Tíminn - 01.02.1941, Blaðsíða 1

RITSTJÖRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
FORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR:
JÓNAS JÓNSSON.
ÚTGEFANDI:
PRAMSÓKNARPLOKKURINN.
RITSTJÓRNARSKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI, Llndargötu 1 D.
SfMAR: 4373 og 2353.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFÁ:
EDDUHÚSI, Llndargötu 1 D.
Sími 2323.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
Símar 3948 og 3720.
25. ár.
Reykjavík, laugardaglim 1. febrúar 1941
13. blað
Tillögur Framsóknarilokksins í sambandi
við íjárhagsáætlun Reykjavíkur árið 1941
«»
Bæjarstjórnín samþykkír að hefja hæjar-
Búnaðarþingið
iekið til starfa
Það var sett á
fimmtudagmn
Búnaðarþing var sett í bað-
stofu iðnaðarmanna á fimmtu-
daginn var klukkan 5. Forseti
Búnaðarf élagsins, Bj arni Ás-
geirsson alþingismaður, flutti
stutta setningarræðu og drap
að nokkru á fáein vandamál,
sem þinginu væri ætlað að ráða
fram úr á hinn ákjósanlegasta
hátt. Það yrði að leggja á ráð-
in um það, hversu bændur gætu
bezt staðizt það umrót og pen-
ingakapphlaup, sem af styrj-
aldarástandinu stafaði. Því væri
og það verkefni hugað, að
lægja deilur, er verið hafa út af
vissum ákvæðum jarðræktar-
laganna, er mönnum hefir
hingað til sýnst sitt hvorum
um.
Síðan minntist forsetinn
þriggja forystumanna í land-
búnaðarmálum, er látizt hafa
frá þvi síðasta búnaðarþingi
lauk, Eggerts Briem frá Viðey,
Sigurðar Sigurðssopar búnaðar-
málastjóra og Jóns Jónssonar
í Stóradal.
Þá voru þrír menn kjörnir
heiðursfélagar Búnaðarfélags-
ins, Guðmundur Þorbjarnarson
bóndi á Stóra-Hofi, Magnús
Friðriksson frá Staðarfelli og
Kristinn Guðlaugsson bóndi að
Núpi.
Ritarar búnaðarþings voru
kjörnir Hafsteinn Pétursson
bóndi á Gunnsteinsstöðum og
Þorsteinn sýslumaður Þor-
steinsson. En varaforseti þings-
ins var kjörinn Magnús Þor-
láksson bóndi á Blikastöðum.
Síðan var skipað í nefndir,
fjárhagsnefnd, reikninga- og
laganefnd, jarðræktarnefnd,
búfjárræktarnefnd og allsherj-
arnefnd, eins og venja er til.
Auk þess var bætt við nýrri
nefnd, sauðfjársjúkdómanefnd.
Hefir verið fyrirhugað, að bún-
aðarþingið fjalli sérstaklega um
þann mikla vanda, sem að
bændum steðja, sökum fjár-
pesta þeirra, er nú geisa.
í gær hélt búnaðarþing áfram
störfum og flutti Steingrimur
Steinþórsson búnaðarmála-
stjóri þá alllanga ræðu. Greindi
hann frá störfum Búnaðarfé-
lagsins síðastliðið ár og þeirri
meðferð og þeim framgangi, er
mál þau höfðu hlotið, sem af-
greidd voru á síðasta búnaðar-
þinginu.
Siðan voru 35 mál lögð fram
og vísað til nefnda. Af þeim
málum skal nefna fjárhagsá-
ætlun Búnaðarfélagsins næstu
tvö ár, breytingar á lögum
þess, tillögur milliþinganefnd-
ar búnaðarþingsins um breyt-
ingar á jarðræktarlögunum, á-
samt tillögum sömu nefndar
um sölugjald af jörðum og
breytingar á ábúðarlögunum og
lögum um byggingar- og land-
námssjóð, frumvarp til laga um
sandgræðslu og heftingu sand-
foks, tillögur um almennan
bændadag, vitnisburðabækur
verkafólks, túnmælingar, erindi
varðandi sauðfjársjúkdóma,
hrossarækt, framkvæmdir. á
Flóaáveitusvæðinu og útgáfu
rits um gróðurfarsrannsóknir
þar, kaup og rekstur vélaverk-
(Framh. á 4. síðu.)
S j álf stæðismálið
Félag Framsóknarmanna á
SeyðisfirSi hefir lýst sig ein-
dregið fylgjandi skilnaði við
Dani og stofnun lýðveldis á
þessu ári.
úlgerð tíl að lækka iískverðíð í bænum
Á bæjarstjórnarfundi síð-
astliðinn fimmtudag var
afgreidd fjárhagsáætlun
Reykjavíkurbæjar fyrir yf-
irstandandi ár. Hér í blað-
inu hefir áður verið sagt frá
fjárhagsáætluninni,sem var
mjög lítið breytt af bæjar-
stjórninni.
Fulltrúi Framsóknarflokksins
bar fram nokkrar tillögur í
sambandi við fjárhagsáætlun-
ina. Engin þeirra var samþykkt.
Tillögur þessar hafa flestar
verið fluttar áður í bæjar-
stjórninni og fengið svipaða af-
greiðslu þá. Fulltrúaráði Fram-
sóknarfélaganna þótti eigi að
síður rétt að láta þær koma fyr-
ir sjónir bæjarstjórnarinnar á
ný, því að baráttunni verður
haldið áfram, unz sigur fæst.
Reyndin er líka sú, að íhalds-
fulltrúarnir hafa smám saman
orðið að fallast á ýmsar tillög-
ur, sem þeir hafa verið búnir
að margfella fyrir Framsóknar-
flokknum. T. d. urðu þeir að
taka upp þá venju síðastliðið
vor, að láta leggja fram skrá
yfir óskilvísa útsvarsgreiðend-
ur. Þetta vakti mikinn kurr hjá
ýmsum vanskilamönnum, t. d.
Árna frá Múla og ritstjórum
Morgunblaðsins. Er því af hálfu
slikra manna reynt að fá þessa
tilhögun afnumda, en það mun
áreiðanlega kosta verðskuldaða
óánægju hinna skilvísu útsvars-
greiðenda.
Gleggsta dæmið um það, að
Sjálfstæðismenn verða, þótt
seint sé, að fallast á úrræði
Framsóknarmanna, fékkst ein-
mitt á bæjarstjórnarfundinum
síðastliðinn fimmtudag. Þar var
samþykkt að taka varðskipið
Þór á leigu í þeim tilgangi, að
reyna að lækka fiskverðið í
bænum. Fyrir nokkrum árum
lét ríkisstjórn Framsóknar-
flokksins gera skip út á veiðar
í sama tilgangi. íhaldsmenn
fjandsköpuðust þá mjög gegn
þeirri ráðstöfun. Nú byrja þeir
sjálfir á bæjarútgerð í sama
skyni.
Hér fara á eftir tillögur þær,
sem fluttar voru af fulltrúa
Framsóknarflokksins í sam-
bandi við fjárhagsáætlunina:
Fullkomnara bókhald:
Bæjarstjórn ályktar að leggja
fyrir bæjarráð og hafnarstjórn,
að láta þegar í stað endurskipu-
leggja allt bókhald bæjarsjóðs,
stofnana bæjarins og hafnar-
sjóðs, þannig, að fyrir bæjar-
stjórn geti legið fyrir 15. hvers
mánaðar nákvæmt yfirlit um
rekstur næsta mánaðar á und-
an.
Starfsmannaskrá:
Bæjarstjórn leggur fyrir bæj-
arráð og hafnarstjórn að láta
nú þegar semja skrá yrir alla
starfsmenn bæjarins, stofnana
hans og hafnarsjóðs, þar með
taldir verkamenn í fastri vinnu.
í starfsmannaskránni séu til-
greind föst laun þeirra fyrir að-
alstörf og hlunnindi, sem þeim
fylgja, ennfremur þóknun fyrir
aukastörf og yfirvinnukaup.
Endurbætur á fátækramálum:
Bæjarstjórn felur bæjar-
ráði að hefja þegar í stað und-
irbúning að þvi, að komið verði
í framkvæmd eftirtöldum um-
bótum á fátækraframfærinu:
1. Að komið verði á fót inn-
kaupastofnun, sem hafi á hendi
innkaup á matvælum, fatnaði
og öðrum vörum, sem styrkþeg-
um eru látnar í té, enda séu lát-
in fara fram almenn útboð um
þessi vörukaup.
2. Að gefin sé út árlega ná-
kvæm skýrsla með nöfnum og
heimilisfangi þeirra, sem eru á
framfæri á einn eða annan
hátt, og tilgreint hve mikið
kemur í hvers hlut.
3. Að hefja undirbúning að
stofnun samfelldra nýbyggða
utan Reykjavíkur, þar sem eru
hentug atvinnuskilyrði og að
koma upp býlum á heppilegum
stöðum úti á landi þar sem
fullvinnufærum styrkþegum
(Framh. á 4. síðu.)
Hefst ínnrásin í Bret-
land innan fárra daga?
»Eg vildi ekki vera Þjóðverji og taka
pátt í innrásinni«
Seinasta hálfan mánuðinn
hefir verið lítið um stórárásir
þýzkra flugsveita á borgir í
Bretlandi. Jafnframt berast
fregnir um mikla liðflutninga
Þjóðverja til borganna við Erm-
arsund. Hvort tveggja þetta
virðist benda til, að úrslita-
sóknin mikla gegn Bretlandi sé
á næstu grösum.
í blöðum Bretlands og Banda-
ríkjanna hefir undanfarið verið
mikið rætt um þessa væntan-
legu stórsókn Þjóðverja. í
mörgum blöðunum er bent á
það, að febrúarmánuður sé
fyrir ýmsra hluta sakir hent-
ugur til innrásarinnar. Þá sé oft
góðviðriskafli og straumar í
Ermarsundi hagstæðir.
í brezkum blöðum er engin
dul dregin á það, að Þjóðverjar
hafi nú meiri og öflugri her en
nokkuru sinni fyrr og þeir
muni beita vægðarlaust öllum
drápstækjum, sem þeir ráða yf-
ir. Þeir muni t. d. ekki hlífast
við að nota gas. Einnig er vakin
athygli á þvi, að reynsla frá
seinasta sumri virðist benda til,
að þýzkir hermenn séu magn-
aðir í hörku og ófyrirleitni áð-
ur en þeir séu sendir út i eld-
hríðina. Þeir séu naumast
mennskir menn undir slíkum
kringumstæðum. Athygli er þó
vakin á því, að i orustunum í
Flandern hafi Bretar venjulega
borið hærra hluta í byssu-
stingjaáhlaupum. Er það þakk-
að hinni rómuðu rósemi Bret-
ans.
Blöðin leggja mikla áherzlu
á, að almenningur verði að vera
stilltur og hugrakkur, hvað sem
að höndum ber. Er bent á, að
flóttafólkið, sem tók upp flesta
vegi í Belgíu og Norður-Frakk-
landi, hafi mjög torveldað her-
flutninga Bandamanna og stutt
að ósigri þeirra. Slíkt megi ekki
endurtakast í Bretlandi. Þess
vegna megi enginn flýja, heldur
vera kyrr á.sínum stað og gildi
það enn frekar fyrir almenna
borgara en hermenn.
Flestum fregnum virðist bera
saman um, að Þjóðverjar séu
nú stórum betur undir árás
búnir en á síðastliðnu hausti.
Þeir séu búnir að draga saman
-A_ KROSSGÖTTJM
Fjársöfnun til drykkjumannah'ælis.
Tundurdufl við íslandsstrendur. —
-----Kaupgjaldsmálin. — Veðurfarið.
Skip tekur niðri. — Nefndarskipun.
Á morgun gengst Stórstúka íslands
íyrir fjársöfnun til drykkjumannahæl-
is, eins og frá var skýrt í síðasta blaði,
að gert myndi verða. Hefir þingstúku
Reykjavíkur og Sambandi bindindis-
félaga í skólum verið falin forysta í
þessu máli. Ýmsir mikils megandi
menn, þar á meðal forystumenn ís-
lenzku kirkjunnar, ráðamenn margra
hínna æðstu menningarstofnana,
þekktustu læknar landsins og yfirmenn
heilbrigðismála, íþróttafrömuðir, dóm-
arar, lögmenn og lögregluforingjar,
æskulýðsleiðtogar og ýmsir fleiri máls-
metandi menn, hafa birt ávarp til al-
" mennings í Reykjavík og skorað á
fólk að bregðast vel við fjársöfnun-
inni og benda á, að nú sé tími til þess
kominn fyrir íslenzku þjóðina, að eign-
ast hæli, þar sem ofdrykkjumenn geti
fengið bót meina sinna. Er minnzt á
hina miklu gjöf þeirra Jóns Pálssonar,
fyrverandi bankaféhirðis, og Önnu
Adolfsdóttur, konu hans. Sú gjöf nam
20 þúsundum króna.
t t t
Af kaupgjaldsmálunum er það að
frétta, að forráðamenn sjúkrahúsanna
sömdu i nótt við Sókn, félag starfs-
stúlkna í sjúkrahúsum. Hafði félagið
boðað verkfall nú um mánaðamótin,
ef eigi tækjust sættir. Kemur nú eigi
til sliks, þar eð samningur eru komnir
á. Fengu stúlkurnar ofurlitla kaup-
hækkmi, fulla dýrtíðaruppbót launa
sinna og fríðindi sín nokkuð aukin.
t t t
Hriðarveður var norðan lands í
fyrradag. Hefir annars mjög sjaldan
hríðað þar í vetur, að minnsta kosti
í innhéruðum, svo að jafnvel má til
einsdæma telja. Snjór féll þó ekki svo
að teljaandi sé. Hið syðra er alveg
snjólaust eða því sem næst. í frost-
harðara lagi hefir verið síðustu dægur,
yfirleitt 10—15 stig, og jafnvel 15—20
stig, þar sem mest hefir verið frostið.
Á Þingvöllum var 18 stiga frost í
morgun.
t t t
Talsvert brögð eru að því, að tundur-
dufl séu á reki við strendur landsins,
enda þótt eigi hafí annað tjón að því
orðið, enn sem komið er, en það, er
varð við Austurland fyrir nokkru síð-
an. Hefir Tíminn áður skýrt frá nokkr-
um tundurduflum, sem borizt hafa á
land, eða vart hefir orðið við á reki.
Vitamálastjóra berast öðru hvoru til-
kynningar um slíka váreka. Siðustu
daga hefir fjögurra tundurdufla prðið
vart á Ströndum. Tvö þeirrá rekið á
land og hefir um þau verið getið áður,
annað í Reykjarfirði, hitt hjá Dröng-
um. Tvö hafa sést á reki, annað við
Gjögur, hitt fyrir mynni Bjarnarfjarð-
ar. Einnig hefir tundurdufla orðið vart
út af Siglufirði, við Sléttu og Glett-
inganes. Munu öll þessi tundurdufl vera
heil enn, nema það, er rak hjá Dröng-
um. Það sprakk sjálfkrafa. Sjómönn-
um stendur nokkur stuggur af tundur-
duflunum, og er það mjög að vonum,
en aðstandendum í landi sjálfsagt öllu
meiri.
t t t
Finnskt flutningaskip, sem átti að
flytja síld frá Siglufirði og búið var að
láta 10 þúsund síldartunnur í, strand-
aði þar á föstudagsnóttlna í norður-
roki. Var verið að færa skipið frá
bryggju út á skipalagið, er þetta
óhapp, að það rak á grynningar, bar
til. Líkur þóttu mestar til þess, að hægt
yrði að ná skipinu á flot að nýju. Það
er lítt skemmt eða jafnvel ekkert.
r t r
Nefnd sú, er ákveða skal hversu
mikið fé skuli lagt á biðreikninga er-
lendis og geymast þar á kostnað eig-
enda og ábyrgð, hefir verið skipuð.
Ríkisstjórnin hefir skipað Þorstein
(Framh. á 4. slSu.)
meiri skipakost og hafi öflugri
og betri flugher. En Bretar eru
þó sennilega hlutfallslega betur
undir það búnir að mæta inn-
rás nú en síðastliðið haust.
Flugher þeirra hefir eflst mikið.
Meginbreytingin er þó senni-
lega fólgin í því, að þeir hafa
komið sér upp miklu af véla-
hersveitum. í orustunum í
Flandern síðastliðið sumar
misstu Bretar megnið af véla-
hergögnum sínum. Þeir voru því
mjög illa undir það búnir að
mæta Þjóðverjum á þessu sviði
síðastliðið haust. Fyrst eftir að
Frakkar biðu ósigur síðastliðið
sumar, mátti sjá víðsvegar á
vegum og járnbrautum í Bret-
landi margvíslegan viðbúnað til
að hindra umferð. Nú er þessi
viðbúnaður horfinn og allt
miðað við það, að vélahersveit-
irnar geti komizt sem skjótast
á þann vettvang, þar sem þörf-
in verður mest fyrir þær.
Það hefir aukið umtalið um
innrásina væntanlegu, að flota-
málaráðherrar Bretlands og
Bandaríkjanna fluttu ræður í
gær, þar sem þeir spáðu innrás
mjög bráðlega.
Brezki flotamálaráðherrann,
Alexander, sagði að framundan
Væri örðugasti tíminn í sögu
Bretlands. Voldugasta herveldi,
sem sögur hefðu þekkt, væri um
það bil að ráðast á það með allri
orku sinni. En það væri samt
engin ástæða til að láta hug-
fallast.
Bandaríski flotamálaráðherr-
ann, Knox, sagði, að búast
mætti við stórtíðindum næstu
60—90 dagana. Fregnir bærust
af miklum undirbúningi Þjóð-
verja. Það væri engan veginn
ólíklegt, að þeir myndu nota
eiturgas í stórum stíl. Hann
sagði, að Þjóðverjar væru nú að
(Framh. á 4. slSu.)
Aðrar fréttir.
Hitler flutti ræðu síðastliðinn
fimmtudag í tilefni af því að
8 ár voru þá liðin frá valda-
töku nazista. Hann sagði m. a.,
að þýzki herinn væri nú öflugri
en nokkru sinni fyr. Á síðast-
liðnu ári hefði hann fengið
hagkvæmustu árás'arstöðvar til
að heyja styrjöld gegn Bret-
landi og hefðu þeir sigrar raun-
verulega ráðið úrslitum styrj-
aldarinnar. Rætt væri um það,
hvenær Þjóðverjar byrjuðu á-
rásina og kvaðst hann vilja
segja það eitt í því sambandi,
að Bretar myndu á þessu ári
finna til þungra högga Þjóð-
verja. Bretar treystu á hjálp
Ameriku, en ef Ameríkumenn
tækju þátt í Evrópustríðinu,
myndi það breytast í styrjöld
Evrópu gegn Ameríku. Hann
sagði, að kafbátahernaður
Þjóðverja myndi hefjast fyrir
alvöru með vorinu. Mikið af
ræðu Hitlers voru stóryrtar á-
sakanir í garð andstæðinganna.
M. a. sagði hann: „Einhver
herra í Englandi hefir reiknað
út, að ég hafi stigið 7 víxlspor
á síðastliðnu ári. Eg hefi reikn-
að dæmið að nýju og komizt að
raun um, að ég hefi stigið 724
víxlspor, en eg hefi líka reikn-
að út, að andstæðingar okkar
hafa gert 4,385,000 vitleysur.
Brezki herinn tók Derna í Li-
byu síðastliðinn fimmtudag
eftir hörðustu orusturnar, sem
hafa verið háðar í Libyustyrj-
öldinni. Talið er, að mestallt
setulið ítala hafi komizt undan.
Bretar halda nú áfram sókn-
inni til Benghazi, sem er 150
mílur frá Derna. Víða á þessari
leið eru góð varnarskilyrði. í
Benghazi hefir Graziani nú að-
(Framh. á 4. siSu.)
A víðavangi
INNFLUTNINGSHÖFTIN
OG VÖRUBIRGÐIRNAR.
Heildsalablaðið er öðru hvoru
að ympra á því, að meiri birgð-
ir af nauðsynjavörum myndu
nú vera í landinu, ef engin
innflutningshöft hefðu verið
á síðastliðnu ári. Þessu er
því að svara, að innflutningur
brýnustu varanna, t. d. korn-
vara, kola, olíu og salts, var
frjáls allt árið. Það er því vissu-
lega ekki sök innflutningshaft-
anna, ef nægar birgðir hafa
ekki safnazt af þeim vörum.
Verzlunarfélög og kaupmenn
hafa ekki viljað safna eðá getað
safnað, sökum erlendra að-
stæðna, meiri birgðum af þeim
vörum en raun er á. Um hitt
má náttúrlega deila, hvort rík-
ið hafi átt að safna birgðum af
þessum og öðrum nauðsynja-
vörum til viðbótar þeim, sem
kaupmenn og kaupfélög töldu
sér fært að lefegja fyrir. Flest
bendir til jþess, að slík tillaga,
ef fram hefði komið, myndi
ekki hafa notið mikils fylgis
meðal forráðamanna Sjálf-
stæðisflokksins. — Um aðrar
nauðsynjavörur, sem ekki voru
á frílista allt árið, er það að
segja, að innflutningur á þeim
var ekki verulegum takmörkum
háður, enda var lika innflutn-
ingur á þeim frjáls frá Bret-
landi, þegar leið á árið. — Inn-
flutningshöftunum var sem fyr
nær eingöngu beint gegn vör-
um, sem eru meira og minna
óþarfar og auðveldlega er hægt
að vera án. Mun heildsalablað-
inu seint takazt að sannfæra
hyggna menn um, að rétt hefði
verið að flytja slíkar vörur inn
í stórum stíl meðan alveg var
ósýnt um gj aldeyrisafkomuna í
Bretlandi, hvað þá annars stað-
ar. En það var ekki fyr en kom-
ið var langt fram á árið, sem
gjaldeyrisaðstaða okkar var
orðin hagstæð þar, enda hefir
innflutningur þaðan ekki verið
bundinn takmörkunum siðan.
LOFTUR OG
DR. ALEXANDER.
í Tímanum var nýlega skýrt
frá því, að sú saga gengi um
bæinn, að útgerðarmaður nokk-
ur hefði boðið háskólanum 700
þús. kr. lán í byggingu kvik-
myndahúss. í tilefni af þessu
hrfngdi dr. Alexander Jóhann-
esson fyrir nokkrum dögum til
ritstjóra Tímans. Sagði hann,
að til sín hefði komið útgerðar-
maður, Loftur að nafni, og hefði
hann óskað þess að hann væri
ekki álitinn umræddur útgerð-
armaður, en hann hefði orðið
þess var, að ýmsir álitu það.
Jafnframt skýrði dr. Alexander
frá því, að ekki væri búið að
ganga frá neinu láni til bygg-
ingarinnar, en sennilega myndi
slíkt lán boðið út á sínum tíma.
Áleit doktorinn, að slík lántaka
myndi ganga greiðlega. Tíminn
getur vel skilið það, að útgerð-
armenn vilji ekki vera neitt
bendlaðir við fjáraflaráðagerð-
ir Alexanders og Dungals með-
an ekki er gengið frá skatta-
málum útgerðarinnar. Það gæti
gefið óþægilegar upplýsingar.
En sú skoðun dr. Alexanders, að
háskólanum muni heppnazt vel
að bjóða út slíkt lán, styrkir
þann grun, að honum mun eitt-
hvað kunnugt um væntanlega
kaupendur skuldabréfanna.
EINSTAKUR HÁSKÓLA-
REKTOR.
Dr. Alexander er auðsjáan-
lega mjög óánægður út af frá-
sögn Tímans um fjáraflaráða-
gerðir hans og Dungals. Hann
lætur Mbl. birta viðtal við sig í
gær, þar sem hann lætur hafa
eftir sér, að Tíminn birti ósann-
indi um háskólann í nær hverju
blaði, og að ganga megi að því
vísu, að allt, sem Tíminn segi
um háskólann, sé uppspuni.
Doktorinn nafngreinir þó ekk-
(Framh. á 4. siSu.)