Tíminn - 10.11.1948, Blaðsíða 4

iTTæpi
TÍMINN, miðvikudaginn 10. nóv. 1948.
249. blað
FRÁ ALÞINGI:
Ploklciir ný þi
ma
MenntaskóIal•.
Hannibal Valdimarsson og
Páll Zóphóníasson flytja
frumvarp um menntaskóla.
Segir þar, að menntaskólar
skuli vera í Reykjavík, á Ak-
ureyri' á ísafirði, á Eiðum og
að I.augarvatni. Skólar þess-
ir rísi á stofn eftir því, sem
íé er veitt til þeirra.
í greinargerð færa flutn-
íngsmenn rök að því, að
betra sé að koma upp mennta
skólum á ísafirði og Eiðum,
en að byggja nýjan mennta-
skóla í Reykjavík, eins og
þegar er farið að vinna að,
auk þess, sem verzlunarskól-
inn hefir hlotið mennta-
skólaréttindi. „Með frum-
varpinu er aðeins farið fram
á menningarlegt jafnrétti
Austfirðinga og Vestfirðinga
á'-við íbúa annarra lands-
hiuta og hlut þeirra þó síð-
ur én svo haldið fram af ó-
biígirni“.
Eyðfng svartbaks.
Þorsteinn Þorsteinsson og
Hermann Jónasson flytja
frv. um að lögin um eyðingu
svartbaks skuli gilda til árs-
loka 1951.
Endurskoðun laga um
vezði og friðun.
Páll Þorsteinsson og Jón
Gíslason flytja þál. á þessa
leið:
„Alþingi ályktar að fela
-rikisstjórninni að láta end-
urskoða lagafyrirmæli, er fel
asfc í tilskipun um veiði á ís-
landi frá 20. júní 1849, og
lög' nr. 59 1913, um friðun
fugla og eggja, og leggja síð-
an fyrir Alþingi frumvarp um
þetta efni. Enn fremur að
láta undirbúa löggjöf um
vernd staða, sem eru séi’stak-
lega merkir af sögu sinni eða
náttúru".
í greinargerð segir:
„Það er kunnara en frá
þurfi að segja, að ágengni er
míkil um veiði fugla og ann-
arra dýra, jafnvel svo, að ó-
boðnir gestir vaða inn á lönd
jarðeigenda í slíkum erind-
um. Lagaákvæði um þetta
efni er að finna í tilskipun
frá 1849. Lætur að líkum, að
þau ákvæði, sem eru nálega
aidar gömul, þurfi endur-
skoðunar við. Einnig er á-
stæða til að endurskoöa lög
um friðun fugla og eggja.
Lög um verndun forn-
minja fjalla um fornleifar,
fornminjar og forngripi, þar
sem menn hafa einhvern
tima lagt hönd að verki, en
ná ekki til þess, sem til er orð
ið af náttúrunnar völdum,
þótt merkilegt sé á einn eða
annan hátt. Engin almenn
. lagafyrirmæli eru heldur til
um náttúrufriðun. Vissir
staðir, sem merkir eru vegna
sögulegra atburða eða hafa
til að bera náttúrufræðileg
.sérkenni, njóta ekki þeirrar
verndar, sem vera ber. Hér
er því lagt til að rikisstjórn-
inni sé falið að láta undir-
búa löggjöf um þetta efni. Að
sjálfsögðu hafa náttúrufræð
jngar bezta þekkingu á þessu
sviði, svo að vel færi á því,
að undirbúningur sá að nýrri
löggjöf og endurskoðun eldri
laga, sem gert er ráð fyrir í
tillögunni, verði gerður með
aðstoð rannsóknaráðs ríkisins
og forstöðumanns náttúru-
gripasafnsins“.
Réttindi íslendinga
á Grænlandi.
Péfcur Ottesen flytur þál,
um „aö skora á fikisstjórn-
ina að gera nú þegar gang-
skör að þvíf að- viðurkenndur
verði réttur íslendinga til at-
vinnurekstrar og yfirráða á
Grænlandi og við strendur
þess“.
í greinargerð er einkum
| rætt um fiskigengd við Græn-
land cg hvers virði það væri
; g.jaldþrqta útgerð íslendinga
' að geta látið veiðiskip sín
fiska.þar að einhverju leyti.
Gæzla og stækkun
landheigínnar.
Jóhann Hafstein, Sigurður
Bjarnason og Gunnar Thor-
oddsen flytja þál. um það
mál. Vilja þeir „skora á rík-
isstjórnina að undirbúa og
leggja hið fyrsta fyrir þing-
ið frv. um landhelgisgæzlu,
þar sem fram komi í einni
heildarlöggjöf öll ákvæði um
fyrirkomulag, verksvið, starfs
hætti og stjórn landhelgis-
gæzlunnar".
Síðan taka flutningsmenn
fram, að hverju skuli eink-
um stefnt í frv. og er þar
fyrst talið, að landhelgis-
gæzlunni stjórni sérstök
deild í dómsmálaráðuneyt-
inu. Önnur nýmæli eru þar
ekki, því að annað, sem er
til tínt, er í gildandi lög-
um! Aftan í tillöguna er
svo hnýtt áskorun um að
fylgja fast fram löggjöf síð-
asta Alþingis, er heimilar
stjórninni að ákveða vernd-
arsvæði hvar sem er við
strendur landsins innan tak-
marka landgrunnsins. Einn-
ig athugi stjórnin að leita við
urkenningar á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna á rétti
íslendinga til rýmkunar
landhelginni í að minnsta
kosti 4 sjómílur, enda verði
þá til landhelginnar taldir
allir firðir og flóar.
Segir í greinargerð, að
þessir síðari liðir séu þó all-
ir til athugunar hjá ríkis-
stjórninni og verið að vinna
að framkvæmdum.
Annars er í greinargerð all
hörð ádeila ,á stjórnarvöld
landsins undanfarið, fyrir
það, að landhelgisgæzlan
hafi verið sett hjá og vanti
skip, flugvélar og önnur ný
tæki. Hyggja tillögumenn, að
þetta myndi allt breytast, ef
landhelgisgæzlan fengi sjálf-
stæða stjórn, sem stæði und-
ir dómsmálaráðherra. — Þá
myndi t. d. tillaga Eysteins
Jónssonar um að leggja land
helgisgæzlunnj til helikopter
flugvél væntanlega ekki hafa
verið drepin! -
Óbundin verðlagsuppbót.
Hermann Guðmundsson og
Sigurður Guðnason flytja frv.
um, að þær greinar dýrtíðar-
laganna, sem binda verðlags-
uppbót launa við 300 stig, séu
felldar niður.
Efni í vinnuföt, vinnu-
vetlinga og hlífðarföt.
Sömu þm. flytja þál. um
að fela ríkisstjórninni að
hlutast til um, að flutt verði
inn nægilegt efni til fram-
leiðslu þessara vörutegunda
handa þjóðinni.
Skipaafgreiðsla í
Vestmannaeyjum.
Brynjólfur Bjarnason flyt-
ur frv. um einkaleyfi fyrir
bæjarfélagið í Vestmanna-
eyjum til afgreiðslu skipa þar.
Þetta er flutt samkvæmt
ósk og samþykkt meirihluta
bæjarstjórnar í Vestmanna-
eyjum.
Jeppi fyrir þjóðgarðinn
á Þingvöllum.
Sigurður Kristjánsson flyt-
ur frv. um að heimila Þing-
vallanefnd að flytja inn
eina jeppabifreið til notkun-
ar við gæzlu þjóðgarðsins á
Þingvöllum.
í greinargerð er rætt um
hið mikía starf gæzlumanns-
ins, að halda uppi aga og
reglu á stóru svæði og gæta
20 km. langrar girðingar. Auk
þess er getið um það, að á
þremur fyrstu fjóröungum
þessa árs hefðu verið fluttar
inn 272 bifreiðar á liðlega 4
milljónir króna.
Persónufrádráttur
við skattaframtal.
Einar Olgeirsson og Her-
mann Guðmundsson leggja
til, að skattfrjáls persónu-
frádráttur verði 1200 krónur
í stað þess sem hann er nú
900 kr. fyrir einstakling,
1800 kr. á hjón og 700 kr. á
hvern fjölskyldumeðlim þar
fram yfir í Reykjavík, en 600
kr. annars staðar.
Consal-radióviti.
Steingrímur Aðalsteinsson
flytur þál. um að skora á rík-
isstjórnina að láta athuga,
hvort bygging Consal-radíó-
vita á íslandi mundi ekki á-
gætlega til þess fallin að auð
velda siglingar við landiö og
hvort bygging slíks vita gæti
ekki með skjótustum hætti
fyllt í eyður þær, sem enn eru
í vitakerfi landsins".
f greinargerð frumvarpsins
segir, að það sé byggt á
grein eftir Henry Hálfdanar-
son í sjómannablaðinu Vik-
ing. Vitar þessir senda hljóö-
merki, sem hægt er að ná
„með venjulegum útvarps-
móttakara“ í 1500 mílna fjar
lægð á sjó og ákvarða stað
sinn eftir því. Kostnaður við
að reisa slíka stöð myndi
vera 400—500 þúsund krónur,
„og er þá reiknað með alger-
lega tvöföldum tækjum í
stöðina til tryggingar því, að
útsendingar stöðvist ekki, þó
að bilun verði á tækjunum."
Sjúkrahús utan kaupstaða.
Jón Pálmason, Steingrím-
ur Steinþórsson, Jón Sigurðs-
son og Skúli Guðmundsson
flytja frv. þess efnis, að lækn
ishéruð, utan bæja með yfir
2000 íbúa, sem reisa sjúkra-
hús ■ og læknisbústað, skuli
njóta styrks úr ríkissjóðj til
bygginganna, allt að 2/3
kostnaðar.
Ætlazt er til, að heilbrigð-
isstjórnin hafi það á valdi
sínu að ákveða, hve ört
sjúkrahúsin eru byggð, svo
sem verið hefir hingað til.
Staðarval og fyrirkomulag
bygginganna verður og að
(FramhalcL 6 7. síðu)
Veitingamaðurinn á Hreðavatni
talar um það á fréttasíðu blaðsins,
að „einhver skuggasveinninn" hafi
nýlega verið að „narta í veitinga-
rekstur" sinn hér í pistlunum. Mér
finnst þetta óþarfi og þó einkum
dylgjurnar, sem á eftir koma, þar
sem talað er um „auðsæan tilgang
kögursveinsins". Mér finnst ástæðu
laust, að vera með slíkt tal um
mitt fólk utan baðstofuveggjanna,
en ekki myndi ég hafa varnað
veitingamanninum máls hér inni.
Vænti ég að bréfritarinn taki þessi
ónot ekki hátíðlegar en hæfilegt
er, og í trausti þess sleppi ég því.
að ræða nánar um þetta fyrirbæri.
Oft er talað um að afskekktar
sveitir og einangraöir bæir séu að
leggjast í auön og hljóti að fara
í eyði, enda sé það rétt. Um það
skal ekki fjölyrt í dag, en ég ætla
að segja ykkur frá því, sem mér
var bent á nýlega. Á miðju Suður-
landsundirlendinu er lítill sveita-
hreppur, sem liggur með þjóðveg-
inum austur, beggja megin hans.
Þar er því ekki afskekktur útkjálki,
skorinn frá samgöngukerfi lands-
ins. Við myndum segja, að þetta
væri ein sú sveit, sem mestar og
glæsilegastalr framtíðarhorfurnar
hefir.
Það eru 32 skattþegnar, sem hafa
flutt burt úr þessari sveit á tveim-
ur síöustu árum, 1946 og 1947.
Skuldlaus eign þeirra nam sam-
tals um 350 þúsund krónum að
matsverði. Vitanlega eru þar í hús-
eignir, sem þó eru ekki metnar
nema á lítinn hluta þess verðs,
sem þær eru seldar fyrir. Það er
því í raun og veru meira fé en
þetta, sem þetta fólk hefir flutt
með sér út úr sveitinni. Yfirleitt
er þetta fólk farið til Reykjavíkur.
Og í þessari sveit í miðju gróður-
lendi Suðurlandsundirlendisins fara
jarðirnar í eyði, hver af annarri.
Þetta mun sums staðar talið til
tiðinda. Þarna er ræktunarsam-
bandið þó búið að fá skurðgröfu
og fleiri ágæt jarðyrkjutæki. Ekki
vantar daglega mjólkurflutninga.
Og von er á blessuðu rafmagninu
þarna innan skamms tíma. En
þetta dugar ekki til.
Skýringin á þessu fyrirbæri er
einföld. Það er miklu léttara að
stunda aöra atvinnu. Það er ein-
faldlega skýring málsins að öðrurn
þræði. Hins vegar er svo það, að
fólkið er að verða trúlaust á fram-
tíð iandbúnaðarins. Sýndar vel-
gengni og mikil fjárráð kaupstaða-
búa undanfarin ár hefir ruglað fólk
og glapið. Þrotlausir hópar skemmti
ferðafólks. sem ekki gerir annað
en leika sér og eyða peningum
vikum saman að sumrinu, þegar
bezt er og blíðast, heíir lika sín
áhrif. Þá finnst mörgum, að þar
fari það fólk, sem mest sé haft
við, en sveitafólkið sé olnbogabörn,
sem höfð séu út undan. Þessu
verður ekki breytt, nema með því,
að upp verði tekin örugg barátta
fyrir framfaramálum sveitanna. En
fyrst og fremst þarf sveitafólkið
sjálft að vita það og finna-til þess,
að án þess að rækta landið vel
og nytja það, getur íslenzka þjóðin
hvorki haldið sjálfstæði sínu né
menningu.
Það verðum við öll að vita, og
í ljósi þeirrar fullvissu skulum við
svo meta hlutina og kjósa okkur
stað.
Hér koma svo að lokum nýmæli
eftir K.
Ei má slökkva elda nú,
eins og gerðist fyrr á dögum.
Á að heit.a athöfn sú
öll, að ráða niðurlögum.
Aftur á móti er oss kennt,
öllu verði til að kosta
þess, sem verður bitið, brennt
og bezt má slökkva sult og þorsta.
Að svala þorsta og seðja hungur,
svo hét þetta, er ég var ungur,
Þetta þarf engra skýringa við.
En mér er ljúft að taka hér öðru
hvoru við bendingum til skiln-
ingsauka og hugsunar um eðli máls
og þýðingu orða.
Starkaður gamli
Kveðjuathöfn um
Eyvind Eiríksson
Útey
fer fram í dómkirkjunni fimmtudaginn 11. nóv. kl.
10,30 f. h.
Húskveðja verður að heimili hans Útey Laugardal,
laugardaginn 13. nóv. kl. 11 f. h.
Jarðsett verður að Miðdal sama dag.
F. h. aðstandenda.
Katrín Bjarnadóttir.
Jarðarför móður okkar
Sisurlijargar Þorsteinsdóttur,
fer fram fz'mmtudaginn 11. þ. m. kl. 2 síðdegis frá Kap-
ellunni í Fossvogi.
F. h. okkar systkinanna.
Sigríður Erlendsdóttir.
Alúðar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hluttekningu
við andlát og jarðarför
Péturs Ciuðmundssonar
á Súluvöllum á Vatnsnesi.
Aðstandendur.