Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1949, Blaðsíða 26

BRJEFAMÁLIÐ í LATÍNUSKÓLANUM
ViESTA æsin;anal. sem upp kom i Latínuskolanum í Reykjavík, annað'
en „pereatið", var liið svonefnda Brjefamál. Þá var hið megnasta ólag
á skólanum, sumir kennarar mjög drykkfeldir, aðrir reyndu að skara
cld að sinni kö'^u í von um frama og Jón rektor Þorkelsson rjeði ekki við
neitt. Allt þetta hatði þau áhrif á pilta að þeir voru ákaflega við-
k\æmir o.g kvikuberir. Þessvegna varð þarna af litlu tilefni þetta mikla
n»s:mjamá!, sem hjer er revnt að skýra og segja frá eftir samtíma
he'.mildum.
S'.’LMMA á árinu 1883 var Bene-
dikt Gröndal skáidi vikið úr kenn-
arastöðu við latínuskólann vegna
óregiu. Hann tók þetta ákatlega
sárt og var mjög gramur y ið rektor
út ai þessu og þó máske enn gram-
ari við stiítsyíirvöldin, eð3 Berg
Tiiorberg landshö.ðingja, því að
hann haiði áður sent honum beiðni
um lausn irá embætti með vorinu.
Fanst honum og sjálfsagt mörgum
öðrum. að ekki hetði þurít að hrapa
svo að bví að koma sjer frá skól-
anum. Mun hann haia langað til
að ná sjer niðri á þeim. er hann
taldi að þessu heiði ráðið, begar
iætd.æri gæiist.
Og tækifærið barst honum upp
i hendurnar.
Þegar raðað var í skólann 2. april
helt rektor áminningarræðu vfir
piitum, sagði að þeir yrði að vera

varir í dómum sínum um skólann
og kennarana og mætti ekki skrifa
last um skólann í brjefum sínum.
Skildu skólapiltar hann svm, að
hann þættist hafa í fórum smum
mörg brjef frá þeim, þar sem ó-
virðingarorðum væri farið um
skólann og kennaralið.
Piltar urðu óðir og uppvægir út
af þessu og hófust þegar hinar
mestu æsingar í skólanum og var
jafnvel að því komið að einn bekk-
urinn segði sig úr skólanum.
Gröndal kærir rektor.
Þegar þessi eldur braust út, fanst
Gröndal sinn tími vera kominn. Og
daginn eftir. hinn 3. apríl, skrifaði
hann yfirstjórn latínuskólans eftir-
larandi brjeí:
— Eftir því sem sögur hafa bor-
ist af Translocationinni í latínu-
skólanum í gær, þá hefur rcktor
Jón Þorkelsson varað skólapilta við
því að skrifa skammir um skólann
og sagt, að liann hefði „heilan
bunka af skammarbrjefum" (og þá
sjálfsagt eftir pilta) um skólann.
Sem fjárhaldsmaður nokkurra
pilta verð jeg þvi að heimta, að
yfjrstjórn skólans skori á skóla-
stjórann, að hann færi sönnur á
þessa sakargipt, sem hann þannig
hefur borið upp á alla pilta í heild
sinni, og þá náttúrlega upp á mína
pilta um leið; og það eigi einungis
vegna þeirra og foreldra þeirra og
vandamanna, heldur og eitmig
vegns mín sjalís, þvi að jeg gaeti
únyndað »jer, sS mjér œuiú verSa
Jón rektor Þorkelsson.
kent um að hafa verið í vitorði um
þetta, eins og nokkuð svipuðu hef-
ur verið dróttað að mjer á kennars-
fundum; og svo er það vitanlegt,
að þar sem þetta er þannig borið
upp á alla undantelvningarlaust, þá
hljóta saklausir að líða jafnt og
„sekir“ — ef annars nokkrir eru
sekir, og ef það annars er vítavert
að skriía skammir um það, sem
skammir á skilið — „þeim heiður,
sem heiður heyrir“ — og rnunu
forcldrar minna pilta að minsta
kosti cigi taka þetta með þökkum,
cins og mjcr er líka kunnugt, að
megn óánægja pilta cr risin út aí
þessum áburði. Haii skólastjórinn
komist yíir privatbrjeí (og um önn-
ur brjef er hjer eigi að tala) þá er
einnig um það hugsandi, hvort sú
lielgi sem slík brjef eiga að hafa,
inuni geta horfið þannig og hvort
nota megi brjefin á þennan hátt;
enn fremur, hvort brjefin segi satt
eður ósatt, ef þau eru til, og ef þau
eru eigi fölsuð, svo er hann og
einnig skvldur til að segja. bvernig
bann haíi fengið þrjefin; en baíi
ilíólastjóriígj engin þrjeí cg