Tíminn - 04.06.1965, Blaðsíða 8

8_
r
TIMINN
FÖSTUDAGUR 4. júní 1965
PISTLAR FRA PERSIU
Mene, mene, tekel, ufarsin
Lítuim þá fyrst á Apadana,
höllina, sem Daríus byrjaði á,
og ætlaði sem aðalmóttöku'höll
sína. í henni miðri var mikill
feríhymdur salur, ætlaður sem
áheymarsalur.. Umhverfis
þennan sal voru svo minni her-
bergi, anddyri, þjónustu-
herbergi, varðmannaherbergi
og þess háttar. Þessir hlið-
arsalir hafa verið um % hallar-
innar að flatarmáli, en miðsal-
urinn einn var 3600 fermetrar.
Má af þessu marka stærð hallar
innar, en eins og sjá má hefur
hún verið rúmur hektari að
flatarmáli! Þak hennar var bor-
ið uppi af 72 'háum og grönnum
marmarasúlum, og hefur hver
þeirra um sig verið um 18 metr-
ar á hæð. Inni í sjálfum aðal-
salnum vom undirstöður þess-
ara súlna ferhyrndar, en sívalar
í fordyrum og öðram hliðarher-
bergjum.
Hvemig var svo umhorfs
inni I þessum mikla sal, sem var
meira en dagslátta að stærð?
Um það verðum við að mestu
að láta ímyndunina einráða.
Hversu mikil auðæfi, vinna og
óhóf vora lagðar í þessa höll,
mun enginn maður nokkrp
sinni geta sagt. Svo mikið er
víst að ekki voru það berir
rnarmaraveggir, sem snera að
gestum konungs konunganna í
glæsilegustu höll hans í Perse
polis. Brot, sem grafin hafa
verið úr jörðu, gefa til kynna,
að veggirnir hafi verið lagðir
með marglitum veggflísum úr
brenndum leir og glerjuðum
tígulsteini og einnig alls kyns
fagurlitum veggmyndum. Innan
á þessum veggjum hafa svo
hangið gullofin veggtjöld, frá
gólfi til lofts, og þau hafa glitr
að í öllum regnbogans litum
við endurkast ljóss frá fagur-
fægðum herklæðum riddar-
anna. Og upp með hinum gull-
ofnu veggtjöldum hefur stigið
höfgur ilmur reykelsis og ann-
arra ilmefna, allt up til hinnar
miklu hvelfingar, sem var úr
dýrasta viði. sem fáanlegur
var.
Við uppgröft hefur komið í
Ijós, að allar hurðir Apadana
hafa verið lagðar skíru gulli.
sem í voru mótaðar myndir úr
lífi konungsins og þegna hans.
Ekki hefur glampi gullsins á
hurðum og umbúnaði þeirra
dregið úr dýrð hallarinnar.
En víst er um það, að engin
orð og ekkert ímyndunarafl
komast í hálfkvisti við það, sem
raunverulega blasti við í þess
ari höll fyrir tvö þúsund og
fimm hundrað árum, nær
fimmtán hundruð árum áður
en fyrstu einsetumennirnir
fóru að grafa sig niður í jörð-
ina á „sögueyjunni* okkar.
En ekkert af þessu blasir við
augum ferðamánnsins í Perse-
polis í dag. Aðeins nokkrar ein
mana súlur Apadana gnæfa við
himin. Árið 1621, þegar fyrsti
Evrópubúinn, sem vitað er til.
að hafi komið til Persepolis á
síðari öldiun, kom Þangað stóðu
25 súlur, en aðeins ?ex árum síð
ar era þær ekki taldar vera
nema 19. 1689 eru þær taldar
vera 17 og árið 1763 jafnmarg-
. - ■
...... ...... -■
Þessi mynd er tekin frá fjárhirzlunni miklu. Húsin fremst tii vinstri eru endurreistar ieifar íverustaða kvennanna, en þar er nú
safn ýmissa merkra muna, sem grafnir hafa verið úr jörðu í Persepolis. Fjær sést svo á Tachara og Miðhöllina og Apadana.
ar. En árið 1821 voru þær ekki
nema 15 og sjö árum síðar
voru enn tvær fallnar, en hinar
þrettán standa enn þann dag í
dag og munu ekki falla héðan
af, nema hamfarir náttúrunnar
komi til, því nú er séð um að
halda þeim við.
Við spurðum leiðsögumann
okkar um Persepolis að því,
hvað hefði valdið því, að súlun
um hefði fækkað svo mjög á
síðari öldum, en eiginlega hefð
um við líka getað spurt að því,
hverju það væri að þakka, að
þessar súlur stæðu þó ennþá,
enda svaraði hann hvoru-
tveggja. Veðurfar á þessum
slóðum er ákaflega gott fyrir
steinbyggingar. Veðrið er þurrt
og hitasveiflur mjög litlar.
Hann kvaðst telja fullvíst, að
það hefðu verið jarðskjálftar,
sem hefðu grandað súlunum 12
sem fallið hafa á tæpri hálfri
fjórðu öld, að mestu leyti að
minnsta kosti, og hann kvað
jarðskjálfta nú vera það eina,
sem menn óttuðust að gæti
grandað þeim menjum, sem
eftir eru, fyrir utan mannleg-
an skemmdarmátt.
Þá ber þess og að geta, að

Þessi mynd er tekin í eystri stiganum upp í Apadana, i fjarlægð sjást nokkrar af súlunum, sem enn
standa uppi og má marka stærð þoirra samanborið við manninn í stiganum, sem er þó miklu nær
myndavélinni. Allar myndirnar með þessari grein oru Tímamyndir-MB.
mikið af því, sem nú blasir við
í Persepolis var hulið jarðvegi
um aldir og hefur haldizt furð-
anlega lítið skemmt, og jafn-
vel óskemmt allan þennan tíma.
En þótt hvelfingar Apadana
séu fallnar og flestar súlur
hennar og nær allir veggir,
stendur þó eitt eftir, sem ef til
vxill er, þegar öllu er á botninn
hvolft, það dýrmætasta, sem
geymzt gat. Það era stigarnir
upp í höllina, sem stóð fjórum
metrum hærra en umhverfið.
Raunar ekki sjálfir stigamir,
heldur hliðar þeirra. Maður
gæti látið sér detta í hug, að
þeir feðgar Daríus og Xerxes
hefðu verið forvitrir, þegar
SIÐARI HLUTI
þeir létu gera þá. Maður gæti
Iátið sér detta í hug að þeir
hefðu sóð fyrir, að tveim til
þrem árþúsundum eftir að ríki
þeirra liði undir lok, myndu
skrítnir afkomendur þeirra
náði, og vilja vita hvernig þeir
uðu og hvernig þegnar þeirra
lifðu, yfir hverjum þeir drottn
uðu ,og hvernig þegnar þeirra
litu út: Sagnfræðingar. Senni-
lega hafa þeir þó bara verið
ögn hégómlegir, eins og flest
stórmenni mannkynssögunnar.
En svo mikið er víst, að á þess
um tveimur stigaveggjum hafa
fornleifafræðingar og sagn-
fræðingar lesið meira um lifn-
aðarhætti þessa fólks, er byggði
fyrsta heímsveldi mannkyns-
sögunnar en víðast annars stað
ar. Og sá lestur er skemmtilest
ur hverjum sem hefur opin
augu.
Stigar frá gólffleti hinnar
mikl” undirstöðu upp í Apa-
dana voru bæði á norðurhlið
hennar og austurhlið. Vitanlega
voru stigar þessir úr marmara
og á vængi stiganna voru lista-
menn látnir höggva myndir,
þannig að hver þumlungur
hinna risastóru marmara-
vængja er hvort tveggja í senn,
listaverk og ómetanleg sögu-
heimild. Og ekki nóg með það:
Myndirnar eru af mönnum og
dýrum, og vitanlega sést aðeins
önnur hlið þeirra á hverjum
stað. En til þess að