Tíminn - 14.01.1941, Qupperneq 2

18
TtMllVX, þriðjjiidagmn 14. janúar 1941
5. blað
Vestmannaevjaför „Framsóknar-
sprantanna“ og Kveldúlfsgreinin
'gímxnn
Þriffjudufiinn 14. jjan.
Sjálfstæðísmálið
Það líður nú óðum að þeim
tíma, að Alþingi kemur saman.
Þingið fær mörg og stór mál til
meðferðar eins og skattamálin
og dýrtíðarmálin. Stærsta mál
þingsins verður þó sjálfstæðis-
málið.
Það má heita mesta furða,
hversu tómlátir menn hafa ver-
ið um- það, að ræða þetta mál.
Fátt hefir borið gleggri merki
um þá sérhagsmunahyggju, sem
hefir mótað stjórnmálabarátt-
una hér og víðast annarsstaðar
seinasta áratuginn. Menn hafa
fyrst og fremst litið á eigin hag
og markað afstöðu sína eftir
því. Hver stétt hefir hlaðið um
sig einskonar múr og ekkert
tillit viljað taka til þjóðar-
hagsmuna. Af þessu hefir leitt
meira og minna los á flestum
málum. Ráðstafanir, sem hafa
miðast við þjóðarhag, hafa
verið lítt framkvæmanlegar,
því að alls staðar hafa verið
einhverjir sérhagsmunir í veg-
inum. Hin stóru sameiginlegu
mál, eins og t. d. sjálfstæðis-
málið, hafa gleymst að mestu í
þessu ölduróti sérhagsmuna-
baráttunnar. Einn helzti stjórn-
málamaður Norðmanna, Mo-
vinckel, lýsti nýlega stjórn-
málabaráttu seinustu ára með
þeim ummælum, að hin smáu
mál og þröngu sjónarmið hefðu
náð til að sundra, en hin stóru
mál og háleitu sjónarmið hefðu
ekki náð til að sameina.
Víða um heim er þessi hugs-
unarháttur að breytast, ekki
sízt í styrjaldarlöndunum. Þar-
líta menn orðið fyrst og fremst
á hin stóru, sameiginlegu mál.
Sérhagsmunirnir sundra mönn-
um þar minna en áður, en þjóð-
arhagsmunirnir sameina þá
meira en áður. Ef til vill er
þetta hvergi greinilegra en í
Englandi. Þar virðist vera að
renna upp nýtt tímabil. Sól
hinnar takmarkalitlu sam-
keppni og aðhaldslitla einka-
framtaks, er að ganga til viðar,
en þetta tvennt eru frumor-
sakir sérhagsmunabaráttunnar.
Hin íhaldssömustu blöð, eins og
The Times, viðurkenna það
fullum fetum, að eftir styrjöld-
ina verði ríkisvaldið að vera
öflugt og vinna miklu meira að
því að jafna kjör manna en
það hefir áður gert. Fyrir sex
árum lét einn af framsýnni og
róttækari yngri mönnum brezka
íhaldsflokksins, Walter Eliot
landbúnaðarráðherra, ummæli
á þessa leið: „Það er að gerast
bylting í heiminum, yfirgrips-
mikil og áhrifarík. Við skiljum
hana enn ekki til fulls, en ef
þið spyrjið, hvar við séum
stödd, er ég ekki í vafa um svar-
ið: Við erum á leið til nýs ríkis.
Hið nýja ríki byggist á þeirri
skoðun, að áður en við leysum
hin miklu vandamál heimsins,
verðum við að leysa okkar eigin
vandamál. Áður en við grund-
völlum hið nýja ríki, þurfum
við að leysa ágreininginn milli
frelsis og öryggis einstakl-
ingsins á svipaðan hátt og við
í alþjóðamálum verðum að
leysa ágreininginn milli friðar
og réttlætis. Ég trúi persónu-
lega á þjóðlegan aga og skyldu-
rækni og ég er fús til að fórna
nokkru af persónulegu frelsi
mínu til þess að ná því marki.“
Þessi spádómur Walter Elliot
virðist nú fullkomlega vera að
rætast.
Ýmsum kann að finnast það
óviðeigandi, að blanda þessu
umræðuefni saman við sjálf-
stæðismálið. En það er það
vissulega ekki. Sjálfstæðismál-
ið kemur til okkar sem fyrsti
boðberi hins nýja tíma. Lausn
þess mun ráðast af því, hvort
við erum enn bundnir við krit
og smásálarskap sérhags-
munabaráttunnar, og viljum
því lítinn gaum gefa þessu
stærsta sameiginlega máli
þjóðarinnar, óskum því jafnvel
eftir að draga það á frest. Með-
ferð sjálfstæðismálsins mun
bera þess merki, hvort hin litlu
mál og lágu sjónarmið mega
sín ennþá meira en hin stóru
sameiginlegu viðfangsefni.
Margt bendir til þess, að
I.
Fyrir skömmu síðan ritaði ég
hér í blaðið yfirlitsgrein um
Kveldúlfsmálið. Grein þessi var
mjög hógvær og fjallaði ekki
um annað en staðreyndir. Mér
fannst tvöföld nauðsyn vera
fyrir því að ræða þetta mál og
láta það ekki falla í gleymsku.
í fyrsta lagi sýnir þetta mál
glögglega stefnu og viðhorf
stj órnmálaflokkanna í þýðing-
armiklum málaflokki. í öðru
lagi er um að ræða mál, sem
þjóðin þarf að láta verða sér til
varnaðar á komandi árum.
Það er yfirlýstur tilgangur
þeirrar ríkisstjórnar, sem nú
fer með völdin, að vinna að efl-
merkileg og heppileg straum-
hvörf séu að gerast í þessum
efnum. Ungir Framsóknarmenn
og ungir Sjálfstæðismenn hafa
lýst yfir djarflegri afstöðu í
þessu máli. Eiðafundurinn, sem
haldinn var 1. desember síðast-
liðinn, bendir í sömu átt. Fund-
ur Framsóknarfélaganna í
Reykjavík gerði einnig mjög af-
dráttarlausa og eindregna á-
lyktun. Það merkilegasta og
gleðilegasta af öllu er þó það, að
enn hefir ekki heyrzt opinber-
lega nein rödd, sem hefir lýst
sig ósamþykka skoðunum þess-
ara funda.
Fram til þessa hafa stéttar-
átökin og sérhagsmunirnir sett
mark sitt á íslenzka stjórn-
málabaráttu. Stj órnarsamvinna
þriggja helztu flokkanna hefir
litlu áþokað til bóta í þeim efn-
um. Skattfrelsi stríðsgróða-
mannanna er glöggt tákn þess.
Sjálfstæðismálið ætti að marka
tímaskipti í þessum efnum. Það
ætti ekki að þurfa að sæta
sömu meðferðinni og mörg
stórmál, sem þingi og stjórn
hafa borizt undanfarin ár og
aðeins hafa hlotið bráðabirgða-
lausn, vegna þess, að sérhags-
munir, klíkuskapur og þröng-
sýni hindruðu heilbrigða fram-
tíðarlausn þeirra. Sjálfstæðis-
málið verður að leysa hreint og
djarflega. Það verður að sjást,
að þjóðin vill ráða sér sjálf, en
bíðúr ekki eins og hvert ann-
að rekald, sem öðrum er ætlað
að ráðstafa. Og lausn þess á að
marka þá nýju stefnu, að stór
sameiginleg viðfangsefni sam-
eini þjóðina, 1 stað þess að ó-
sanngjarnir sérhagsmunir
sundri henni. Þ. Þ.
Það þótti ósennilegt fyrir
rúmlega ári síðan, þegar
menntamálaráð og Þjóðvina-
félagið buðu föstum áskrifend-
um sjö bækur fyrir tíu krónur.
Þessar bækur eru nú allar
kpmnar út og flestar þeirra eru
komnar í hendur kaupenda. í
síðustu bókinni er spurninga-
seðill til hvers viðskiptamanns.
Lesarinn er beðinn að segja út-
gáfustjórninni skoðun sína um
viðskiptin á liðna áriuu. Fyrsta
svarbréfið kom frá bónda í
Borgarfirði. Hann var ánægður
með sex bækurnar, en þótti ein
nokkuð torveld. Hann óskaði
eftir að fá úrval úr verkum
Jónasar Hallgrímssonar. Næsta
svarbréf kom frá kennara á
Norðurlandi. Hann þakkaði
sérstaklega fyrir þá bókina, sem
borgfirzki bóndinn var ekki
hrifinn af. Tveim dögum eftir
að menntamálaráð fékk bréfið
úr Borgarfirði, samþykkti það
að’ verða við fyrstu ósk hins
fyrsta bréfritara og gefa út úr-
val af verkum Jónasar Hall-
grímssonar. Því miður verður
ekki hægt að bregða jafnfljótt
við um jákvæð svör við þá
12000 viðskiptamenn, sem enn
eiga eftir að senda gagnrýni og
óskir. En slík bréf eru mjög
þýðingarmikil fyrir útgáfu-
stjórnina, þó að ekki sé hægt
að uppfylla óskir allra.
ingu og viðgangi lýðræðisins.
Það er grundvallarskilyrði þess
að lýðræðið verði ekki hreinn
skrípaleikur, að kjósendur fái
svö miklar upplýsingar um
málin og afstöðu flokkanna,
að þeir geti auðveldlega greint
á milli þeirra. Það er full-
kominn ótrúnaður við framan-
greindan tilgang þjóðstjómar-
innar, ef einhver vill leggja
höft á það, að hin þýð-
ingarmestu mál og þau, sem
bezt skýra stefnu flokkanna,
séu ekki rædd af rökum og
hreinskilni. Það má ekki hafa
nein áhrif í þessu sambandi,
hvort einum eða öðrum líkar
það betur eða ver. Og tæplega
er hægt að hugsa sér meiri ó-
heilbrigði og andstæðu við
þennan tilgang þjóðstjórnar-
innar en ef þau mál, sem eiga
að vera þjóðinni til varnaðar,
væru dregin í felur.
Það er hægt að segja, þegar
atburðir fyrri ára eru rifjaðir
upp, að verið sé að vekja upp
drauga. En sannleikurinn er
einu sinni sá, að reynslan er
ólygnust. Hún er öruggasti dóm-
arinn. Þess vegna verða þeir,
sem vilja kynna sér menn og
málefni, fyrst og fremst að snúa
sér til reynslunnar.
Af þeim ástæðum, sem nú eru
greindar, er ég þeirrar skoðun-
ar, að núverandi stjórnarsam-
vinna leggi síður en svo bönd á
rökræður um málin, heldur
beinlínis hvetji til þeirra. Hins
vegar gætu slíkar umræður, ef
þær leiddu til persónulegra sví-
virðinga og upploginna ásak-
ana, orðið samvinnu flokkanna
til hnekkis og væru auk þess
þjóðinni til varnaðar. Það ber
því að -forðast að láta slíkan ó-
sóma komast inn í alvarlegar
rökræður um landsmál.
Ég gætti þess því vandlega í
Kveldúlfsgreininni að segja
þar ekki neitt, sem hægt var að
draga í efa. Órökstuddum á-
sökunum var þar ekki varpað
að neinum manni.
Mér og mörgum öðrum kom
því mjpg kynlega- fyrir sjónir,
er atvinnumálaráðherra birti
grein í Mbl. nokkrum dög-
um síðar og gaf til kynna, að
grein mín væri svo ósvífin og
ódrengileg, að ástæða gæti ver-
ið til. athugunar á því, hvort
lengur væri grundvöllur fyrir
stjórnarsamvinnuna. Engin
II.
Gengi þessarar miklu þjóðar-
útgáfu er 'líkast æfintýri. Tólf
þúsund áskrifendur komu á
fyrsta ári. Nokkrir hafa gengið
frá, einkum í Reykjavík, en
mun fleiri hafa komið í stað-
inn. Upplagið af siðustu bókun-
um er stærra en af hinum fyrri,
til að geta mætt aukinni eftir-
spurn.
Útgáfustjórnin hefir ástæðu
til að þakka hinum mörgu sam-
starfsmönnum, höfundum og
þýðendum, Steingrími Guð-
mundssyni prentsmiðjustjóra í
Gutenberg, sem er raunveru-
lega framkvæmdarstjóri fyrir-
tækisins, Jóni Emil Guðjóns-
syni og Leifi Auðunssyni, sem
hafa staðið fyrir áskrifenda-
söfnuninni, og Haraldi Péturs-
syni, sem annazt dreifingu
bókanna í Reykjavík. Þá er
mikið að þakka hinum mörgu
umboðsmönnum víðsvegar um
land, sem hafa sýnt óvenjuleg-
an áhuga og dugnað við að
koma bókasölu þessari í gott
horf. Og að lokum koma svo
hinir tólf þúsund kaupendur.
Áhugi þeirra er einn hinn gleði-
legasti vottur um vakandi hug-
sjónaafl í þjóðinni. í engu landi
er til dæmi um hlutfallslega
jafn stórkostlega bókasölu. í
London hefir einn stærsti for-
leggjarinn sýnt mér bók, sem
dæmi nefnir þó ráðherrann um
ósvífni mína og ódrengskap.
II.
Áður en lengra er farið þykir
mér rétt, að gera nokkurn sam-
anburð á blaði atvinnumála-
ráðherrans og Kveldúlfsgrein-
inni. Það er kunnara en frá
þurfi að segja, að milli Mbl. og
atvinnumálaráðherrans eru
mjög náin tengsli. í sumar
birtust næstum daglega viðtöl
við ráðherrann í blaðinu og var
þá sagt, bæði í gamni og alvöru,
að hann væri fréttaritari Mbl.
í ríkisstjórninni.
Ég ætla ekki að fara að rifja
upp margar Mbl.-greinar. Ég læt
mér nægja að taka eitt dæmi og
ræði það þeim mun ítarlegar.
í Morgunblaðinu síðastlið-
inn sunnudag hljóðar aðalfyr-
irsögnin á fréttasíðu blaðsins á
þessa leið:
„Varðskipið sent til Eyja með
þrjár Framsóknarsprautur. En
hálfsmánaðar póstur og ver-
menn fengu ekki að fara með.“
Það væri mjög freistandi að
birta greinina, sem á eftir fer,
í heilu lagi, en rúmið leyfir það
ekki. En aðalefni hennar er
þetta:
Það var uppi fótur og fit í
Vestmannaeyjum, þegar varð-
báturinn Óðinn kom þangað á
laugardagsmorgun. Fólkið átti
von á hálfsmánaðar pósti og
þyrptist því niður á bryggju til
að fagna komu bátsins. Margir
áttu líka von á kunningjum,
því vitanlegt var, að fjöldi
vermanna . beið eftir skips-
ferð frá Reykjavík til Eyja.
En Vestmannaeyingar urðu
heldur en ekki fyrir vonbrigð-
um. Það fyrsta, sem þeir sjá
„eru þrjár höfuðkempur Fram-
sóknarflokksins, þeir Bjarni
Ásgeirsson alþm., Guðbrandur
Magnússon forstjóri óg Guð-
laugur Rósenkranz kennari.
Þeir voru reynidar ekkert
kempulegir, heldur voru þeir
gráskitulegir og aumingja-
Iegir.“ En pósturinn var enginn
og vermennirnir sárafáir.
Síðan kemur skýringin á þess-
um atburðum. Þessar „þrjár
Framsóknarsprautur" þurftu
að mæta á flokksskemmtun í
Eyjum, en höfðu engan farkost.
Þess vegna var varðbáturinn
sendur með þá í laumi, en ekk-
ert skeytt um póstinn og ver-
mennina. Það „var aðeins fyrir
hann taldi frábærlega gott verk
til sölu. En hann gaf ekki út af
henni nema 20 þúsund. Og þó
voru þar á bak við öll hin
enskumælandi lönd.
III.
Skilsemi kaupenda hefir ver-
ið mikil, enda er fyrirtækið
dauðadæmt, ef ekki fæst skilvís
borgun fyrir svo mikinn bóka-
kost. Útgáfan var afráðin með-
an friður var, miðað við bóka-
og pappírsverð, sem þá var.
Reynslan hefir sýnt, að út-
gáfustjórnin hafði reiknað rétt.
Ef friður hefði haldizt, myndu
tekjur og útgjöld hafa staðizt
á; eða vel það fyrirtækinu í vil.
Nú er orðin allmikil hækkun á
prentun og pappír síðan 1939.
Útgáfustjórnin mun sennilega
sækja um það til ríkisstjórnar og
Alþingis, að fá dýrtíðaruppbót
á útgáfukostnaðinn, að því leyti
sem pappír og prentun stigu
frá því sem var fyrir stríð. Ég
efast ekki um, að sú ósk þyki
sanngjörn. Það þarf hvort sem
er að veita svo margskonar
dýrtíðarbætur meðan stríðið
stendur. Og kaupendur, sem
fá 7—8 bækur fyrir 10 krónur
á þessum tíma, eiga skilið að fá
fyrirgreiðslu við það nauðsyn-
lega verk að grundvalla bóka-
söfn í öllum hinum bókarlausu
heimilum.
IV.
Menn spáðu misjafnlega fyrir
þessu fyrirtæki. Að það myndi
eyðileggja alla bókaútgáfu ein-
stakra manna og atvinnu bók-
salanna. Að fáir myndu vilja
tilviljun, að fáeinir vermenn
fengu að fljóta með.“ Sama
daginn og varðbáturinn fór frá
Reykjavík, hringdi póststofan í
Reykjavík „5 eða 6 sinnum til
forstjóra Skipaútgerðar ríkisins
og óskaði eftir að fá póst með
þessari ferð. Svarið, sem póst-
stofan fékk, var jafnan hið
sama. Forstjórinn vissi um enga
ferð til Eyja (Leturbr. Mbl.).
Meira að segja fullyrti forstjóri
Skipaútgerðarinnar að engin
ferð yrði til Eyja fyr en Lax-
foss færi.“
Mbl. fer síðan mörgum hörð-
um orðum um þessa misnotkun
á varðskipi ríkisins og endar
hugleiðingar sínar á þessa leið:
„Þá ófrávíkjanlegu kröfu
verður að gera til allra ráð-
herra í þjóðstjórninni, að þeir
í öllu setji þjóðarhagsmuni of-
ar flokkshagsmunum. Ef að sú
spilling á að viðgangast, sem
þjóðin þekkir frá fyrri árum, að
ríkissjóður og aðrar eignir rík-
isins séu notaðar í þágu
flokksstarfseminnar, þá er
verkefni Sjálfstæðisflokksins
lokið í þjóðstjórninni. Þetta
verða ráðherrar hinna flokk-
anna að gera sér ljóst.“
III.
Ég hefi reynt að kynna mér
þetta mál, sem Mbl. gerir að
umtalsefni á framangreindan
hátt. M. a. leitaði ég upplýsinga
forstjóra Skipaútgerðar ríkis-
ins og sagðist honum svo frá:
— Á mánudag í síðastliðinni
viku komu til mín tveir ver-
menn og spurðu eftir því, hvort
Skipaútgerðin myndi útvega
vermönnum far til Eyja. Ég
taldl liklegt að þetta yrði gert,
ef þörf krefði, eins og venju-
lega. Hins vegar ætti Laxfoss
að fara til Eyjanna í vikunni
og myndi ekkert verða ákveðið
fyrr en séð yrði, að hann gæti
ekki flutt alla vermennina.
Eftir að hafa kynnt mér mál-
ið nánara, komst ég að raun
um, að vafasamt væri, hvort Lax
foss gæti fullnægt flutningun-
um. Nokkur tími var síðan varð-
báturinn hafði farið gæzluferð
suður fyrir land og fannst mér
því rétt að slá tvær flugur í einu
höggi, láta hann fara í gæzluferð
og gefa vermönnum, sem kynnu
að óska eftir því, kost á fari til
Vestmannaeyja. Það var því
ákveðið um miðja vikuna, að
varðbáturinn færi héðan í þessa
ferð á föstudagskvöld. .
Mér var kunnugt um, að þrír
menn hefðu ætlað héðan á
Framsóknarflokksskemmtun í
Vestmannaeyjum, er halda átti
á laugardagskvöld, og fannst
mér rétt að láta þá vita af
ferðinni, þar sem ekki var um
aðra ferð að ræða, því að Lax-
fossi hafði seinkað. Jóhann Jós-
efsson alþm. hafði einnig spurt
mig eftir ferð til Vestmannaeyja
og lét ég hann vita strax af för
verða áskrifendur og enn færri
borga. Að útsölumenn myndu
ekki vilja leggja á sig hið mikla
verk við dreifingu bókanna og
innheimtu á andvirði fyrir að-
eins 10 aura af hverri krónu.
Engin af þessum hrakspám
hefir ræzt. Aldrei hefir verið
gefið út jafn mikið af bókum hjá
einkafyrirtækjum og einstökum
mönnum eins og síðastliðið ár.
Bóksalar hafa meira í búðum
sínum en nokkurntíma fyrr.
Þjóðarútgáfan fékk fleiri kaup-
endur heldur en nokkur bjóst
við, og kaupendur hafa verið
mjög skilvisir. Dugnaður og ár-
vekni útsölumannanna hefir
verið í bezta lagi. Ég hefi þá
trú, að sá hugsjónablær, sem er
á starfi útsölumannanna, sé
mikil trygging fyrir ör-
uggri framtíð fyrirtækisins.
Útsölumenn vita, að það er
engin „atvinna“ að vinna að
dreifingu þjóðbókasafnsins.
Enginn gerir það sér til fjár.
En fjöldi manna vill leggja á
sig erfiði fyrir stóra og glæsi-
lega hugsjón. Endurreisn sjálf-
menntunar á íslandi er svo stór
hugsjón, að það er sæmandi
duglegum mönnum, að leggja á
sig erfiði hennar vegna.
Þjóðvinafélagið er gömul
stofnun. í löngu starfi var það
komið á hversdagsgrumdvöll
bóksala-skipulagsins. Útsölu-
menn þess hafa fengið hærri
þóknun í ár heldur en útsölu-
menn menntamálaráðs. Það var
sögulegur arfur, sem ekki varð
breytt á fyrsta ári. Eg trúi því
fastlega, að útsölumenn Þjóð-
vinafélagsins muni vegna nafns
varðbátsins og hún var ákveð-
in, en hann hætti við á sein-
ustu stundu að fara með bátn-
um. Það má mest marka á því,
að engin leynd hefir verið um
för bátsins, að með honum fóru
26 farþegar, þar af 19 vermenn,
og auk þess nokkuð af sending-
um frá verzlunarfyrirtækjum
hér í bænum. Þótt báturinn
færi jafnframt í gæzluferð,
var talið óhætt að láta vitnast
um ferð hans, þar sem skipum
er nú bannað að nota loft-
skeytatæki sín, nema í ítrustu
neyð. Það var heldur ekki látið
fregnast neitt, að báturinn ætl-
aði jafnframt í gæzluferð.
Um póstinn er það að segja,
að það eru fullkomin ósann-
indi, að póststofan hér hafi
hringt til mín og spurt um ferð-
ina eða beðið fyrir póst með
varðbátnum. Enginn póstmaður
spurði mig eins eða annars í því
sambandi. —
Þannig sagðist forstjóra
Skipaútgerðarinnar frá. Ég hefi
líka kynnt mér það hjá póst-
meistara og póstfulltrúa, að
ekki var spuft um för varðbáts-
ins eftir að hún var ákveðin.
Ég spurði forstjóra Skipaút-
gerðarinnar eftir því, hvort
varðskipin hefðu ekki oftar en
í þetta sinn verið notuð til að
greiða fyrir mönnum. Hann
kvað það algengt og sagði mér
m. a. frá eftirfarandi dæmum:
Nokkru fyrir jól var Óðinn
sendur með fjóra menn til
Vestmannaeyja, því að engin
ferð féll þá þangað. Þetta var
gert fyrir beiðni Jóhanns Jós-
efssonar alþingismanns.
Nokkru fyrir jólin var Ægir
sendur inn á Grundarfjörð með
prestshjónin á Setbergi. Vita-
báturinn Hermóður fór til
Breiðafjarðar um líkt leyti, en
presturinn vildi ekki fara með
honum, því að hann kvaðst
hafa loforð atvinnumálaráð-
herra fyrir því, að hann ætti að
fá góðan farkost.
IV.
Samkvæmt því, sem er rakiö
hér á undan, er eftirfarandi
ljóst:
1. Morgunblaðið segir það ó-
satt, að varðbáturinn hafi ein-
göngu farið þessa ferð til að
flytja „Framsóknarsprautur“ til
Eyja. Aðalerindi bátsins er að
fara gæzluferð, en jafnframt
er hann látinn flytja farþega
til Eyja, vegna þess að vermenn
hefðu annars getað lent í vand-
ræðum.
2. Morgunblaðið fer með full-
komnar rangfærslur, þegar það
gefur í skyn, að einhver laumu-
skapur hafi átt sér stað í sam-
bandi við för varðbátsins, eins
og sjá má á því, hversu margir
farþegarnir voru, og ekki sízt
á viðtölum forstjóra Skipaút-
(Framh. á 4. síðu.)
og tilgangs hins fræga félags
styðja útgáfuna framvegis á
sama grundvelli eins og stétt-
arbræður þeirra, sem vinna hjá
menntamálaráði. Mér þykir
vænt um að geta komið í þeirra
hóp í þessu efni. Eg var kosinn
formaður í Þjóðvinafélaginu á
Alþingi í fyrra til að tryggja
fullkomna einingu milli tveggja
útgáfufyrirtækjanna. Þegar leið
að áramótum, fékk ég að vita,
að mér bæri 800 krónur. í kaup
sem formanni Þjóðvinafélags-
ins, eins og fyrirrennurum mín-
um. Ég spara félaginu þetta
kaup. Ég hefi þá hugsjón, að
þjóðarútgáfan verði að lífrænu
stórfyrirtæki. Mér þykir vænt
um að geta fengið tækifæri til
að inna af hendi vinnu við Þjóð-
vinafélagið án endurgjalds, jafn-
framt því að útsölumenn þess
leggja á sig nauðsynlegt erfiði
fyrir litla þóknun.
V.
Útgáfustjórnin hefir ráðgert
að gefa út í ár átta bækur, ef
þingið veitir uppbót sem svar-
ar hækkun á pappír og prent-
kostnaði. Bækur áður ákveðnar:
Almanakið, Andvari og síðari
hluti af æfintýri Arabíu Lawr-
ence. Hinar fimm eru sem hér
segir: Tvær bækur um skáld-
skap: Úrvalsrit Jónasar Hall-
grímssonar og fyrsti hluti af
Anna Karenina eftir Tolstoy, í
þýðingu Magnúsar Ásgeirssori-
ar. Þrjár fræðibækur: Sögukafl-
ar um heimsviðburði síðustu 25
ára eftir Skúla Þórðarson sagn-
fræðing. Frumdrættir að mann-
félagsfræði. Guðm. Finnboga-
JÓMS JÓNSSON:
Þjóðarútgáfan