Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1954, Blaðsíða 6

HARALDUR OLAFSSOIM, SKIPSTJORI:
Endurminning frá styrjaldarárunum
Marga viðburði mætti skrá og setja á prent
um eitt og annað, er fyrir augun bar á styrj-
aldarárunum 1939—1945, en því miður er margt
þeirrar tegundar, að helzt ætti það að gleymast.
Þó má segja, að sum þessi atvik geti verið
lærdómsrík fyrir komandi kynslóð.
Viðburður sá, sem hér verður frá sagt, skeði
árið 1941. Skip Eimskipafélags Islands sigldu
þá flestöll til Ameríku, þar á meðal e. s. Sel-
foss. Var ég 1. stýrimaður á honum, en skip-
stjóri Ásgeir Jónasson frá Hrauntúni. Var
skipið í nokkurn veginn reglubundnum ferðum
til Kanada, og var einkum siglt til tveggja
smábæja á vesturströnd Nova Scotia. Liggja
þessir bæir við fljót eða ár. Við mynni fljót-
anna standa sögunarmyllur. Skógarhögg er
mikið í Kanada og viðarframleiðsla stórfelld,
bæði til húsagerðar og pappírsiðnaðar. Höggva
Kanadamenn trén á veturna og láta í kesti til
þurrkunar. Margir íslendingar urðu loðnir um
lófana á stríðsárunum og byggðu fagrar villur.
Þurfti til þess mikið timbur, og kom það frá
þessum stöðum. Var það hlutverk Selfoss í hér
um bil hálft annað ár að flytja nær eingöngu
þetta timbur. Lítið höfðum við að flytja til
Ameríku í staðinn, urðum þess vegna að taka
kjölfestu (barlest), því ógerningur var að sigla
án þess. Fleiri skip þurftu kjölfestu á þessum
árum. Reis því upp ný atvinnugrein hér í
Reykjavík. Valdimar Þórðarson á Kirkjusandi
sá um útflutning þennan. Keypti hann stóra
spildu af Grafarholts-landareign, amerískar
skurðgröfur og önnur stórvirk verkfæri, rótaði
svo í skipin íslenzkri mold, sandi, möl og stór-
grýti af miklu kappi og dugnaði. Mun þetta
hafa verið okkar aðalútflutningur til Ameríku
á þessum árum, ásamt íslenzku kvenfólki.
Hinn 28. maí 1941 lögðum við af stað frá
Reykjavík í eina af þessum ferðum. Fórum við
einskipa, því Ameríkumenn voru þá ekki búnir
að fyrirskipa hópsiglingar (conwoy) íslenzkra
skipa. Það gerðist nokkrum mánuðum síðar.
Ferðin gekk vel yfir hafið, og komum við til
Louisburg, sem er lítill kolabær, er stendur á
eyjunni Cap Breton, austast á Nova Scotia.
Voru þar vanalega tekin brennslukol á útleið.
Hafði ferðin tekið rúmlega hálfan níunda sól-
arhring. Er þangað kom, barst skipstjóra sím-
skeyti frá umboðsmanni, að nú ættum við að
lesta á öðrum stað en áður, er héti Bass River,
inni í Fundyflóa, en svo heitir flói sá, sem
skilur Nova Scotia að mestu leyti frá megin-
landinu. Var þetta hvorki meira né minna en
450 sjómílna lengri sigling en verið hafði. Við
þessu var ekkert að segja. Lögðum við af stað
eftir 5 tíma dvöl í Louisburg áleiðis til Bass
River. Hugðum við gott til að kanna ókunna
stigu og kynnast nýju fólki. Veðrið var fag-
urt, stillilogn, og Selfoss litli seig áfram með
þeirri varkárni, sem hann hafði fengið í vöggu-
gjöf. Umboðsmaður okkar sagði skipstjóra
hvar lóðs væri að fá í Bay of Fundy, en sér-
kort af þessari siglingaleið höfðu reynzt ófáan-
leg í Louisburg, svo að við urðum að notast
við siglingakort, sem bæði eru í smáum mæli-
kvarða og ekki eins nákvæm. Er við komum
að Cap Sable, sem er vestasti oddinn á Nova
Scotia, beygðum við inn á Bay of Fundy. Veður
var fagurt og var nú byrjað að losa kjölfestu.
Unnu við það allir, sem missast máttu frá
venjulegum störfum til að halda skipinu gang-
andi, ásamt vélstjórum og stýrimönnum, sem
ekki voru á vakt. Þó var gerð undantekning að
því leyti, að skipstjóri tók að sér stýrimanns
„jobbið“ og stýrimaður gerðist rórmaður og
lúgumaður á víxl. Var nú hafin herferð á gróð-
urmold íslands og henni varpað fyrir borð af
ekki minni áfergju og dugnaði en Valdimar
Þórðarson með sínum amerísku taðvélum hafði
um borð látið, óg sungnir viðeigandi útfarar-
sálmar. Við okkur blasti fegurð náttúrunnar í
ríkum mæli, Nova Scotia á hægri hönd, með
blómleg tré og fagra búgarða og vel máluð hús.
f fjarska, á vinstri hönd, St. Johns New Bruns-
vik og meginland Kanada, með svipað landslag
og álíka fegurð, þótt ekki sæist eins vel. Gam-
anyrðum og ögrunarorðum var kastað manna
á milli og vinnugleði mikil. Allir vildu hafa
6
VÍKIN G U R