Tíminn - 25.02.1941, Qupperneq 4

92
Reykjavik, þriðjndagiim 25. febr. 1941
23. blað
9
tin BÆNUM
Skemmtun
halda Framsóknarfélögin í Reykja-
vík I Oddfellowhúsinu kl. 8,30 næstk.
fimmtudagskvöld. Skemmtunin hefst
með Framsóknarvist, síðan verða ein
eða tvær stuttar ræður, sungið og
dansað. Vegna húsnæðisskorts og sam-
komubanns, hefir engin Framsóknar-
skemmtun verið siðan á áramótum og
óvíst er að samkomuhús fáist aftur í
vetur, svo að líklegt er að þessi
skemmtun verði mjög fjöljienn. Fólk
ætti því að tryggja sér aðgöngumiða i
tíma, með því að panta þá á afgreiðslu
Tímans, síml 2323.
Sigurður Sigurðsson
bankamaður, sem nýlega varð uppvís
að þjófnaði í Landsbankanum, hefir í
undirrétti verið dæmdur í fjögra ára
fangelsis, auk 22500 króna sektar og
missis borgararéttinda.
Úthlutun matvælaseðla
hér í bænum fyrir næstu fjóra mán-
uði hófst í gær og stendur yfir tU
mánaðamóta.
Kúgun Rússa
(Framh. af 1. síðu.)
íbúðar og er venjulega frá 40—
60 manns í hverjum þeirra.
Börn eða ungíingar fá , enga
skólafræðslu og allir verða að
vinna eins og þeir framast geta.
Launin eru ekki önnur en hið
lélegasta lífsviðurværi.
Pólverjar hafa einnig verið
fluttir til annara staða, t. d. til
Irkutsk í Síberíu. Yfirleitt virð-
ist reynt að dreifa þeim á þann
hátt, að öll samheldni milli Pól-
verja í Sovétríkjunum sé úti-
lokuð.
Iðulega er fjölskyldunum
sundrað, hjón fá ekki að vera
saman, börn eru aðskilin frá
foreldrum. Greinarhöfundur
þekkti t. d. til einnar fj.ölskyldu,
sem var flutt burtu. Móðir og
tvær dætur voru sendar til staða
við kínversku landamærin, en
faðir og sonur til Irkutsk í Sí-
beríu.
Samtals nema þeir Pólverjar,
sem hafa verið fluttir burtu,
mörgum þúsundum. Fiutning-
arnar halda enn áfram.
Kjör þeirra Pólverja, sem eftir
eru, eru hin hörmulegustu.
Nauðsynjaskortur er mikill.
Rússar reyna eftir megni að út-
rýma áhrifum kirkjunnar, en
trúmálin eru helgustu og við-
kvæmustu mál almennings á
þessum slóðum. Mörgum kirkj-
um hefir verið breytt í veitinga-
hús eða vinnustaði.
Frá Búnaðarpíngi
(Framh. af 1. síðu.)
Beiðni um að atvinnudeild há-
skólans taki til athugunar, hvort
ástæða þyki til að hefja rann-
sóknir á júgurbólgu í mjólkur-
kúm og gera lækningatilraunir.
Meðmæli með óskum Flóa-
áveitufélagsins til ríkisstjórnar
og Alþingis um vegagerð og
flóðgarðahleðslu á áveitusvæð-
inu, svo að unnt verði að nytja
áveitulandið til hlítar.
Áskorun til Alþingis um að
setja lög um að verkafólk skuli
hafa vitnisburðabækur, þar sem
vinnuveitendur skrái í rækt
þess, hversdagsumgengni og
verkhæfni.
Enskt blað um
íslenzkt sjálfstæði
(Framh. af 3. síðu.)
veldis töldu sig hafa rétt til að
láta Játvarð konung hætta
konungdómi, fyrir tiltekinn
þátt í einkalífi hans, þó að
han'n gæti óneitanlega sinnt
öllum daglegum embættisskyld-
um. Hins vegar vilja sumir
menn, sem lítt athuga málin,
láta íslendinga sýna miklu
meiri konungsdýrkun en Bret-
ar, að láta ísland vera stjórn-
laust árum saman, af því kon-
ungur landsins getur ekkert
innt af hendi af skyldustörf-
um sínum fyrir hið íslenzka
þjóðfélag.
Menn bera fram undarlegar
röksemdir, til að sanna það, að
íslenzka mannfélagið eigi að
vera árum saman eins og rek-
ald á hafi stjórnmálanna.
Stundum er sagt, eins og
Stauning komst að orði 1939, að
þjóðin vilji ekki fuílt frelsi.
Aðrir segja, að við megum
ekki verða frjálsir, af því að
Stauning og Danir vilji ekki
unna okkur sjálfstæðis. Hinir
þriðju nefna Breta.. Engin þessi
röksemd er borin fram í al-
vöru. íslendingar vilja fullt
frelsi, Danir þrá fullt frelsi sér
til handa. Og Englendingar eru
að berjast fyrir frelsi allra,
sem vilja vera frjálsir og hafa
manndóm til að sýna það í
verki.
VI.
Ég hefi í viðræðum við menn
heyrt því haldið fram, að ef við
lýstum yfir, að þjóðin tæki mál-
efni sín í eigin hendur, þá
myndum við ekki fá til þess við-
urkenningu annarra þjóða. Það
er talað um þetta ems og ein-
hverja höfuðógæfu. Ég vil þess
vegna kryfja þessa staðhæfingu
til mergjar.
Tilmæli til búfjárræktarráðs
um að athuga, hvort ekki sé
unnt að gera rannsókn á beitar-
þoli lands og beitarlandsþörf
búfjár.
Áskorun til Alþíngis um að
leggja fé til heyþurkunarstöðv-
ar, þar sem raforka sé ódýr eða
hverahiti, og verði heymjöl til
fóðurbætis framleitt I stöð þess-
ari.
Aðrar samþykktir búnaðar-
þingsins eru um eyðingu svart-i
baks í varplöndum, ráðstafanir
búnaðarfélaga til þess að fylgj-
ast með heilsufari fólks með til-
liti til kveffaraldursins, og leysa
vandræði, sem af honum kynnu
að stafa, úrræði til að finna ein-
faldara búreikningaform en nú
er til, heiðursskjöl þeim til
handa, er fé fá úr styrktarsjóði
Kristjáns IX., allsherjar mæl-
ingar á túnum og reglur handa
fóðurbirgðafélögunum um það,
hversu reikna skuli meðaltal
arðs eftir hverja á.
Hreinar
léreftstnskur
kaupir
Prentsmiðjan Edda
Lindargötu 9 A.
Meðan stríðið varir, er ísland
nálega útilokað frá skiptum
við meginland álfunnar, nema
Spán og Portúgal. Einræðisríki
Suður-Evrópu hafa sýnt litla
hneigð til að viðurkenna hið
íslenzka ríki. Ítalía svaraði ekki
málaleitun um að fá að hafa ís-
lenzkan ræðismann í Genua.
Spánn og Portugal hafa held-
ur ekki sýnt viðleitni að taka
við íslenzkum stjórnarerind-
reka. En Spánverjar og Portu-
galar kaupa héðan nokkurn
saltfisk og greiða hann skilvís-
lega. Bandaríkin hafa sent
hingað ræðismann og tekið við
íslenzkum ræðismanni. Banda-
ríkin hafa ennfremur sýnt ís-
landi þá vinsemd að leyfa ræð-
ismönnum þess í New York að
tala við utanríkisráðherrann,
án milliliða, og er það óvenju-
leg tillátssemi. Það væri undar-
legt, ef Bandaríkin, sem brut-
ust undan konungi í Evrópu og
vernda fjölmörg lýðveldi um
alla Ameríku, teldu það sið-
ferðisbrot af íslendingum að
setja á stofn lýðveldi, af því að
konungurinn gat alls ekki sinnt
skyldustörfum sínum. En þó að
Bandaríkin tækju aftur þetta
sérstaka leyfi, þá myndu þau
hafa sérstaka ánægju af að sjá
verzlun sina við ísland blómg-
ast eins og hún gerir nú. Þau
myndu þess vegna hafa hér
umboðsmann og leyfa okkur að
hafa umboðsmann vestra, hver
sem titillinn væri. Og í bili
mætti komast af með það.
VII.
Lang almennast er því haldið
fram af þeim, sem ekki vilja
ganga hrQinlega frá íslenzkri
ríkismyndun nú í ár, að Bretar
myndu ekki vilja viðurkenna
hið nýstofnaða íslenzka lýð-
veldi, og að af því gæti hlotizt
sérstakt slys. Ég hygg mig mega
fullyrða, aö engum sé kunnugt
um neina slíka hótun af hálfu
Breta. Þvert á móti hafa þeir
heitið afskiptaleysi um íslenzk
mál og yfirleitt búið að íslend-
ingum sem algerlega fullvalda
þjóð, síðan her þeirra kom hér
til lands,
En þótt gert sé ráð fyrir því,
að Bretar vildu af einhverjum
ókunnum ástæðum ekki viður-
kenna islenzkt þjóðveldi meðan
striðið stendur, þá væri ríkis-
myndunin orðinn veruleiki. ís-
lenzka þjóðin hefði í sínu
mikla fámenni ráðið fram úr
frelsismáli sínu eftir sínum
eðlilegu lífsþörfum, eins og
enska þjóðin gerði fyrir sitt
leyti, þegar hún lét Játvarð
VIII. hætta að vera konung, um
leið og telja mátti, að konung-
dæmi hans væri ekki til styrkt-
ar ríki Breta eða hinni ensku
þjóð. íslenzka þjóðin hefði á-
unnið það, að sýna í fullri ein-
lægni og alvörú sinni vilja, með
þvi að skapa sér hiklaust sína
eigin innlendu stjórn, þegar
hinn erlendi konungur hætti
að geta unnið verk sín fyrir
þjóðina.
Við íslendingar höfum reynslu
fyrir því úr tveim heimsstyrj-
öldum, að sambúð Englendinga
og íslendinga getur farið vel,
jafnvel þótt ekki sé um að
ræða opinbera ríkisviðurkenn-
ingu. í Napoleonsstyrjöldinni
höfðu Bretar við okkur góða og
gagnlega verzlun, eftir því sem
unnt var við að koma eins og
málum lands og þjóðar var þá
háttað. í heimsstyrjöldinni 1914
—18 var ísland raunverulega
slitið frá Danmörku, einkanlega
síðari stríðsárin. Það var þá
enn, samkvæmt stöðulögunum,
ríkisréttarlega „óaðskiljanlegur
hluti Danaveldis". Engum datt
þá í hug, að landið fengi fulla
ríkisviðurkenningu. En ísland
og England höfðu sín á milli
gagnkvæm verzlunarskipti og
mjög margþætt. Bretar höfðu
þá í Reykjavík stórgáfaðan og
fj ölmenntaðan erindreka, Mr.
Cable. Hann vann fyrir land
sitt eins og sendiherra, ræðis-
maður og verzlunarfulltrúi. ís-
lendingar höfðu í London sem
fulltrúa Björn Sigurðsson
bankastjóra. Hann gerði þar
sömu störf fyrir ísland eins og
sendifulltrúi íslands gerir nú.
Mr. Cable og Björn Sigurðsson
höfðu enga sérstaka titla til að
tákna stöður sínar. En þeir
unnu fyrir lönd sín öll hin nauð-
synlegu skyldustörf fyrir gagn-
kvæm skipti þjóðanna.
Mér þykir ósennilegt, að Bret-
ar teldu ástæðu til að hegna
okkur á nokkurn hátt fyrir að
ganga frá ríkismyndun nú í ár,
þó að þeir geri áreiðanlega ekk-
ert til að hvetja íslendinga til
ákveðinna framkvæmda um
irmanlandsmál. En jafnvel þó
svo færi, að Bretar hefðu hér,
meðan stríðið stendur fulltrúa
án sérstakra titla, þá myndi það
efnislega ekki breyta verulegu í
samskiptum okkar við þá. Bret-
ar neita aldrei verzlun, jafnvel
ekki við lítil lönd. Framleiðsla
okkar er þeim að ýmsu leyti
gagnleg, þótt lítil sé. Á sama
hátt er okkur mikil nauðsyn að
fá frá þeim vörur, sem þeir vilja
gjarnan selja. Þetta er hin gagn-
kvæma, fjárhagslega undir-
staða í sambúð okkar við brezka
heimsveldið. Þar næst kemur
frændsemi og sameiginleg
hneigð beggja þjóða til að lifa
eins og frjálsir menn. Það getur
sjálfsagt orðið skoðanamunur
milli enskra og íslenzkra manna
um minniháttar atriði viðvikj-
andi framkvæmd frelsismála. En
þegar til lengdar lætur verða
það þó einmitt sameiginlegar
lífsskoðanir um rétt einstak-
linga og þjóða til að lifa frjálsu
lífi, sem tryggir góða sambúð
okkar við hina tvö voldugu
frændur og nábúa, Breta og
Bandaríkj amenn.
J. J.
Þing- og héraðs-
málaiundur
(Framh. af 1. síðu.)
stórum skipum, af sömu or-
sökum.
d. Að skaðabætur verði greidd-
ar til þeirra veiðistöðva, sem
orðið hafa fyrir tjóni af völd-
um hernaðaraðgerða.
Samþ. í e. hlj.
Skattamál.
Fundurinn skorar á Alþingi
að breyta skattalöggjöfinni á
þá leið:
a. Að persónufrádráttur hækki
í samræmi við verðlagsvísi-
tölu hagstofunnar.
b. Að menn, sem hafa ójafnar
tekjur frá ári til árs, verði
ekki harðar úti hlutfallslega
með greiðslur opinberra
gjalda, en þeir, sem hafa
jafnar árstekjur.
c. Að ákvæðum um skattgreiðslu
útgerðarfyrirtækja verði hag-
að þannig, að þau njóti engra
sérstakra forréttinda, en hafi
þó aðstöðu til að greiða
gamlar skuldir og safna ríf-
legum varasjóðum, enda sé
það tryggt, að þeim verði
eingöngu varið til endurnýj-
unar útgerðinni.
Telur fundurinn brýna nauð-
syn bera til þess, að öll þessi á-
kvæði komi til framkvæmda
við ákvörðun skatts á yfir-
standandi ári.
Ennfremur lítur fundurinn
svo á:
a. Að óheilbrigt sé að láta
menn greiða skatt af útlögð-
um sjúkrakostnaði og
b. Að ákveða þurfi með lögum
hámark þess hluta, sem
skattur og útsvar samanlagt
262 Robert C. Oliver:
leysa starf yðar af hendi, svo að öllum
líki, hélt hinn áfram.
— Það vona ég einnig, svaraði Bob,
með eins mikilli sannfæringu í rödd-
inni og hann gat.
— Hollman hefir hingað til leyst
verk sín prýðilega af hendi, sagði Ca-
bera vingjarnlega.
— Einmitt það. Það var líka vilji
foringjans, að við kynntumst. Þetta
verður varla í síðasta sinn — má ég
að frönskum sið óska „au revoir.“
— Þetta var stutt heimsókn, sagði
Bob, þegar þeir voru komnir út á göt-
una. Um leið setti hann vel á sig hvar
þeir fóru og hvernig göturnar lágu.
— Við notum enga mælgi, svaraði
Cabera og skálmaði áfram. Nú var enn
fjölmennara á götunni en áður. íbú-
arnir voru nú komnir undir bert loft,
því þetta var síðla dags. Nú verð ég eitt-
hvað að gera — nú verð ég eitthvað
að gera, bergmálaði í huga Bobs. Nú
varð eitthvað að gerast, því hver mín-
útan, sem leið, þýddi minnkandi mögu-
leika á því, að fyrirætlanir Bobs heppn-
uðust. ,
Beint fram undan þeim kom Bob
auga á hóp af fólki, sem var mjög há-
vaðasamt og talandi og bandandi.
Bob áleit þetta vera farþega af ferða-
Æfintýri blaðamannslns 263
mannaskipi á höfninni, sem væru nú að
skoða bæinn.
Þarna er hjálpin, hugsaði Bob — já,
svo sannarlega talaði fólkið móðurmál
hans.
Þegar þeir mættu hópnum, ætlaði
Cabera að beygja fram hjá honum. Bob
notaði tækifærið og gekk beint inn í
þyrpinguna.
— Herrar mínir, sagði hann og bar
hratt á. Hér er enginn tími til útskýr-
inga. — Þið verðið að treysta orðum
mínum, — tólf samlandar okkar eru í
mikilli hættu — sjáið um að þessi mað-
ur sleppi ekki, meðan ég fer og næ
sambandi við yfirvöldin.
Englendingarnir, sem voru á skemmti-
ferðalagi, þurftu engra frekari skýringa
við. Þeir trúðu Bob fyllilega. Án þess
að hugsa sig um, gripu þeir Cabera og
ríghéldu honum.
— Viljið þér gefa okkur skýringu á
þessu? spurði einn þeirra.
— Mætti ég spyrja, æpti Cabera,
hvað þetta á að þýða? Ameríkumaður-
inn horfði á Bob, froðufellandi af illsku.
Hefði hann getað drepið með augun-
um, hefði Bob orðið að dufti þar sem
hann stóð. Cabera skimaði umhverfis
sig — þarna komu nokkrir lögreglu-
þjónar í hvítum einkennisbúningum,
með rauðar kollhúfur.
r--------NÝJA Bíó--------
Fjallamærin
Snsanna
(Susannah of the Mounties)
Æfintýrarík mynd, er seg-
ir frá væringum milli
canadisku lögreglunnar og
fjalla-Indíánanna i Man-
tana. — Aðalhlutv. leika:
SHIRLEY TEMPLE,
Randolph Scott,
Margaret Lockwood o.fl.
Aukamynd:
DROTTNARAR HAFSINS
(Mastery of the Sea).
Brezk hernaðarmynd.
Sýnd kl. 7 og 9.
Framsóknarmenn
iriokk^þing Framsóknarmanna hcfst í
Reykjavík miðvikudaginn 12. marz
næstkomandi.
Jónas Jónsson Eysteínn Jónsson
formaður. ritari.
-GAMLA BÍÓ-
Drottning
sam k v æ m i s 1 í f sins
(Café Society.
Aðalhlutv. leika:
MADELEINE CARROLL
FRED MacMURRAY og
SHIRLEY ROSS.
Aukamynd:
PARAMOUNT-.
FRÉTTAMYNDm
er sýnir m. a. Covent^ ft-
ir loftárásina miklu, frá
jarðskjálftunum í Rúm-
eníu, o. fl.
Sýnd kl. 7 og 9.
Tilkynning
í»ar sem mjög hefir borið á, að sand-
pokar fyrir loftvarnabyrgjum liafi
verið skemmdir eða fjarlæg'ðir, er
fólk hérmeð alvarlega aðvarað um að
skemma ekki á neiim hátt loftvarna-
hyrgi þau, sem loftvarnanefndin hér í
umdæminu hefir látið búa út fyrir al-
menning.
ISrot gegn þessu varða 50—10.000 kr.
sektum, samkvæmt bráðabirgðalög-
um frá 2. ágúst 1940 um loftvarnaráð-
stafanir.
Reykjavík 24. febrnar 1941.
LOFTVARMNEFND.
Sjaínar tannkrem gerir
tennurnar mjallhvítar
Eyðir tannsteini og himnu-
myndun. Hindrar skaðlega
sýrumyndun í munninum og
varðveitir með því tennurn-
ar. Inniheldur alls engin
skaðleg efni fyrir tennurnar
eða fægiefni, sem rispa tann-
glerunginn, Hefir þægilegt
og hressandi bragð.
XOTIÐ SJAFNAR TAMKREM
KVÖEDS OG MORGINS.
Sápuverksmiðjan Sjöfn,
Akureyrí
má verða mest af háum tekj-
um.
Endurbygging sveitabæja
og nýbýiamál.
Fundurinn skorar á næsta Al-
þingi að veita enn öflugri stuðn-
ing en verið hefir, til endur-
bygginga sveitabæja, svo og til
nýbýla.
Ræktunarmál kauptúna.
Fundurinn skorar á næsta Al-
þingi að veita kauptúnum lands-
ins, þeim, sem nú eru og stofn-
uð kunna að verða, öfluga að-
stoð til betri og fjölbreyttari af-
komumöguleika og þá einkum
til ræktunar.
ÞingskrifarapróL
fer fram í alþingishúsinu
fimmtudaginn 27. febr. og hefst
kl. '4 síðdegis. Þeir, sm óska að
ganga undir prófið, sendi um
það tilkynningu til skrifstofu
Alþingis fyrir hádegi á fimmtu-
dag.
SKRIFSTOFA ALÞINGIS.
Auk þessa samþykkti fundur-
inn tillögur um mæðiveikis-
varnir Vestfjarða, samgöngu-
og símamál Vestur-ísafjarðar-
sýslu, áfengismál o, fl.
I