Morgunblaðið - 19.11.1988, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. NÓVEMBER 1988
33
Jón Baldvin Hannibalsson á flokksþingi Alþýðuflokksins;
Vinstrisinnuðu öflin
efli samstöðu sín í milli
Ný stjórnmálahreyfing taki við sem stærsti flokkurinn
JÓN Baldvin Hannibalsson, ut-
anríkisráðherra og formaður Al-
þýðuflokksins, hvatti til þess f
ræðu sinni við setningu 44. flokks-
þings Alþýðuflokksins í gær að
umbótaöfl vinstra megin við
miðju efldu samstöðu sína, slíkt
væri þjóðamauðsyn. Jón Baldvin
sagði að Sjálfetæðisflokkurinn
hefði ekki innri burði til þess að
vera leiðandi afl f fslenskum
stjórnmálum og brýnt væri að ný
og öflug stjómmálahreyfing tæki
við hlutverki hans sem stærsti
stjómmálaflokkurinn. Skyndi-
lausnir dygðu þó ekki, um sinn
væri meginverkefhið að efla sam-
stöðu stjóraarflokkanna og sjá
hveraig þeim gengi að leysa verk-
efni sín.
„Eitt af markmiðum okkar jafnað-
armanna í okkar starfí er að bæta
fyrir mistök fortíðarinnar, sem ollu
sundrungu og lömuðu baráttuþrek
hreyfíngar jafnaðarmanna og verka-
lýðshreyfingar. Hin sögulegu
ágreiningsefni eru flest fyrir bí.
Fyrir seinasta flokksþing tókst okk-
ur að ná sögulegum sáttum við fé-
laga okkar í Bandalagi jafnaðar-
manna. Sú þróun verður að halda
áfram. En hún mun ráðast af mál-
efnum, skref fyrir skref. Hún verður
ekki að veruleika við það eitt að
forystumenn snæði saman. Þótt
samstarfsvilji forystumanna skipti
miklu máli ef hann leiðir til gagn-
kvæms trausts. í þessu efni skulum
við hafa í huga hið fomkveðna, að
Róm var ekki byggð á einum degi,“
sagði Jón Baldvin í ræðu sinni.
Eyðsla og fyrirhyggjuleysi
Jón Baldvin dró upp ófagra mynd
af efnahagsástandinu í ræðu sinni.
Hann vitnaði til málsháttan’na „það
þarf sterk bein tii að þola góða daga“
og „það er meiri vandi að gæta feng-
ins ijár en afla þess“. Hann lýsti því
síðan hvemig þjóðin hefði eytt um
efni fram í góðærinu, bæði fyrir-
tæki, heimili og ríkisvald. Formaður-
inn gagnrýndi atvinnurekendur fyrir
að sýna fyrirhyggjuleysi og ráðast
í stórfjárfestingar í stað þess að
leggja fyrir fé, hagræða rekstrinum,
þróa nýjar vömr, afla markaða,
byggja upp eiginfjárstöðuna og
lækka tilkostnað.
Heimilin fengu ádrepu fyrir 150
þúsund sólarlandaferðir á ári og
veltuaukningu í verslun um 67%
milli áranna 1986 og 1987. „Ef
aukningin hefði verið aðeins 10% -
eins og hjá venjulegum þjóðum -
hefði þ_að sparað 4,5 milljarða í gjald-
eyri. Ámóta upphæð og nú er til
ávöxtunar á gráa markaðnum. Hvað
hefði það fé borið mikla vexti? Bara
þessi veltuaukning í sólund og bmðl
samsvarar því að allur síldar-, loðnu-
og humarstofninn hefði horfið eins
og dögg fyrir sólu í einu vetfangi,"
sagði Jón Baldvin.
Ríkisstjóm Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks, sem sat á ámnum
1983-1987, fékk einnig sinn skammt
í ræðu formannsins. „Og hvað um
ríkisstjómina sem stýrði búinu í góð-
ærinu og taldi þjóðinni trú um það
fyrir kosningamar 1987 að allt væri
með felldu; að hún hefði skilað góðu
búi. Ríkissjóður rekinn með bullandi
halla í miðju góðærinu. Skuldastað-
an við útlönd versnandi ár frá ári,
í miðju góðærinu. Hvers vegna var
ekki stigið á bremsumar? Hvers
vegna var sjávarútveginum ekki
gert að greiða í Verðjöfnunarsjóð
fískiðnaðarins? Hvers vegna var
þetta linnulausa innstreymi erlends
lánsfjár heimilað? Hvers vegna vom
verslunarhallimar og hótelhallimar
byggðar fyrir erlent fé? Hvers vegna
var fjármögnunarfyrirtækjunum
gefínn laus taumur? Hvers vegna
var ekkert gert til þess að skipu-
leggja og hagræða dýrasta banka-
kerfí í heimi? Hvers vegna var þessu
mannaflafrekasta og dýrasta íjár-
miðlunarkerfi í vestrænun heimi lát-
ið líðast að sammælast um þá vexti
sem þarf til að reka það, í stað þess
að knýja þá til reunvemlegrar sam-
keppni og hagræðingar? Hvers
vegna var allt látið vaða á súðum?
Hvers vegna allur þessi flottræfíls-
háttur, öll þessi sólund, allt þetta
bmðl?“ spurði Jón Baldvin.
Gengisfelling
skottulækning
Jón Baldvin sagði að reynslan frá
síðastliðnum vetri hefði sýnt að
gengisfelling væri skottulækning,
sem aðeins gerði illt verra. hann
sagði að gengisfelling nú myndi að-
eins eyðileggja möguleika á verð-
stöðvun, koma í veg fyrir möguleika
til lækkunar vaxta og enda með
hmni atvinnuvega. „Atvinnuleysið
hefði haldið innreið sína. Þær tillög-
ur gengu ekki upp á og þær ganga
ekki upp nú,“ sagði hann.
Eyðsla og offjárfesting, en
ekki tekjubrestur
„Við höfum upplifað þessa hag-
sveiflu áður. Þeir sem eldri em
muna hmn síldarstofnsins og verð-
fall á erlendum mörkuðum á ámnum
67-69, þegar þjóðin varð af helmingi
gjaldeyristekna sinna á einu ári,“
sagði Jón Baldvin. Hann sagði að
hins vegar væri vandinn nú annars
eðlis þótt ytri skilyrði hefðu versnað.
Hann væri fólginn í skuldasöfnun
vegna ofíjárfestingar, sóunar og
einkaneyslu. „Þessi ofíjárfesting
skilar ekki nægum arði miðað við
tilkostnað. Þrátt fyrir verðfall og
nauðsyn minni sóknar í fiskistofnana
og þar af leiðandi minni tekjur, hef-
ur ekki orðið tekjubrestur. Þetta
bendir til þess að við þurfum nú að
hefjast handa við endurskipulagn-
ingu og hagræðingu í atvinnulífinu,
til að lækka tilkostnaðinn," sagði Jón
Baldvin og nefndi að breytingar
þyrftu að verða á útgerð og físk-
vinnslu til þess að auka hagkvæmni
og endurskipulegegja þyrfti land-
búnaðarstefnuna; heíja nýja mark-
aðssókn og leggja áherslu á gæði
Jón Baldvin Hannibalsson form-
aður Alþýðuflokksins flytur
ræðu sína á flokksþinginu í gær-
kvöldi. Yfirskrift flokksþingsins
er „Réttlæti og raunsæi.“
en ekki magn. Það þyrfti að fínna
atvinnulífinu samkeppnisskilyrði og
samkeppnisgmndvöll á nýjum for-
sendum og huga að sammna fyrir-
tækja og betri nýtingu framleiðslu-
tækja. Hann nefndi sem dæmi að í
sumum plássum væm starfandi þrjú
frystihús þar sem eitt nægði til þess
að vinna aflann.
Jón Baldvin gerði utanríkismál að
umtalsefni og lagði áherslu á mikil-
vægi samstarfs Evrópuríkja og
nauðsyn þess að íslendingar aðlö-
guðu sig þeim breytingum, sem
framundan em í efnahags-og stjóm-
málalífi Evrópu. Þá ræddi hann einn-
ig um umhverfísmál.
Jóhanna Sigurðardóttir:
Hafa grundvallaratriði jafiiaðar-
stefnunnar fallið í skuggann?
JÓHANNA Sigurðardóttir, fé-
lagsmálaráðherra og varafor-
maður Alþýðuflokksins, sagði í
ræðu sinni við setningu 44. þings
flokksins í gær að hún hefði
áhyggjur af því að grundvallar-
atriði jafiiaðarstefiiunnar hefðu
fallið í skuggann í störfúm Al-
þýðuflokksins í síðustu ríkis-
stjóra. Hún sagði að breytingar
yrðu að verða þar á, ætti flokkur-
inn að halda fylgi sínu. Jóhanna
sagði ekkert um það í ræðunni,
hvort hún hygðist áfram gefa
kost á sér til embættis varafor-
manns í flokknum.
„Emm við á réttri leið eða hafa
gmndvallaratriði jafnaðarstefnunn-
ar fallið í skuggann? Þetta er spum-
ing sem við verðum að svara á þessu
flokksþingi. Við höfum þær skyldur
við stefnu okkar og kjósendur að
félagshyggjan sitji í öndvegi og að
velferðarmálin, mannréttindamálin
gleymist ekki,“ sagði Jóhanna.
„Jafnaðarstefnan er og á að vera
baráttutæki launþega gegn forrétt-
indum og ofurvaldi fjármálaaflanna
í þjóðfélaginu. Við jafnaðarmenn
eigum að nýta hagstjómartæki
stjómvalda í þágu alþýðunnar, þágu
launafólks, þágu þeirra sem minna
44. flokksþing Alþýðuflokksins hafíð:
Lagt til að flokkur-
inn styðji aðild að EB
Ungir jaftiaðarmenn á móti varnarliðinu
FLOKKSÞING Alþýðuflokks-
ins, hið 44. í röðinni, hófet á
Hótel íslandi í gær og stendur
firam á sunnudag. Fyrir þinginu
liggur Qöldi tillagna, þar á
meðal tillaga firá Bjarna P.
Magnússyni, borgarfúlltrúa í
Reykjavík, um að flokkurinn
takj það upp sem stefinu sína
að ísland gangi í Evrópubanda-
lagið og að flokkurinn beiti sér
fyrir því að Alþingi viðhafí þjóð-
aratkvæðagreiðslu um málið.
í gærkvöldi vom lagðar fram
tillögur frá þingfulltrúum. Þar á
meðal er tillaga frá Sambandi
ungra jafnaðarmanna um endur-
skoðun vamarsamningsins við
Bandaríkin með það fyrir augum
að vamarliðið hverfi af landinu í
áföngum. Ungir jafnaðarmenn
vilja líka að þingið lýsi hemaðar-
bandalög óþörf og að þau verði
lögð niður, að dregið verði úr hem-
aðarumsvifum hér á landi og stuðl-
að að afvopnum og kjamorku-
vopnaleysi Norðurlanda. Ekki
munu þó allir ungir jafnaðarmenn
vera sammála um ágæti tillögunn-
ar og sögðust sumir þeirra vona
að hún yrði kolfelld og bjuggust
ekki við öðru. Þá veitti Birgir
Ámason, formaður SUJ, formanni
flokksins Jóni Baldvin Hannibals-
syni ádrepu í ræðu sinni fyrir að
breyta afstöðu íslendinga til til-
lagna á allsheijarþingi Sameinuðu
þjóðanna.
Við setningarathöfn þingsins
voru lesnar upp kveðjur frá flokk-
um jafnaðarmanna í fjölmörgum
löndum, þar á meðal flestum Vest-
ur-Evrópulöndum, Póllandi, Ung-
veijalandi, Júgóslavíu og Búlgaríu.
Kveðjur bámst einnig frá bylting-
arsinnum í E1 Salvador, jafnaðar-
mönnum í Guatemala og Beirút
og frá brazilískum, japönskum og
maltneskum skoðanabræðmm.
mega sín, en gegn gróðaöflunum
og forréttindahópunum. Það er
fyrst og fremst hlutverk Alþýðu-
flokksins.“
Jóhanna sagðist vilja að Alþýðu-
flokkurinn yrði forystuafl félags-
hyggjunnar í ríkisstjórn, en það
kallaði á breyttar áherslur hjá
flokknum. „Eftir að hafa verið átta
ár nær samfellt í stjómarandstöðu,
að undanskildu rúmlega einu ári í
ríkisstjóm, eftir að ég hef talað
fyrir málstað Alþýðuflokksins allan
þennan tíma, meðal annars gegn
um fjórar kosningabaráttur, neita
ég því ekki að ég hef orðið fyrir
vonbrigðum. Að segja annað væri
ekki heiðarlegt gagnvart því flokks-
þingi sem hér fer í hönd. En hér
hljótum við að leggja mat á störf
Alþýðuflokksins og forystumanna
hans frá síðasta flokksþingi," sagði
Jóhanna.
Hún sagði að vissulega hefði
flokkurinn axlað mikla ábyrgð í
erfíðu samstarfi við Sjálfstæðis-
flokkinn og Framsóknarflokkinn,
þar sem flokkurinn hefði verið
blóraböggull fyrir allar erfiðar að-
gerðir. Forystusveit flokksins hefði
hins vegar sagst vera að búa í hag-
inn fyrir seinni tíð.
„Okkur ber að viðurkenna það á
þessu flokksþingi að í öllum flór-
mokstrinum hafa þær áherslur fall-
ið í skuggann, sem við jafnaðar-
menn viljum sjá þegar við setjumst
í ríkisstjórn," sagði Jóhanna.
„Þarna verður að verða breyting
á. Það getur ráðið úrslitum um fylgi
við Alþýðuflokkinn í næstu kosn-
ingum og um það hveijir fylgja
baráttumálum flokksins fram í
kosningunum. Þessar áherslur
verðum við að draga fram þessu
flokksþingi og fylgja þeim fram af
alefli í núverandi stjómarsamstarfí.
Auðvitað á eftir að reyna á það
hvort þessi ríkisstjóm reynist far-
sælli fyrir framkvæmd jafnaðar-
stefnunnar en hin fyrri. Allir þeir
flokkar, sem standa að núverandi
stjómarsamstarfí, kenna sig við
félagshyggju, og það vekur vissu-
lega vonir. En það er ekki nóg að
kenna sig við félagshyggju ef henni
er ekki fylgt í framkvæmd."
Viðtalstími borgarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
Borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins verða
til viðtals í Valhöjí, Háaleitisbraut 1,
á laugardögum ívetur frá kl. 10-12.
Er þá tekið á móti hvers kyns fyrirspurnum
og ábendingum.
Allir borgarbúar eru velkomnir.
Laugardaginn 19. nóvember eru til viðtals Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, formaður skipulagsnefndar, og
Sólveig Pétursdóttir, formaður barnaverndarnefndar Reykjavíkur og í stjórn félagsmálaráðs.