Alþýðublaðið - 29.09.1948, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 29. sépt- 1^48.
ALÞÝðUBLA'ÐIÐ
Jón áiel Péfursson fint
ir,
Jón Axel Pétursson.
■3
ip
j|'
„GETUR ÞÚ SAGT
MÉR“, sagði kunnur fræði-
maður við mig íyrir nokkrum
árum, ,,hvernig á því slend
ur, hvað margir dugnaðar-
menn koma frá Eyrarbakka
og Stokkseyri? Ég hef veitl
því athygli að úr þessum
þorpum kemur ótrúlega mik
ið af úrvalsmönnum“.
Ég varð strax dálííið upp
'með mér af því að ég er
þarna úr flæðarmálinu, og
hann sá það. Hann brosti dá-
lítið kalt og sagði. ,,Ja, þú
mált ekki taka þetta til þín.
Ekki hefur þú sýrt dugnað
og síjórnsemi á sjó, eins
og . . .“ Og svo taldi hann
upp mikinn fjölda skipstjóra
og sjómanna, sem gert hafa
garðinn frægan síðan fyrir
og um aldamót og til dags-
ins í dag-
,,Nei“, svaraði ég, dálítið
afundinn, að vísu ekki á
sjó, en í sjó, því að ég var
fjári duglégur í því að koma
holdvotur heim til mömmu
minnar dags daglega þegar
ég var lítill — og stundum oft
ó dag“,
Úr þessu varð gaman, en
síðan fórum við að spjalla
um þetta og hann féllst á
skoðun mína- Það var bar-
áttan við brimið, brimgarð-
inn, sem herti og stælti
strákana — og svo lýsiskagg
arnir fyrir neðan sjógarð, en
úr þeim löptu þeir sólbráðið
lýsi. Nú, og svo voru gerðar
kröfur til unglinganna. Þeir
voru rifnir upp á rassinum
fyrir allar aldir til þess að
feei I a — og svo um hádegi
fil að bera upp aflann og
gera áð og síðan, næstum
endalaust. Þetta herti skap-
gerðina, stælti viljaþrekið,
jók skylduhvötina. ,,Það má
aldrej standa upp á mig“,
sögðu þeir og hömuðust. Þeir
fengu óbreytta kjarngóða
fæðu og nokkum veginn nóg
an svefn. Svo var keppni í
þeim. Þá cLreymdi alla um
það að verða eins og afla-
kógurinn, já, jafnvel eins og
mesta sjóflónið, jafnvel þó
að oft væri sagt sem svo:
,,Hann drepur sig og síra
menn að síðustu. Hann er sjó
flón-“ — En þetta var bar-
átta, glöð og drengileg bar-
átta — fyrir alla framtíðina.
Það var fríður hópur, sem
hánn taldi upp. Og um þá
alla væri gaman að skrifa - -
og um suma hef ég skrifað,
eins og ti'l dæmis Guðmund
heitinn Sigurðsson hjá
Draupnisfélaginu, en um aðra
fær maður ekki að sktífa, og
stundum verður maður að
stelast til þess að minnast
starfs þeirra.. Meðal sjómann
ar,na taldi hann upp Jón Axel
Pétursson bæjarfuilltrúa.
Hann hafði að vísu sýnt
íramúrskarandi dugnað á
sjó og hlotið opinberar við-
urkenningar fyrir. en hann
hafði ekki síður sýnt dugnað
og þrek á landi. Og þeir eru
líka margir þárna áð austan,
sem hafa rult torfarnar braut
ir í landi.
Nú ætla ég að stelast til
þess að minnast Jóns Axels
Péturssonar af því hann á
fimmtugsafmæii í dag — og
af því að hann nær ekki til
mín, og getur ekki bannað
. mér það. Hann er erlendis og
ég fórðaðist að ta!a við hann
um afmælisskrif áður en
hann fór.
Jón Axel Pétursson er
komin af kjarnafólki bæði
til líkama og sálar. Hann
er sonur Péturs heitins Guð-
mundssonar, kennara, hins
mesta gáfumanns, og Elísa-
betar Jónsdóttur, sem er
mikill skörungur, gáfuð,
sterk og heil. Hann á í ætt
sinni eftirminnilega persónu
leika, sem gengu stundum
i einir til stórræða og hugðu
þá ekki ailtaf svo mjög að
því, við hvað væri að eija-
Allir kannast við karlmennið
og baráttumanninn Duggu-
Eyvind. — Þau Pétur og
Elísabet áttu mörg börn.
Kennaralaunin voru lítii, Jón
var elztur og hann várð því
að taka til höndunum um
sama leyti og hann gat stað-
ið. Hann vann í sveit. og við
vegavinnu og svo að sjálf-
sögðu. í flæðarmálinu. En
strax og hann var hæfur til
brottfarar úr föðurgarði að
dómi foreldranna. varð hann
að sækja út fyrir litla þorpfð
á breiðari mið. Hann fór á
flóabátinn Ingólf og þaðan á
Gullfoss og að síðustu vann
hann sig þar upp í bátsmanr.s
starf, en allt sem hann gat
við sig losað, sendi hann heim
til að hjálpa foreldrum sín-
um. Ég veit, af því að ég
þekki Jón. að þá hefur hanr.
heldur látið sig vanta, en að
draga af því sem hann sendi
heim til sín- -— En hann
vildi áfram. Hann vildi leggja
í fyrirtæki og fyrirlækið var
hann sjálfur. Hann vildi búa
sig undir ilífsstarf, sem gæfi
honum möguleika, ef hann
þá reyndist maður til að
svíkja ekki sjálfan sig.
Og Jón Axel treysti sjálf-
um sér. Hann fór á stýri-
mannaskólann og útskrifaðisl
þaðan. Beint úr skólanum fór
hann út í lönd og sígldi á er
iendum skipum sem háseti.
bátsmaður og stýrimaður í
þrjú ár. En þá fékk hann
fregn um sjúkleika föður
síns og sneri strax heim. Aft
ur réðist hann á Gúllfoss og
um sama leyti gekk hann í
sjómannafélagið- Upp frá
því var hann um margra ára
skeið einn helzti starfskraft
ur þess- Fulltrúi þes,s á sam
handsþingum og í miðstjórn
Alþýðusambandsins og Al-
býðuflokksir.s. Síðan var
hann kosinn í bæjarstjórn.
1934, og um leið í bæjarráð
og .síðan hefur hann verið að
aðalfullírúi flokksins í bæjar
stjórn og bæjarráði og síð-
ustu kjöríímabil verið valinn,
ræstum einróma, til að skipa j
efsta sæt.i lísta Alþýðuflokks
ins- — Átíö 1925 réðist Jón
sem hafnsöeumaður við
Reykjavíkurhöfn og hefur
hann það starf enn aö vissu
leyti. Hann hefur síðan bæj-
arútgerð Revkjavíkur tók tjl
starfa hcft frí frá hafnsögu-
marnsstarfinu, til þess að
geta gegnt framkvæmda-;
stjórastarfi við bæiarii,tgerð-
ina ásamt Sveini Bened^kís-
syni. Árin 1935—1938 fékk
hcnn "og frí frá hafrkögu-
mannsstarfinu. eh þá gesmdi
hiair n f ’amkvæmdEstióra-
starfi fyrir einclregnar áskor
anir flokksbæ&ra sinna og fé
laga.
Hér hafa verið talin
helztu störf Jóns Axels síöan
hann kom í land. En ýmis eru
þó ótalin og þá fyrst og
íremst starf hans í fiskimála
nefnd, en hann tók sæti í
þeirri r.efnd ásamt Héðni
Valdimarssyni, þ-egar hún
var stofnuð, en þeir voru full
trúar flokksins í henni. Þessi
nefnd hóf í raun og veru ný
sköpun ísler.zkra atvinnu-
vega. Og þó að eitt sinn væri
mjög deilt um hana og fulil-
trúana í henni, eins og allt
af vill verða þegar brotist er
inn á nýjar leiðir, þá hygg ég
nú að allir viðufker.ni hið
rnilda brautryðjandastarf
hennar. Jón hefur og átt
sæii í sjávarútvegsnefr.d
Reykjavíkur frá stofnun
hennar, auk þess sem hann
gegnir ýmsum nefndarstörf-
urn í þágu bæjarfélagsins- —
Undanfarið hefur hann átt
sætj í nefr.d. sem athugað
hefur möguleika fyrir smíði
og kaupum á 10 nýjum tog-
urum, sam ríkisstjórnin hef
ur ákveðið að kaupa til vjð-
bótar. Fór Jón Axel afíur til
London á mánudagsmorgun,
ásamt meðnefndarmönnum
sínum, til þess að ganga frá
kaupunum-
Jón Axel er frá Eyrar-
bakka og hann ann sínum
bernskustöðvum; en engan
Reykvíking þekki ég, sem
ann Reykjavík eins og hann.
Eitt sinn vorum við að koma
saman austan úr Laugardal.
Við fórum um Þingvelli. Þeg
ar váð komum niður Mosfells
dalinn, og sáum út yfir
fióann og inn yfir Reykja-
vík, sagði Jón — og steig
fasitar á benzínjið. ,,Já, og
þarna kemur hún blessuð.“
Það var einhver óvenjuleg
hlýja í orðunum af því hvern
ig hann sagði þau. Ég hygg
Jíka, að þeir menn í hópi
andstæðinga Alþýðuflokks-
ins. sem Jón hefur ofíast
deilt við í bæjarstjórn og
bæjarráði, muni fúslega við
urkenna, að þó að þeir hafi
ekki altaf verið sammála, þá
hafi Jón ætíð unnið að hags-
munum Reykjavíkur og
Reykvíkinga af lífi og sál. Já,
stundum hefur hann verið
harðari í horn að taka en all-
ir aðrir þegar honum hefur
fur.dist vera ffengið á hlut
Reykjavíkur. Menn setja sig
misjafnlega vel inn í mál,
þó að þeim sé falin forusta
þeinra. Fáa menn þekki ég
sem eru eins þaulkunnugir
öllum málefnum Reykjavík-
ur og Jón- Hann fylgist ná-
kvæmlega með þeim öllum
■og ég held að mér sé óhætt að
íifrh. á 7.' síðn.)
ÞEIR, sem hafa verið félag
ar og samstarfsmenn Jóns
Axels í Alþýðuflokknum um
þrjá tugi ár.a, geta bezt um
það borið, hversu liðtækur
hann hefur verið þar í sveit-
um- Á fimmtugsafmæli hans
er margs að minnast og fyrir
margt að þakka. Þau hin
mörgu og oft erfiðu trúnað-
arstörf, er hlaðizt hafa á
herðar Jóni Axel, hefur hann
leyst af hendi með sæmd og
prýði og alltaf verið tryggur
hugsjón þeirri, sem hann
gekk á hönd ungur að aldri,
Hann hefur ætíð verið hinn
ágætasti félagi og samstarfs-
maður, hugmyndaríkur og
gunnreifur, og með hjaríað á
réttum st.að-
Ég þakka Jóni Axel bæði
persónulega og í nafni Al-
þýðuflokksins fyrir ágæl
atörf, tryggð og trúnað og
óska honum allra heilla. Ein-
mitt nú, á þessum tímamót-
um í ævi bans, er hann í
framandi landi að vinna af
kappi og með prýðilegri
þekkingu að mikilsverðum
málum fyrir þjóð sína. Þar
mun hann éins og an.nars
staðar reynast ötull í barátt-
unni fyrir heill fjöldans. Og
við vinir hans og flokksbræð
ur værtum þess að fá lengi á-
fram að njóía vináttu hans
og ágætra síarfskrafla og
áhuga.
Síefán Jóh. Stefánsson.
Leiðrétting.
í FRÉTT blaðsms af full-
trúakjörinu til Alþýðusam-
bandsþings á sunnudaginiT og
mánudaginn hafa fallið nið-
ur nöfn fjögurra fulltrúa,
sem kosnir voru: annars full-
trúans frá VerkalýSsfélagi
Grindavíkur, Tómasar Þor-
valdssonar, annars fulltrúans
frá Bílstjórafélagi Akureyrar,
Þorsteins Svanlaugssonar;
annars fullírúa Verkamanna-
félagsins Fram á Seyðisfirði,
Braga Níelssonar, og annars
fulltrúans frá Verkamannafé-
Igi Hóknavíkur, Hans Sigurðs
sonar. Leiðréttist þetta hér
með. Þessir fulltrúar voru
allir kosnir af lýðræðissinn-
um.
Pasfor Áxel Varner fré Kaup-
mannahöfn
flytur 3. fyrirlestur sinn í Iðnó n.k.
fimmtudagskvöld 30. sept. kl. 8,30.
Efnið er:
Baráffan gegn
Fyrirlestúrinn verður túlkaður. —
Okeypis aðgangur. Allir veikornnir.