Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1954, Blaðsíða 26

III.
— og eftir það tekur grein af Golfstrauminum
ísinn og flytur hann norður með vesturströnd-
inni, og er því íshroði mikill vor- og sumar-
mánuðina við suðvesturströnd landsins, en
minnkar eftir því sem norðar dregur, og er
venjulega enginn við Holsteinsborg, nyrstu ný-
lendu Suður-Grænlands. 1 mörgum af hinum
löngu fjörðum, sem ná inn til meginlandsins,
þar sem skriðjökullinn nær niður til sjávar,
eru ísjakarnir, sem brotna frá jöklinum, á
sveimi allt sumarið, þar til loks þeir reka til
hafs og bráðna upp. Oft koma stórar spildur
af ísnum, sem liggur fyrir utan ströndina, inn
á firðina, og hafast þar við um lengri eða
skemmri tíma, þar til ísinn leysist í suridur og
hrekur í burtu.
Þrátt fyrir það þó Grænlandi hafi verið hald-
ið lokuðu fyrir flestum mönnum — öðrum en
dönskum embættismönnum og fólki í þjónustu
verzlunarinnar — hefur þekking manna á land-
inu á síðari árum aukizt ekki alllítið. Menn eru
nú komnir að þeirri niðurstöðu, að landið hafi
margvísleg gæði að bjóða, jafnvel í ríkara mæli
en núverandi íbúar, svo fáir sem þeir eru og
með þeim hjálparmeðulum, sem þeir hafa, eri
færir um að hagnýta sér.
Meðfram vesturströndinni finnast víðáttu-
mikil fiskimið, sem um lengri eða styttri tíma
ársins eru mjög auðug af allskonar fiskiteg-
undum. Fiskurinn heldur sig eftir árstíðinni
milli eyjanna sem eru í þúsundatali skammt
undan meginlandinu á hinni löngu strandlengju
— og inni í fjörðunum, sem margir eru tugir
mílna á lengd. Af sel- og hvaltegundum er þar
einnig mikið, og í ám og vötnum er gnægð af
laxi og silungi, og í eyjunum og út með strönd-
inni lifa margskonar sjófuglategundir o. s. frv.
I Grænlandi er aftur á móti lítið land ræktað
og yfir höfuð lítt til ræktunar fallið. Landbún-
aður er aðeins rekinn lítið eitt í Suður-Græn-
landi, í hinni gömlu íslenzku Vesturbyggð. Sauð-
fjárrækt, sem nýlega er farið að stunda þar,
hefur gefizt mjög vel, og það er álit fróðra
manna, að fénaður verði þar yfirleitt bráðfeit-
ari en á Islandi.
Ýmsar málmtegundir finnast í Grænlandi —
þótt landið, hvað snertir námugröft, sé ennþá
lítið rannsakað — þar á meðal hið verðmæta
Kryolit, sem er notað til aluminiumsgerðar m.
fl. Þar finnast einnig kol og olía. Af kolum
hefur á seinni árum verið brotið svo mikið, að
nægilegt hefur verið til eldsneytis fyrir íbúana,
og þar að auki hefur verið hægt að selja nokkuð
til notkunar fyrir gufuskip.
H. Rink, umboðsmaður Dana í Grænlandi, og
kafteinn Daníel Bruun lýsa atvinnuvegum
og fomminjum þar í landi.
H. Rink, sem um miðja nítjándu öldina var
umboðsmaður stjórnarinnar í Grænlandi og
gegndi þessari stöðu í mörg ár, skrifar ítar-
lega um Grænland, lifnaðarhætti íbúanna og
lífsmöguleika. Hann segir fiskiauðlegð mikla
þar við strendurnar, einkum þó út og suður af
Holsteinsborg, og telur hann landið yfirleitt
vera ríkulega birgt af margskonar gæðum.
I héraðinu í kringum Godthaab í Vestur-
Grænlandi skrifar Rink að sé grösugt land og
góðar fiskistöðvar meðfram ströndinni. „Þama
er“, skrifar hann, „mjög gott til allra aðdrátta,
ógrynnin öll af þorski, heilagfiski, karfa og
fleiri fiskitegundum á miðunum fyrir utan
ströndina, og laxagengd mikil í ám og vötnum".
„I fáum orðum“, skrifar hann, „er meðfram
allri ströndinni, frá Julianehaab til Holsteins-
borgar, fiskigengd mikil allt árið, svo mikið
er þar af fiski eins og hver maður getur tekið
á móti, eða kærir sig um að afla". „Sel-, hákarla-
og hvalveiði er einnig allsstaðar á þessu svæði
mjög mikil", skrifar Rink, og einnig lax- og
silungsveiði í ám og lækjum.
Um búnaðarástand í Grænlandi og viðurværi
almennings skrifar Rink: „Af matvælum eru
framleidd ósköpin öll, og eru víst fá lönd jafn
vel útbúin með svo góðar og kjammiklar fæðu-
tegundir eins og Grænland. Menn hafa reiknað
út, að hver einstaklingur neyti árlega hér um
bil 748 pd. af kjöti og spiki og 645 pd. af fiski,
eða sem svarar 2 pd. af kjöti og 2 pd. af fiski
daglega árið um kring. Þar fyrir utan er neytt
margra annarra matvörutegunda, og eru þar á
meðal brauð, hrísgrjón, egg, kræklingur o. fl.“.
Gera má ráð fyrir, að í þessari matvælaskrá
Rinks sé meðtekið fóður til sleðahundanna, sem
er ekki alllítið, þar sem þeir eru margir á hverju
heimili, og þar að auki er allt matarkyns, sem
fer til spillis, jafnvel meðtalið, sem ekki er all-
lítið heldur.
Kapteinn Daniel Bruun, sem um aldamótin
fór nokkur sumur rannsóknarferðir til Græn-
lands, skrifar um landbúnað í Suður-Grænlandi,
meðal annars á þessa leið:
„I Julianehaab og svæðinu þar suður af, í
hinum gömlu Islendingabyggðum, reka menn
talsverðan landbúnað, bæði nautgripa- og sauð-
fjárrækt. Heyskapur er stundaður þar á nokkr-
nm stöðum í hinum gömlu íslendingabyggðum
við Eiríksfjörð. Bæði nautgripum og fénaði er
26
VÍKINBUR