Tíminn - 25.02.1962, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason,
IndTiði G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas
Karlsson Auglýsingastjóri: Egill Bjarnason. Ritstjórnarskrifstof-
ur i Edduhúsinu; afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofur
Bankastræti 7. Símar: 18300 — 18305 Auglýsingasími 19523 —
Afgreiðslusimi 12323 — Prentsmiðjan Edda h.f —
Áskriftargjald kr 55 á mán, innan lands. í lausasölu kr. 3 eint
Varanleg gatnagerð
Meðal þeirra tillagna til þingsályktunar, sem stjórnar-
liðið lét daga uppi á þingi í fyrra, var tillaga þeirra Daní-
els Ágústínussonar, Jóns Skaptasonar og Ingvars Gísla-
sonar um varanlega gatnagerð í kaupstöðum og kauptún-
um. Aðalefni þessarar tillögu var að fela Alþingi eftir-
greind verkefni:
1. Að láta fara fram rannsókn sérfróðra manna á því, úr
hvaða efni sé heppilegast að gera varanlegar götur í
kaupstöðum og kauptúnum.
2. Að undirbúa löggjöf — að þeirri rannsókn lokinni —
um fjárhagslegan stuðning ríkissjóðs við varanlega
gatnagerð í kaupstöðum og kauptúnum landsins.
í greinargerð tillögunnar sagði m. a. á þessa leið:
„Það er alltof dýrt, að einstök bæjarfélög séu stöðugt
að gera tilraunir í þessum málum. Álitsgerð hinna fær-
ustu kunnáttumanna ætti hér að geta leitt sannleikann
í ljós, svo að ekki þurfi að styðjast við ágizkanir.
Verulegt átak í varanlegri gatnagerð kaupstaða og
kauptúna kostar mikið fé. Það er því nauðsynlegt, að
stuðningur ríkissjóðs komi hér til. Útvegun lánsfjár leysir
þennan vanda ekki. Vextir eru háir og greiðslugetu bæj-
arfélaganna takmörk sett, enda þarfirnar margvíslegar.
Útvegun lána með háum vöxtum — svo að ekki sé rætt
um gengisáhættu — gæti orðið bæjarfélögunum bjarnar-
greiði, þar sem hér er um óarðbærar framkvæmdir að
ræða í venjulegri merkingu þess orðs. Stórlán til varan-
legrar gatnagerðar fást tæplega nema með ríkisábyrgð
Kinar ábyrgari sveitarstjórnir mundu fara varlega í fram-
kvæmdir, ef greiða þyrfti háa vexti af öllum stofnkostn-
aðinum. Þær óábyrgari mundu hugsa sér að velta byrðun-
um á ríkissjóð, ef svo bæri undir, og sjá þá væntanlega
flestir, í hvert óefni er komið. Lánaleiðin hefur því aug-
ljósa ágalla.
Hér þarf að gera skynsamlega fjárhagsáætlun um
varanlega gatnagerð, sem miði m. a. að þessu: Notuð sé
sú aðferð, sem ódýrust er, en þó fulikomlega örugg, svo
að sem lengstar götur fáist byggðar upp fyrir sem minnst
fé. Ríkissjóður veiti hæfilegt framlag. Bæjarfélögin leggi
strax fram ákveðinn hundraðshluta, og einhver hluti feng-
ist í innlendu láni með hóflegum vöxtum. Með þessari
eða svipaðri tilhögun væri varanleg gatnagerð bæjar- og
sveitarfélaga byggð á traustum fjárhagsgrundvelli, sem
flestum þeirra ætti ekki að vera um megn, ef tæknileg
þjónusta og sameiginleg forusta kæmi frá einhverjum
aðila. Þar sem hér er um að ræða merkilegt framfaramál
kaupstaða og kauptúna í landinu er nauðsynlegt að lagður
verði sá fjárhgsgrundvöllur, sem tryggi örugga fram-
kvæmd, en málið sé ekki byggt á blekkingum, er komi
sveitarfélögunum í óviðráðanlegt skuldafen.
Gatnagerðin er sameiginlegt vandamál allra kaupstaða
og kauptúna í landinu. Óvíða hafa gerið gerðar götur úr
varanlegu efni, sem nokkru nemur, og setur það svipmót
sitt á marga kaupstaði og kauptún. Víðast hvar verður að
notast við hinar frumstæðu malargötur. með misjafnlega
slæmum ofaníburði. Þetta veldur þvi. að farartækin slitna
fvrr en ella og viðhald þeirra verður óeðlilega dýrt Jafn-
framt er varanleg gatnagerð mjög mikilvægt hreinlætis-
og menningarmál fyrir bæina og hvetur íbúana til snyrti-
legrar umgengni á lóðum og húsum.“
Með tillögu þeirra Daníels, Jóns og Ingvars var vissu
lega hreyft miklu framfaramáli. Það er i góðu samræmi
við stjórnarstefnuna að meiri hluti Alþingi daufheyrðist
við því.
Waltér Lippmann ritár um alþjóðamál:1

Tekst að leysa fjárhagsvand-
ræði Sameinuðu þjóðanna?
ÞINGIÐ er að velta fyTir sér
beiðni farsetans um heimild til
að kaupa helminginn af þeim
200 milljónum dollara skulda-
bréfum, sem Sameinuðu þjóð-
imar ætla að gefa út. Það væri
því ekki úr vegi að velta fyrir
sér, hvað sé eiginlega um að
ræða.
Ekki er um að ræða lífsmögu
leika Sameinuðu þjóðanna. Það
væru villandi ýkjur að segja
slfkt. Spurningin er aðeins sú,
hvort Sameinuðu þjóðimar eigi
að halda áfram að gæta friðar-
ins með valdi, eins og þær hafa
gert síðan 1956 á landamærum
fsraels og Egyptalands og síð
an 1960 í Kongó.
Skuldin, sem greiða á með
skuldabréfunum, á ekkert skylt
við hina venjulegu starfsemi
Sameinuðu þjóðanna. Hún staf
ar eingöngu af mjög svo um-
deildri friðargæzlu á þessum
tveimur stöðum.
INNHEIMTA reglulegra fram-
laga samkvæmt fjárhagsáætlun
inni er svo að segja alveg eins
og hún á að vera. Árin 1956
til 1959 að báðum meðtöldum.
var innheimtan alveg alger.
Árið 1960 gekk mesti fjöldi
nýrra þjóða í samtökin og þó
var búið að innheimta 94.6%
af framlögum þess í árslok
1961. Þjóðir, sem skulda, missa
ekki atkvæðisrétt sinn fyrr en
skuldin nemur jafnmiklu og
samanlögð tillög fyrjr síðustu
tvö ár Þegar er búið að tnn-
heimta 86% af árgjöldunum
1961. Kína skuldar nákvæm-
lega helming þess, sem á vant
ar, en hitt mestallt skulda
hin minni Suður-Ameríkuríki.
Allt virðist þetta sanna, að
hin venjuleg'a starfsemi Sam-
einuðu þjóðanna stendur á
fjárhagslega traustum grunni
og nýtur fulls stuðnings allra
meðlimaríkjanna, bæði vest-
rænna, austrænna og óháðra.
Hin margnefnda skuld Sam_
einuðu þjóðanna stafar ein-
vörðungu frá tveimur sérstök-
um framkvæmdum. Við aðra
framkvæmdina starfa 5000 her
menn undir stjórn Sameinuðu
þjððanna. Hermennirnir eru
frá sjö löndum og er ekkert
þeirra stórveldi. Þessar her-
sveitir gæta friðarins á um
220 kflómetra löngum landa-
mærum fsraelsríkis, Þessi
gæzla kostar um 20 milljóniT
dollara á ári.
Hin framkvæmdiri, sem
U THANT
valdið hefur söfnuji skuld-
anna, er aðgerðir Sameinuðu
þjóðanna í Kongó. Þær hafa
kostað að meðaltali um 10
milljónir dollara á mánuði síð
an í júlí 1860. í sl. janúar
höfðu 21 þjóð lagt fram mann
afla til aðgerðanna, alls um 16
þúsundir manna. Enginn þess
ara hermanna kom frá svo-
nefndum stórveldum. Sovét-
ríkin, Bandaríkin, Brezka sam
veldið eða Frakkland, eiga
enga hermenn starfandi í
Kongó.
SKULDIN stafar ekki af þeirri
staðreynd, að þessar tvær að-
gerðir séu ákaflega dýrar.
Vegna aðgerðanna er lagt sér-
stakt gjald á meðlimaþjóðir
samtakanna, og margar þjóðir
hafa neitað að greiða gjald sitt.
Ástæðan er ýmist sú, að þær
eru á móti aðgerðunum í heild,
eða þá, hvernig þær eru fram-
kvæmdar. Kostnaðurinn við
friðargæzluna er ekki með i
fjárhagsáætlun samtakanna og
þær þjóðir, sem ekki greiða til-
skilið gjald sitt, eiga því ekki
á hættu að missa atkvæðisrétt
sinn i samtökunum.
Sovétríkin og fylgiríki þeirra
og flest Arabaríkin hafa neitað
að greiða framlög vegna þess-
ara aðgeTða bæði í Palestínu
og Kongó. Auk þessa eru svo
fáein fleiri ríki, sem ekki hafa
greitt, og verður að ætla, að
það stafi af fjárhagsörðugleik-
um. Meginhluti skuldarinnar
stafar af því, að mjög margar
þjóðir eru óánægðar með þess-
ar aðgerðir Sameinuðu þjóð-
anna og vilja láta hætta þeim
og telja sig hafa til þess sínar
eigin ástæður. ,
Vér höfum ávallt verið fylgj-
andi aðgerðum Sameinuðu þjóð
anna, bæði í hinum nálægari
Austurlöndum og í Kongó. Og
vér höfum greitt um 40—50%
af kostnaðinum. Þetta getur
ekki haldið svona áfram og á
ekki að gera það. Það er ekki
fyrir þá sök, að vér höfum ekki
efni á að sjá á bak þessum smá
munum, heldur Iíins vegna, að
Sameinuðu þjóðirnar eiga ekki
að verða skuldbundnar neinu
einu stórveldi. Meginkosturinn
við skuldabréfaútgáfuna er ein
mitt sá, að hún opnar leið út úr
þessuim vanda.
Eitt mikilvægasta atriðið við
skuldabréfafyrirkomulagið er
einmitt það, að gert er ráð fyr-
ir, að vextir og afborganir verði
greitt samkvæmt hinni venju-
legu fjárhagsáætlun samtak-
anna, svo fremi að Alþjóðadóm-
stóllinn fallist á fyrirætlunina,
en við því mun almennt búizt.
Hlutur vor aí friðarverndar-
kostnaðinum lækkar þá til sam-
ræmis við hmn venjulega hlut
vorn samkvæmt fjárhagsáætlun
Sameinuðu þjóðanna, eða nið-
ur í 32%. Refsingin fyrir að
neita að greiða vexti og afborg-
anir yrði þá missir atkvæðis-
réttar á allsherjarþinginu.
EKKI SKAL fullyrt, að hvert
smáatriði skuldabréfakaupaá-
ætlunarinnar, eins og hún ligg-
ur fyrir þinginu, sé í fyllsta
máta eins* og það ætti að vera.
Ljóst er þó, að þessi skulda-
bréfaáætlun, sem frá oss er
runnin, er Sameinuðu þjðun-
um mjög hentug, og hún er
einnig hentug fyrir Bandaríkin.
Hún forðar Sameinuðu þjóðun-
um frá því, að þurfa að hætta
við hinar sérstöku aðgerðir sín-
ar, en þær eiga óneitanlega
mjög mikinn þátt í að halda
uppi friði, bæði í hinum nálæg-
ari Austurlöndum og í Afríku.
Þá bindur skuldabréfaáætlun
in enda á það, að Sameinuðu
þjóðimar séu stórlega háðar
Bandaríkjunum. Hún bindur
einnig enda á það vandræðafyr-
irkomulag, að meðlimaþjóð
geti haldið fullum félagsrétt-
indum í samtökunum þó að hún
neiti að greiða sinn hluta af
kostnaði við framkvæmdir, er
ákveðnar eru og samþykktar af
réttum yfirvöldum Sameinuðu
þjóðanna.
Ný heiisufræði
eftir Pálma Jósefsson
í vetur kom út á vegum Ríkisút-
gáfu námsbóka Heilsufræði eftir
Pálma Jósefsson. Bókin er ætluð
til notkunar 1 12 ára deildum
barnaskóla. Hún skiptist í 14 að-
alkafla, sem heita: Líkami þinn,
Frumur. Húð og fatnaður. Melting
og fæða Öndun og loft Flutnings
kerfi líkamans, Líffæri. sem
hreinsa blóðið. Innkirtlar. Bein og
vöðvar. Skynfæri og skyn, Tauga-
kerfi. Nautnalyf, Nýtt líf myndast
og Heilsuvernd. — Á eftir hverj-
um kafla eru spumingar og verk-
efni. í Heilsufræðinni eru 6 lit-
myndir af einstökum líffærum og
líkamshlutum. Enn fremur eru í
bókinni um 140 aðrar myndir til
skýringar efninu og eru margar
þeirra í tveimur litum. Bjami
Jónsson teiknaði myndirnar í sam
ráði við höfund bókarinnar að und
anskilinni einni mynd, er fengin
var að láni frá Svenska bokförlag-
et í Stokkhólmi Bókin er 94 bls.
í Skírnisbroti. — Setningu annað-
ist Alþýðuprentsmiðjan h.f.. en
Offsetprentsmiðjan Litbrá h.f.
prentaði.
Pálmi Jósefsson
TÍMINN, sunnudaginn 25. febrúar 1962
7