Tíminn - 27.03.1941, Síða 2

142
“gímmn
Fimtudafíinn 27. murz
Rafmag’smálin
á Alpingi
TtWINK, fimmtndaglim 27. marz 1941
IsIcmizIí tnuga
og brezka hættan
Eftir Kristínu Jónsdóttur
36. blað
Eins og að líkum lætur, er
margt rætt og ritað um dvöl
brezka setuliðsins hér og áhrif
þau, sem sambúðin við það kann
að hafa á íslenzkt þjóðlíf.
Einkum hefir mönnum orðið
tíðrætt um þann þátt sambúð-
arinnar við setuliðíð, sem snert-
ir ungu stúlkurnar. Vandlæting-
um hefir verið dembt yfir kven-
fólkið, bæðl maklega og ómak-
lega, i útvarpi og blöðum, að ó-
gleymdum öllum þeim sæg af
gróusögum, sem spunnizt hafa
útaf þessum málum og fljúga
manna á milli, með öllum þeim
viðaukum og lagfæringum, sem
slíkum söguburði er jafnan
eiginlegur.
Það er ekki ætlun min að fara
að taka hér málstað þessara bit-
beina almenningsálitsins og ekki
heldur að efla hnútukastið í
þeirra garð, enda þótt margar
hinna ungu stúlkna mættu óef-
að gæta betur sóma síns en þær
gera í viðkynningu við brezka
hermenn.
En mig langar til að benda
á aðra hættu, sem okkur getur
staðið af sambýlinu við Breta.
Það er hættan gagnvart tung-
unni.
Sé litið á málið frá þeirri hlið,
eru konur ekkert fremur en
karlar líklegar til þess að verða
fyrir skaðlegum áhrifum frá
dvöl Breta hér. Það er æskan
yfirleitt, sem þar er næmust
fyrir, hin uppvaxandi, festu-
lausa æska, sem drekkur í sig
fjölbreytni samtiðarinnar af
meðfæddum og eðlilegum æfin-
týraþorsta.
Um þessar mundir er mikið
gert að því að læra ensku hér á
landi, meira en nokkru sinni
fyrr. Það glæðir vitanlega áhug-
ann fyrir enskunámi, að verða
af og til að umgangast Eng-
lendinga og svo það, að eiga
mest öll verzlunarviðskipti við
enskumælandi þjóðir.
Við því er ekkert nema gott
að segja, að fólk læri ensku, svo
að sem allra flestir geti skilið
og lesið enska tungu. En eins
og nú standa sakir, þegar ensk-
an flýtur hér yfir eins og flóð-
bylgja, liggur hættan í því, að
fólkið gerl ekki nógu glöggan
greinarmun á sínni hálflærðu
ekki nóg að tala og skrifa. Pré-
dikanir geta að vísu verið góð-
ar og gagnlegar, en skynsam-
legar framkvæmdir þurfa að
vera í fylgd með þeim.
Sk. G.
ensku og móðurmálinu og hirði
ekki um það eins og skyldi, að
hvor hafi sitt, enskan og ís-
lenzkan.
Hættan er sú, að íslenzkan
verði í daglegu tali krydduð með
afbökuðum enskuslettum og
enskan fái í staðinn nokkurn
forða illa beygðra íslenzkra
orða.
Ef ekki er verið vel á verði i
þessu efni getur svo farið, að
málið verði gert að þeim hræri-
graut, sem erfitt verður að
hreinsa aftur, því að tízkan er
seig við að eignazt förunauta
og rödd fjöldans má sín meira
en vandaðar bókmenntir.
Það er svo með ýms orð og
orðatiltæki, sem farið er að
nota, ef til vill í skopi fyrst í
stað, að tízkan grípur þau og
fleygir þeim í fang vanans, sem
festir þau í málinu, unz flestir
hafa gleymt því, að þau eiga þar
ekki heima. Síðan geta þau kom-
izt inn í ritmálið með þeim
hætti, að einhver slunginn rit-
höfundur finnur upp það snjall-
ræði að læða þeim til bragð-
bætis inn í skáldsögur sínar,
máske til þess að skóhljóð
Austurstrætis falli betur inn í
hrynjanda frásagnarinnar.
Ekki væri það t. d. neitt sér-
staklega ánægjulegt að sjá víða
á prenti, setningar eins og
þessa: „Eftir erfiðan day“, eða
orð eins og „ég prefera", að ó-
gleymdu hinu hvimleiða „Okey“,
sem fólki er orðið æði tungu-
tamt víða um land og var orðið
landlægt löngu áður en setu-
liðið kom hingað.
Þannig megum við ekki und-
ir neinum kringumstæðum
fara með „ástkæra, ylhýra mál-
ið.“
Ég vii einkum beina máli
mínu til ykkar, sem nú lesið ís-
lenzka málfræði í skólum eða
utan skóla, eða hafið nýlega lagt
hana á hylluna að loknu námi.
Gleymið því ekki, að móðurmál-
ið er okkar dýrmætasta þjóðar-
eign, það er dýrasti arfurinn,
sem forfeður okkar hafa geymt
um aldaraðir og fengið okk-
ur til umráða. Það væri óbæt-
anleg skömm fyrir okkar kyn-
slóð, sem hefir fleiri og betri
leiðir til að afla sér menntunar
en nokkur hinna fyrri kynslóða
hafa haft, ef hún léti slíkan
dýrgrip, sem íslenzk tunga er,
saurgast og blettast í meðferð
sinni.
Ef svo illa tækizt til, væri ekki
að undra þótt ýmsum færi að
finnast vafasamur árangur áf
aukinni menntun og skólahaldi
í landinu.
Það er mikið gleðiefni, að
einmitt nú á þessum síðustu
tímum virðist áhugi fyrir vönd-
un málsins fara vaxandi. Má
meðal annars marka það af því,
að þeim röddum fer fjölgandi,
sem vilja leggja meiri rækt við
móðurmálskennsluna I skólum
og auka hana, þó til þess þurfi
að draga eitthvað frá öðrum
námsgreinum. Hafa ýmsir rétti-
lega bent á, hve vafasamur
hagnaður það er fyrir nemend-
ur að sitja og lesa 2—3 erlend
tungumál og læra ekkert þeirra
til fullnustu, en kunna ekki að
tala og skrifa sitt eigið móður-
mál óaðfinnanlega.
Það er ekki nóg þótt nokkur
hluti þjóðarinnar hafi opin
augun fyrir þessu. Sá hluti
hennar er þegar of stór, sem
ekki gerir sér nægilegt far um
að vanda málið í ræðu og ritl.
Við megum ekkert mannslið
missa. Við verðum öll að gera
skyldu okkar í því að vernda
tunguna fyrír erlendum áhrif-
um og ósmekklegum slettum.
Afstaðan gagnvart málinu er
nú allt önnur en á 18. öldinni,
þegar niðurlæging tungunnar
var mest, og svo var komið, að
menntamennirnir, bæði prestar
og embættismenn ríkisins skrif-
uðu skjöl sin á dönskublend-
ingi. Sveiflur breytinganna úti
í heimi fóru miklu hægar yfir
þá en nú og voru afar lengi að
ná til íslenzku alþýðunnar, sem
dró fram lífið af litlum. efnum
í strjálbyggðum sveitum lands-
ins.
Þetta fólk sótti fróðleik í forn-
sögurnar og rímurnar, auk þess
sem kirkjan lagði til. Það varð
að búa að sínu í einu og öllu og
fylgdist lítið með því, sem gerð-
ist í fjarlægustu löndum.
Á vörum þessa fólks í lágu,
köldu torfbæjunum lifði íslenzk-
an að mestu leyti óskemmd ,
þótt fjöldi manna og kvenna
kynni hvorki að lesa né skrifa,
á meðan menntamennirnir
belgdu sig upp á dönskum
hrærigraut. Og þar, hjá sveita-
fólkinu, tóku Fjölnismenn upp
þráðinn, þegar þeir réðust í
hreinsun málsins um 1830 með
Jónas Hallgrimsson í broddi
fylkingar.
Nú er öldin önnur. Nú eru all-
ir fslendingar læsir og skrifandi
og almenningur fylgist daglega
með atburðum, sem gerast i
fjarlægustu stöðum úti í heimi.
Hraðinn er svo mikill á öllum
sviðum, að oft og tíðum virðist
dálítið erfitt að átta sig á því,
hvað raunverulega er að gerast.
Nú er ekki lengur til neinn slík-
ur griðastaður, sem íslenzku
sveitirnar voru á 17. og 18. öld,
þar sem málið geti varðveizt,
ef það verður ekki varið á hin-
um opinbera vettvangi.
Enn um bifreiðaslysin
Grein mín í Tímanum um
bifreiðaslysin hefir ofurlítið
ýtt við mönnum. Jónatan Hall-
varðsson sakadómari skrifar at-
hugasemd í síðasta tölublað
Timans og reynir að hnekkja
örfáum atriðum i grein minni,
en mikið er það ekki. Hann tel-
ur ómaklegt að deila á lög-
reglustjóra fyrir það, að kær-
um um óleyfilegan akstur sé
slælega sinnt, þar sem slík brot
séu rannsökuð og dæmd af
sakadómara. Eg ér fús til að
taka þessa leiðréttingu til
greina og beina máli mínu um
þessi atriði til sakadómara.
Sakadómari véfengir því jafn-
framt, að ummæli mín um
kærur fyrir brot á ökuhraða sé
á rökum byggð. Ég bar fyrir mig
álit manns, sem er flestum
fróðari um þessi efni. Ég læt
ósagt, hvort hann eða saka-
dómari hafi réttara fyrir sér, en
hitt er víst, og verður ekki móti
mælt, að fjöldi bíla brýtur dag-
lega ákvæðin um ökuhraða, og
sumir bíistjórar svo hatram-
lega, að þeir aka með 50—60
km. hraða á götum bæjarins án
þess nokkuð sé gert til að hindra
það.
Ég skal taka það fram, að áð-
urnefnd ummæll, sem sakadóm-
ari vitnar til, eru ekki höfð eft-
ir Birni Blöndal Jónssyni, en
ísland er hernumið. Enginn
getur sagt um það með nokk-
urri vissu, hvaða örlög kunna
að bíða okkar litlu þjóðar á
komandi árum. Við erum raun-
verulega komin inn í þann
grimma hildarlelk, sem gegn-
sýrir alla Evrópu,. og það getur
svo farið, að við missum sjálf-'
stæði okkar og stjórnfrelsi án
þess að geta rönd við reist.
Engum íslendingi mun þó vera
svo dimmt fyrir augum, að
hann ekki ali þá djörfu von í
brjósti, að íslenzku þjóðinni
geti auðnazt að endurheimta
frelsi sitt þótt hún verði að
missa það um tíma.
Ef það skyldi liggja fyrir ís-
landi að verða aftur undirokað
og kúgað af erlendu valdi, hvaða
vopn mun þá bíta betur í sjálf-
stæðisbaráttunni en það, að
þjóðin i hejld sinni muni eftir
því, sem íslenzkt er og viti hvað
hún vill?
íslenzk tunga er sá þjóðar-
dýrgripur, sem við verðum
ávallt að geyma hreinan
og fágaðan, svo að við getum
seint og snemma tekið undir
með skáldinu og sagt:
„Ég elska þig, málið undurfríða,
og undrandi krýp að lindum þinum,
ég hlýði á óminn bitra, blíða,
brimhljóð af sálaröldum minum."
Kristín Jónsdóttir
hann skrifaði grein í Alþbl. ný-
lega og er harðorður um allt
það kæruleysi, sem hér er ríkj-
andi í umferðamálum. Hefir
hann með afskiptum sínum af
þessum málum sýnt sýnt virð-
ingarverðan áhuga, sem, því
miður, virðist ekki gæta svo
mjög hjá öðrum, sem eiga að
halda uppi lögum og reglu í
þessum efnum.
Það er tilgangslaust fyrir
sakadómara að vitna í það, að
vægari refsiákvæði gildi hér á
landi um brot á umferðaregl-
um en í nokkru öðru landi, sem
hann þekkir til. Sé svo, virðist
mér allrík skylda hvíla á hon-
um og öðrum vörðum laga og
réttvísi, að beita sér fyrir sæmi-
legri löggjöf í þessu efni. Ég er
ekki lögfróður og ætla því ekki
að deila um réttmæti hæsta-
réttardómsins frá 28. sept. 1934.
Það getur vel verið, að hæsti-
réttur hafi ekki getað dæmt
sökudólginn í þyngri refsingu.
En hvaða vit er þá í svona
refsiákvæðum? Það liggur við,
að draga megi þá ályktun af
þessum réttarfarsreglum, að
hættulítið sé að drepa óvin
sinn, ef það aðeins er gert með
því að aka á hann bíl!
Sakadómari játar það, að
umferðamálin séu mjög alvar-
legt viðfangsefni, en gefur í
skyn, að ég hafi ekki að öllu
leyti farið rétt með í fyrri
grein minni. Ég held, að þar sé
ekkert ranglega með farið, sem
máli skiptir. En átelja má það,
að úr þvi að ég fór að skrifa um
þessi mál, þá hefði verið æski-
legast, að rekja sögu bílslysa
og manndauða af völdum bíla
hér á landi frá því bilaakstur
hófst hér. Þetta þyrfti að ger-
ast, hvort sem nokkur tök verða
á þvi í bráð.
Þegar skrifað er um um-
ferðamálin, þá er venjan að
bera þungar sakir á fótgang-
andi fólk. Því ber ekki að neita,
að margt fótgangandi manna
gætir ekki umferðareglna sem
skyldi. En þegar þess er gætt,
að engar gangstéttir eru með
sumum fjölförnum götum hér í
bænum, og bílstjórar virðast
yfirleitt telja sig „eiga götuna“„
þá er ekki auðvelt fyrir gang-
andi fólk að vita, hvernig það
á að haga sér.
Sú samgöngubót var nýlega
gerð hér í bænum, að markað-
ar voru gangbrautir yfir fjöl-
förnustu götur á ýmsum stöð-
um. Er gangandi fólki ætlað að
nota þessar brautir eingöngu.
— Þessi samgöngubót var fyrst
upp tekin í Englandi, en þar er
fylgt þeirri reglu, að þegar
gangandi fólk er komið út á
gangbraut, eða ætlar bersýni-
(Framh. á 3. síSu)
Gamall skattanefmlarmaður:
Um útsvor og skatta
Snemma á þessu þingi
fluttu fimm þingmenn Fram-
sóknarflokksins frumvarp til
laga um rafveitulánasjóð. Er
það í þriðja sinn, sem Fram-
sóknarmenn flytja frumvarp
um þetta efni á Alþingi. Frum-
varpið var birt í Tímanum 27.
febrúar síðastliðinn og vísast til
þess, er þar segir um efni þess.
Skömmu eftir að þetta frum-
varp var lagt fram á Alþingi,
flutti Pétur Ottesen, þingmaður
Borgfirðinga, annað frumvarp
um sama efni, sem hann nefndi
frumvarp til laga um raforku-
veitusjóð. Er það í flestum at-
riðum mjög svipað frumvarpi
Framsóknarmanna. Báðum
þessum lagafrumvörpum, sem
flutt voru 1 neðri delld þingsins,
var vísað til fjárhagsnefndar,
og hafa nefndarmenn undan-
farið reynt að ná samkomu-
lagi um afgreiðslu málsins.
Fjórir af fimm nefndarmönn-
um hafa nú skilað sameigin-
legu áliti. Hafa þeir komið sér
saman um að msela með stofn-
un sjóðs, er nefnist raforku-
veitusjóður, og veiti hann lán
til að gera raforkuver og raf-
orkuveitur á þeim stöðum, sem
eigi hafa nú þegar rafmagn frá
vatnsaflsstöðvum. Sjóðurinn sé
myndaður með framlögum úr
ríkissjóði, er nemi a. m. k. 100
þús. kr. árlega á næstu 10 ár-
um, en auk þess verði lagt nokk-
urt gjald á stórar vatnsafls-
stöðvar og renni það til sjóðs-
ins. Lánstíminn sé allt að því
23 ár og vextir 3 af hundraði á
ári. Þá er ákveðið, að Búnaðar-
bankinn hafi á hendi ákvarð-
anir um lánveitingar úr sjóðn-
um og annist stjórn hans og
rekstur.
Meirihluti fjárhagsnefndar
hefir einnig orðið sammála um
að leggja til, að i lögin um raf-
orkuveitusjóð verði sett heim-
ild fyrir rikisstjórnina til að
taka lán handa sjóðnum, að
upphæð allt að 5 milj. króna.
Virðist skynsamlegt að auka
fjárráð sjóðsins á þann hátt,
til þess að hann geti veitt fleiri
mönnum hagkvæm lán til raf-
stöðvabygginga. Ennfremur vill
meirihluti fjárhagsnefndar
vinna að því, að framlag ríkis-
sjóðs til raforkuveitusjóðsins
verði ákveðið hærra en 100 þús.
kr. að þessu sinni
Einn af nefndarmönnum
fjárhagsnefndar, fulltrúi Al-
þýðuflokksins, hefir eigi getað
orðið öðrum nefndarmönnum
sammála að öllu leyti um af-
greiðslu málsins, og mun hann
skila sérstöku nefndaráliti.
Hann er mótfallinn því ákvæði
frumvarpsins, að sjóðnum
verði aflað tekna með því að
leggja gjald á rafmagnsstöðvar,
sem fyrir eru.
Engu skal spáð um afdrif
málsins á Alþingi, en væntan-
lega fær það betri viðtökur þar
nú en áður. Tekjur ríkissjóðs
eru nú meiri en nokkru sinni
áður, og því betri ástæður til að
leggja fram fé til nýrra fram-
kvæmda. En eins og oft hefir
verið vikið að hér i blaðinu, er
þetta mál eitt af þeim þýðing-
armestu, sem fyrir liggja til úr-
lausnar. Fulltrúum á nýaf-
stöðnu flokksþingi Framsókn-
armanna var þetta vel ljóst, og
samþykkti flokksþingið álykt-
anir um fjárveitingar úr ríkis-
sjóði til að greiða fyrir út-
breiðslu rafmagnsins.
Fjölgun rafstöðva í sveitum
landsins og endurbyggingar
sveitabæja eru ráðstafanir, sem
nauðsynlegar eru til að halda
við byggðinni þar. Það er eðli-
legt, að fólkið leiti til þeirra
staða, sem geta boðið mest lífs-
þægindi, og ekki er hægt að
ætlast til þess, að það fólk, sem
lifir og starfar í sveitum lands-
ins, sætti sig við það um lang-
an aldur, að búa við allt
önnur og lakari lífskjör en aðr-
ir landsmenn.
Margir hafa bent á þá hættu,
sem þjóðfélaginu stafar af
fólksstraumnum úr sveitunum
til kaupstaðanna. En það er
Tímanum hefir nýlega bor-
izt eftirfarandi grein frá
manni, sem hefir mikinn
kunnugleika af skattamálum,
en ekki óskar að láta nafn
síns getið. Greinin er hin
fróðlegasta og athyglisverð-
asta. í upphafi hennar sýnir
höfundurinn fram á, hversu
mikil fjarstæða sú fullyrðing
er, að menn hafi ekki getað
safnað eignum undanfarin ár,
sökum skattalöggjafarinnar,
enda eru dæmin deginum
ljósari í þeim efnum. f siðari
hluta greinarinnar er vikið að
ýmsum breytingum, sem
greinarhöfundur telur, að séu
til bóta.
Hefir skattabyrðin hér verið
óþolandi undanfarin ár?
Undanfarin ár hefir mönnum
orðið um fátt tíðræddara, að ó-
friði og stórum náttúruáföllum
undanskildum, en skatta- og
útsvarsbyrðar. Hefir þessum
hvorutveggju gjaldstofnum þá
oft verið slengt saman og nefnt
einu nafni skattpíning eða
skattabrjálæði í munni hinna
ófyrirleitnustu. — Og þótt und-
arlegt megi virðast, þá verður
slíkur söngur einatt háværast-
ur,þegar tekjur manna eru betri
en almennt gerist, og allra há-
værastar, þegar tekjurnar kom-
ast upp úr því, sem almennt
hefir verið gert ráð fyrir að þær
gætu orðið. — Eftir því sem
fleiri verða samróma, þess
hærra heyrist og víðar berast
hrópin. — Og þótt flestir efist
um, að vegalengd sé fljótar
gengin af fleirum mönnum en
einum, þá er það staðföst vissa,
að hróp margra manna gjalla
hærra en sárfárra.
Því skal að vísu sízt neitað,
að útsvör geta verið svo há, að
þau ræni tekjum tilfinnanlega
og skerði jafnvel eignir. En
þegar þau vaxa svo óþægilega,
þá stafar það oftast af óáran
atvinnuveganna, sem forráða-
menn bæja- og sveitafélaganna
fá ekki rönd við reist. Það má
vel vera, að rétt sé að löggjöfin
setji hömlur fyrir of hárri út-
svarsálagningu, og verður kom-
ið að því síðar í grein þessari.
Um tekju- og elgnaskattinn
er allt öðru máli að gegna.Það er
bersýnilega móti betri vitund
sagt, þegar talað er um, að
skattur sá ræni menn eignum,
þótt hár sé. Eftir núgildandi
bráðabirgðaskattstiga, er há-
marksskatturinn af 28 þúsund
krónum*) 8460 krónur, og 44%
af tekjum meiri en 28 þús. kr.
Af 10 þús. kr. er skatturinn 1530
*) Hér er farið eftir bráða-
birgðaskattstiganum, er gilt
hefir undanfarin ár.
kr. og af 5000 kr. 255 kr. o. s. frv.
Verða menn að hafa það hug-
fast, að hér er um nettótekjur
að ræða, þegar dregið hefir ver-
ið frá tekjum skattþegna: út-
svar og önnur opinber gjöld,
vextir af skuldum þeirra og
hvers konar útgjöld atvinnu-
reksturs þeirra, ef um atvinnu-
rekstur er að ræða, svo og per-
sónufrádrátturinn (í Reykjavík
1500 kr. á hjón, annars staðar á
landinu 1400 kr. og 1200 kr. og
500 kr. fyrir hvert barn).
í umræðum manna á milli og
í blöðunum sumum, er þessa
ekki getið, en látið sem skatt-
urinn hvíli á frádráttarlausum
tekjum gjaldenda.
Benda má og á það, að und-
anfarin ár hefir verið lagður
12% viðauki á skattinn, og er
það alls óviðkomandi gildandi
skattalögum, en í lágtekjuár-
unum undanfarið, er mörg eða
flest stærstu atvinnufyrirtækin
hafa ekki orðíð skattskyld, hefir
þótt þurfa að bæta ríkissjóði
upp þverrandi skatt með þessari
aukningu.
Þegar þetta hvorutveggja er
athugað, þá sannfærast óhlut-
drægir menn um það, að skatt-
stiginn núgildandi, sviftir menn
ekki eignum, þótt hár sé, og það
er ofur hægt að færa sönnur á
það, að eignum er unnt að
safna, hans vegna — enda stað-
festir reynslan það. — Annað
mál er það, að sum ákvæði
skáttalaganna þarfnast endur-
skoðunar, — samsvara ekki
breyttum háttum þessara
verðbreytingatíma. Er þar eink-
um að nefna persónufrádrátt-
inn. — Þá má og nefna mis-
jafnar tekjur, sem skattalögin
— og þó öllu heldur útsvörin —
verka óþægilega á. Þetta hefir
mönnum lengi verið ljóst. Því
er í núgildandi lögum félögum
og einstaklingum, sem atvinnu-
rekstur hafa tneð höndum, leyft
að jafna til um tekjur sínar um
þriggja ára skeið.Hefir þetta oft
komið að ágætu gagni útgerð-
arfélögum og öðrum, sem fén-
ast hefir nokkuð í eitt ár, en
tapað fé tvö árin. Grunur minn
er sá, að ýmsir atvinnurekendur
hafi ekki veitt þessu ákvæði
skattalaganna athygli, og því
orðið stundum harðar úti með
skatta en efni stóðu til. En
þetta ákvæði ætti að rýmkva
nokkuð og gera öllum kost á
skattajöfnun um þriggja ára
tímabil.
Hér skal brugðið upp skyndi-
mynd af framlagi vel megandi
fastlaunamanns í sæmilegri
stöðu, en engan veginn í launa-
hæstu stöðum, til almennings-
þarfa, og hversu það muni
verka á afkomu hans. Gerum
ráð fyrir að tekjur hans nemi
7000 krónum. Vexti af skuldum
eða því um líkt skulum við á-
ætla 200 kr. Útsvör, tekjuskatt
o. fl. 800 kr. Persónufrádrátt
fyrir konu og tvö börn 1 kaup-
stað 2400 kr. Skattskyldar tekj-
ur þá 3600 kr. Tekjuskattur af
þeirri upphæð 125 kr., að við-
bættu 12% álagi, 15 kr. Skatt-
ur alls því 140 krónur. í þessu
dæmi nema almennu gjöldin
alls 800 kr., eða rúmum 11% af
tekjunum, og munu með því
hæsta, sem gerist. Samt ætla
ég að þetta dæmi knýi réttsýna,
hugsandi menn til að neita
þeirri staðhæfingu, að opinberu
gjöldin hér á landi ræni menn
eignum í stórum stíl.
Ég hefi skyggnzt í útsvars-
skrá Reykjavíkur, þar sem
skráð eru bæði upphæðir skatta
og útsvara. Oftast nær virðist
skattupphæðin af hærri tekj-
um vera um 25—30% móts við
útsvarsupphæðina. Sum fyrir-
tæki bera há útsvör, en engan
skatt. Eitt slíkt félag hefir
34.500 króna útsvar en engan
skatt, annað hefir 12.075 kr. út-
svar, sömuleiðis skattfrjálst.
Nokkrir einstaklingar bera aft-
ur á móti hærri skatt en út-
svar. Einn t. d. 2300 kr. útsvar,
en 7498 kr. í skatt, annar 2875
kr. í útsvar, en 6299 kr. I skatt.
Nokkrir gjaldendur hafa svip-
aðan skatt og útsvar. Þeir, sem
hærri hafa skattinn en útsvar-
ið, eru að líkindum eigendur í
fyrirtækjum, þar sem fullt út-
svar hefir verið lagt á þau, en
skattur af arði lagður á eig-
endur, eða þeir tilfæra sér af
fyrirtækjunum stórtekjur. Við
að líta yfir skrána virðist, að
menn með um og yfir 20 þús.
króna tekjur greiði talsvert á
sjötta þúsund krónur í opinber
gjöld, og þó því aðeins að um
nokkrar eignir sé að ræða. Það
eru að vísu há gjöld, þegar litið
er á upphæðina eina saman, en
tekjurnar eru líka óvenjulegar,
og það eru sjálfskaparvíti, ef
ekki er nokkurt fé afgangs. Það
er auðgert að færa sönnur á
það, að af 14 þús. krónum, sem
eftir eru — og jafnvel þótt færi