Tíminn - 16.10.1962, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þoisteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson. Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-
húsinu. Afgreiðsia, auglýsingar og aðrar skrifstofur í Banka-
stræti 7. Símar: 18300—18305. - Auglýsingasími: 19523. Af.
greiðslusími 12323. — Áskriftargjald kr 65.00 á mánuði innan-
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Mikill atburður
Síðastliðinn fimmtudag gerðist atburður í Hvíta hús-
inu í Washington, sem sennilega á eftir að teljast einn
mesti viðburður ársins 1962. Kennedy forseti undirrit-
aði þá tolla- og verzlunarlögin, sem höfðu verið afgreidd
frá Bandaríkjaþingi nokkrum dögum áður.
Þegar Kennedy lagði fyrir þingið á síðastl. vetri frum-
varp til umræddra laga, töldu margir vafasamt, að hann
'rnyndi fá það samþykkt. Með þvi var raunverulega lagt
til að brjóta blað í verzlunarsögu Bandaríkjanna. í Banda-
rikjunum hefur verndartollastefnan jafnan átt mikið
fylgi. í frumvarpi Kennedys var farið fram á, að forset-
inn fengi vald til þess næstu árin að semja um víðtæk-
sr gagnkvæmar tollalækkanir við önnur ríki, einkum þó
við Efnahagsbandalag Evrópu.
Kennedy fór ekki dult með að tilgangur hans með
frumvarpinu væri að brjóta niður tolla- og verzlunar-
hömlurnar milli landa hins svonefnda frjálsa heims og
gera hann helzt að einu fríverziunarsvæði.
Það er talinn mesti sigur, sem Kennedy hefur unn-
iö, að hann fékk þingið til að fallast á þessar tillögur sín-
ar. Þó fengu þingmenn úr landbúnaðarríkjunum gerða
á því eina mikilvæga breytingu. í reynd á þessi breyting
að þýða það, að Bandaríkin svari í sömu mynt, ef EBE
beitir bandarískar landbúnaðarvörur ósanngjörnum tolla-
hömlum.
í framhaldi af þessari lagasetningu í Bandaríkjunum,
munu bráðlega hefjast viðræður milli Bandaríkjanna og
Efnahagsbandalags Evrópu um gagnkvæmar tollalækk-
anir. Þegar hafa þessir aðilar samið um nokkrar tolla-
lækkanir, en Bandaríkjastjórn hafði ekki heimild til að
semja um víðtækari tollalækkanir fyrr en umrædd lög
höfðu verið samþykkt. Yfirleitt er því spáð, að nást
muni samningar milli Bandaríkjanna og EBE um mjög
víðtækar gagnkvæmar tollalækkanir og að öðrum vest-
rænum eða óháðum ríkjum verði gefmn kostur á þvi að
gerast aðilar að slíku samkomulagi.
Ef sú verður reyndin, getur vei svo farið, að hinn
svonefndi ytri tollur Efnahagsbandalagsins. er mörgum
þjóðum stendur stuggur af — þar á meðal íslendingum
— hverfi að mestu leyti úr sögunni.
Af þeim ástæðum er mjög sennilegt, að flest ríki, sem
hál'a ætlað að leita samninga við EBE bíði átekta, unz
séð verður fvrir um niðurstöður samninganna milli
Bandaríkjanna og EBE. Undantekning eru þó þau ríki, er
stefna að því að innlimast pólitískt í EBE. eins og Bret-
land, Danmörk. Noregur og írland
Þau ríki. sem ekki ætla að tengjast EBE pólitískt,
munu semja við það á svipaðan nátt og Bandaríkin.
Stjérnin og spariféð
Fátt sýnir betur, hve ruglaðir ritstjórar Mbl. eru
orðnir við það að verja ,,viðreisnina“. að Mbl. er farið
að halda því fram að ríkisstjórnm beri umhyggju fyrir
sparifjáreigendum!
Broslegri öfugmæli verða vissulega ekki sögð um rík-
isstjórn. sem á stuttum valdaferli hefur rýrt verðgildi
krónunnar um helming og stofnað hefur til meiri verð-
bólgu en hér hefur nokkru sinni áðut þekkzt.
Engin stjórn á íslandi hefur verið verri sparifjáreig-
endum en sú, sem nú fer hér með völd.
$eym@ur Topp;ngs
Rússar móta utanríkisstefnu
sína án tillits til Kínverja
Á laugardaginn var birtist
hér í blaðinu grein um sambúð
Rússa og Kínverja, þýcltj. úr
The New York Times frá 7.
þ. m. Þar var öll'u fremur fjall-
að um málin frá sjónarhóli
Kínverja.
Grein sú, sem hér hirtist, er
Þýdd úr sama blaði og birtist
þar sama dag og hin. Hún er
skrifuð í Moskvu, enda er vi'5-
horfum þar einkum lýst eins
og þau blasa við frá bæjardyr-
um Rússa.
ÞEGAR erlendur ferðamaður
kemur til Moskvu og leggur
leið sína um Ulitsa Druzby, Vin-
áttugötu, rekur hann augun í
óhemju stórt og skrautlegt hús,
þar sem kínverska sendiráðið
hefur aðsetur sitt. Það er mikl
um mun stærra en aðsetur ann-
arra sendiráða, en yfir eigninnj
hvílir undarleg þögn og fá.ir
Kínverjar sjást á ferli. Þe'tta er
táknrænt um sambúð Sovétríkj-
anna og Kína.
Hin sameiginlega . yfirlýsing
um órofa einingu, sem birt er
við og við, bæði í Moskvu og
Peking, er engu síður til að sýn
ast en ytri fegurð og glæsileiki
byggingarinnar númer 6 við Ul-
tisa Druzby. Fulltrúar Sovétríkj
anna neituðu því hér áður fýrr,
að um hugsjónalegan ágreini’ng
væri að ræða milli þessara
tveggja jötna í heimi kommún-
istanna. Nú iáta menn nægja
að -ypptaiöxlum.
HIÐ VIRÐULEGA ylra úllit
er ekki til orðið vegna vilja
valdhafanna hér í Moskvu. En
menn sætta sig við það, af því
að Krustjoff forsætisráðherra
er ákveðinn í að fylgja fram
sinni eigin utanríksstefnu, þar
sem mjkilvægir hagsmunir
Sovétríkjanna eru í húfi, hvaða
óánægja, sem látin kann að
vera í Ijós austur í Peking. Vin-
áttuyfirbragðinu er haldið
vegna þarfarinnar á yfirborðs-
einingu gagnvart Veslurveldun
um og vegna áróðursgildis ein-
ingarinnar innan kommúnista
hreyfingarinnar.
Krustjoff hefur þó sýnilega
ákveðið, að fjárhagsleg pólitísk
eining kommúnistaríkjanna í
Evrópu skuli ganga yfir, þráll
fyrir gagnrýni Pekingstjórnar-
innar í fræðilegri forystu hans.
Stuðningsins við Tító er einnig
þörf vegna úrslitaátakanna um
Berlín, sem virðast nálgast.
Hugsjónalegur ágreiningur
við Pekingstjórnina er Krus-
tjoff nokkurt áhyggjuefni
vegna afleiðinga hans á óhrif
Rússa meðal vanþróuðu þjóð
anna í Asíu. Afríku og Suður
Ameríku f því efnj eru vald
hafarnir í Moskvu viðkvæmar>
en. gagnvart Evrópu
PEKINGSTJÓRNIN heldur
þvi fram. að halda verði al
þjóðlegu kommúnistahreyfing
unni hugsjónalega hreinni. svo
að hægt sé að herða hana ti’
hernaðarlegra átaka. heims
kommúnismanum til framdrát
ar í verki Að þeirra áliti kljúf-
þeir Tito og aðrir ónefndi'
=amherjar hana og ..nútíni;
endursknðunarsinnar“ komm
únistahreyfinguna oe draga ú’
íti-jfamætti hennar
Stefna K->i=tjoffs 'riðsan
in-i HI vn -• omhlið:; öðrum'
„Bíddu hægur — ég ætlaSi einmitt aS ná þessari flugu"
(Úr Washington Post).
byggir á fjölbreyttum vopnum
í baráttunni fyrir sama marki.
Stjórnkænsku á að beita í sam
skiptum við Vesturveldin. Sam
búð Sovétríkjanna og Júgó-
slavíu verður að bæta. Vanþró
uðu þjóðirnar ber að laða að
sér með efnahagsaðstoð, jafn-
vel þótt veita þurfi hana þjóð
um, sem ekki lúta stjórn komm
únista, eins og t.d. Indverjum
og Indónesum.
Að áliti Krustjoffs þarf að
gera allt þetta til þess að
breyta samúðar. og styrkleika
hlutföllunum í heiminum
kommúnistaríkjunum i hag.
Þetta á að flýta fyrir svo-
nefndri óumflýjanlegri aðlög-
un allra þjóðfélaga að komm-
únismanum, án þess að leggja
þurfi út í áhættu kjarnorku-
stríða.
KRUSTJOFF og hugsjóna-
legum andstæðingum hans i
Peking kemur þó saman um
eitt. Þegar uppreisn vínstrj
afla er sigursæl, þá er það
skylda kommúnistaríkjanna að
efla hana og vernda fyrir af-
skiptum Vesturveldanna. Það
var þessi kenning, sem Krust-
joff varð að hafa í heiðri gagn
vart Kúbu, þrátt fyrir þá á
hættu, sem það hafði í för með
sér fyrir áhugamál hans, „frið-
samlega tilveru samhliða öðr
um.“ Valdhafarnir í Moskvu
lentu í klemmu, þegar Castro
stjórnin á Kúbu rauk út i
kommúnismann og ienti í bein
um átökum við Bandaríkin
Ef Krustjoff hefði ekki lýst
Kúbu verndarríkj Sovétríkj
anna, — þrátt fyrir hættuna á
árekstrum við Bandaríkin —
hefði það verið staðfesting a
þvi, sem kínverskir kommúmst
ar hafa haldið fram ó flokka
’áðstefnum, þ.e. að stefna
Krústjoffs um „friðsamlega til
veru samhliða öffrum“ væri
flótti frá byltingarátökum og
heindist einkum að þvi, að auka
’ylli sina mpffal annarra þjóðn
•’ skapa neyziuvöru mettaí'
þjóðfélag neima fyrir.
HÉR í MOSKVU er því litið
svo á, að hugsjónaleg ádeila
Kínverja hafi átt sinn drjúga
þátt í því, að valdhafarnir hér
ákváðu að vara Bandaríkin
við, að árás Kúbu hlyti að leiða
lil ófriðar.
En hin einbeitta afstaða
Krustjofís gagnvart tökunum
þarna lengst í vestri hefur ekki
orðið til þess að draga úr spenn
unni milli Moskvu og Peking,
hvernig sem á því stendur.
Hugsanleg er sú skýring, að ó-
vildin stafi fremur af keppni
um forustuna í heimi kommún-
istanna en hugsjónalegum á-
greiningi.
Hér í Moskvu verður maður
ekki var við bjartsýni á bætta
sambúð. Oft virðist litið hér á
Kínverja sem viðvaninga, er
aðeins þjáist af byltingarlegum
vaxtarverkjum, samanborið við
það, sem Sovétríkin hafi orðið
að þola á árunum milli 1930 og
1940.
VALDHAFARNIR j Peking
kynnu að eiga eitt vopn á hend
inni, sem neytt gæti bæði Sovét
ríkin og Vesturveldin til að
taka tillit til þeirra. Það væri
framleiðsia kjarnorkuvopna. Þó
að það sé vafasamt, að Kín-
verjar geti á fáum árum fram-
leitt allt það, sem þarf til
kjarnorkuhernaðar, þá em
ýmsar blikur á lofti, sem benda
til þess, að þeir kunni á næst-
unni að geta sprengt tilrauna
sprengju.
Þetta eitt væri nægilegt til
að valda miklu róti. Þá neydd-
ust þær þjóðir, sem andstæðar
eru kommúnisma, tii að hugsa
í alvöru um varnir gegn kjarn
orkuárás af hálfu þjóða. sem
ekki meta mannslífið meira en
svo, að þær viðurkenna stríð
sem lið í stjórnmálabaj-áttu Og
óttinn um það legðisi þá eins
og mara á Sovétríkin að þau
kynnu þá og þegar að lenda
kjarnorkustriði vegna ein
hverra athafna viffvaninganna jj
í Kína
T j M I N N briff-iiiflaiíiiirÍTm líl nll íQfío
7