Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 24.12.1939, Blaðsíða 17

ALÞÝÐUBLAÐSINS
17
»g Höllu konu hans.
IV.
FYRST eftir að Eyvindur og
Halla hurfu, vissi enginn
hvar þau héldu sig, en brátt
urðu menn þess varir, að þau
dvöldu á hinum víðlendu heið-
um milli Húnavatnssýslu og
Borgarfjarðar. Hvergi á íslandi
er betra að vera útilegumaður
en á þessum slóðum, því á
sumrin gengur þar ógrynni f jár
og hesta, vötnin eru full af sil-
ungi og mikið af fugli. Fór brátt
að fara mikið orð af Fjalla-Ey-
vindi og fleiri útilegumenn
komu til hans. En því fleiri sem
irson sagnfræðing
þeir voru saman, því meiri var
hættan á að farið yrði að leita
að þeim vegna hinna slæmu
fjárheimtna, er leiddi af því að
svo margir þjófar lágu úti á
fjöllunum. Um eitt skeið bjó
Eyvindur á Hveravöllum. Var
þar gott að búa vegna þess að
jarðhitinn hitaði kofa hans upp
og hægt var að sjóða matinn í
hvernum. Annars var skortur-
inn á eldsnevti eitthvert hið
mesta vandamál fjallabúa. Eitt
sinn varð það uppvíst að Ey-
vindur dvaldi á Hveravöllum,
og var flokkur manna sendur
af stað til að handsama hann.
Gátu þeir komizt að kofanum án
þess að verða séðir og var Halla
þá ein heima. Var því ekki ann-
að að gera en að flytja hana
eina til byggða, því auðvitað
var ómögulegt að fá hana til að
segja neitt um Eyvind.
Halla var um hríð í haldi á
Norðurlandi, og var þvínæst
send til Reykjavíkur, því þar
átti að dæma hana og setja hana
í tukthúsið. Sendi sýslumaður
Húnvetninga þrjá menn með
hana suður til Borgarfjarðar.
Héldu þau suður á Gríms-
tungnaheiði, en þar eð þau náðu
, ekki að komast yfir heiðina á
einum degi, urðu þau að tjalda
þar og liggja yfir nótt. Sofn-
uðu fylgdarmenn Höllu þar all-
ir og um morguninn er þeir
vöknuðu aftur, var hún horfin
og sömuleiðis malsekkur þeirra
og bezti hesturinn. Þegar þeir
fóru að svipast um kringum
tjaldstaðinn, fundu þeir för
eftir tvo hesta og lágu þau upp
til fjallanna. Eyvindur hafði
auðsjáanlega komið og sótt
konu sína.
V.
Ú liðu nokkur ár og Ey-
vindur og Halla héldu sig
á ýmsum stöðum á fjöllunum.
Oft skiptu þau um bústaði, og
enginn vissi hvar þau voru
þótt margar sögur gengju um
þau.
Vafalaust hafa þau átt ýmsa
vini í byggðinni og alltaf annað
slagið Ieituðu ýmsir aðrir úti-
legumenn til þeirra og voru
með þeim lengri eða skemmri
tíma.
Sumarið 1762 bjuggu þau í
nánd við Arnarfell rétt sunnan
við Hofsjökul. Voru tveir úti-
legumenn með þeim og auk þess
barn þeirra, er farið var að
stálpast. Þau höfðu byggt sér
þar góðan bústað með því að
grafa innan stóran hól. Var þar
herbergi, sem var tveir faðmar
á lengd og einn á breidd. Úr
þessu herbergi lágu göng lengra
inn í hólinn inn í eldhús, er var
kringlótt í laginu og 20 fet að
ummáli. í báðum þessum her-
bergjum voru veggir og loft
þaktir með gæruskinnum og
fjölum. Um sumarið söfnuðu
þau miklu rifhrísi til eldneytis
og lögðu í köst rétt við bústað-
inn, og er hausta tók, slátruðu
þau á milli 70 og 80 sauðum
og settu skrokkana í viðarköst-
inn. Ennfremur höfðu þau náð
sér í dálítið af smjöri, sem þó
skemmdist og höfðu þar að auki
ógrynni af mör úr sauðunum.
Voru þau því mjög vel búin
undir veturinn, þótt 5 manns
væru í heimili hjá þeim.
Fjárheimtur Arnesinga voru
með versta móti þetta haust.
Var það augljóst, að hér var
ekki allt með feldu. þar sem
svo marga fullorðna sauði vant-
aði. Gangnamenn höfðu líka
séð fjárbraut mikla fyrir sunn-
an Hofsjökul og styrkti það
gruninn um að þjófar mundu
liggja á fjöllunum. Kærðu nú
Ámesingar þessi vandræði fyrir
sýslumanni sínum, Brynjólfi
Sigurðssyni, og lét hann þegar
kveðja upp 33 hina röskustu
menn og voru þeim fengnir
hinir beztu hestar, sem völ var
á. Lögðu þeir af stað frá Kall-
bak í Ytrahrepp 1. október og
héldu til fjalla.
Frá bústað þeirrá Eyvindar
var mjög víðsýnt til suðurs, og
einn dag sáu þau að fjöldi
manna kom ríðandi sunnan
heiðarnar og stefndi í áttina
þangað. Var því ekki lengur til
setunnar boðið, og tóku úti-
legumennirnir hina fimm hesta,
er þeir höfðu og þá hluti, sem
þeir síst máttu án vera, og flýðu
í áttina til jökulsins.
Leitarmennirnir fundu brátt
híbýlin og gátu rakið slóð úti-
legumannanna upp á jökulmn
og vestur eftir honum, en þar
lentu þeir í þoku og dagur var
á enda, og snéru þeir þá aftur
til híbýla útilegumannanna og
létu fyrirberast þar um nóttina.
Voru nú engin tiltök að elta
útilegumennina lengur og urðu
þeir að láta sér nægja að flytja
sauðaslátrin með sér til byggða
og eyðileggja bústaðinn og
brenna allt sem þeir gátu ekki
haft með sér.
Þótt Eyvindur og föruneyti
hans gæti bjargað lífinu, gat það
borið til beggja vona, hvort
þeim yrði þess auðið að halda
því yfir veturinn. Matarforð-
inn var glataður og bústaður-
inn rifinn til grunna, og jafnvel
bækur Eyvin^ar, Gíslapostilla
og passíuprédikanir Jóns Ara-
sonar höfðu orðið eftir og var
það mikill skaði fyrir Eyvind,
sem var trúmaður og hafði á-
valt mikla huggun af lestri
guðsorðabóka. En allt þetta var
þó smávægilegt hjá því að
hugsa til þess, hver örlög
mundu bíða barnsins.
VI.
ETURINN, sem nú gekk í
garð, var þeim Eyvindi
og Höllu erfiðari en nokkur
annar vetur á útilegðartímabili
þeirra. Barnið gat ekki þolað
hörmungarnar. Það veslaðist
upp og dó, og segir sagan, að
foreldrar þess hafi ekki getað
horft upp á kvalir þess og feng-
ið félaga sinn til að lífláta það,
þar eð öll lífsvon var úti. Það
hefði að vísu verið mögulegt að
flytja það til byggða og láta
þjóðfélagið taka við því, en for-
eldrarnir, sem vissu vel hve
rækilega er séð um að láta
syndir feðranna bitna á börnun-
um, vildu heldur vita það í
gröfinni, en láta það mæta
þeirri framtíð, sm því hlaut að
vera búin í byggðinni.
Nokkru eftir flóttann frá
Arnarfelli fóru félagar þeirra
Eyvindar og Höllu frá þeim og
þau voru nú ein. Settust þau
að nálægt Klofajökli og drógu
þar fram lífið við hin mestu
harmkvæli, því þótt Eyvindur
væri hinn mesti meistari, bæði
sem þjófur og veiðimaður, þá
gekk honum mjög erfiðlega að
afla þeim fæðu. Halla var
þunguð og nokkru fyrir páska
fæddi hún barn. En einmitt á
því tímabili höfðu þau nærri
því ekkert að eta, og lét nærri
að Halla yrði brjáluð af að
horfa upp á barnið veslast upp
af hungri, og varð Eyvindur að
lokum að bera það deyjandi út
í snjóinn. Á páskadag voru þau
orðin algerlega matarlaus, og
var Halla örvingluð bæði af
hungrinu og hinum nýafstöðnu
raunum. Manndrápsveður var
úti og því ekkert annað að gera
en sitja inni í kofanum og bíða
hungurdauðans. Tók þá Ey-
vindur fram guðsorðabækur, er
hann hafði fengið um veturinn
hjá bróður sínum, er bjó í Skip-
holti, og stakk upp á því, að þau
læsu húslestur. Halla mótmælti
því og kvað það mundi verða
þeim til lítils gagns. En Ey-
vindur las húslesturinn engu að
síður, og þegar hann hafði lokið
lestrinum, heyrði hann þrusk
utan við kofann. Lagði hann þá
bækurnar frá sér og greip sax
eitt og gekk út. Sá hann þá
stóran gráan hest spikfeitan
standa við kofann. Tók hann
þegar hestinn og slátraði hon-
um.
Það lét nærri því, að hestur
þessi yrði til þess að koma
þeim Höllu og Eyvindi undir
manna hendur. Var það ágæt-
ur reiðhestur og eigandi hans
var ríkur maður á Suðurlandi.
Hann hélt mikið upp á hestinn
og hafði alið hann í hesthúsi um
veturinn. Rétt fyrir páska
braust hesturinn eitt sinn út úr
húsi sínu og hljóp til fjalla,
og áleit eigandinn, að hann
héldi sig uppi á fjöllunum og
lét leita hans með mikilli á-
kefð. í september sumarið eftir
kom hann við fimmta mann til
kofa Eyvindar og þekkti húð
hestsins, er hékk fyrir dyrum
kofans. Þau Eyvindur og Halla
voru bæði heima og voru tekin
til fanga og flutt til Reykja-
hlíðar við Mývajn, því að þang-
að var skemmri leið frá kofan-
um en.til Suðurlandsins. Voru
þau sett þar í strangt varðhald
og var Eyvindur lokaður inni í
kirkjunni, en Halla höfð í bæn-
um. Var Eyvindi nú borinn
matur í kirkjuna og er hann
hafði matast, bað hann um