Tíminn - 04.02.1941, Síða 4

56
TlMINiV, þrig|ndaginn 4. fchniar 1941
14. blað
tn BÆIVUM
Aðalfundur
Þjóðræknisfélagsins verður í
Kaupþingssalnum annað kvöld
klukkan 8yz. Stjórnar- og full-
trúaráðskosning. Allir, sem vilja
auka viðskipta- og menningar-
samband íslendinga við Amer-
íku, ættu að koma á fundinn.
Fulltrúaráð
Framsóknarfélaganna í Reykjavík
heldur fund í Edduhúsl kl. 8% í kvöld.
Nýju prestarnir
í Hallgrímssókn, séra Sigurbjöm
Einarsson og séra Jakob Jónsson, voru
settir í embætti á sunnudaginn var.
Framkvæmdi séra Friðrik Hallgrims-
son dómprófastur athöfnina. Síðan
fluttu báðir nýju prestamir prédikun,
en biskupinn, herra Sigurgeir Sigurðs-
son, þjónaði fyrir altarinu.
Sænski sendikennarinn,
fil. mag. Anna Z. Ostermann, byrjar
kennslu fimmtudaginn 6. febr. n. k. í
háskólanum.
Fyrirlestrar
Símonar J. Ágústssonar um hagnýta
sálarfræði, hefjast í dag, 4. febr., kl. 6.15
I III. kennslustofu háskólans. Efni
næstu fyrirlestra verður: Auglýsingar
og útbreiðslustarfsemi. öllum heimill
aðgangur.
Prestarnir
í Hallgrímssókn biðja væntanleg
fermingarbörn sín að koma til viðtals
í Austurbæjarskólann klukkan 5 síð-
degis næstkomandi flmmtudag.
Nýr ilokkur í Frakkl.
(Framh. af 1. síðu.)
hernumdu héruð Frakklands,
myndi Petain-stjórnin senni-
lega hafa flúið til Norður-Af-
ríku og haft flotann með sér.
Eftir það var líklegt, að nýlend-
ur Frakka, ásamt franska flot-
anum, gengju í lið með Bret-
um.
Það þótti því ráðlegra að
breyta framkvæmdum þessara
fyrirætlana. Þjóðverjar skyldu
veita Lavalsstjórninni ýms
hlunnindi, en ger a Petain-
stjórnina, sem þeir þó viður-
kenndu áfram, allt til meins.
Laval skyldi síðan fara á fund
Petains og segja honum, að
slíkt ástand væri óþolandi leng-
ur, eining þjóðarinnar væri í
hættu og hann væri eini mað-
urinn, sem gæti sameinað hana
á ný. Petain átti að ganga í
þessa gildru og fallast á kröf-
ur Þjóðverja í trausti þess, að
hann væri að vinna að samein-
ingu frönsku þjóðarinnar.
Ýmsir blaðamenn telja, að
Petain hafi komist að þessum
fyrirætlunum og því hafi hann
vikið Laval úr stjórninni.
Það er auðséð, að stjórn Peta-
ins litur hina framangreindu
flokksmyndun i Pars alvarleg-
um augum. Sama daginn og á-
varp Fontenay var birt, en það
var síðastliðinn laugardag,
flutti Weygand hershöfðingi
útvarpsræðu, þar sem hann
hvatti Frakka til að sameinast
um Petain marskálk og varast
allar sundrungartilraunir. í á-
varpi, sem Vichy-stjórnin birti
á sunnudaginn, er skorað á
þjóðina að standa með henni í
erfiðu starfi. Jafnframt hefir
útvarp Vichystjórnarinnar lagt
áherzlu á trúmennsku flotans
Rekstnr sanðfjár-
ræktarbúaima
(Framh. af 1. síðu.)
Grænavatni, 53,5 kgr., og á
Svanshóli, 55,5 kgr.
Árangnr
af búrekstrinnm.
Það kemur árlega í ljós, að
afurðirnar verða mestar, þar
sem fé er bezt fóðrað. Á Græna-
vatni, þar sem ærnar voru svo
vel fóðraðar, að þær þyngdust
um ríflega 6 kílógrömm að
meðaltali yfir veturinn, var
þungi dilkanna á fæti að með-
altali 63,5 kílógr. á hverja á,
sem kom upp lambi. Á Þóru-
stöðum og Hrafnkelsstöðum
nam lambaþunginn 57,5 kgr. á
hverja á, sem kom upp lambi,
en minnst fékkst eftir hverja á
að Stafafelli og Brekku, aðeins
38 kgr. En þær léttust að vetr-
inum um 6,4 kgr. á Stafafelli,
og 2 kgr. á Brekku. Á Þórustöð-
um þyngdust þær hins vegar um
3,2 kgr.
Grænavatnsbúinu voru veitt
þrenn verðlaun. Fyrir fallþunga
dilkanna hlaut það þó enga við-
urkenningu. Virðist það koma
glögglega í ljós, að þingeyska
féð reynist hlutfallslega verr
til frálags, miðað við vænleika á
fæti, heldur en fé af ýmsum
öðrum fjárkynjum, sérstaklega
þó Kleifafé.
Miðað við þunga lambanna,
eins og hann reyndist, er þau
voru vegin á fæti, höfðu lömb-
’in í Ólafsdal vænzt fall, tU
jafnaðar 42,3 af hundraði. Þar
er Kleifafé. Á Svanshóli, þar
sem einnig er Kleifafé, var fall-
þunginn 40,3 af hundraði þess,
er þau vógu lifandi, en á Græna
vatni 39,1 af hundraði, Hrafn-
kelsstöðum 36 af hundraði og á
Þórustöðum 35,6 af hundraði.
Á öllum þrem síðast töldu bú-
unum er ræktað þingeyskt fé.
Auðvitað er ekki hægt að dæma
um það til hlítar, hver hlutföllin
yrðu, væri öllum lömbunum
slátrað. Vanalega eru vænstu
lömbin, sem ávallt reynast bezt
í þessu efni, alin upp eða seld til
lífs. En til þess að sýna, að slíkt
getur ekki raskað mjög þessari
niðurstöðu, má geta þess, að í
Ólafsdal voru 17 fallegustu
lömbin sett á, en 24 slátrað, en
á Grænavatni, þar sem æfin-
lega er mikil líflambasala, voru
43 sett á, en 107 slátrað. Á
Þórustöðum getur það lækkað
og sagt, að Frakkar væru aldrei
stoltari af flota sínum en nú.
Síðar var birt tilkynning í Vic-
hy um að talsvert af varaliði
flotans værí kvatt til starfa.
Mesta athygli vekur þó, að
Darlan flotamálaráðherra hef-
ir farið til Parísar til að ræða
við Abets sendiherra Þjóð-
verja þar. Darlan er talinn
duglegasti og áhrifamesti mað-
ur Petain-stjórnarinnar, að
Petain undanskildum. Hann
nýtur mikilla vinsælda meðal
foringja í flotanum. Um af
stöðu hans í þessum málum er
ekki kunnugt, en margir fregn-
ritarar telja að hún geti riðið
baggamuninn.
hlutfallstöluna, að 49 lömb eru
sett á, en 46 slátrað.
Það er mjög þýðingarmikið,
að bændur, sem sinna fjár-
rækt, stefni að því, að fá sem
mestan fallþunga. íslenzkt fé
hefir mjög lítinn fallþunga,
samanborið við fé af ræktuð-
um, erlendum fjárkynjum. Sér-
staklega ber þeim, sem þyngst
fé eiga, að leitast við að auka
fallþungann. Fé Páls á Græna-
vatni er til dæmis svo þungt á
fæti ,að ekki er sérstaklega að
því keppandi að auka þann
þunga, en hins vegar er hon-
um stórt verkefni í fang borið,
að auka fallþungann.
Á fæti reyndust lömbin í Ól-
afsdal 44 kgr. á hverja á, en
56,5 kgr. á Hrafnkelsstöðum.
En sé fallþungi eftir hverja á
reiknaður, kemur í ljós, að hann
er 18,6 kgr. í Ólafsdal, en 20,3
á Hrafnkellsstöðum, svo að mik-
ið hefir dregið saman og mun-
urinn reynzt minni en ætla
mátti af þeim tölum, er fyrr
voru nefndar. Þetta dæmi sýn-
ir gerla, að það er ekki á það
eitt lítandi, hvað féð vegur á
fæti. Hitt skiptir mestu, hvern-
ig það reynist til frálags.
F j árr æktar £ élög.
Samkvæmt búfjárræktarlög-
unum má stofna fjárræktarfé-
lög, er styrks njóta, og samdi
síðasta búnaðarþing starfsregl-
ur fyrir þau.
Fyrsta fjárræktarfélagið var
stofnað í fyrra í Mývatnssveit.
Félag þetta er stofnað með 258
ám og mörgum ágætum hrút-
um.
Annað félagið var stofnað í
Þistilfirði með 192 ám.
Þriðja félagið, en fleiri hafa
ekki verið mynduð enn, er í
Andakíl í Borgarfirði. Þar er
hugmyndin fyrst og fremst sú,
að ala upp kynblendinga
skozks og íslenzks fjár og kom-
ast að raun um, hvort þeir
reynist hraustari gegn mæði-
veiki en alíslenzkt fé, og svo
þolnar og afurðagóðar kindur,
að til sé vinnandi að rækta þær
hér.
Voru nokkrar kindur af
hreinræktuðu, skozku fé frá
Halldórsstöðum í Laxárdal,
fluttar suður að Hvanneyri í
þessu skyni. Verða þær hafðar
með nokkrum íslenzkum kind-
um í vörzlu í nokkur ár.
Sæðlsflntningur og
frjódælmg.
Skozku hrútana á Hvanneyri
á að nota til íslenzkra kinda, og
er viðhöfð um það ný aðferð, er
lítt hefir verið reynd hér á landi.
Er sæðið tekið úr hrútunum og
flutt á bæina í kring og ærnar
þar frjóvgaðar með því. Guð-
mundur Gíslason læknir hefir
unnið að tæknihlið þessa verks,
en ég hefi á hendi eftirlit með
ræktun fjárins og rannsóknir á
árangrinum.
Hér á landi var þessi frjóvg-
unaraðferð fyrst reynd austur í
Hreppum í fyrravetur. Var sæði
úr hrútum, sem þóttu eiga kyn
til að vera þolnir gegn mæði-
veiki, flutt austur yfir Hvítá í
Árnessýslu og reynt að frjóvga
ær þar með því. Átti með þessu
að leitast við að koma upp fjár-
stofni þar í Hreppunum, sem
ætla mætti . að yrði allþolinn
gegn mæðiveiki, þegar hún tæki
að breiðast út í byggðarlögunum
austan Hvítár. Þessi byrjunartil-
raun með sæðisflutning og frjóv
dælingu tókst svo vel, að viðun-
andi má telja. Var hún endur-
tekin þar eystra um fengitímann
í vetur í stærri stíl en áður.
Þessi aðferð hefir verið notuð
allmikið á síðari árum sums
staðar erlendis, einkum í Rúss-
landi, Danmörku og Bretlandi.
Þykir hún gefa góða raun. Hefir
hún þann mikla kost, að hægt
er með þeim hætti að fá mun
fleiri afkvæmi undan afburða-
karldýri en ella. Sömuleiðis er
hægt að flytja sæði úr kynbóta-
dýrum milli héraða og landa;
þarf þá ekki að eiga það á hættu,
að sjúkdómar berist og breiðist
út, þótt til slíkra kynbóta sé
stofnað.
■ GAMLA BÍÓ-
EdithCavell
(NURSE EDITH CAVELL)
Aðalhlutverkin leika:
ANNA NEAGLE,
GEORGE SANDERS,
EDNA MAY OLIVER Og
MAY ROBSON.
Börn yngri en 12 ára fá
ekki aðgang.
— Sýnd kl. 7 og 9. —
-NÝJA BÍÓ-
Systurnar
(The Sisters)
Amerísk stórmynd frá
Warner Bros, gerð eftir
hinni víðfrægu skáldsögu
með sama nafni, eftir
MYRON BRINGS.
Aðalhlutv. leika:
BETTE DAVIS
og
ERROL FLYNN.
Sýnd kl. 7 og 9.
230
Robert C. Ollver:
Æfintýri blaðamannsins
231
an dag varð Bob að leika hlutverk sitt.
Hann fór að hugleiða, hvernig þessum
ungu, ánægðu stúlkum myndi verða við,
þegar þær fengju loks að vita sann-
leikann. Öll bros myndu stirðna og all-
ur hlátur hljóðna. Grátur og örvænt-
ing-----------
Bob vonaði stöðugt, að sú stund
myndi koma, að hann fengi tækifæri
til að ná sér niðri á glæpahyskinu. Það
var hyggilegt að taka aðvaranir Grab-
enhorst alvarlega, en óttast þær þó
ekki. Bob áleit það skyldu sína, að að-
hafast eitthvað, jafnvel þótt það kost-
aði hann lífið. Eitt skeyti til Scotland
Yard gat haft mikla þýðingu og frels-
að fjölda óhamingjusamra og örvænt-
ingafullra manna og kvenna.
En hvenær gæfist honum tækifæri
til slíks? Yrði það ekki of seint? Hon-
um var það ljóst, að í lengri tíma yrði
hann undir stöðugu eftirliti, jafnvel
þótt hann leysti öll sín verk vel af
hendi. Það erfiðasta var, að fram-
kvæma fyrirskipanir Grabenhorst
þannig, að hann yrði ánægður og hans
eigin samvizka fengi frið. Ef hann að-
eins losnaði við að ata hendur sínar í
blóði. Það vonaði hann í lengstu lög.
Nú þráði hann ekkert meira en að bæta
fyrir fyrri afbrot sín gagnvart Lucy og
dansmeyjunum. Bob þjáðist af sam-
vizkubiti og meðaumkun. Hann læddist
niður í skipið í áttina til fangaklef-
anna. Þangað var nú Lucy komin aftur,
án þess að fá nokkurt tækifæri til þess
að láta kynsystur sínar vita, um þau
svívirðilegu svik og fals, er lá á bak við
allan fagurgalann.
Bob varð nú að vera margfalt gætn-
ari en áður. Kæmist upp um hann,væru
dagar hans áreiðanlega taldir. En hann
varð að hitta hana. Hann þráði að
heyra hana segja, að hún hataði hann
ekki fyrir það, sem hann hafði gert.
Hún hlaut þó að skilja, að hann hafði
ekki gert þetta í illum tilgangi.
Lucy var nú ein í klefanum. Af ein-
hverjum ástæðum hafði Grabenhorst
látið aðskilj a fangana. Bob læddist þétt
að rimlunum.
— Lucy! — Lucy, komdu hingað,
hvíslaði hann lágt. Lucy stóð upp. Hún
þekkti rödd Bobs, en hikaði þó eitt
augnablik. — Hún hafði rétt í þessu
verið að hugleiða hin hörmulegu örlög,
sem biðu hennar, og Bob átti þó sína
sök á því. Samt kom hún fram að dyr-
unum. Röddin var þó alltaf vingjarn-
leg og henni var huggun í að heyra
hana.
— Lucy, hvíslaði Bob. Mig langaði
svo mikið til að tala við þig. Þú veizt
ekki hvað ég er óhamingjusamur yfir
Hinn trúi þjónn
(Framh. af 2. síðu)
kjöti 1934, var bóndi úr Húna-
þingi með nokkuð af kjöti sínu
á bíl hér í Reykjavík, og seldi
það mikið lægra en Sláturfé-
lagið seldi kjöt sitt þá, og 10
aurum lægra en kjötverðið, er
nefndin ákvað í haustkauptíð?
Veit Jón, að Thaust hafa verið
gerðar margar tilraunir til að
selja kjöt fyrir lægra verð en
ákveðið er á því? Finnst hon-
um þetta benda á, að verðið
hefði orðið hærra í haust, ef
hver og einn hefði verið sjálf-
ráður um, hvaða verði hann
seldi það? Eg fullyrði óhikað, að
það hefði orðið lægra, og eins
hefði orðið 1937.
Línurit mitt átti að sýna,
hvað bændur hefðu fengið fyrir
kjötið bæði á innlendum og er-
lendum markaði. Þetta ætla ég
að það sýni. Bændur geta svo
sjálfir áttað sig á, hvaða árang-
ur hefir orðið af „kjötlögunum“
og þó sjá þeir hann ekki nema
að nokkru leyti í línuritinu.
Samvinnufélög bænda hafa
séð um söluna á mestum hluta
kjötsins, eða um 82 af hundraði,
en þau eru ekki öll í Sambandi
íslenzkra samvinnufélaga. Hvað
upp úr kjötinu hefst á ári
hverju, fer vitanlega bæði eft-
ir því, hvernig sá hluti, nærri
helmingur af öllu kjötinu, er
selja þarf á erlendum markaði,
selst, og hvað kostnaður verður
við söluna innan lands. Jón er
í því sambandi með aðdróttanir
um það, að óeðlilegur munur sé
á því verði, sem bændur fá, og
því, sem kjötið selst fyrir. Eg
hygg, að honum sé bezt að tala
hreint út, og segja hver það er,
sem hann heldur að taki óeðli-
lega mikið af þeim peningum,
er kjötið selst fyrir. Hann er
sjálfur í sláturfélagi, sem S.Í.S.
selur mest fyrir. Ætlar hann,
að það sé S.Í.S., sem tekur af
verði kjötsins, syo að munur-
inn verði óeðlilegur á útsölu-
verði og því, sem bændur fá?
Eða heldur hann, að það sé
sláturhússtjórnin heima fyrir?
Kjötverðlagsnefnd tekur verð-
jöfnunargjaldið og annað hvort
endurgreiðir það til þeirra, er
greiddu, eða greiðir það sem
uppbót til þeirra, er áttu kjötið,
sem selt var á erlendum mark-
aði. Mér finnst, að Jón eigi að
koma til dyranna eins og hann
er klæddur. Það er lítilmann
legt að reyna að koma því inn
hjá mönnum, að einhver taki
óeðlilega mikið af þeim pen-
ingum, er kjötið selst fyrir, og
því fái bændur sjálfir oflítið,
en þora engan að nefna. Stærstu
kjötsalarnir eru S.Í.S., Slátur
félag Suðurlands, Garðar Gísla-
son, Verzlun Halldórs Jónsson
ar, Kaupfélag Borgfirðinga,
Verzlunarfélag Borgarfjarðar
og fleiri. Þessir, sem taldir eru
hér, selja meira en 90 af hundr
aði af öllu kjötinu. Hver þeirra
er það, sem Jón ætlar að taki
ofmikið af verði kjötsins til sín,
svo að bændur fái ekki það, sem
þeim ber?
Kjötverðlagsnefnd ákveður
smásöluálagningu á kjötinu, og
hún er mikið lægri en hún áð-
ur var, og lægri en hún er í
nágrannalöndunum, svo að ekki
getur Jón átt við það, að hún
sé óeðlileg, samanborið við það,
sem tíðkaðist áður en nefndin
varð til. Vegna þess, hve smá
liíL söluálagning er lág, hefir það
PERLA
Mesí og bczt
fyrlr krónuna
með því að nota
— þvottaduftið —
---PERLA---------
Aðalfimdur Þjóðræknisfélags
íslendingfa í Reykjavík
verður haldinn miðvikudaginn 5. febrúar kl. 8y2 e. hád. í Kaup-
þingssalnum.
Þar verður skýrt frá starfsemi félagsins á undanförnu ári,
kosin stjórn og fulltrúaráð, og rætt um framtíðarverkefni fé-
lagsins.
Sófónías Þorkelsson verksmiðjueigandi mætir á fundinum.
FÉLAGSSTJÓRNIN.
IVýkomið:
Borðhnífar — Matskeiðar og Gafflar — Deserthnífar og Gafflar
— Brauðhnífar — Salathnífar — Steikarhnífar og Gafflar —
— Sjálfblekungar ódýrir o. fl. —
K. EINARSSON & BJÖRNSSON
BANKASTRÆTI 11.
heppnazt að hafa útsöluverð á
kjöti hér á landi lægra en út-
söluverð á kjöti í nágranna-
löndunum og ná þó með verð-
jöfnunargjaldi fé til að verð-
bæta kjötið, sem út hefir verið
sent.
í fyrri grein sinni, óskar Jón
þess, að kjötverðlagsnefnd
gerði reikningsskil fyrir allri
kjötsölunni. Eg benti honum á,
að nefndin seldi aldrei kjöt og
ætti ekki að gera það. Þetta
hefir orðið til þess, að hann
hefir farið að lesa lögin. Og til
þess að láta nú ekki aðra véra
eins óvitandi og hann var, þá
prentar hann upp setningar úr
sumum lagagreinunum. Sér
hann þá, að hann hefir farið
villt, en til þess þó að láta það
eitthvað heita, þá óskar hann
nú eftir reikningum kjötverð-
lagsnefndar. Og hann segir:
„Eg geri þessa kröfu, ekki sem
„prívat“ maður, heldur sem yf-
irskoðunarmaður Alþingis.“
Hvaðan kemur Jóni vald til
þess að kalla sig yfirskoðunar-
mann Alþingis? Hvaða staða er
það? Hún er ekki til í lögum og
ríkisstjórnin þekkir hana ekki?
Hefir fjárveitinganefnd mynd-
að hana? Og hvað á maðurinn
að gera? Á hann að lesa próf-
arkir af nefndarálitinu og laga-
frumvörpum? Eða á hann að sjá
um hreingerningu á alþingis-
húsinu, og gæta þess að ekki
vanti neitt í litlu húsin? Sá
spyr, sem ekki veit! Eða hefir
Jón bara búið þenna titil til
handa sér, til þess að geta
flaggað með hann? Sé svo, þá
vantar ekki fordildina.
Það er ekki tekið fram í
„kjötlögunum", hvernig endur-
skoða skuli reikninga kjötverð-
lagsnefndar. Landbúnaðarráð-
Bækur.
(Framh. af 3. siðu)
ýmsum firrum í grein eftir Ásgeir
L. Jónsson, sem birzt hefir í Bún-
aðarritinu. Eru bændur eindreg-
ið-hvattir til að lesa þessa grein
í Frey, en henni er ekki lokið í
þessu hefti. Þá er grein eftir
Niels Tybjerg um fiskimjöl sem
garðáburð og tillögur um nokkur
almenn atriði viðvíkjandi auk-
inni og bættri ræktun og notun
garðávaxta.
Á Yiðavangi.
(Framh. af 1. siðu.)
maður lét svo ummælt, að
hann vissi ekki hvernig færi
fyrir Sjálfstæðisflokknum, ef
hann tæki ekki það ráð í tíma,
að stöðva þennan heimskuvaðal
í blöðum flokksins, með því að
skipa einhvern gætinn og
greindan mann yfirskoðunar-
mann Jóns Pálmasonar.
herra ákvað, að það skyldi gert
af ráðuneytinu, en finnist hon-
um og Alþingi, að rétt sé að
haga endurskoðuninni á ann-
an veg, þá er sjálfsagt að gera
það. Það atriði má öllum vera
sama um. En þó vildi ég samt
benda á það, að verði horfið að
því ráði, að láta endurskoða þá
með ríkisreikningunum, þá
þyrfti að taka það fram, að ef
endurskoðendur væru búsettir
utan bæjar, þá fengju þeir ekki
sérstaklega greiddan ferða-
kostnað til að koma til bæjar-
ins að endurskoða reikninga
kj ötverðlagsnef ndar.
Reykjavík, 30. jan 1941.
Páll Zóphóníasson.