksmiðjan Sjöin.
lleildsölubirgðii' hjá:
SAMBANRI ÍSL. SAMVIIVMJFÉLAGA.
helzt vinna að almannamálum.
Allir, sem þekkja Pétur Sigfús-
son vel, vita, að nú er hann
meðal starfhæfustu og traust-
ustu fulltrúa samvinnustarf-
seminnar í landi voru.
Pétur er kvæntur Birnu
Bjarnadóttur sölustjóra K. Þ. í
Húsavík. Bjarni Bjarnason var
mikill gáfu- og fræðimaður, og
hið mesta göfugmenni; kona
hans var Marja Guðmundsdótt-
ir frá Brettingsstöðum á Flat-
eyjardal — merkiskona. Frú
Birna er hin mætasta kona,
svo sem hún á ætt til. Eru þau
hjón bæði hin glæsilegustu. Þau
eiga 6 börn og hafa einnig alið
upp fósturson. Heimili þeirra
hefir löngum verið mikið at-
hvarf vandabundnum gamal-
mennum.
Pétur Sigfússon er svo ham-
ingjusamur að eiga enn góða
starfskrafta og jafnframt þýð-
ingarmikið hlutverk að vinna,
bæði sem heimilisfaðir og þjóð-
félagsþegn. Til hans beinast nú
hlýjar kveðjur og árnaöaróskir.
Enda þott
menn greini á um gildi og tilverurétt einstakra greina
hins innlenda iðnaðar, hljóta allir að vera á einu máli
um að sú iðjustarfsemi, sem notar innlend hráefni til
framleiðslu sinnar, sé ÞJÓÐÞRIFA FYRIRTÆKI.
Verksmiðjur vorar á Akureyri
Gefjun og Iðunn,
eru einna stærsta skrefið, sem stigið hefir verið í þá
átt, að gera framleiðsluvörur landsmanna nothæfar
fyrir almenning.
G e I j u n
vinnur úr ull fjölmargar tegundir af bandi og dúkum
til fata á karla, konur og börn og starfrækir sauma-
stofu á Akureyri og í Reykjavík.
Iðunn
er skinnaverksmiðj a. Hún framleiðir úr húðum, skinn-
um og gærum margskonar leðurvörur, s. s. leður til
skógerðar, fataskinn, hanskaskinn, töskuskinn, loð-
sútaðar gærur o. m. fl.
Starfrækir fjölbreytta skógerð og hanskagerð.
fí Reykjavík hafa verksmiðjurn-
ar verzlun og saumastofu við
Aðalstræti.
Samband ísl. samvinnuiélaga.
Kjörfuiuflur
Prestskosning fyrir Laugarnesprestakall í Reykjavíkur-
prófastsdæmi fer fram sunnudaginn 15. þ. m. í Laugarnesbarna-
skóla og hefst kl. 10 f. h.
Umsókn umsækjanda og umsögn biskups, ásamt kjörgögn-
um, eru kjósendum til sýnis dagana 6.—13. desember að báð-
um dögum meðtöldum, hjá Árna Árnasyni, Laugarnesvegi 58.
SÓKNÍARNEFNDDÍ.
Sigurður Jónsson. | Bóndi - Kaupir þú búnaðarblaðið FREY?
152
Robert C. Oliver:
Æfintýri blaðamannsins
149
nokkrar smámyndir af honum. Næst
óku þeir inn í bæ og Mody bað Bob
að bíða meðan hann brá sér inn í hús.
Svo óku þeir að öðru húsi, þar Bob
mátti enn bíða.
' — Hvað á þetta að þýða, spurði Bob.
— Það færðu að sjá bráðum, sagði
Mody, sem nú ók rakleitt heim til Bob,
og skipaði honum að fara upp og sækja
allan farangur sinn.
— Þetta var stutt og góð ánægja,
sagði Bob, um leið og hann leit upp í
gluggana á Marle Court, þegar þeir óku
burt.
— Þá kemur önnur ennþá stærri —
ég meina ánægja, sagði Mody.
Bob, sem annars þóttist vera vel
kunnugur í London, var undrandi yfir
þvi hve Mody var þaulkunnugur í
hverri götu, og þekkti allar skemmstu
leiðir. Þegar hann næst stanzaði, var
Bob algjörlega áttaviltur.
* — Komdu, sagði Mody og gekk inn í
mjóan gang. Þar opnaði hann dyr og
skipaöi Bob að ganga á undan. Bob
gekk hikandi inn í myrkrið og þreifaði
fyrir sér. Til beggja hliða fann hann
steinvegg.
— Haltu bara áfram. Hér eru hvorki
horn eða tröppur.
Þeir gengu enn nokkur skref og svo
skipaði Mody Bob að nema staðar.
mönnum, sem mann langaði sízt til að
hitta.
Bob hafði nú ekki annað að gera en
að hugsa, — og það gerði hann. Hann
hugsaði um núverandi starf sitt, sem
í einni svipan hafði gjörbreytt lífi hans.
Hann hugsaði um Lucy, sem fyrir hans
sök var nú í vargaklóm. Niðurstaðan af
hugleiðingum hans varð sú, að hann
sannfærðist um að hann lifði yfir eld-
gýg — og það er hættulegt að lifa yfir
eldgýg. En ætti hann að ásaka nokk-
urn fyrir það, sem komið var, var það
hann sjálfur.
Eftir hádegið kom Mody. Bob hafði
altaf geðjast sæmilega að Mody.
Hann brosti dálítið illgirnislega, eins
og margir Bandaríkjamenn í austur-
ríkjunum gera. Það var að vísu hægt að
lesa hörku og óskammfeilni úr svip
hans, en þar var ekki nein illmennska,
eins og í hinum svörtu augum Cabera.
Þar að auki var eitthvað viðfeldið, sem
fylgdi Mody, sem Bob féll svo vel í
geð. Og hann hafði þegar ákveðið, að
ef hann ætlaði að trúa öðrum hvorum
fyrir einhverju, yrði það Ameríkumað-
u'rinn.
Mody kastaði sér niður í stól og fékk
sér sigarettu.
— Jæja, bróðir — hvernig líkar þér
starfið?