Tíminn - 09.01.1941, Blaðsíða 2

10
TÓIIIMV. fimmíiiclagiiiii 9. janiiar 1941
3. blað

'gíminn
Fimmtudaginn 9. jtin.
Gamla iólkið
Umbætur þjóðfélagsins eru
að vonum að miklu leyti
miðaðar við þarfir æskunnar,
við framtiðina. Þetta þarf svo
að vera, þótt mörgum nútíma-
mönnum virðist æskan muni
gerð óhraust og blautgeðja með
öllu því „barnfóstru“-vafstri,
sem unglingarnir verða nú að-
njótandi, alla leið fram á full-
orðins ár.
í öllu umbótabramlinu virðist
eins og gamla fólkið hafi
gleymzt. Reyndar var komið
upp stofnun hér í bæ fyrir
nokkrum árum, Elliheimilinu,
sem er einskonar niðursetninga-
hæli, byggt inn í miðjum bæ,
þar sem með öllu er útilokað að
gamla fólkið geti dundað við
útistörf að sumarlagi sér til af-
þreyingar og stofnuninni til
gagns. Á þessum síðustu tímum
„hraða og tækni“ hefir orðið
þrengra um gamla fólkið, en
áður var.
Eg þekkti einu sinni bónda,
sem kominn var hátt á sextugs-
aldur. Hann átti mörg börn og
voru þau uppkomin. Jörð sinni
hafði hann skipt á milli þeirra,
en var sjálfur hættur að búa,
enda búinn aö skipta bústofni
sínum milli barnanna. Eftir
öllum guðs og manna lögum
átti þessi gamli bóndi að setj-
ast að í „horninu“ hjá börnum
sínum og „njóta hvíldar í ell-
inni,“ eins og það er orðað. En
þótt hann væri heilsuveill og
slitinn af erfiði, þá datt honum
ekki í hug að hverfa hljóðlaust
í hornið til barnanna og þaðan
í gröfina. Hann tók sig upp,
allslaus, flutti í annan lands-
fjórðung og byrjaði þar nýtt
líf sem vinnumhður, lausa-
maður, bóndi og síðast kaup-
maður.
Þegar þessi bóndi var spurð-
ur að því, hvers vegna hann
færi að heiman, svaraði hann
því, að hann vildi ekki þvælast
fyrir börnum sinum á heimil-
inu, en væri ekki orðinn svo
dauður úr öllum æðum, að
hann gæti látið búskapinn af-
skiptalausan.
Fjöldi gamalla manna, karla
og kvenna, verður að láta af
störfum áður en starfskraftar
eru þrotnir, til að rýma fyrir
þeim, sem eru yngri og af-
kastameiri, eða til þess að gefa
börnum sínum kost á að lifa
sjálfstæðu lífi. Ríkið hefir á-
kveðið, að embættismenn skuli
láta af störfum 65 ára gamlir,
og margar stórar stofnanir hafa
tekið upp sömu venju.
Kjör manna, sem verða að
yfirgefa æfistarf sitt á þessum
aldri, eru oft ákaflega ömur-
leg. Ekki beinlínis vegna þess,
að þetta fólk hafi svo lítið fyrir
sig að leggja, að það séu mestu
vandræðin. Hitt er engu síður
ömurlegt, að þetta fólk getur
oft og tíðum ekkert haft fyrir
stafni, þótt það sé ef til vill við
góða heilsu og hafi mikið starfs-
þrek. Takist öldruðum manni
að fá eitthvað að gera, finnst
honum oft, að vinnan sé veitt
í gustukaskyni.
Það eru því miður ekki marg-
ir eins og bóndlnn, sem ég gat
um hér að framan, sem byrj-
aði nýtt líf á gamals aldri. Það
er miklu algengara, að menn
leggi árar í bát, setjist að hjá
einhverjum vandamanni sín-
um, eða holi sér niður í lélega
íbúð og eyði þar síðustu æfi-
árum, gleymdir og gagnslausir
sjálfum sér og öðrum. Einhver
mesti atorku- og hugsjónamað-
ur, sem ég hefi kynnzt, óskaði
þess heitt og innilega; að hann
fengi að deyja, áður en aldur-
inn þokaði honum úr baráttu
lífsins i gröf lifandi manna,
sem er hlutskipti svo margra í
ellinni.
Eg vona, að menn geti orðið
mér sammála um, að hér ep al-
varlegt vandamál á ferðinni,
ekki aðeins fyrir gamla fólkið
sjálft, heldur líka fyrir unga
fólkið. En er þá nokkuð hægt
að gera til að ráða bót á þessu?
Er hægt að gera elliárin á-
nægjulegri fyrir gamla fólkið,
Landráðastarfsemi
kommúnista
Fyrir rúmu ári síðan gerðist
sá atburður í Terijoki í Finn-
landi, að finnskur landflótta-
maður, Kuusinen að nafni,
gerði samning við stjórn Sovét-
Rússlands um framsal á hern-
aðarlega þýðingarmiklum stöð-
um landsins, gegn því, að hon-
um yrði hjálpað þar til valda.
Kuusinen þessi tók ekkert til-
lit til þess, að hann hafði ekki
hið minnsta umboð frá finnsku
þjóðinni, til að gera samning
fyrir hennar hönd og að hún
óskaði einskis síður en að fá
hann fyrir stjórnanda. Hann
skeytti heldur ekkert um það,
þótt hann leiddi með þessu
hinar ægilegustu hörmungar
yfir þjóð sína.
Fyrir tæpu hálfu ári síðan
og um leið gagnlegri fyrir þjóö-
félagið?
Þessum spurningum verða
þeir fyrst og fremst að svara,
sem komnir eru á þann aldur,
að aðgerðaleysi og tómleiki
ellinnar blasir við þeim. Hér á
landi virðist það sífellt færast
í vöxt, að aldrað fólk, sem hefir
látið af störfum, leitar til bæj-
anna, þótt það hafi alið aldur
sinn í sveit. í bæjunum bíða
þess oft hin ömurlegustu kjör,
jafnvel þó ekki sé um að ræða
skort á bráðustu lífsnauðsynj -
um. Víða í nágrannalöndunum
reyna menn, sem eru sæmilega
stæðir fjárhagslega, að búa sig
undir elliárin með því að eign-
azt smábýli í sveit og leggja
þar stund á garðrækt og aðra
létta útivinnu, sem getur stytt
stundir og létt afkomuna. Sama
gætu menn gert hér. Þá mætti
einnig stofna elliheimili fyrir
fólk, sem ekki getur það af eig-
in rammleik. En þessi heimili
eiga að vera í sveit, þar sem
vinnufært fólk getur notað
starfskrafta sinna til að létta
sér afkomuna og stytta sér
stundir. ÞýVftu þessi heimili
helzt að vera einskonar fé-
lagsbú gamla fólksins sjálfs,
þannig, að það stjórnaði þeim
að miklu eða öllu leyti, enda
mætti stofna til slíkra heimila
með almennum fjárframlögum,
svo að það fólk, sem þar nyti
vistar, fyndi það, að það ætti
hlut í fyrirtækinu, því að flest
aldrað fólk vill heldur sjá sér
farborða af eigin rammleik, en
að lifa af náðarbrauði vanda-
manna eða opinberu framfæri.
o
átti franska þjóðin í úrslita-
baráttu um frelsi sitt. Það hefði
mátt ætla, að allir Frakkar
hefðu staðið saman í þeirri bar-
áttu. En sú varð ekki raunin.
Hinir frönsku flokksbræður
Kuusinen skárust úr leik. Þeir
störfuðu eftir fyrirskipun yfir-
manna sinna í Moskva, er töldu,
að allsherjarhrun í Frakklandi
myndi skapa þar frjóan jarð-
veg fyrir kommúnismann. Þeir
gerðu því allt, sem þeir gátu, til
að stuðla að ósigri þjóðar sinn-
ar. Þeir reyndu að auka ótta
almennings og skapa þannig
ringulreið, sem stórspillti fyrir
aðgerðum franska hersins. Þeir
reyndu að eyðileggja baráttu-
hug hermannanna með áróðri
um að vörnin væri þýðingar-
laus og að þrátt fyrir allt væru
þýzku nazistarnir betri en
frönsku „kapitalistarnir". Þeir
störfuðu sem njósnarar fyrir
fjandmennina. Framferði þeirra
átti veigamikinn þátt í ósigri
Frakklands.
Erlendur her hefir tekið sér
bólfestu á íslandi. Enginn veit,
hversu lengi dvöl hans varir. En
á1 meðan er íslenzka þjóðin ekki
æðsti húsbóndi í landinu. Hinir
hervæddu aðkomumenn geta
neytt aflsins hvenær, sem þeim
þóknast og farið með hina fá-
mennu, vopnlausu þjóð eftir
vild. Þetta er staðreynd, sem
ekki þýðir að mæla móti, hversu
illa, sem okkur fellur hún.
Hingað til hafa aðkomumenn-
irnir ekki neytt aflsins. Þeir
hafa látið þjóðina sjálfráða um
málefni sín. Þeir hafa engin
afskipti haft af blöðum, út-
varpi, dómstólum eða stjórnar-
farinu yfirleitt, líkt og er sið-
ur þýzkra, rússneskra, ítalskra
og j apanskra innrásarher j a.
Allt bendir til, að þeir óski að
fylgja þessari reglu áfram, en
vitanlega er það þó bundið einu
skilyrði. Þetta skilyrði er það,
að þjóðin blandi sér ekki inn í
sérmál þeirra frekar en þeir
blanda sér inn í sérmál hennar.
Ef íslenzka þjóðin færi að
blanda sér inn í málefni hers-
ins, mætti hún fljótlega vænta
meiri afskipta hans af málefn-
um sínum en raun hefir á verið
til þessa.
Þetta er regla, sem þjóðin
þarf að læra, og hefir líka lært.
Þeir, sem hafa afskipti af sér-
málum setuliðsins hér, eru bein-
línis að stofna til þess, að það
taki upp afskipti af sérmálum
þjóðarinnar, er það hefir látið
ógert til þessa og hefir ætlað
að láta ógert.
Þess vegna hefir plagg það,
sem kommúnistar dreifðu út
meðal ensku hermannanna
síðastliðinn sunnudag, vakið ó-
skipta gremju þjóðarinnar. Þar
eru hermennirnir beinlínis
kvattir til að óhlýðnast fyrir-
skipun yfirboðara sinna. Frek-
legri afskipti er ekki hægt að
hafa af sérmálum setuliðsins.
Önnur afskipti eru líka naum-
ast til, sem herstjórnin telur
þyngri sakir. í sama plaggi er
líka reynt að telja hermönn-
unum trú um, að íslendingar
okri á þeim og selji þeim ó-
hæfilega dýrar vörur. Með
þessu er beinlínis reynt að gera
hermennina fjandsamlega í
garð íslendinga og munu allir
geta gert sér í hugarlund, hvað
af því gæti hlotizt.
Ýmsir kunna að halda, að
kommúnistar hafi gripið til
þessa verknaðar af fávitaskap.
Því fer fjarri. Piltarnir, sem
dreifðu út plagginu, munu að
vísu hafa gert þetta í athug-
unarleysi og ekki gert sér grein
fyrir afleiðingunum. Þeir hafa
aðeins hlýtt leiðtogum sínum í
blindni. En það feegnir öðru
máli með leiðtogana. Þeir hafa
gert þetta að vel íhuguðu ráði.
Ráðagerð þeirra hefir verið í
aðalatriðum þessi: Brezka
setuliðsstjórnin mun taka mjög
hart á þessum verknaði. Vel
getur svo farið, að okkur takist
að koma plagginu út, án þess
að það komizt upp, hverjir eru
að verkinu valdir. Þá fellur
grunurinn á þjóðina alla. En
hvernig, sem það annars fer,
þá mun setuliðsstjórnin líta
þetta svo alvarlegum augum, að
hún mun auka afskipti sín af
íslenzkum málefnum.
Einhyerjir munu segja, að ó-
líklegt sé, að kommúnistar vilji
fá aukna íhlutun setuliðsins um
íslenzk málefni. En hvers vegna
vildu þeir fá yfirráð nazista í
Frakklandi? Þeir álitu, að það
skapaði los og ringulreið, sem
yrði góður jarðvegur fyrir kom-
múnlsmann. Afskipti setuliðs-
ins af íslenzkum málum myndi
hafa í för með sér margs konar
glundroða og óánægju. Kom-
únistar telja, að þeir myndu
fiska vel í slíku vatni.
Plagg kommúnistanna er því
ekki grundvallað á neinu fljót-
ræði eða heimsku. Það er vel
íhugað og í fyilsta samræmi við
vinnubrögð kommúnista yfir-
leitt. Fyrir þeim vakir ekki
neitt, sem nefnist freílsi eða
sjálfstæði þeirrar þjóðar, sem
þeir tilheyra. Þess vegna gerði
Kuusinen samninginn um
framsal Finnlands, án minnsta
samvizkubits. Þess vegna unnu
franskir kommúnistar af fyllsta
megni að ósigri Frakklands.
1 sveít eða kaupstað
EStir Dag BrynjólSsson
í 111 tölublaði Tímans fyrra
ár skrifar einhver Stefán Jóns-
son um það, „hvort sé betra og
arðvænlegra að vera bóndi í
sveit eða verkmaður í kaup-
stað.“
Það er alltaf gaman að lesa
það, sem skrifað er um þessi
mál, því þótt menn hugsi um
það og velti því fyrir sér fram
og aftur, þá er oftast svo, að
bæði eru mörg vafaatriðin, sem
máli skipta, og ýmislegt fellur
niður í útreikningum manna á
þessum hlutum. Þetta spurs-
mál er eitt af alvörumálum
þjóðarinnar, sem gaman og
gagn er að kryfja til mergjar.
Þó er svo oftast, að ungir
menn eða persónur, sem vilja
taka saman og mynda heimili,
geta lítið tillit tekið til slíkra
skrifa. Það eru ástæður og að-
stæður hvers einstaklings, sem
skipa honum til rúms, meira en
hagfræðilegir útreikningar. En
þótt menn finni það furðan-
lega glöggt, þegar til fram-
kvæmdanna kemur, hvað þeir
mega bjóða sér eða takast á
hendur fyrir áræði, dugnað eða
eignir, þá getur þó verið gott
að sjá útreikninga um þessi
mál.
Við lestur nefndrar greinar
St. J. verður maður snortinn af
Þess vegna'vinna íslenzkir kom-
múnistar að auknum afskipt-
um setuliðsins af íslenzkum
málum. Kommúnistar eru alls
staðar eins, hvort heldur þeir
eru í Finnlandi, Frakklandi eða
á íslandi. Þeir fótumtroða
og lítilsvirða þjóðfrelsið alls
staðar jafn mikið og eru
reiðubúnir til að fórna því
fyrir minnsta ávinning. Þeir
vinna skipulega og mark-
visst að því að eyðileggja það,
ef þeir telja sig geta á þann
hátt skapað stjórnleysi og úlf-
úð, sem veiti kommúnismanum
heppileg vaxtarskilyrði.
Um langt skeið hefir ekki
verið meiri hætta á því en nú,
að íslenzka þjóðin glataði um-
ráðum yfir sérmálum sínum.
Hún getur aðeins haldið þessu
valdi með því að sýna nægi-
lega einbeitni og festu. Ef ó-
aldarflokki, sem er sprottin af
erlendum rótum og fær alla
næringu síðan þaðan, á að
haldast uppi að eitra sambúð
setuliðsins og íslendinga, getur
þjóðin alveg eins afsalað sér
frelsi sínu strax í dag. Það
verður hvort eð er ekki lengi
varið af ríkisvaldi, sem brestur
áræði og dug til að taka fyrir
kverkar slíkrar landráðastarf-
semi. þ. Þ.
meðmælum höfundar til sveita-
lífsins, og víst er þar margt til
meðmæla. En þar sem hann
verður svo ákafur bóndans
megin í þessum samanburði, að
hann hleypur fram hjá sam-
anburði bóndans við daglauna-
manninn, en tekur mann í em-
bætti eða með föstum launum
500 krónur á mánuði, og telur
þó hlut bóndans betri nema
um smábónda sé að ræða, þá
má það ekki óathugað vera lát-
ið. Það er bónda, sem hafi 4 kýr
og 50 ær.
Af því að mér finnst sam-
anburður St. J. nokkuð nýstár-
legur, miðað við reynslu þá,
sem ríkir um afkomu og lifn-
aöarhætti bænda og embættis-
manna, fór ég að hugsa um,
hvernig þetta mætti vera. Og
mín fyrsta hugsun var þessi:
Þessi maður er ekki bóndi, en
hann ætti að vera smábóncfi úti
í sveit; það væri til fyrirmynd-
ar að fá það sýnt í verki, sem
þannig er reiknað út inni í
skrifstofu.
Reikningur hans hefir einn
höfuðkost: Hann ætlar bónd-
anum að öllu leyti sömu lífs-
venjur, fæði og klæði, sem
kaupstaðarbúanum. Hann ætl-
ar honum sömu húsaleigu, og
er það ríflegt, þótt hús yfir
fénað og hey séu talin með.
Eg vil einnig taka dæmið eins
og hann gerir í því að reikna
bóndanum með innkaupsverði
neytandans það, sem hann
notar af framleiðslu sinni og
verðið læt ég halda sér. Þetta
gerir kr, 1561.36 árið 1938. Árið
1940 tel ég ekki hægt að taka í
samanburði sem þessum, því
að það er alveg sérstakt að
vöruhækkun, svo að stóru
munar frá öllum venjulegum
tímum, enda mikill viðbúnað-
ur verkafólks að rétta við sinn
skarða hlut.
Auk framleiðslu sinnar í
dæmi St. J. þarf bóndinn að-
keyptar nauðsynjar kr. 1055.99
Skatta og gjöld .... — 277.00
Landsskuld og vextir
af höfuðstól .... — 600.00
Þetta er samtals kr. 1933.00
Þetta fær hann með því að
selj a:
4400 1. mjólk á 0.23 kr. 1012.00
600 kg. kjöt á 0.90..— 540.00
160 kg. gærur á 1.50 — 240.00
55 kg. vorull á 3.20 ..— 176.00
Samtals kr. 1978.00
Eins og áður talið með
eigin framleiðslu kr. 1561.36
Tekjur samtals 3539.36
Eg finn ekki meiri tekjur í
(Framh. á 3. síðu)
Jens Hólmgeírsson:
Ankið landnám
Mannfjölgun á landinu, nú
hin síðari ár, hefir numið 1100—
1200 manns á ári hverju. Sam-
kvæmt útreikningi hagstof-
unnar um stærð meðalheimilis,
svarar , þessi mannfjölgun til
þess, að árlega bætist við lið-
lega 200 ný heimili.
Nokkur undanfarin ár hefir
þessi mannfjölgun að mestu
lent í Reykjavík, eða sem næst
1000 manns á ári hverju.
Það er á engan hátt sagt til
þess að gera lítið úr ágæti
Reykjavíkur né til þess að kasta
rýrð á þá, sem bæjarmálunum
hafa stjórnað, þótt staðhæft sé,
að þessi þróun -sé ekki aðeins
hættuleg fyrir Reykjavík, held-
ur einnig fyrir alla þjóðarheild-
ina. Það er alkunnugt, að þau
framleiðslutæki og atvinnuúr-
ræði, sem nú eru hér í Reykja-
vík, eru mjög langt fjarri því að
vera næg þqim fólksfjölda, sem
hér er nú, hvað þá heldur
handa 1000 manna árlegri við-
bót. Hvernig ástandið er nú í
þessu efni, má bezt af því
marka, að þegar að vinnan
hófst hjá brezka setuliðinu síð-
astliðið sumar, þá var á fáum
dögum hægt að útvega til vinn-
unnar nokkuð yfir 1000 verka-
menn hér í Reykjavík. Þetta
gerist á þeim tíma árs, sem
fiskiveiðarnar eru í fullum
gangi. Auk þess er víst, að ó-
venjulega margt fólk úr Reykja-
vík réðist til landbúnaðarstarfa
á siðastliðnu vori.
Ég hygg, að torvelt hefði
reynzt að bæta úr atvinnuleys-
inu hér í Reykjavík að þessu
sinni, ef vinnan hjá brezka
setuliðinu hefði eigi komið til.
Það, sem hér hefir verið sagt
um atvinnuhorfurnar í Reykja-
vík, getur einnig átt við Hafn-
arfjörð og nokkra fleiri staði
þótt í minni stil sé.
Eigi verður um það deilt, að
það er hinn mesti þjóðarvoði,
ef fjöldi fólks sezt að og myndar
heimili þar sem lífsskilyrðin eru
fullnotuð, eða svo takmörkuð,
að eigi er um næga atvinnu að
ræða, nema einhver óvænt at-
vik hjálpi til. Það eru því mjög
aðkallandi verkefni, að koma
því til leiðar, að nýju heimilin
myndist þar, sem næg afkomu-
skilyrði eru fyrir hendi. Jafn-
framt þarf einnig að skapa at-
vinnuskilyrði á nýjum stöðum,
fyrir nokkurn hluta af því
fólki, sem nú er atvinnulaust
hér í Reykjavík og í nokkrum
fleiri kaupstööum og kauptún-
um.
Nú munu flestir á einu máli
um, að hið nýja landnám eigi
að fara fram við tvenns konar
skilyrði: í sveitum landsins,
þar sem eingöngu sé byggt á
búskap og ræktuðu landi, og
við sjávarsíðuna, þar sem at-
vinnan sé byggð samhliða á sjó-
sókn og smábúskap.
Ríkið hefir nýlega keypt
nokkrar jarðir á Suðurlandi,
sem ætlaðar munu til þess að
reisa á nýbýlahverfi. Ef byggja
á búskapinn á mjólkurfram-
leiðslu, mun eigi veita af 10 ha.
túni fyrir hvert býli og auk
þess nauðsynlegt beitarland.
Sjálfsagt virðist að haga skipt-
ingu landsins þannig, að byggð-
in verði í allstórum hverfum,
enda er það auðvelt, þar sem
landrými er nóg. Við það verð-
ur aðstaða til félagslegra þæg-
inda, svo sem raforku, síma,
samgangna, vatnsveitu o. fl.,
stórum betri. Auk þess verður
lífið í slíkum byggðahverfum
mun skemmtilegra og örugg-
ara, heldur en í dreifbýli. Fé-
lagsskapur og samstarf til
gleði og gagns hefir i þéttbýl-
inu hin ákjósanlegustu þróun-
arskilyrði.
Á sjávarbýlunum á atvinnan
að grundvallast á sjósókn og
búskap, sameiginlega. Fróðir
menn telja hæfilegt, að slíkt
sjávarbýli hafi um 2 ha. af
ræktuðu landi til umráða. Það
muni nægjanlegt meðalfjöl-
skyldu til framleiðslu á land-
búnaðarafurðum til eigin þarfa,
og ekki torvelda fjölskylduföð-
urnum nauðsynlega atvinnu-
sókn utan heimilisins. Á slík-
um stöðum mundi sjávarút-
vegurinn verða stundaður á
stórum eða litlum vélbátum
nokkurn hluta árs, allt eftir því
hvað bezt á við á hverjum stað.
Ef treysta má fiskimiðum
okkar, eru óskaplega miklir
landnámsmöguleikar fyrir
hendi á þessum grundvelli. Sem
líklega staði má nefna: Skaga-
strönd, Þórshöfn á Langanesi,
Hámundarstaði í Vopnafirði,
Flatey á Skjálfanda, Borgar-
fjörð eystri, og er þá fátt eitt
talið. Á þessum og þvílíkum
stöðum virðist álitlegt, að upp
rísi sjávarþorp með dreifbýlis-
sniði, af þeirri stærð, er land-
rýmið leyfir. Þegar iandnáms-
örðugleikunum hefir verið rutt
úr vegi og hæfilegt fjármagn
lagt fram til félagslegra fram-
kvæmda, sýnist heimilamynd-
un við þessi skilyrði að ýmsu
leyti vera álitleg og lokkandi.
Með lögum um Byggingar- og
landnámssjóð, var stigið stórt
og mjög merkilegt spor í þá átt,
að byggja og nema landið.
Beinn og óbeinn árangur af
þessari löggjöf mun nú vera
um 250 nýbýli og nálega 500
endurbyggðir sveitabæir. Að
sjálfsögðu ber að halda áfram
á þessari braut með auknum
krafti. En það þarf stórstígari
og skjótari framkvæmdir í
málinu, ef vel á að fara.
Hvaða leiðir á þá að fara til
þess að leysa þetta mikla og að-
kallandi verkefni eins fljótt og
gagnlega og nú er þörf á?
Það skal hér hiklaust sagt,
hvort sem það kann aö líka
betur eða ver, að ég hefi litla
trú á, að verulega stórt átak
verði gert í landnámsmálun-
um, nema því aðeins, að ríkið
kosti landnámið að verulegu
leyti, og sjái auk þess landnem-
unum fyrir hagfelldum láns-
f j ármöguleikum til fram-
kvæmda á nokkrum hluta þess
sem eftir er, þegar þætti ríkis-
ins er lokið.
Hér skal nokkuð rakið,
hvern hlut telja verður, að ríkið
þurfi að eiga í málum þessum,
og skal þá fyrst rætt um land-
námið í sveitunum.
Landið skal að sjálfsögöu
valið, þar sem búskapar- og
og samgönguskilyrði eru góð og
vel hagar til um myndun
byggðahverfa. Hlutverk ríkis-
ins sé að girða og þurka landið,
leggja um það nauðsynlega vegi
og sameiginlegar vatnsæðar.
Ennfremur að fullrækta a. m.
k. 4 ha. af landi hvers býlis.
Þannig er þá nokkuð meira en
hálfgerð rætkunin á hinni nýju
bújörð. Að loknum þessum
framkvæmdum ríkisins, skal
landið virt til fasteignamats.
Leigumáli hinnar nýju bújarð-
ar sé svo byggður á því mati, og
hún leigð ábúandanum með
erfðaleigukjörum eftir sömu
reglum og segir í lögum nr. 8
frá 1. febr: 1936 um erfðaá-
búð og óðalsrétt.
Þáttur ábúandans í landnámi
þessu verður sá, að byggja
nauðsynleg hús á landinu og
ljúka við ræktunina, og er síð-
artalda verkefnið ekki stór-
kostlegt, þar sem framræsla og
girðing er þegar innt af hendi.
Til þess að reisa byggingarnar,
verður að gera ráð fyrir, að á-
búandinn njóti láns og styrks
í líkum mæli og lög Bygging-
ar- og landnámssjóðs ákveða
nú til handa nýbýlum, þ. e. allt
að kr. 7000.00 lán og styrkur