Tíminn - 30.01.1941, Qupperneq 2

46
TÍMIM, fimmtinlagiim 30» janúar 1941
12. blað
Viðskipta- og gjaldeyrismálin 1940
Ræða Eysteins Jónssonar víðskíptamálaráðherra ilutt í útvarpið 28. janúar
‘gíminn
Fimtudaginn 30. jan.
Dökkví og heíðríkja
yiír landínu
Miklar stillur og bjartviðri
hafa verið hér á landi undan-
farið. En einmitt þá ber mest
á þungu, dökku reykskýi yfir
höfuðstaðnum. Hægur norðan-
andvari bar þennan dökka
kolamökk suður yfir Skerja-
fjörð og Álftanes suma dagana.
Með stuttu millibili strönduðu
tvö útlend skip í nánd við höf-
uðstaðinn. Þeir, sem áttu að
stýra skipunum, villtust í þess-
um dökkva, og sigldu skipun-
um í strand. Annað skipið var
með mörg þúsund smálestir af
björg handa Finnlendingum.
Mest af því verðmæti eyðilagð-
ist.
En utan við þennan dökkva,
sem þéttbýlið og hin svokall-
aða menning skapa, er loftið
yfir íslandi hreint og tært,
meira að segja tærara en í
flestum löndum, þar sem ís-
lendingar hafa kynni. Þannig
hefir ísland verið frá land-
námsöld. íslenzka þjóðin hefir
lengst af andað að sér hreinu
og tæru lofti.
í meir en hundrað ár hefir
fólkið í hinum dreifðu bygðum
á íslandi barizt fyrir því, að ís-
land yrði frjálst að nýju. í
hinni löngu og þrálátu baráttu
frá 1830 til 1874, var fólkið í
bygðum landsins hinn óhvik-
uli liðskostur í frelsisbarátt-
unni. Sama varð reynslan í
hinni þrálátu sókn frá 1881 til
1904. Og þegar mest reyndi á,
sumarið 1908, hvort ísland ætti
að viðurkenna veru sína í
Danaveldi eða ekki, þá sagði
fólkið, sem bjó við hreina loft-
ið, nei og aftur nei. — Kjós-
endum var svo mikil alvara, að
þeir felldu hvern þingskörung-
inn af öðrum í þeim kosning-
um, af því dökkvinn frá Kaup-
mannahöfn hafði í bili lagzt
yfir sál þeirra. Þá féll Lárus H.
Bjarnason í goðorði sínu á
Snæfellsnesi, Jón Jensson yfir-
dómari í Dölum, Guðjón á
Ljúfustöðum á Ströndum, Þór-
arinn á Hjaltabakka í Húna-
vatnssýslu, Stefán, síðar
skólameistari, i Skagafirði,
Magnús Kristjánsson á Ak-
ureyri, Steingrímur Jónsson
sýslumaður í Norður-Þingeyj -
arsýslu, og dr. Valtýr Guð-
mundsson á Seyðisfirði. Með
hinu mikla átaki 1908, vandi
íslenzka þjóðin Dani við þá
hugsun, að hún vildi vera al-
gerlega frjáls og sjálfstæð þjóð.
Víða út um land hafa verið
haldnir almennir fundir, þar
sem rætt hefir verið um frels-
ismálið. Víða hafa á þessum
fundum komið fram gráhærðir
og veðurbitnir landvarnarmenn
frá 1908, og krafizt þess, að
landið yrði nú í ár gert að lýð-
veldi. í meir en 30 ár hefir eng-
inn dökkvi fallið yfir sál þess-
ara manna. í einni afskekkt-
ustu byggð landsins, Selvogin-
um, var nýlega almennur
bændafundur. Þar voru allir
fundarmenn einhuga um að
endurheimta fullt frelsi í ár.
Fundur Framsóknarmanna á
Þingborg í Árnessýslu sam-
þykkti í einu hljóði þjóðveldis-
stofnun nú i ár og að fella sam-
bandsmerkið úr fána lands-
ins. Sama virðist niðurstaðan
hafa verið á afarfjölmennum
fundi á Sauðárkróki. Á Akur-
eyri hefir alger skilnaður verið
samþykktur, bæði í Framsókn-
arfélaginu og stúdentafélaginu,
Á fundum í Suður- og Norður-
Þingeyjarsýslu hafa fundar-
menn einróma hallast að skiln-
aði. Sama er að segja um hinn
mikla fund allra lýðræðisflokk-
anna á Eiðum, skömmu fyrir
jól. Sjálfstæðismenn á Akranesi
og Framsóknarmenn í Reykja-
vík hafa lýst sig samþykka
skilnaði nú í ár.
Það virðist engin breyting á
þjóðinni frá fyrri tímum. Menn
ganga nú með karlmannskj arki
og þreki að ströngu starfi.
Menn finna, að nú þegar hin-
ar voldugu engilsaxnesku þjóðir
fórna öllu, sem mönnum er dýr-
mæast hér á jörð, til varnar
Horfur framan af
árfnu.
Á síðastliðnu ári hafa gerzt
stærri og þýðingarmeiri tíð-
indi í viðskiptamálum þjóðar-
innar en nokkru sinni áður um
mörg ár að minnsta kosti.
Yrði langt mál ef rekja ætti
nákvæmlega allar breytingar,
sem orðið hafa í þeim efnum
á árinu. Verður því að stikla á
stóru og gefa yfirlit um aðal-
viðburði og helztu niðurstöður.
Sjaldan mun hafa ríkt meiri
óvissa um afkomu þjóðarinnar
en um næstsíðustu áramót. Af
völdum ófriðarins höfðu þá
lokast viðskiptaleiðir til Þýzka-
lands og þar af leiðandi ríkti
fullkomin óvissa um sölu þeirra
afurða, er þangað höfðu selst
áður. Ennfremur vofði yfir, að
fleiri lönd á meginlandi Ev-
rópu drægjust inn í styrjöld-
ina, og álitu menn að ef svo
færi, myndum við ekki geta
haldið uppi viðskiptum við þau
meðan stríðið stæði.
í aprílmánuði síðastliðnum
réðust Þjóðverjar inn í Dan-
mörku og Noreg, og þar með
lokuðust, að minnsta kosti fram
til þessa dags, viðskiptaleiðir
til Norðurlandanna allra, þótt
eigi sé vonlaust um að nokkur
viðskipti við Svíþjóð geti átt
sér stað. Litlu síðar barst ófrið-
urinn til Hollands og Belgíu og
fór þá á sömu leið um viðskipti
okkar við þau lönd, sem undan-
farin ár hafa verið vaxandi.
Þegar svo var komið, voru lok-
aðir fyrir ókkur markaðir, sem
höfðu tekið á móti ríflega
helmingi allra útflutningsvara
landsmanna árið 1938.
Jafnframt því, sem óvissa
ríkti um útflutningsverzlunina,
urðu vöruinnkaup að færast
meira og meira vestur um haf,
vegna örðugleika á því, að fá
vörur annars staðar. Áttu menn
við margháttaða örðugleika að
stríða framan af ári, þegar af-
greiðsla vara frá öllum þeim
löndum á meginlandi Evrópu,
sem áður voru talin, stöðvaðist
fyrirvaralaust með öllu. — Hér
við bættist að vörusala ti-1
mætast hér á jörð til varnar
frelsinu, er, vegna viðburðanna
frelsinu, er, vegna atburðanna
í heiminum, ekki hugsanlegt að
hika. Konungur landsins og ut-
anríkisstjórn Dana er á valdi
framandi herþjóðar. íslenzka
þjóðin er eins og skip, sem bersfc
um hafið með brotið stýri.
Hver dugandi skipshöfn telur
skyldu sína að bjargast, jafn-
vel með laskað skip. Réttur
sjálfsbjargarinnar er sterkur.
Hann er ofar öllum erfðavenj-
um og vanefndum nauðungar-
samningum. Þess vegna bein-
ist lífsorka íslendinga nú að
því, að bæta hið brotna skip,
meðan tími er til.
Eftir nokkra daga koma
hingað fjölmargir fulltrúar
Framsóknarflokksins úr hinum
breiðu byggðum. Allt bendir til,
að þetta flokksþing verði
merkilegt, bæði að mannfjölda
og mannvali. Menn búast við,
að sú samkoma muni fá úrslita-
áhrif á frelsismál þjóðarinnar.
Enginn, sem til þekkir, gerir ráð
fyrir, að dökkvinn yfir Reykja-
vík muni villa þeim mönnum
sýn, svo að þeir nái ekki að rata
í rétta höfn.
S j álfstæSisf lokkurinn hefir
kröfuna um algerðan skilnað
íslands og Danmerkur efst á
stefnuskrá sinni. Auk þess valdi
flokkurinn sér heiti til að tákna
einlægni sína og alvöru í skiln-
aðarmálinu. Alþýðuflokkurinn
lét fulltrúa sinn á Alþingi 1928
og 1937 binda flokkinn við al-
gerðan skilnað og afnám kon-
ungdómsins. Auk þess skuldbatt
þing Ailþýðumanna flokkinn
nú í vetur við að fylgja lýð-
veldisstofnun.
Þegar fulltrúar Framsóknar-
manna koma á flokksþingið úr
heiðríkju byggðanna, munu
þeir flytja inn undir hin dökku
ský höfuðstaðarins, einhuga
kröfu um að íslenzka þjóðin
endurreisi þjóðveldi gullaldar-
•innar nú á þessu ári. J. J.
Bandaríkjanna var svo lítil, að
fljótt fór að bera á vöntun á
dollurum til greiðslu á vörum
þaðan. Varð að grípa til þess
úrræðis að hefja notkun við-
skiptalánsheimildar þeirrar,
sem tryggð hafði verið vestra
seint á árinu 1939, og kaupa
þannig í skuld talsverðan hluta
af innflutningi þeim, er frá
Ameríku kom.
Á þessu tímabili var aðeins
tvennt til uppörvunar: ísfisk-
urinn seldist dágóðu verði, þótt
eigi væri það eins hátt og síðar
varð, og þorskalýsi seldist mjög
góðu verði vestur um haf og
greiddist í frjálsum gjaldeyri,
þótt það, ásamt öðrum gjald-
eyristekjum, hrykki ekki til
greiðslu innflutnings að vest-
an, sem um þessar mundir fór
mjög vaxandi.
Þannig stóðu þessi mál allt
fram 'í júnímánuð. Var þá enn
allt í óvissu um sölu síldaraf-
urða og landbúnaðarafurða, og
um miðjan þann mánuð voru
skuldir bankanna erlendis, að
viðbættum þeim hluta af ame-
ríska viðskiptaláninu, sem not-
aður hafði verið, nokkru meiri
en þær höfðu verið árið áður á
sama tíma. — Jafnframt er þó
rétt að geta þess, að þegar hér
var komið. sögu, var svo að
segj a öll innflutningsverzlun
landsins orðin byggð á stað-
greiðslu í stað lánsverzlunar,
sem algengast var fyrir ófrið-
inn, og stöfuðu gjaldeyrisskuld-
ir bankanna fremur af því en
hinu, að verzlunarjöfnuður
væri óhagstæður. — Það rask-
ar aftur á móti ekki því, að í
júnímánuði síðastliðnum voru
gjaldeyrisástæður bankanna
sjálfra sízt betri en á sama
tíma árið 1939 og allt í óvissu
um framtíðina.
Framan af árinu fóru fram
samningaumleitanir milli ís-
lands og Bretlands um við-
skiptamál. — Seint í júnímán-
uði fékkst nokkurnveginn úr
því skorið, að Bretar myndu
kaupa 25 þús. smál. af hvoru
um sig, síldarlýsi og síldarmjöli.
Um sömu mundir fékkst vil-
yrði Breta fyrir því, að unnt
myndi að fá keypta í Bretiandi
dollara fyrir sterlingspund okk-
ar þar í landi, eftir samkomu-
lagi f hvert sinn, til greiðslu á
brýnum nauðsynjavörum frá
Ameríku.
Jafnfrámt varð að samkomu-
lagi, að við skyldum fá dollara
keypta við því verði, sem skráð
væri í London í hlutfalli við
sterlingspund, og var það mun
hagstæðara fyrir íslendinga en
gengi það, sem gilti þá á hin-
um svokallaða frjálsa gjald-
eyrismarkaði.
Um þetta leyti hófust yfir-
færslur á sterlingspundum
hingað til greiðslu kostnaðar í
sambandi við dvöl brezka setu-
liðsins.
Þegar kom fram í júlímánuð,
fór verð á ísfiski stórum hækk-
andi, og hélt áfram að hækka
í ágúst, og hélzt mjög hátt,
miklu hærra en framan af ár-
inu, allt til áramóta.
Það er ljóst af því, sem hér
hefir verið rakið, að fram á mitt
síðasta ár voru hér talsverðir
örðugleikar um yfirfærslur, þó
alveg sérstaklega á yfirfærslum
í frjálsum gjaldeyri, sem raun-
ar eiga sér enn stað, og alger
óvissa ríkti um liina nánustu
framtíð. Um og eftir mitt sum-
ar gerbreytist hins vegar við-
horfið eins og greinilega mun
koma fram af þeim upplýsing-
um, sem gefnar verða hér á
eftir.
V er zlunar j öf nnður-
Ixm.
Á síðastliðnu ári hafa venju-
legar mánaðarskýrslur hag-
stofunnar um út- og innflutn-
ing ekki verið birtar. Var það
ráð tekið í byrjun ófriðarins og
gerðu svo margar aðrar þjóðir
þá. Hins vegar þykir ekki leng-
ur ástæða til þess að halda
þessum tölum leyndum og mun
það ekki verða gert framvegis.
Mun ég gefa hér upplýsingar
um út- og innflutninginn á
síðastliðnu ári.
Útflutningur ársins 1940 nam
132.908 miljónum króna. Inn-
flutningurinn hefir hins vegar
numið 72.317 milj. króna. Verzl-
unarjöfnuðurinn hefir því orð-
ið hagstæður um 60.691.000 kr.
Nú ættu menn að fara var-
lega í ályktunum um það, að
hinn hagstæði verzlunarjöfn-
uður ársins sé einhlítur mæli-
kvarði á afkomu þjóðarinnar á
síðasta ári. Veldur þvi hvort-
tveggja, að vegna veröbólgunn-
ar, sem orðin er af völdum
styrjaldarinnar, hafa tölurnar
ekki sama raunverulegt gildi og
verið hefir, og þó einkum hitt,
sem er á almanna vitorði, að
hinn hagstæði verzlunarjöfn-
uður á að verulegu leyti rót sína
að rekja til þess, að byggingar
og önnur. nýsköpun í landinu,
hefir svo að segja engin orðið
s. 1. ár.
Það er afaráríðandi, að menn
geri sér þetta ljóst og þá um
leið hitt, sem oft hefir verið
leidd athygli að á síðasta ári,
að á okkur hvílir sú skylda, að
fjármagn það, sem safnazt á
meðan framkvæmdum er ekki
sinnt, verði ekki eyðslueyrir,
heldur verði því varið til
greiðslu skulda og til nauð-
synlegra framkvæmda fyrr eða
síðar, eftir því hvernær tæki-
færi gefast, til þess að ráðast í
nýjar framkvæmdir.
Hagstofan hefir, samkvæmt
beiðni minni, samið lauslegt yf-
irlit um það, hve mikill hluti
hins hagstæða verzlunarjafnað-
ar muni eiga rót sína að rekja
til þess, að vörumagn innflutn-
ingsins hefir minnkað á síðast-
liðnu ári. Hefir verið reiknað,
og áætlað, hvað vörumagn það,
sem inn var flutt árið 1939
myndi hafa kostað miðað við
innflutningsverð 1940. Eða með
öðrum orðum, hve innflutning-
urinn hefði orðið hár að krónu-
tali, ef jafnmikið hefði verið
flutt inn síðastliðið ár og árið
næsta á undan. Áætlar hagstof-
an, að þá hefði innflutningur-
inn árið 1940 orðið um 100.700,-
00 eða um 28,400 milj. kr. hærri
en hann varð.
Á þá sá hluti af hinum hag-
stæða verzlunarjöfnuði s. 1. árs
rót sína að rekja til þess, að
innflutningsmagnið hefir á s.l.
ári verið minna en árið 1939,
og stafar það að verulegu leyti
af minnkuðum framkvæmdum
í landinu, og að því leyti sem því
er til að dreifa sýnir hinn hag-
stæði verzlunarjöfnuður alls
ekki jafn mikinn ávinning frá
því, sem verið hefir undanfar-
in ár og í fljótu bragði virðist.
Sést hér greinilega, að fleira
verður að taka til athugunar
þegar afkoma þjóðarinpar er
metin en verzlunarjöfnuðinn,
þótt hagstæður verzlunarjöfnuð-
uður sé undirstaða hagstæðs
greiðsluj afnaðar og því annað
þýðingarmesta atriðið í því sam-
bandi. Gildir um þetta enn hið
sama og undanfarin ár, þótt nú
horfi að öðru leyti allt öðru vísi
við en verið hefir.
Undanfarin ár hefir afkoma
þjóðarinnar jafnan verið mikl-
um mun betri en verzlunarjöfn-
uðurinn gaf tilefni til þess að
álíta, og það vegna þeirra stór-
kostlegu upphæða, sem lagðar
hafa verið á þessum árum í inn-
flutning hverskonar varanlegra
véla og efnivara til nýrra arð-
berandi fyrirtækja. Nú er hin
raunverulega afkoma hinsvegar
lakari en verzlunarjöfnuðurinn
bendir til vegna þess, að inn-
flutningur varanlegra verðmæta
hefir sáralítill verið s. 1. ár.
Þó ber þess að geta sérstak-
lega, að ekki er öll lækkunin á
innflutningsmagninu þannig til
komin, að hún bendi til þess, að
minna hafi. verið lagt í varanleg
verðmæti en áður. Innflutnings-
lækkunin kemur einnig fram á
vörutegundum, sem notkun hef-
ir minnkað á vegna breyttra
framleiðsluhátta, og vörum sem
notaðar eru til neyzlu jafnóðum
og inn eru fluttar, og hefir þá
orðið annaðhvort, að neyzla
landsmanna hefir minnkað eða
þó öllu heldur hitt, að innlendar
vörur hafa verið notaðar í stað
hinna erlendu, og er það í sjálfu
sér heilbrigt, ekki sízt eins og
nú stendur á um flutningsmögu-
leika og flutningsgjöld. — Vík
ég nánar að þessu efni síðar.
Útflutninguriim.
Eins og áður segir, nam út-
flutningurinn 1940 alls rúmlega
132 millj. króna. Breytingar hafa
orðið mjög verulegar á einstök-
um liðum útflutningsins. Þannig
nemur ísfiskútflutningurinn nú
á milli 40—50% af öllum út-
flutningnum, en saltfiskurinn
er að magni til verulegum mun
minna fluttur út nú en undan-
farin ár.
Annars á hækkun útflutnings-
ins að mestu leyti rót sína að
rekja til hækkaðs verðs á ísfiski
og verður ekki sagt að verðlag
á öðrum útfluningsvörum hafi
verið sérlega hagstætt, miðað
við verðlagsbreytingar yfirleitt,
nema þá verð á þorskalýsi. Verð-
lag á landbúnaðarafurðum þeim,
sem þegar hafa verið fluttar út,
hefir verið óhagstætt eftir því,
sem enn er framkomið, en mun
þó eiga eftir að hækka, en engin
veit enn hvert hið endanlega
verðlag verður.
Birgðir af útflutningsvörum
eru talsvert meiri í landinu nú
en þær voru um síðustu áramót,
einkum af síldarolíu, gærum,
síld og ull, en miklu minni af
saltfiski.
Innflutningurmn.
Mörgum mun leika hugur á
að vita í hverju sú lækkun ligg-
ur á magni innflutningsins, sem
áður hefir verið drepið á, og er
fróðlegt að gera sér grein fyrir
þessu í sambandi við þær um-
ræður, sem átt hafa sér stað
undanfarið um vöruinnflutning-
inn og viðskiptaniðurstöðuna
1940.
Langsamlega mest lækkun
hefir orðið á innflutningi timb-
urs og sements og annara bygg-
ingarvara, ennfremur véla- og
flutningatækja. Stafar þetta
fyrst af því, að byggingar hafa
legið niðri á s. 1. ári og fram-
kvæmdir, sem erlent efni hefir
þurft til, yfirleitt verið sára-
litlar. Einnig munu nokkrir örð-
ugleikar hafa verið á því að fá
byggingarefni afgreitt í við-
skiptalöndum okkar, en aðal-
ástæðan er sú, sem fyrr greinir.
Geta menn gert sér í hugar-
lund hver áhrif þetta hefir á
innflutninginn og verzlunar-
jöfnuðinn.þegar þess er gætt, að
undanfarin ár hafa slíkar vörur
verið allt að því fjórði hluti alls
innflutningsins.
Þá hefir innflutningur á salti
minnkað gífurlega að magni til,
og á það rætur sínar að rekja til
breyttra framleiðsluhátta. Inn-
flutningur á tilbúnum áburði
hefir minnkað um meira en
helming, og eru ástæður þær,að
viðskiptasamböndin við Noreg
slitnuðu á árinu og ókleift var
að fá hinar réttu tegundir ann-
ars staðar, vegna þess hve fyrir
vari var lítill, og jafnframt
verðhækkun á áburði, sem leiddi
til minni eftirspurnar hér
heima. Þá hefir kornvöruinn-
flutningur lækkað töluvert mik-
ið og stafar það að nokkru leyti
af skömmtunarfyrirkomulaginu,
en þó einkum af því, að alveg
var hætt að flytja inn korn-
vörur til fóðurbætis.
Hins vegar hefir innflutningur
þeirra vara, sem innflutnings-
höftunum hefir aðallega verið
beint gegn undanfarin ár, lítt
eða ekki lækkað, og sumra
þeirra aukizt nokkuð að magni
eins og t. d. innflutningur vefn-
aðarvara.
Meginhluti innflutningslækk-
unarinnar á þannig rætur sín-
ar að rekja til kyrrstöðu í
framkvæmdum og breyttra
framleiðsluhátta. Hitt er þó
kunnugt, að innflutningur
nokkurra néyzluvörutegunda og
áhalda og þess konar vara,
hefir verið minni s. 1. ár en
orðið hefði, ef innflytj endur
hefðu getað fullnægt eftirspurn
eftir öllum slíkum vörum hér
heima. Hefir þar mestu um
valdið, hve örðugt hefir reynzt
að fá þessar vörur í viðskipta-
löndunum jafn ört og þurft
hefir og leyft hefir verið að
flytja þær inn. Geta menn og
getið sér þess til, hver áhrif það
hefir haft á þessi mál, að við-
skiptalönd okkar hafa fyrir-
varalaust dregizt inn í styrjöld-
ina á s. 1. ári hvert af öðru og
þar með hafa allar innkaups-
ráðstafanir, sem búið var að
gera 1 þessum löndum, orðið
gagnslausar.
Þrátt fyrir mikla fjárhags-
örðugleiká og óvíst útlit fram-
an af árinu, hefir ríkisstjórnin
ætíð síðan stríðið hófst, verið
þess mjög hvetjandi, að inn-
flytjendur öfluðu birgða af
brýnustu nauðsynjum, og reynt
að greiða fyrir því eftir megni,
að vörurnar fengjust erlendis
og flutningur á þeim hingað
heim.
Á síðasta ári hefir innflutn-
ingshömlunum verið beitt
þannig, að þau hafa ekki veru-
leg áhrif á innflutninginn frá
Bretlandi, og þá ekki nema á
miður þörfum vörum, enda
meginhluti innflutningsins frá
Bretlandi gefin frjáls hverjum,
sem var, á síðastliðnu sumri. —
Hins vegar hefir orðið að halda
talsvert öðruvísi á um innflutn-
ing frá Ameríku1 vegna skorts
á dollurum og frjálssm gjald-
eyri.
Vörubirgðir
og birgðasöfnun.
í sambandi við innflutning-
inn og aðdrætti nauðsynja er
þá loks að geta birgða af að-
fluttum vörum í landinu nú um
áramótin.
Það er miklum örðugleikum
bundið að fá glöggt yfirlit um
birgðirnar. Þó má það takast
um nokkrar aðalvörutegund-
irnar og skal þess hér getið, sem
kunnugt er um þau mál. Birgð-
ir af kornvörum voru um ára-
mótin:
1940/1941 um 3392 smálestir, en
1939/1940 um 3482 —
Birgðir af sykri voru 1924 smál.
1940/41, en 1939/1940 1094 smál.
Kaffibirgðir 309 smál. 1940/41
en 227 smál. 1939/40.
Kolabirgðir í 8 kaupstöðum
34.600 smál. 1939/40, en 50.200
1940/41. Alls á landinu voru
kolabirgðirnar um siðustu ára-
mót 61.200 smáletir.
Birgðir af olíu og benzíni voru
nú um þessi áramót 3370 smál.
en í fyrra 9635 smál.
En þess ber að geta, að nokkr-
um dögum eftir áramót, kom til
olíufélaganna skip með 8 þús.
smál. af olíu og benzíni. Birgðir
af þessum aðal-vörutegundum
eru því nú í dag ýmist svipaðar
eða talsvert meiri en um síðustu
áramót, enda þótt æskilegt væri
að meiri vörubirgðir væru fyr-
irliggjandi til öryggis.
Talsvert hefir verið um það
rætt, að æskilegt væri að birgð-
ir söfnuðust af nauðsynjavör-
um í landinu. Hefði það óneit-
anlega verið heppilegt, þar sem
útlit er fyrir að verðlag fari
ekki lækkandi í bráð og að
stríðið haldi áfram. Hins vegar
hafa flutningaörðugleikar á
þungavörum sett sínar tak-
markanir fyrir birgðasöfnun og
einnig hefir takmarkað
geymslurúm komið í veg fyrir
að unnt væri að auka birgðir af
olíu og benzíni t. d., sem hefði
þó verið hin mesta nauðsyn.
Sjálfsagt hefir það einnig sín
áhrif á þessi mál, að því fylgir
ávallt nokkur áhætta að liggja
með miklar birgðir og ekki
verulegar líkur til þess að ein-
stakir menn liggi með meirl
vörubirgðir en þeir telja þörf á,
til þess að fullnægja þörfum
viðskiptamanna sinna fram að
að næstu skipaferðum, meðan
menn reikna með reglubundn-
um aðflutningum.
Það er einnig áreiðanlegt, að
sá kurr, sem verið hefir undan-
farið yfir verðlagi á kolum sums
staðar á landinu, hefir ekki
örfað innflytjendur til þess að
leggja sig fram um söfnun
birgða. Lítur út fyrir, að sum-
um mönnum .gangi iila að átta
sig á því, að það er alveg ó-
mögulegt að gera hvorttveggja
í enn: Safna miklum birgðum
til öryggis, en breyta þrátt fyr-
ir það verðlagi vörunnar ætíð
til samræmis við augnabliks
verðsveiflur, sem kunna að eiga
sér stað.
Bankarnir.
Eins og af því má ráða, sem
þegar er greint, 'hefir aðstað
bankanna bæði út á við og inn á