Tíminn - 25.01.1962, Blaðsíða 4

Gunnar Leistikov
skrifar frá New York
★
★
Síðustu daga hafa Chrys
lerverksmiðjurnax kynnt
nýja árgerð bíla, sem fyrir
tækið væntir mikils af og
vera má að valdi byltingu
.1 öllum bílaiðnaði: þrýsti-
loftsbílinn.
Ef til vill væri réttara ag
kalla þennan nýja bíl
hverfilsbíl en þrýstiloftsbíl.
Gagnstætt því, sem gildir
um þotur, er það ekki út-
streymi brennsluefnanna
frá vélinni, sem knýr
þrýstiloftsbílinn áfram,s
heldur eru brennsluefnin
þar notuð til að snúa
hverfli, sem knýr svo aftur
öxulinn.
Þessi nýja þrýstiloftsbíla
vél Chryslerverksmiðjanna
CH2A (sjá uppdrátt), hef-
ur verið kölluð „fellibylja
dósin“, og er það ekki frá-
leit nafngift. Loftþjappari
sogar loft inn í gegnum
brennslurúm, þar sem loft
ið blandast og hitnar af
brennandi brennsluefni.
Eftir brennsluna þrýstast
svo brennsluefnin fyrst, í
gegnum hverfil, sem knýr
þjapparann, og strax á eft
ir gegnum annan hverfil,
sem knýr öxulinn. Við að
fara gegnum hverflana
verður þrýstingur saman-
þjappaða loftsins hinn
sami og andrúmsloftið, en
hitastigið, sem náðst hef-
ur og er um 930 gráður C
(1700 gráður F), helzt. Hit
inn er svo notaður til að
hita upp loftið, sem þjapp
arinn hefur þjanpað sam-
an, áður en það fer inn í
brennslurúmig með hjálp
sérstaks endurnýjunarafls,
sem Chryslerverksmiðjurn
ar létu smíða og komið er
fyrir utan á loftleiðslunni.
Þessi upphitun saman-
þjappaða loftsins veldur
því, að brennsluefniseyðsl
an minnkar töluvert jafn
framt því, að útblásturs-
hitastigið verður allmiklu
minna en frá strokkavél-
inni. Það er endurnýjunar-
rafallinn, sem gerir hverfl
ana nothæfa í bilavélar.
LOW TEMPERATURE,
LOW PRESSURE
EXHAUST J~
GASES
.1
I
L
REGENERATOR
★
LOW PRESSURE
HOT GASES
HIGH PRESSURE AIR
AIR
fr
HIGH PRESSURE
HOT AIR
BURNER
% SPARK PLUG
* (FOR STARTING ONLY )
high temperature,
HIGH PRESSURE GASES
lst STAGE TURBINE
( DRlVES COMPRESSOR)
COMPRESSOR
2nd STAGE TURBINE
IORIvES CARI
SCHEMATIC DIAGRAM OF
CHRYSLER CORPORATION GAS TURBINE
Þessi mynd sýnir einfalda teikningu af vél þrýstiloftsbílsins — hverfivélinni, sem kemur í stað strokkvélarinnar.
Talið er, að gashverfillinn, sem Chrysler hefur framleitt muni valda gerbyltingu í bílaiðnaðinum, ef framleiðslan
tekst eins og vonir standa til. Myndin sýnir leið loftsins, sem gasið þjappar saman og hitar, og þótt skýringarorð séu
á ensku, er vélin svo einföld, að myndin skýrir sig að mestu sjálf.
An hans yrði hverfilsvél
allt of dýr í rekstri, því að
þá mundi langmestur hluti
brennsluefnisins fara til
þess að hita upp saman-
þjappaða loftið án þess að
koma að öðrum notum.
Brennsluefnið yrði þá allt
of dýrt.
Chryslerverksmiðj urnar
hafa nú lagt margar millj
ónir í CH2A og vænta sér
góðs af. Ef það rætist, er
það vegna þess, að hverfil
vélin hefur ýmsa ómetan-
lega kosti fram yfir
strokkavélma, einkum þó
þessa: í fyrsta lagl er hún
miklu einfaldari að allri
gerð, og í henni eru 80%
færri hreyfanlegir hlutir.
Það er miklu auðveldara
að halda henni við og hún
er töluvert endingarbetri.
Hún er loftkæld og þarf
því hvorki á hana vatn né
kælivökva. Auk þess er
enginn blöndungur í vél-
inni.
Rafmagnsútbúnaður vél
arinnar er miklu minni og
einfaldari en strokkavélar
innar. í hverfilvélina þarf
ekki nema eitt kerti (til ag
setja í gang) og engar
kveikjur. Ekki er endilega
nauðsynlegt að nota ben-
zín. Eiginlega má segja, að
hægt sé að aka bílnum
með tilstyrk hvaða
brennsluefnis, sem vera
skal, hráolíu, steinolíu, já
meira að segja ilmvatns
eða koníaks, ef einhver
vill það heldur.
Hverfilvélin er bæði
minni og léttari. Hún veg
ur um 225 kíló, eða helm-
ing þess, sem venjuleg V-8
vél vegur. Meg 140 ha vél
er kraftur hennar álíka
mikill og 200 ha strokkavél
ar.
Þrýstiloftsbíllinn
Það er auðvelt að setja
hverfilvél í gang í frosti
án þess að hita hana upp.
Það þarf aldrei að smyrja
hana. Útblástursloftið inni
heldur enga kolsýru né
önnur efni, sem eitra eða
óhreinka loftið.
Auk Chryslerverksmiðj-
anna hafa bæði Ford og
GM gert tilraunir með
þrýstiloftsvélar í bíla, eink
um flutningabíla, en hafa
ekki náð eins langt og
Chrysler og að því er sagt
er, stafar það af því, að
þeir hafa ekki getað leyst
það vandamál, sem Chrys-
ler sigraðist á með endur-
nýjunarrafalnum. í Wall
Street er talið. að með hin
um stóru fjár'veitingum i
CH2A hafi Chrysler ætlað
sér að komast aftur fram
úr Fordverksmiðjunum og
General Motors og að á við
tökum almennings geti olt
ið örlög fyrirtækisins.
Chryslerverksmiðjurnar
hyggjast taka upp fjölda-
framleiðslu þrýstiloftsbíla
1963. í fyrstu verða þrýsti
loftsbílarnir naumast ódýr
ari en hinir gömlu, en fram
leiðendurnir vona, að kaup
endur taki þá fram yfir
eldri bílategundir vegna
téðra kosta.
TÍMINN, fimmtudaginn 25. janúar 1962.