Tíminn - 25.02.1941, Page 2

90
TfolIM, þrigjndagiim 25. febr. 1941
23. blað
‘gíminrt
Þriðjudayinn 25. febr.
Rannsóknarefni
í janúarhefti tímaritsins
„Ægir sem er nýlega komið
út, er yfirlit um sjávarútveginn
1940, eftir Davið Ólafsson, for-
seta Fiskifélagsins. Þar gerir
forsetinn m. a. að umtalsefni
ástand fiskiskipaflotans, og
telur það ekki gott. Vélbáta-
flotinn hefir að vísu hlotið
nokkra endurnýjun á síðari ár-
um, en um línuveiðagufuskip-
in og togaraflotann er allt öðru
máli að gegna. Af 24 línuveiða-
gufuskipum eru einungis 2,
sem eru neðan við þann aldur,
sem talinn er hæfilegur fyrn-
ingartími fyrfr slík skip, en
það eru 20 ár. Meðalaldur þess-
ara 24 skipa er 36 ár. Togar-
arnir eru að meðaltali 20 ára
gamlir. Af 34 togurum eru að-
eins 9 yngri en 20 ára.
Forseti Fiskifélagsins bendir
á, að nauðsynlegt sé að endur-
nýja skipin, en þar sem það sé
ekki hægt meðan á ófriðnum
stendur, þurfi að gera ráðstaf-
anir til að tryggja endurnýjun-
ina síðar, þegar ástæður leyfa.
Þegar hafin verður endur-
nýjun skipastólsins, kemur
margt til greina. Þýðingarmik-
ið er, að skipin séu keypt eða
byggð á þeim tíma, þegar verð-
ið er hagstætt. Guðjón F.
Teitsson, formaður verðlags-
nefndar, skrifaði nýlega at-
hyglisverða grein í Tímann um
skipaverð síðustu 40 árin. Á því
tímabili komst skipaverðið allra
hæst á 1. og 2. ári eftir lok
heimsstyrjaldarinnar, 1919 og
1920, en lækkaði svo ört aftur.
Var skipaverðið um það bil
fjórum sinnum hærra árið 1920
en árið 1922. Þegar skipaverðið
var allra hæst, árið 1920, keyptu
íslendingar um 20 togara frá
útlöndum. Ekki undarlegt, þótt
stríðsgróðinn hyrfi skyndilega,
fyrst svo var að farið, og mörg-
um reyndist erfiður rekstur
þessara dýru skipa. Ættu menn
að iæra af þessari reynslu og
varast að ráðast í skipakaup á
óhentugum tíma. Er mjög lík-
legt, að verð á skipum verði
hátt fyrst eftir ófriðinn, eins
og 1920, vegna mikillar eftir-
spurnar. Styrj öldin heggur
stór skörð í skipaeign þjóð-
anna, og þarf að smíða mörg
skip til að fylla þau.
Frá því er skýrt í „Ægi“, að
skipt hafi verið um vélar í
nokkrum litlum fiskveiðagufu-
skipum. Eru gufuvélarnar
teknar úr skipunum, en dies-
elvélar settar í þeirra stað.
Dieselvélarnar eru ódýrari í
rekstri, og auk þess sparast
mikið rúm i skipunum við það,
að gufuketillinn og kola-
geymslurnar hverfa. Ef til vill
má nota lengur eitthvað af
stærri skipunum, með því að
gera á þeim slíkar breytingar.
Það er atriði, sem vert er að
athuga.
Fleira kemur til álita í þessu
efni. Rannsaka þarf, hvaða
stærðir og tegundir skipa henta
bezt. Líkur benda til þess, áð
vegna þeirra breytinga, sem
orðið hafa á fiskveiðum og hag-
nýtingu sjávarafla, sé hag-
kvæmara að eignast skip af
öðrum stærðum en áður hafa
verið mest notaðar. Skipin
þurfa að vera hentug til síld-
veiða, þar sem síldveiðin er nú
stærri þáttur í útgerðinni og
tryggari atvinnuvegur en áð-
ur. Sennilega verður útflutn-
ingur á saltfiski minni en í
gamla daga, en í þess stað verð-
ur væntanlega hægt að selja
frystan fisk. Fari svo, má búast
við, að hlutfallslega fleira
verði af smáum fiskiskipum en
áður. Hraðfrystihúsin þurfa að
fá fiskinn nýjan, og sá fiskur
verður veiddur á smáum skip-
um, bæði opnum vélbátum og
þilfarsbátum.
Endurnýjun skipastólsins
verður að bíða að mestu leyti
meðan ófriðurinn geysar. En
þann tíma er hægt að nota til
nauðsynlegs undirbúnings.
Gaumgæfileg rannsókn þarf að
fara fram, á öllum þeim atrið-
um, sem snerta þetta mál. Eins
og hér hefir verið nefnt, þarf
að rannsaka hvaða stærðir og
Skammdegishugleiðing
En réttinn til eftirlauna um-
fram aðra þjóðfélagsþegna fæ
ég ekki skilið.
Tto óþörf
Eliir Jóhann Krist
Styrjaldarþjóðirnar boða nýja
skipulagningu, nýja og réttlát-
ari skiptingu auðsins, nýjan
félagsmálagrundvöll að styrj -
öldinni afstaðinni. En nýskipun
veraldarinnar verður því að-
eins réttlát, að sá aðilinn, sem í
það og það skiptið flytur málið
sitt, sigri.
Þessi sífelldi áróður gefur
oss tilefni að álíta, að sitthvað
fari ver en farið gæti, að dómi
beggja aðila.
Flestir af oss íslendingum
munum líta á einræðisstjórnir
sem böl, er beri að forðast. Það
er þó vafalaust eitthvert mein
í lýðræðisfyrirkomulaginu, sem
þroskað hefir einræðisstefn-
urnar víða um heim, svo að fá-
ar þjóðir geta hrósað sér af því
að enginn þjóðfélagsþegn sé á-
hangandi einræðisins.
Margir, sennilega flestir, sem
fengizt hafa við stjórnmál hér
á landi, álíta að bezta ráðið til
þefes að forðast öfgastefnur nú-
tímans sé aukin alþýðumennt-
un. Hér hjá oss hafa verið stig-
in stór spor í þessa átt, með
byggingu alþýðuskóla sveitanna
og framhaldsskólum kaupstað-
anna, að ógleymdum. ýmsum
skólum, er sérmenntun veita,
og barnaskólunum, sem öll börn
eru skyld að nema i.
Þrátt fyrir þessa auknu
menntun, virðist að þeim, er
vilja gjörbreyta þjóðskipulag-
inu, fækki ekki svo sjáanlegt sé.
Við síðustu kosningar komu
slíkir menn í fyrsta sinn í Al-
þing íslendinga. Það var óneit-
anlega spor aftur á bak, og ef
mörg slík eru stigin, er lýðræðið
í hættu.
í nokkrum bæjar- og sveitar-
stjórnum eru gjörbyltinga-
mennirnir nokkuð margir, og ef
álíta ber, að afstaða þeirra til
þjóðfélagsmálanna sé sönn
spegilmynd af hugum kjósend-
anna, virðist sem andstæðingar
lýðræðisskipulagsins séu ein-
tegundir skipa séu hentugastar,
að hve miklu leyti sé hægt að
smíða skipin hér á landi, hvaða
vélategundir sé heppilegast, að
nota, o. s. frv. Slík rannsókn
ætti að hefjast nú þegar, og
verður að telja eðlilegast, að
hún verði framkvæmd af Fiski-
félagi íslands.
Á næstu árum mun þjóðin að
líkindum verja miljónum króna
til skipabygginga og skipa-
kaupa. Það þarf að gerast með
gætni og forsjá. Afkoma sjáv-
arútvegsins í framtíðinni fer
að miklu leyti eftir því, hversu
vel eða illa þær framkvæmdir
takast. Sk. G.
nundsson, Goðdal
kennilega margir sums staðar á
landi hér.
Þar sem ólíklegt er að nokkur
vilji, án orsaka, læsa hlekkjum
einræðisins um hug sinn og
hönd, verður að leita ástæðu
fyrir þeirri staðreynd, að til eru
menn, sem fjandskapast gegn
frelsinu.
Ég fyrir mitt leyti álít, að or-
sökin sé misskipting lífsgæð-
anna. MÖrg börn eru alin upp
við sárasta skort af fátækum
foreldrum. Þau læra af sjálfs-
raun að þekkja þann mismun,
að vera fátækur og berjast við
skort, eða að vera alinn upp á
bjargálna heimili.
Þessi misskipting lífskjar-
anna kemur beiskju í hug
margra hugsandi barna, strax
á unga aldri. Þau byrja að öf-
unda þau stallsystkin sín, sem
betur eru sett í lífinu. Með aldr-
inum breytist öfundin í hatur
og kemur þannig fram hjá
mörgum, að þeir trúa ekki, að
þetta þjóðfélagsmein verði
læknað nema með algjöru af-
námi lýðræðisins.
Það er talið, að flest börn
fæðist fátækum foreldrum.
Sumir foreldrar geta fleiri börn
en þeim er mögulegt að sjá
fyrir sæmilegu uppeldi. Mörg
þessi börn verða vanþroska,
sum bæði andlega og líkamlega,
en önnur heilsulausir aumingj-
ar. Uppeldi þessara barria er
þjóðfélaginu dýrt og sízt til
sóma. Fénu, sem varið er til
uppeldis og heilbrigðismála og
ýmiskonar styrktarstarfsemi, er
að nokkru leyti veitt í ranga
farvegi. í stað þess að koma í
veg fyrir, að meinin grafi um
sig, er barizt við að draga úr
sársauka þeirra, sem verst eru
leiknir.
Samkvæmt gildandi lögum er
nokkrum hluta þess fólks, sem
talið er komið á þann aldur, að
það geti ekki unnið fyrir sér
sjálft, lagður nokkur lífeyrir af
hinu opinbera með ellistyrkn-
um.
Vitanlega hafa þeir, er styrks-
ins njóta, unnið misjafnt starf
í þágu alþjóðar, en þeirra dags-
verki er talið lokið, og þjóðfé-
lagið hefir engar kröfur á
hendur þeim.
Auk ellistyrksins er svo í 18.
grein fjárlaganna veitt nær y2
miljón krónur til eftirlauna og
styrktarfjár. Það er sá liður,
sem skilyrðislaust ætti að
hverfa í þeirri mynd, sem nú er.
Þar er fé veitt til manna, sem
setið hafa sólarmegin í lifinu,
sumir unnið lítil störf fyrir
mikil laun, aðrir unnið vel
fyrir laununum, eins og gerist.
Til uppeldis fátækra alþýðu-
barna hefir ekkert verið lagt.
Enginn hugsar um hvítvoðung-
inn, sem ef til vill kemur óvel-
kominn inn í heiminn og vantar
flest. Ungbarnið býr oft að
þeirri vöntun alla æfi. Þjóðfé-
lagið verður vegna þess að
greiða háar fjárhæðir þá fram
líða stundir, vegna heilsuleysis
þess, er stafar af skorti og
slæmu viðurværi á barnsárun-
um. Flestir telja niðrandi að
leita á náðir annara (þ. e.
sveitarinnar), og þykir betra að
vanta brauð, heldur en að
fremja slíkt metnaðarmorð.
Ellistyrkurinn er tekinn með
nefskaÆti á hvern fúllvinnandi
karl og konu. Hann mælist vel
fyrir og engin niðrun þykir að
sækja um hann. Eins álít ég að
fara ætti að, til þess að fækka
þeim börnum, sem skortir svo
margt í uppvextinum, að heils-
an, andleg eða líkamleg, er í
voða. Einnig álít ég réttlætan-
legra, að veita fjármunum
þeim, sem heimiluð eru í 18.
grein fjárlaganna, til.fátækra
mæðra, sem vinna baki brotnu
fyrir börnum sínum, en verja
þeim eins og nú er gert. Ég vil
að nokkru gera framfærslu-
skylduna almenna. Ég vil, að á
hvern fullvinnandi karl og
konu sé lagður nefskattur, og
ríkið leggi eitthvað á móti.
Þessu fé sé svo varið, að fátæk-
ir foreldrar séu styrktir til þess
að ala börn sín þannig upp, að
heilsu þeirra sé eigi bráð hætta
búin af skorti.
Þjóðfélagið hefir engin af-
skipti af barninu, að bólusetn-
ingu undanskilinni, fyrr en í
það á að troða ýmsum bókleg-
um fræðum, sem barnið oft
hefir litla möguleika til að hag-
nýta sér. Það mun margra dóm-
ur, að foreldrum sé bjarnar-
greiði ger með því að heimta
börn þeirra til skólanna í þann
soll, sem þar er stundum. Nám-
ið heima hjá pabba og mömmu
mun heilladrýgst, ef hægt er
við að koma. En til þess að svo
geti orðið, þurfa valdamenn
þjóðfélagsins að breyta um
stefnu, hætta að einblína á
hina andlegu verksmiðjufram-
leiðslu skólanna, en hlú í þess
stað að heimilunum og heima-
fræðslunni, svo að heimilið
verði sá helgireitur, sem í hug
barnsins sé öllum æðri, og
barnið gerist þá stundir líða
aðdáandi og talsmaður þess
þjóðskipulags, sem ól hann, en
ekki andstæðingur, er nyti
hvers færis, er gefast kann, til
þess að verða því að tjóni.
Ég vil gagngerða breytingu á
fræðslulögunum, þannig, að
heimilunum sé gert eins létt að
Hér á landi hafa nýlega kom-
ið fram tvær undarlegar tillög-
ur. Önnur er, að skipta um nafn
á landinu, hin að skipta um
þjóðfána. Það hefir áður verið
sagt, að íslendingar væru þol-
inmóðir menn, enda þarf tals-
vert til að hlýða á svona ráða-
gerðir mánuðum og árum sam-
an og fá orða bundizt.
Ástæðurnar, sem færðar eru
fram þessum breytingum til
stuðnings, eru einkennilega
sviplíkar. Nafn landsins á að
vera ótækt af því, að Hrafna-
Flóki hafi gefiö því það í bræði
sinni. Áður hafi landið heitið
Thule eða Túli, sem þýði sólar-
eyjan, og beri nú að taka upp
það heiti. Þjóðfáninn á hins
vegar að vera óhafandi vegna
rauða litarins, af því að dansk-
lundaðir menn hafi þar á sínum
tíma sett inn rauðan kross til
að minna á „dannebrog". Eiga
þeir að hafa gert þetta í hefnd-
arskyni eins og Hrafna-Flóki.
En það vill líka svo vel til í
þessu efni, að til er annar eldri
fáni, sem einhverjum þá hafði
dottið í hug að gera að þjóð-
fána eins konar Túli-fáni, sem
rétt þykir að taka upp nú í stað
hins.
Það er einkennilegt, að fylgj-
endur beggja þessara nýmæla,
leita styrks hjá skáldinu Einari
Benediktssyni. Einar hefir orkt
kvæði, sem hann nefnir Sóley,
og hann var því líka fylgjandi,
að fáni íslands yrði hvítur
kross í bláum feldi. Það mun
þó mála sannast, að flest það,
sem Einar kvað, er meira virði,
en tillögur hans í þessum mál-
um, og svo myndi honum sjálf-
um sýnst hafa.
Það má vel vera, að nafnið
annast andlegt uppeldi barn-
anna og frekast er unnt. Ég vil,
að börnunum sé kennt sem
mest af hinum bóklegu fræðum
heima á heimilunum sjálfum,
og nokkur styrkur sé veittur til
þess að halda heimiliskennara,
þar sem þess er þörf, til að
kenna börnum lestur, skrift, ís-
lenzku, sögu og reikning.
Kennslu í náttúrufræði og
teikningu er nauðsynlegt að
breyta þannig, að kennsla fari
fram á stuttum námskeiðum í
heimavistarskólum, sem vel séu
í sveit settir, og hafi aðstöðu
til að kenna undirstöðuatriði i
íþróttum og handavinnu. Þar
þarf því að vera heit, yfirbyggð
sundlaug, leikfimisalur, er
einnig væri nothæfur sem
kennslustofa i handavinnu, og
húsakynni að öðru leyti það
rúmgóð, að hægt sé að koma
þar upp vísi að náttúrugripa-
(Framh. á 3. síðu)
ísland sé ekki vel valið í upp-
hafi og hefði mátt vera þýðara
eðlis. En í eyrum fólksins, sem
þessa eyju byggir, er það fag-
urt á sama hátt og nafn náins
vinar, íslendingum hefir hingað
til engin minnkun þótt, að
kenna sig við föður sinn og eigi
heldur lan<| sitt, þótt nafn þess
sé hart.
Um þjóðfánann þrílita má
hið sama segja, að hann mun
nú flestum kær orðinn, sem á
annað borð finna til á þann
hátt gagnvart fána sínum. Sá
aldarfjórðungur, sem hann
hefir blaktað við hún, er eitt
hið gifturíkasta og framfara-
mesta tímabil í sögu vorri.
Hann hefir því reynzt íslend-
ingum gæfufáni. Fáni íslands
er nú þekktur víða um heim-
inn, og breyting á honum
myndi þykja furðu sæta, enda
hættuleg á þeim tímum, sem nú
eru. Hins vegar hefir mikill
hluti núlifandi manna hér á
landi, aldrei séð bláhvíta fán-
ann, nema þá pappírsmynd af
grískum fána, sem líka er hvít-
ur kross í bláum feldi. Um upp-
runa þrílita fánans hygg ég, að
ekki verði með vissu dæmt, en
talið er af sumum, að hann
hafi verið valinn hinum írem-
ur, til að forðast líkingu við tvo
aðra Norðurálfuféána. Það er
fjarstæða, að rauði krossinn
minni sérstaklega á fána Dana.
í danska fánanum er enginn
rauður kross. Hvíti krossinn er
hins vegar í báðum fánunum,
hinum íslenzka og hinum
danska, og mætti þá fremur
telja „innlimunarmerki“. Ann-
ars eru íslendingar og Danir
hvergi nærri einir um rauðan
lit í fána sínum. í brezka og
norska fánanum t. d. er rauður
litur, og svo er um mesta fjölda
af öðrum fánum, víðsvegar um
heim. Táknmál íslenzka fánans
er svo „þjóðlegt", sem bezt má
verða: Eldurinn, snærinn og
fjallabláminn.
Það má að vísu segja sem svo,
að bollaleggingar um að breyta
nafni landsins og þjóðfána, séu
meinlaust tal. Ég er þó ekki al-
veg viss um, að svo sé. Ég held,
að það sé nokkur háski fyrir
lýðræðisþroska manna, ef því
ér haldið að þjóðinni, að skipa
sér til baráttu fyrir hégóma-
málum. Þjóð, sem venst á að
greiria ekki á milli þess, sem
smátt er og stórt, er -illa stödd
í heimi vorra tíma. Dæmi
sumra .landa sýna, að illa getur
farið, ef sú skipan kemst á, að
almenningur uni við hið létt-
ará hjal, en láti forystumenn
ráða fram úr því, sem máli
skiptir.
Gísli Guffmundsson.
Enskl blað um
íslenzkt sjálístæði
ÍÓNAS IÓ1VSSON:
I.
Eitt af dagblöðum Reykja-
víkur skýrir nýverið frá því, að
áhrifamikið og viðurkennt
enskt blað hafi nýlega minnst
á sjálfstæðismál íslendinga.
Hafi það fyrst getið um, að
sendiherra Breta á íslandi hafi
nýverið komið til London og
rætt við utanríkisstjórnina.
Síðan segir blaðið frá því, að
íslendingar hyggi á að verða
algerlega sjálfstætt lýðveldi.
Síðan minnist blaðið á sam-
bandssáttmálann, og að eftir
þrjú ár muni stríðinu vera lok-
ið, með sigri Breta. Að lokum
getur blaðið um það, að Bretar
muni á engan hátt hv^tja ís-
lendinga til að skilja við Dani
á yfirstandandi tíma.
II.
Ég hefi ekki séð sjálfur það
enska blað, sem hér er vikið að.
Ég veit ekki, að hve miklu leyti
hin íslenzka frásögn Reykja-
víkurdagblaðsins er rétt eða
tæmandi, en ég geri ráð fyrir,
að rétt sé með farið. Skoðanir
hins enska blaðs gefa íslend-
ingum ástæðu til nokkurra at-
hugasemda um, viðhorf þjóð-
höfðingja til þjóða þeirra, er
þeir stýra, einmitt í sambandi
við það, að æðsti yfirmaður
íslands, Kristján X., er nú
raunve'rulega í þeirri aðstöðu,
að geta alls ekki sinnt starfi
sínu sem konungur landsins.
Það er ekki ólíklegt, að sum-
ir, sem lesa frásögn Vísis um
málið, kunni að álíta, að sendi-
herra Breta í Reykjavík hafi
gefið blaðinu þessar bendingar
um íslandsmál beinlínis eða ó-
beinlínis. Ég veit auðvitað ekki
um það, en mér þykir það ó-
sennilegt. Sendiherrar, ekki sízt
hinir þaulreyndu sendiherrar
stórveldanna, munu mjög lítið
gefnir fyrir að láta blöðum í té
pólitiskar fregnir. Auk þess er
það einmitt þessi sendiherra,
sem bar íslendingum heit
Bretastjórnar um, að þeir
myndu ekki blanda sér í
stjórnmál íslands, meðan her
þeirra dveldi hér, og hverfa
héðan með herafla sinn að
stríðinu loknu. Sendiherrann
hefir á margvíslegan hátt lagt
alla áherzlu á, að gera dvöl
hersins hér á landi sem sárs-
aukaminnsta íslendingum. Hin
prýðilega framkoma dvalarliðs-
ins hér á landi, er í fullu sam-
ræmi við það, sem þeir menn
bjuggust við, sem þekktu
brezku þjóðina af nokkurri
kynningu. Það má þess vegna
telja það næsta ósennilegt, að
sendiherra Breta muni láta í
ljós persónulega nokkra skoð-
un á þeim málum, sem telja
má fullkomin einkamál ís-
lendinga.
Hinu verður ekki neitað, að
ekki er laust við nokkurn vott
um áróður í hinu enska blaði,
ef rétt eru tilfærð orð þess. Það
er vitaskuld öllum ljóst, að
Bretar eggja íslendinga ekki
til skilnaðar, því að það væri
út af fyrir sig fullkomið brot á
heiti þeirra um að blanda sér
ekki í íslenzk mál. En hin al-
mennu orð blaðsins geta að
öðru leyti skilizt á þann veg, að
þau yrðu talin vinsamleg bend-
ing um að áhrifamenn í Eng-
landi vildu ráða íslendingum
frá að koma fullkomnu skipr^-
lagi á ríkisform sitt. Ef um
slíka bendingu væri að ræða í
áðurnefndu blaði, þá kemur
hún íslendingum ekki við, m. a.
af því, að slíkar bendingar eru
í ósamræmi við heit Breta, er
þeir settu dvalarlið sitt hér á
land, og við íramkomu þeirra
síðan þá.
Hitt er rétt að gera sér ljóst,
að Bretar muni ekki óska sér-
staklega, eftir að ísland verði
lýðveldi, þó að við höfum misst
konung landsins frá störfum.
Bretum hefir reynst vel að hafa
konungsstjórn. Og það er varla
von, að mörgum Bretum sé
kunnugt um, að íslendingar
hafa í þeim efnum allt aðra
reynslu. Náin frændsemi er
með konungsættum Danmerkur
og Englands. Og konungar
hafa einhvers konar skipulags-
lítið stéttarsamstarf, eins og ó-
tigið fólk í sömu atvinnu. En
þetta skiptir ekki sérstöku
máli. íslendingar reka ekki al-
mennan áróður gegn konung-
dómi, sem þætti í þjóðskipulagi.
Hitt skiptir íslendinga vitan-
lega meira máli, að hafa að
nafni til konung, sem ekki get-
ur sinnt embættisstörfum sín-
um.
III.
Ég hefi orðið var við, að
ýmsir góðir menn bera fram
lítið grundvölluð atriði, sem
mótrök gegn því, að íslending-
ar endurreisi nú þjóðveldið.
Einn slíkur maður benti á, að
skilnaður þjóðanna væri fjar-
stæða, af því að íslenzka þjóð-
in vildi það ekki. Mönnum var
bent á, að nálega alstaðar þar
sem rætt er opinberlega um
málið, vilja kjósendur að til
skilnaðar komi, eins og málum
er nú komið. Þá lagði andstæð-
ingur skilnaðar áherzlu á það,
að ekki mætti móðga Dani með
því að gera landið frjálst.
Manninum var þá bent á, að
Danir hefðu nú miklu meiri og
dýrmætari frelsismál um að
hugsa, vegna sjálfrar dönsku
þjóðarinnar, heldur en að það
gæti skipt máli fyrir þá, að
láta ísland vera á reki, án
formlegs stjórnskipulags. Auk
þess hefðu Danir í margar
aldir móðgað íslendinga þegar
þeim bauð við að horfa, m. a.
með því að neita að skila hand-
ritum fornbókmenntanna, sem
þeir héldu með vafasömum sið-
ferðisrétti. Maðurinn sá sér
ekki fært að halda lengur á-
fram með tvenn h'in fyrrnefndu
rök. Hann var nýbúinn að lesa
um áðurnefnda grein í ensku
blaði og þóttist finna þar loka-
'röksemd. Hann sagði, að Eng-
lendingar myndu ekki vilja, að
við tækjum stjórn allra ís-
lenzkra mála í vorar hendur.
Honum var bent á, að þetta
væri rökvilla, Englendingar
væru í styrjöld við hálfan
heiminn, til að verja frelsi sitt,
og til að láta ekki slökkva
kyndil frelsisins í heiminum.
Ekkert væri fjarstæðara en að
slik þjóð legði þunga hönd
stórveldis á minnstu menning-
arþjóð heims, sem getur ekki
lifað og notið sín nema með
því að vera frjáls um stjórn
síns lands og sinna mála.
IV.
Ég hefi orðið var við, að ein-
staka menn hafa fært fram
þessi síðastnefndu rök gegn
því að íslendingar lyki nú hinni
ytri frelsisbaráttu sinni. Þeir
benda á með réttu, að England
sé hinn voldugi nábúi íslands.
Hér sé fullt af enskum her og
hervirkjum. Konungur Breta
sé allmjög skyldur þeim kon-
ungi, sem nú getur ekki starfað
fyrir ísland, síðan Danmörk var
hertekin, og svift allri stjórn
sinna utanríkismála. Þeim
finnst, að vegna þeirra skoðana,
sem ríkja í Bretlandi um em-
bætti konungsíns, megum við
ekki segja það sem satt er, að
Kristján X. getur nú ekki frem-
ur en keisarinn í Japan fram-
kvæínt embættisverk á íslandi.
ísland er því konungslaust, en
telst þó hafa konung, og er
þess vegna talið danskt land,