Morgunblaðið - 19.11.1988, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. NÓVEMBER 1988
Reuter
Harmagrátur
Simon Nkoli, einn sakborninganna i lengstu réttarhöldum í sögu
Suður-Afríku, (t.h.) reynir að hughreysta Matieho Mokoena, syst-
ur Johns Mokoena, eins fjögurra manna, sem hæstiréttur lands-
ins fann i gær seka um landráð. Nkoli var sýknaður af ákæru
en þrir mannanna Qögurra eru leiðtogar Sameinuðu lýðræðis-
fylkingarinnar (UDF), stærstu samtaka stjórnarandstæðinga í
Suður-Afriku. Þeir eiga yfir höfði sér dauðadóma. Sjö félagar
þeirra voru fundnir sekir um hryðjuverk. K. Van Dijkhorst, dóm-
ari, komst áð þeirri niðurstöðu að samtök þeirra hafi ákveðið
1984 og 1985 að efiia til ofbeldisaðgerða og Qöldafunda í þeim
tilgangi að skapa glundroða og grafa undan stjórn landsins.
Réttarhöldin stóðu í rösk þrjú ár og voru 278 menn kvaddir fyr-
ir réttinn til að bera vitni.
Pakistan;
Yfirmaður hersins ósk-
ar Bhutto til hamingju
- og kveðst ætla að tryggja friðsamleg stjórnarskipti
Karachi. Reuter.
YFIRMAÐUR pakistanska hersins, Mirza Aslam Beg, hefúr óskað
Benazir Bhutto til hamingju með kosningasigurinn og heitið því
að tryggja friðsamleg stjórnarskipti. Sjálf segist Bhutto hafa
tryK8ft sér nægan stuðning á þingi til að mynda stjórn.
Beg hershöfðingi hringdi til
Bhuttos og óskaði henni til ham-
ingju og þykir það benda til, að
herinn ætli að sætta sig við að
afhenda völdin í hendur þinginu.
Bhutto segist hafa tryggt sér
stuðning ýmissa smáflokka og sé
því ekkert að vanbúnaði að mynda
stjóm en hefur þó ekki enn skýrt
frá því um hvaða flokka er að
ræða.
Helsti andstæðingur Bhuttos,
Nawaz Sharif, forsætisráðherra í
Punjab og einn þriggja leiðtoga
íslömsku lýðræðisfylkingarinnar,
vill hins vegar allt til vinna, að
Bhutto og flokkur hennar, Pakist-
anski þjóðarflokkurinn, komist
ekki til valda og hefur í því skyni
tekið upp viðræður við fulltrúa
smáflokkanna.
Nú er orðið ljóst hvemig 205
af 237 þingsætum skiptast milli
flokka. 92 komu í hlut Pakistanska
þjóðarflokksins, 54 fóru til
Islömsku lýðræðisfylkingarinnar,
13 til Mohajir-hreyfingarinnar,
sem er eins konar innflytjenda-
flokkur, og óháðir þingmenn em
27. 19 þingsæti skiptast síðan á
milli sjö smáflokka. Enn á eftir
að Iqósa 10 þingmenn þeirra, sem
ekki em múhameðstrúar, og auka-
kosningar um tvö sæti fara fram
síðar. Þá em konum tryggð 20
sæti á þinginu og em það kjömir
þingmenn, sem þær kjósa.
Reuter
Benazir Bhutto á blaðamanna-
fúndi sem hún hélt í höfúðborg-
inni Karachi í gær. Hún kvaðst
vera fúllviss um að hún nyti
stuðnings pakistanska hersins.
Suður-Afríka:
Sex menn líflátnir
Pretoríu. Reuter.
SEX menn voru líflátnir í dagrenningu í aðalfangelsi Pretoríu í
morgun. Þeir voru hengdir. Allir höfðu þeir verið dæmdir fyrir
morð. Tveir þeirra voru hvítir menn, tveir litir og tveir blökku-
menn. Sjöundi maðurinn, sem hengja átti, slapp á siðustu stundu
við að fara í gálgann og verður hann látinn taka út refsingu sína
með fangelsisvist.
Frá síðustu áramótum hafa 110
menn verið líflátnir í Pretoría-
fangelsinu, 74 blökkumenn, 33 lit-
ir og þrír hvítir menn. í fyrra létu
yfirvöld senda 164 dæmda af-
brotamenn inn í eilífðina. Þeir
höfðu ýmist verið dæmdir fyrir
nauðgun, morð eða vopnað rán.
Að sögn fangelsisyfirvalda bíða
279 fangar þess nú að verða tekn-
ir af lífi. Meðal þeirra em Sharp-
ville-sexmenningamir, fimm
blökkumenn og kona, sem dæmd
voru í desember 1985 fyrir hlut-
deild í morði á þeldökkum borgar-
ráðsmanni í Sharpville. Mál þeirra
hefur vakið alþjóða athygli og
hafa þjóðarleiðtogar um heim all-
an hvatt til þess að lífi þeirra verði
þyrmt.
Stjórnmálaólga í Eystrasaltslýðveldum Sovétríkjanna:
Oánægjan hefur fengið útrás
eftir áratuga kúgun og ofríki
- segir Johannes Mihkelson, formaður hins útlæga Sósíalistaflokks Eistlands
HINAR róttæku samþykktir Æðstaráðs Eistlands um aukna sjálf-
stjóm og lýðræði, sem samþykktar voru á miðvikudag, eru til-
komnar vegna þeirrar áralöngu kúgunar sem alþýða manna hef-
ur sætt i Sovétlýðveldinu, að sögn Johannes Mihkelsons, for-
manns hins útlæga Sósíalistaflokks Eistlands. Mihkelson, sem er
staddur hér á landi í boði Alþýðuflokksins, telur líklegt að þing
hinna Eystrasaltsríkjanna tveggja, Lettlands og Litháens, muni
feta í fótspor Eistlendinga og segir ennfremur hugsanlegt að
almenningur í öðrum Sovétlýðveldum komi til með að hafa í
frammi sambærilegar kröfúr. Hann leggur á hinn bóginn áherslu
á að hópar þeir sem haldið hafa uppi andófi gegn stjóravöldum
í Kreml séu skilgetin afkvæmi glasnost-stefiiu Míkhaíls S. Gorb-
atsjovs Sovétleiðtoga og telur sýnt að honum sé mikill vandi á
höndum.
Johannes Mihkelson er Eist-
lendingur en flúði land ásamt
þúsundum annarra árið 1944.
Hann settist að í Svíþjóð og hefur
aldrei snúið aftur heim til föður-
landsins. Hann er formaður Sósí-
alistaflokks Eistlands en starf-
semi hans var bönnuð er Sovét-
menn innlimuðu Eystrasaltsríkin
árið 1940. Flokkurinn starfarhins
vegar enn og á t.a.m. náið sam-
starf við Jafnaðarmannaflokkinn
í Svíþjóð.
Áhrifamikil
Qöldahreyfing
Á miðvikudag lýsti Æðstaráð
Eistalands yfir fullveldi landsins
innan Sovétríkjanna auk þess sem
samþykkt var að framvegis skyldi
stjómarskrá lýðveldisins vera
æðri hinni sovésku. Þá voru auk-
inheldur samþykktar breytingar á
stjómarskrá lýðveldisins sem
heimila stjómvöldum þar að veita
ýmsum óháðum samtökum opin-
bera viðurkenningu. Samþykktir
þessar voru í anda Þjóðfylkingar
Eistlands, en svo nefnist fjölda-
hreyfíng, sem orðið hefur mjög
áhrifamikil á undanfomum mán-
uðum. Fylkingin berst fyrir auknu
lýðræði í Eistiandi og auknu
sjálfsforræði þjóðarinnar jafnt á
vettvangi menningamála sem á
stjómmála- og efnahagssviðinu.
Þjóðfylkingin hefur hafnað fyrir-
huguðum breytingum á stjómar-
skrá Sovétríkjanna og tók Æðsta
ráðið einróma undir það sjónarmið
Morgunblaðið/Þorkell
Johannes Mihkelson, formaður
Sósíalistaflokks Eistlands.
á miðvikudag.
„Það er vert að benda á að
Þjóðfylkingin og önnur sambæri-
leg samtök voru í upphafi stofnuð
sem eins konar þrýstihópar til
stuðnings umbótaáætlunum
Gorbatsjovs," segir Johannes Mih-
kelson. „Nú hefur það hins vegar
gerst að samtökin hafa sett fram
kröfur sem ganga mun lengra en
hugmyndir hans," bætir hann við
og segir það engum vafa undir
orpið að þessa þróun, sem orðið
hefur með undraskjótum hætti,
megi skýra á þann veg að almenn-
ingi hafi, í nafni Þjóðfylkingarinn-
ar, gefíst tækifæri til að lýsa
óánægju sinni eftir að hafa sætt
kúgun og ofríki um áratuga skeið.
Andstaðan alltaf til staðar
„Fjölmargir ólíkir hópar til-
heyra Þjóðfylkingunni og ef til
vill er einfaldast að lýsa hreyfíng-
unni sem grasrótarsamtökum.
Félagamir eru ekki einvörðungu
Eistiendingar heldur má þar einn-
ig finna aðflutta Rússa og fólk
af ýmsu öðra þjóðemi,“ segir
Mihkelson. Markmið Þjóðfylking-
arinnar kveður hann einkum vera
þau að berjast fyrir auknu lýð-
ræði í Eistlandi og auknum
sjálfsákvörðunarrétti þjóðarinnar
á sviði efnahags- og stjómmála.
„Þjóðartekjur Eistlendinga hafa
hingað til runnið til stjómvalda í
Moskvu, sem hafa ráðstafað þeim
að vild. Þetta hefur fólkið orðið
að sætta sig við en andstaðan
hefur ævinlega verið til staðar.
Hún hefur fram til þessa verið
óvirk en hefur nú blossað upp af
öldungis ótrúlegu afli.“
Mihkelson segir Þjóðfylkinguna
beijast gegn fyrirhuguðum breyt-
ingum á stjómarskrá Sovétríkj-
anna vegna þess að menn telji
sýnt að þær muni hafa aukna
miðstýringu í för með sér og að
á þann hátt verði dregið úr sjálfs-
ákvörðunarrétti einstakra lýð-
velda. „Það er margt á huldu um
framkvæmd þeirra breytinga sem
boðaðar hafa verið og fólk er
uggandi um sinn hag.“
Vandi Gorbatsjovs
Hann kveður það með öllu óger-
legt að segja til um hvemig Gorb-
atsjov og aðrir ráðamenn sovéskir
bregðist við þessari þróun. Gorb-
atsjov verði að leita leiða til að
lægja ólguna án þess þó að hundsa
með öllu kröfur íbúanna. Þá þurfi
hann einnig að gæta að sér þar
sem vitað er að mikil andstaða
er við umbótastefnu hans innan
sovéska stjómkerfisins. Hann
kveðst telja það ólíklegt að stjóm-
völd beiti hervaldi. „Nú verður
ekki aftur snúið. Beiti Gorbatsjov
hemum verður það gífurlegt áfall
fyrir umbótastefnuna auk þess
sem slfkt yrði fordæmt á alþjóða
vettvangi. Viðbrögðin yrðu að
líkindum harkaleg ekki síst á
efnahagssviðinu en Sovétstjóm-
inni er mjög f mun að taka upp
aukna efnahagssamvinnu við
vestræn ríki auk þess sem stjóm-
völd þurfa að geta treyst á velvild
erlendra ríkisstjóma og banka-
stofnana ætli þau sér að reisa við
eftihagskerfíð, sem er algjörlega
í rúst“.
Mihkelson kveðst lfta svo á að
þjóðir heims geti veitt Þjóðfylk-
ingunni í Eistlandi siðferðislegan
stuðning. „Raunar er það eitt af
stefnumálum hreyfingarinnar að
eiga vinsamleg samskipti við er-
lend ríki og skiptir þá engu hvort
þau era smá eða stór".