Tíminn - 21.01.1941, Síða 1

ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
RITSTJÓRNARSKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI, Lindargötu 1 D.
SÍMAR: 4373 og 2353.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDOUHÚSI, Lindargötu 1 D.
Siml 2323.
PRENTSMTÐJAN EDDA h.f.
Símar 3948 og 3720.
25. ár.
Reykjavík, þriðjudagiim 21. jamiar 1941
8. blað
Sjálístæðisílokkurinn mót-
fallinn afnámi skattfrelsisins
Einn ai þing’mönnum ilokksins lsetur iella til-
lögu um ainám á skattírelsi útgerðarinnar
Á þingmálafundi, sem
haldinn var á Blönduósi 12.
þ. m. gerðust þau tíðindi,
að felld var tillaga um af-
nám á skattfrelsi útgerðar-
innar. Tillagan var felld
samkvæmt fyrirmælum Jóns
Pálmasonar þingm. kjör-
dæmisins, en flokksmenn
hans voru í meirahluta á
fundinum.
Fundur þessi var boðaður af
Jóni Pálmasyni. Stóð hann í 9
klst. og var allharður á köflum.
Áttust þar einkum við þing-
maðurinn, sýslumaðurinn og
héraðslæknirinn annars vegar,
en bændurnir Hannes Pálsson
á Undirfelli, Bjarni Ó. Frí-
mannsson á Efri-Mýrum og
Runólfur Björnsson á Kornsá
hins vegar.
Á fundinum lagði Hannes
Pálsson fram svohljóðandi til-
lögu:
„Þingmálafundur haldinn að
Blönduósi 12. janúar 1941 lít-
ur svo á, að þó skatta- og tekju-
kerfi landsins sé miðað við
kreppu og rýra skatta- og toll-
stofna, þá sé sjálfsagt að draga
eigi úr skatta- og tekjuálögum
meðan núverandi ástand ríkir,
heldur nota þann tekjuafgang
er nú fæst, til myndunar nokk-
urskonar jöfnunarsjóðs, er not-
aður sé þegar aftur kreppir að.
Þó telur fundurinn rétt að
reikna eigi aðflutningsgjald af
stríðsfarmgjöldum.
Ennfremur telur fundurinn
sjálfsagt, að afnema hið svo-
kallaða skattfrelsi útgerðar, og
átelur harðlega þá flokka og
þá menn, er staðið hafa í vegi
fyrir þvi, að sú breyting kæm-
ist á, á síðastliðnu ári.“
Þegar bera átti upp þessa til-
lögu, kallaði Jón til flokks-
manna sinna: Við fellum þetta.
Urðu úrslitin þau, að fyrri hluti
tíllögunnar var felldur með 25
: 19 atkv., en seinni hlutinn
með 33 : 20 atkv.
Þessi framkoma þingmanns-
ins er mjög lærdómsrík. Það
er vitanlegt, að Jón er ekkert
annað en trúr þjónn stórút-
gerðarmanna í Reykjavík. Hann
gerir ekkert,nema það sem hann
veit að þeir vilja að hann geri.
Hann veit, að þeir vilja ekki af-
nema skattfrelsi útgerðarinn-
ar. Þess vegna fyrirskipar hann
liðsmönnum sínum að vera á
móti tillögu um afnám undan-
þágunnar.
Ekkert sýnir ljósara, hver
verða myndi niðurstaðan i þess-
um málum, ef Sj álfstæðisflokk-
urinn gæti einn ráðið hér á
landi. Þá myndu þingmenn
flokksins verða að greiða at-
kvæði á svipaðan hátt og Jón
Pálmason og liðsmenn hans
gerðu á Blönduóssfundinum.
Hannes Pálsson bar ennfrem-
ur fram svohljóðandi tillögu:
„Almennur þingmálafundur
haldinn á Blönduósi lítur svo á,
að hin svokölluðu afurðasölu-
lög landbúnaðarins hafi stór-
lega bætt afkomu þeirra, er
landbúnað stunda, og skorar
því fundurinn á þing og stjórn
að hvika eigi frá þeirri stefnu.
Ennfremur lýsir fundurinn
vanþóknun sinni á tali og skrif-
um þeirra manna, er reynt hafa
að auka óánægju neytenda með
verðlagsákvæði kjöt- og mjólk-
ursölunefnda.“
Þessi tillaga var einnig felld
samkvæmt fyrlrmælum
Pálmasonar.
Þing Skarphéðins
Ályktanir þingsins í
sjálfstæðismálinu og
nýbýlamálinu
Hið árlega héraðsþing Hér-
aðssambandsins Skarphéðins
var að þessu sinni háð að Sel-
fossi dagan 11. og 12. janúar
síðastliðinn.
Þingið sátu 44 fulltrúar frá
21 ungmennafélagi í Árnes- og
Rangárvallasýslum, auk sam-
bandsstjórnar og nokkurra
gesta.
Þingið gerði þessar ályktanir
um _ sjálfstæðismálið:
„Ársþing Héraðssambandsins
Skarphéðins, 12. jan. 1941, læt-
ur í ljós það álit sit, að brýn
nauðsyn beri til, að gera nú
þegar á þessu ári ráðstafanir
til breytinga á æðstu stjórn
landsins. Telur þingið sjálfsagt,
að forsetavald ríkisins sé ekki
í höndum ráðuneytisins, heldur
sé það vald fengið í hendur sér-
stökum forseta, þar til kjörnum
á hinn lýðræðislegasta hátt,
þar sem hverjum kjósenda er
gefið tækifæri til beinna á-
hrifa.
Skipulagsbreytingar þær, sem
gerðar verða í sambandi við
þessa breytingu á æðstu stjórn
ríkisins, telur þingið rétt að
miðaðar séu við það, að verið sé
að grundvalla framtíðarskipu-
lag ríkisins."
í nýbýlamálinu var sam-
þykkt þessi áskorun:
„Héraðsþing Skarphéðins,
haldið að Selfossi 11. og 12.
janúar 1941, skorar á Alþingi
að leggja til hliðar ríflegar
fjárhæðir, er geymdar verði
þar til styrjöldinni er lokið, og
Jóns varið þá til stóíum aukinna
I styrkveitinga til nýtoýla í sveit-
Gleggra dæmi um undir- ! um, fyrst og fremst til þess að
lægjuhátt Jóns Pálmasonar við tryggja betur lífsafkomu þeirra
Reykj avíkurdeild Sjálfstæðis- j einstaklinga, er nýbýli vilja
flokksins er ekki hugsanlegt. stofna. Jafnframt séu menn-
Undirlægj uhátturinn er svo ingar- og fræðsluskilyrði sveita-
mikill, að hann, bóndinn, greið- æskunnar stórum bætt frá því,
ir jafnvel atkvæði á móti því, jsem nú er.“
að lýsa andúð sinni á 'tilraunum | Um sambúð íslendinga og
ihaldsmanna til að spilla fyrir setuliðsins var gerð ítarleg og
Roosevelt og tveir bandariskir flotaforingjar. Roosevelt hefir mikinn áhuga
fyrir ejlingu flotans og reynir jafnan aö vera viðstaddur flotaœfingar.
„Bandaríkjamenn standa
ekki í stað“
Roosevelt byrjar þriðja kjörtímabilið
kjötsölunni í Reykjavík.
Samþykktar voru tillögur frá
skorinorð ályktun.
Þá voru og gerðar ályktanlr í
Hannesi Pálssyni um eftirtalin skógræktarmálum, ræktunar-
mál: Imálum, íþróttamálum o. fl. Á-
(Frarríh. á 4. síöu.) ' (Framh. á 4. siðu.)
í gær gerðist í Bandaríkjun-
um sögulegur atburður. Frank-
lin Delano Roosevelt var settur
inn 1 forsetaembætti Banda-
ríkjanna í þriðja sinn. Það er
í fyrsta sinn, sem slíkur at-
burður gerðist í Bandaríkjun-
um. Aldrei áður hefir sami
maðurinn verið forseti Banda-
ríkjanna í þrjú kjörtímabil.
Bandaríkjamenn skildu það
líka, að hér var að gerast
merkilegur og sögulegur at-
burður. Aldrei áður mun hafa
verið jafnmargt aðkomumanna
í Washington. Forsetinn var
hyltur af hundruðum þúsundá
manna, þegar hann ók frá þing-
hcllinni til forsetabústaðarins
eftir að hafa unnið forsetaeið-
inn.
Roosevelt flutti ræðu eftir að
hann hafði unnið embættis-
eiðinn. Þar lýsti hann yfir því,
„að tilgangur sinn væri að
halda uppi heiðri lýðræðisins.“
Roosevelt vék í ræðu sinni að
verkefnum tveggja ástsælustu
forseta Bandarikjanna. George
Washington hefði haft það
markmið, að sameina sundur-
leit þjóðarbrot i samhuga þjóð.
Abraham Lincoln hefði haft
það markmið að varðveita þjóð-
í kaupdeilunum hefir það borið við
síðast, að rafvirkjar hófu verkfall í
gær. Vinnuveitendur telja verkfall
þetta hins vegar andstætt lögum, þar
W
Utvegsmannafélag
Steíngrímsfjarðar
Almennur fundur útvegs-
manna og formanna við Stein-
grímsfjörð var haldinn á
Hólmavík 2. janúarmánaðar.
Var á fundi þessum stofnað eg þag hafi elgl verið boðað með næg-
Útvegsmannafélag Steingríms-
fjarðar. Stofnendur voru 40—50
bátaeigendur og formenn.
Aðalmarkmið félags þessa er
að vinna að hagsmuna- og á-
hugamálum sjómanna við
Steingrímsfjörð. Með stofnun
þess ætla sjómenn að taka 1
sínar hendur öll kaup á veiðar-
færum, olíu og öðrum útgerðar-
vöru,m. Jafnframt hyggst fé-
lagið að sjá um fisksölu fyrir
meðlimi sína, að svo miklu leyti
sem föng eru á.
Stjórn félagsins er skipuð
þrem mönnum: Halldóri Magn-
ússyni í Hamarsbæli, Gunnari
Guðmundssyni á Hólmavík og
Einari Sigvaldasyni í Hamars-
bæli. Framkvæmdastjóri er
ráðinn Friðjón Sigurðsson á
Hólmavík.
Almennur • áhugi íyrir félags-
legum samtökum sjómanna
ríkti á fundinum. Kom gerla
fram í umræðunum, að fund-
armenn töldu það höfuð nauð-
syn, að sjávarútvegurinn sé
rekinn á heilbrigðum grund-
velli, og útgerðin sökkvi ekki
aftur í sama farið og hún hefir
áður verið í.
A. KROSSGÖTITM
Kaupdeilurnar. — Fiskafli að glæðast. — Frá Sandgerði. — Úr Steingríms-
firði. — U. M. F. Von á Rauðasandi. —
um fyrirvara. — Sættir komust á milli
skipaeigenda og farmanna um helgina.
Fá sjómennirnir dýrtiðaruppbót á all-
ar kaupgreiðslur, dálitla uppbót á kaup
ársins 1940 og nokkur önnur friðindi.
t r t
Fiskur mun nú vera genginn á velði-
slóðir þær, sem sóttar eru úr verstöðv-
unum suðvestan lands. Hafa bátar,
sem byrjaðir eru vetrarvertíð, fengið
góðan afla. Sumir bátar hafa jafnvel
fengið ágætan afla i Faxaflóa og við
Jökul. Þykja líkur benda til þess, að
vertíðín muni verða afladrjúg framan
af, ef gæftir verða. Verst horfir um
það, að hægt verði að fá nægan
skipakost til þess að flytja fiskinn út,
ef miklar aflahrotur koma. Þá er og
útlit fyrir, að sums staðar verði beitu-
skortur, er fram á kemur, ef ekki koma
loðnugöngur.
t t t
Tímanum var svo frá skýrt 1 sim-
tali í gærkvöldi, að til Sandgerðis væru
nú komnir flestir bátar þeirra, sem
þaðan munu ganga til fiskjar á vetrar-
vertíðinni. Afli á veiðislóðum Sand-
gerðisbátanna er dágóður. í gær fengu
bátar ágætan afla, 10—18 skippund.
Aflahæstur var Stígandi, er fékk 18
skippund. Fiskurinn er seldur jafnóð-
um i skip, er flytja hann út, og er
verðlagið sæmilega hagstætt.
t t t
Sigurður Jóhannesson kennari frá
Giljalandi skrifar Tímanum eftirfar-
andi fréttir úr Steingrímsfirði: — Ár-
ferði til lands og sjávar hefir yfirleitt
verið mjög gott slðastliðið ár. Sæmileg
nýting varð á heyjum, þótt sumarið
væri ekki allskostar gott. Kartöfluupp-
skera I haust var með allra minnsta
móti, en þó líklega mun skárri en víða
annars staðar. Það, sem af er vetrin-
um, hefir veðrátta verið með einsdæm-
um góð, oftast auð jörð og þið og hlý-
indl mikil í lofti. Fé var óviða tekið á
gjöf fyrr en með jólum og hey þess
vegna gefist venju fremur lítið.
t r t
Sunnudaginn 29. desember síðastlið-
inn minntist U. M. F. Von á Rauða-
sandi 30 ára starfsafmælis síns með
samsæti í samkomuhúsi sínu. Hófið
sátu allir núverandi félagar, er heima
voru, og nokkrir eldri félagar, er heima
eiga 1 nágrennlnu, svo og sóknarprest-
urinn, er messaði í Saurbæ þenna dag;
flutti hann ræðu á mótinu. Núverandi
formaður félagsins, Jóna ívarsdóttir í
Kirkjuhvammi, setti samkomuna um
leið og sezt var að borðpm, með nokkr-
um vel völdum orðum; minntist lát-
inna félaga, rakti í fám orðum sögu
félagsins o. s. frv. Aðalhvatamaður að
stofnun félagsins var Eyjólfur kennari
Sveinsson á Lambavatni, þá nýkominn
helm eftir tveggja vetra nám á Flens-
borgarskóla í Hafnarfirði og eins árs
dvöl í lýðskóla í Noregi. Var hann for-
maður og lífið og sálin í félaginu um
tvo tugi ára, en nú gat ekki tekið þátt
í móti þessu vegna alvarlegrar heilsu-
bilunar. Samkoman sendi honum við-
eigandi ávarp undirritað af öllum
samkomugestum. Af stofnendum fé-
lagsins eru nú aðeins þrír í félaginu,
auk þriggja heiðursfélaga; hinir eru
dreifðir viðsvegar. Samkoman samdi
kveðjuávarp til allra félaga,fyrr og síð-
ar, er skyldi birtast í útvarpinu, en
að líkindum hefur borizt til eyraa
fæstra þeirra. Eitt af fyrstu viðfangs-
efnum félagsins var að vinna að því
að reist yrði samkomuhús. Aðstaðan
var erfið, sérstaklegá um flutning á
aðkeyptu efni. En húsið komst upp
eftir nokkur ár fyrir ötulleik félags-
manna og góða aðstoð margra utan-
félags. Var það hið prýðilegasta hús.
Félagið á það nú skuldlaust og álitlega
upphæð í sjóði. ÖIl hefir starfsemi fé-
lagsins verið mótuð af samheldni,
fórnfýsi og hinum mesta menningar-
brag. Samkomunni bárust nokkur
skeyti og skrifleg ávörp og nokkrar
peningagjafir frá gömlum félögum.
Hófið stóð, með ræðuhöldum, söng og
ýmsu fleiru til skemmtunar, og rausn-
arlegum veitingum, til klukkan 3 um
nóttina og skemmtu menn sér hið
bezta.
ina frá eyðileggingu innan frá.
í dag væri markmiðið að vernda
þjóðina frá eyðileggingu og
hættum utan frá.
Roosevelt vék síðan að þeim
hættum, sem væri á vegi þjóð-
arinnar. „En Bandaríkjamenn
hörfa ekki,“ sagði hann. „Þeir
standa ekki í stað. Þeir halda
áfram að þjóna landi sínu, unz
yfir lýkur.“
Það vakti athygli, að í fylgd
með forsetanum voru norsku
krónprinshjónin, sem nú dvelja
vestra í boði hans, Þau voru
einskonar fulltrúar þeirra
mörgu manna og kvenna, sem
nazistar hafa gert landflótta.
Það má heita merkileg tilvilj-
un, að Roosevelt og Hitler eru
nokkurn veginn jafngamlir sem
æðstu valdamenn þjóða sinna.
Hitler kom til valda 30. janúar
1933, en Roosevelt 4. marz sama
ár. Þessir menn eru nú einskon
ar oddvitar þeirra lífsstefna,
sem berjast um yfirráðin i
heiminum.
Stjórnarferill þessara manna
hefir verið næsta ólíkur.
Stefna Roosevelts hefir mark-
ast af því, að hann hefir fært
alþýðu lands síns stórkostleg
félagsleg réttindi. Áður en
hann kom til valda voru óvíða
minni félagsleg réttindi en í
(Framh. á 4. siðu.)
Aðrar fréttir.
Borgina Kassala í Sudan, sem
ítalir tóku af Bretum í sumar,
hefir nú verið hertekin af Bret-
um aftur og ítalir hraktir úr
Sudan inn í Eritreu. Brezkar
hersveitir eru nú komnar inn i
Eritreu. Sýnir þetta, að ítalir
eru nú hvarvetna á undanhaldi.
í Vichy hefir verið tilkynnt,
að Petain og Laval hafi ræðst
við og sætzt heilum sáttum. Áð-
ur höfðu þeir Darlan og Laval
talað saman. Petain rak Laval
úr embætti í vetur og lét setja
hann í fangelsi. Þjóðverjar hafa
síðan tekið Laval upp á arma
sína. Darlan og Laval eru miklir
Þjóðverjavinir og þykir þetta
benda til þess, að Petain sé að
slaka til við Þjóðverja. Petain
hefir þó tilkynnt, að hann muni
ekki breyta stjórninni fyr en
hann hafi fengið svar frá Hitl-
er við orðsendingu, sem hann
sendi honum fyrir mánuði slð-
an.
Um seinustu áramót var
kaupskipafloti Breta 3% minnl
en þegar styrjöldin hófst.
Grikkir telja, að manntjón
ítala í Albaníu nemi orðið 75
þús. manns. í þessari tölu eru
fallnir, særðir og herteknir her-
menn.
Brezkir liffsforingjar stofn-
uðu síðastl. sumar herstöð við
Tanavatn í Abessiniu, sem er
langt innan við landamæri
Sudans og Abessiniu. Hafa þeir
þar æft fjölmennar sveitir A-
Á víðavangi
VILL MBL. SAMANBURÐ?
Skúli Guðmundsson alþm.
hefir undanfarið ritað greinar
um landsmál hér í blaðið.
Greinar þessar hafa verið sér-
staklega hógværar og rök-
studdar. Forsprökkum Sjálf-
stæðisflokksins lika þær samt
mjög illa og munu flestir geta
gizkað á, hvað því veldur. í
einskonar hefndarskyni fyrir
þetta ræðst Mbl. mjög dólgs-
lega á Skúla síðastl. sunnudag.
Þar segir m. a.: „Ekki alls fyrir
löngu var hann ráðherra. Til-
tölulega fáir hafa um það
nokkrar verulegar endurminn-
ingar. Hvorki um illt eða gott.
Hann var þar svo sem ekki neitt
til þess að eftir honum sé
munað. Þeim mun gleggri er
hans eigin endurminning".
Aftan við þessa lýsingu er því
síðan bætt, að hann vilji ólm-
ur verða ráðherra aftur og reyni
því að spilla samstarfi flokk-
anna. — Það þarf vissulega ekki
langt mál til að hnekkja þess-
um óhróðri Mbl. íslenzkir út-
gerðarmenn muna vafalaust
betur eftir Skúla Guðmunds-
syni en nokkrum öðrum at-
vinnumálaráðherra. Hann kom
fram stærsta hagsmunamáli
þeirra, gengislækkuninni, þrátt
fyrir hörðustu andstöðu átta
Sjálfstæðisþingmanna. En fyrst
Mbl. hefir á annað borð byrjað
umræður um störf atvinnu-
málaráðherra, er þá ekki leyfi-
legt að spyrja: Hvar er afrek
núverandi atvinnumálaráð-
herra? Hefir hann unnið nokk-
urt verk fyrir sjávarútveginn,
sem er sambærilegt við gengis-
lækkunina? Liggja eftir hann
nokkur störf, sem gefa ástæðu
til þess að eftir honum sé
munað? Fól ekki helzta fjár-
málastofnun landsins Skúla
Guðmundssyni að hafa eftirlit
með fyrirtæki, sem hafði kom-
izt á heljarþröm undir stjórn
núverandi atvinnumálaráð-
herra? Þessar spurningar skulu
látnar nægja. Mbl. getur valið
um það, hvort það óskar eftir
frekari samanburði á fyrrver-
andi atvinnumálaráðherra og
núverandi atvinnumálaráð-
herra.
NÝTT BLAÐ.
Um helgina hóf göngu sína
nýtt blað, Breiðablik. Því er
ætlað að ræða bindindis- og
menningarmál og mun það
koma út hálfsmánaðarlega.
Ritstjórar og útgefendur eru
tveir ungir menn, Helgi Sæ-
mundsson og Guðjón Halldórs-
son. í fyrsta blaðinu eru aðal-
lega greinar um bindindismál
og verður ekki annað sagt en
að vel sé af stað farið. Sérstak-
lega þykir ástæða til að vekja
athygli á greininni: Hvað höfð-
ingjarnir hafast að. Grein þessi
er eftir Helga Sæmundsson. Er
þar sýnt mjög glögglega, hversu
illt er fordæmi þeirra kennara
og embættismanna, sem hafa
svarizt 1 fóstbræðralag við vln-
guðinn. Bindindismenn hafa
ekki um langt skeið átt mál-
gagn, sem er aðallega helgað
málum þeirra, því að blað bind-
indisfélaganna í skólum, Hvöt,
er fyrst og fremst helgað starf-
seminni þar. Ber því fastlega
að vænta þess, að þetta blað
njóti stuðnings bindindismanna
og annarra, sem vilja vel I
þessum málum.
bessiniumanna í meðferð ný-
tízku vopna. Hergögn hafa þeir
fengið_cðru hvoru send frá Su-
dan. ítalir hafa aldrei haft
þennan landshluta fullkomlega
á valdi sínu. Ekkert hefir ver-
ið látið vitnast um þessa her-
stöð Breta fyrr en nú.
Mussolini og Hitler hittust
síðastliðinn sunnudag, en
ekkert hefir verið tilkynnt op-
inberlega um viðræður þeirra.