Tíminn - 08.12.1964, Side 5

ÞRIÐJUDAGUR 8. desember 1964
I— —|
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lystrrgastj.: Steingrlmur Gíslason. Ritstj.skrifstofur ! Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti i. Af-
greiðslusimi 12323. Auglýsingasimi 19523. Aðrar skrd'stofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 90,00 á mán. innanlands — f
lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Flotamannvirki
Stjórnarblöðín birtu forsíðugreinar á sunnudaginn
um hinar fyrirhuguðu hernaðarframkvæmdir í Hval-
fí" Eitt var sameiginlegt um allar þessar greinar. Það
vh! ivergi minnzt á, að U.S.A. hefði verið leyft að byggja
haiskipabryggju, legufæri og vatnsgeymi. Þessi þrjú orð
v-irtust alger bannorð hjá leiðarahöfundum stjórnar-
blaðanna. Hins vegar var margtönnlast á því, að hér
væri aðeins um að ræða endurnýjun á olíugeymum, og
Framsóknarmönnum væri illa við þá framkvæmd, því að
hún gæti dregið úr leigutekjum Olíufélagsins! Þannig
átti að reyna að draga athygli frá höfuðatriðum málsins
og gera afstöðu Framsóknarmanna tortryggilega. Þetta
á að blása út og básúna, svo að menn gleymi því, sem
máli skiptir.
Höfuðatriði þessa máls eru þau að U.S.A. fær leyfi til að
byggja hafskipabryggju, legufæri og vatnsgeymi. Þettá
sker úr um það, að hér er ekki fyrst og fremst að ræða
um endurnýjun á olíugeymunum, heldur byggingu flota-
mannvirkja, sem ekki hafa áður verið í Hvalfirði. Þetta
er meginatriði málsins.
Allt síðan 1945, er Bandaríkjamenn vildu fá Hvalfjörð
leigðan fyrir flotastöð til 99 ára, hafa allir stjórnmála-
flokkarnir verið andvígir því að leyfa flotastöð í Hval-
firði. Endurnýjaðri beiðni um þetta var neitað, þegar
dr. Kristinn Guðmundsson var utanríkisráðherra, og
aftur í tíð vinstri stjórnarinnar- Nú hefur ríkisstjórnin
hins vegar vikið frá þessari stefnu og bugast fyrir þeírri
erlendu áleitni, að flotastöð verði komið upp í Hvalfirði.
Hér hefur vissulega verið stigið hið varhugaverðasta
undanhaldsspor í sjálfstæðismálum þjóðarinnar- Erlend-
ur hernaðaraðíli, sem hefur komið sér fyrir í Hval-
firði, mun ógjarnan vilja láta þá afstöðu af hendi.
Þessari hættu vilja forystumenn stjórnarflokkanna
leyna fyrir þjóðinni. Þessvegna eru hafskipabryggja,
legufæri og vatnsgeymir bannorð, þegar blöð þeirra
skrifa um Hvalfjörð. Þau sýna það, að stjórnarflokkarnir
hafa svikið það, sem áður var fullkomin samstaða um,
þ.e. að leyfa ekki flotastöð í Hvalfirði. En þjóðin má
ekki hætta að vera á verði, þótt forystumenn stjórnar-
flokk.anna séu hættir því
Vantraust
Stjórnarblöðin telja það lýsa trausti á stjórnarstefn-
unni, hve vel vísitölutryggðu skuldabréfin hafa selzt-
Hið rétta er, að þetta lýsir vantrausti á ríkisstjórninni.
Vegna þess, að menn óttast, að verðbólgustefnunni verði
fylgt áfram, keppast þeir við að taka fé úr bönkunum og
kaupa vísitölutryggð bréf. Það er vantraustið á ríkis-
stjórninni, sem örvar mest sölu þessara bréfa.
Skattgleði
Gunnar Thoroddsen er kominn heim úr utanförinni og
telur sig koma færandi hendi. í ferðalaginu frétti hann
nefnilega af nýjum skatti. Mbl. skýrir frá þessari upp-
götvun ráðherrans undir stórri fyrirsögn á 1. síðu á sunnu
daginn. Öll frásögn blaðsins ber þess merki, að það telur
utanför hins skattglaða ráðherra hafa borið fullan árang-
ur, þar sem nýr skattur hafi fundizt í ferðalaginu.
Ekki eru hinir skattglöðu menn, ráðherrann og ritstjór-
ar Mbl-, búnir að gefa þessum nýja skatti íslenzkt nafn,
en til bráðabirgða kalla þeir hann ,,mereværdiskat“. Að-
alatriðið er líka, að skatturinn fannst, en ekki hvaða nafn
honum verður gefið.
TÍIVUNN
lón Skaftason, alþingismaður:
Enn um tveggja
flokka kerfiö
Fyrir hálfum mánuði skrif-
aði ég þriðjudagsgrein í Tím-
ann um nauðsyn Cveggia fi ikka
eða fylkinga kerfis í íslenzkum
stjórnmálum. Tijgangurinr, var
sá að vekja til umhugsunar og
fá fram umræður um málið,
sem sannarlega neftir cekizt
vonum framar, því að öll dag-
blöðin hafa í tilefni' greinar
þessarar ritað um það og sýn-
ist sitt hverjuin, ovo sem við
var búizt fyrirfram.
Mig langar í tilefni þessara
umræðna að víkja frekar að
málinu og þá um leið lítúlega
að þeim andmælum, sem sett
hafa verið frarn, gegn hug-
mynd þessari.
f fyrri grein minni tólr ég
fram, að menn greindi á um
kosti og galla tveggia fíokka
kerfisins, en tveggja flokka
kerfi er almennt íalið ríkia í
þeim löndum, þar sem tveir
flokkar berjast um völdin r.. d.
í Bretlandi, Bandaríkjmium og
Vestur-Þýzkalandi, þótt fleiri
smáflokkar starfi i öllurn jæss
um löndum, en henti jafnframt
á tvær staðreyndir. sem ekki
fara fram hjá ueinum, er mál
þetta kryfia til mergjar þær
eru þessar:
í fyrsta lagi vill engin J<ióð,
sem býr við tveggja flckka-
kerfi frá því hverfa.
í öðru lagi gætir verulegrar
viðleitni í morgum löndum, þar
sem flokkafjöldinn er livað
mestur, til þess að fækka flokk
um, með sameiningu skvldra
flokka.
Þessar staðreyndir báðar um
eðlileg viðbrögð þjóða, er til-
komin vegna áratuga reynslu og
hefir skapað ákveðinn þjóðar-
vilja.
Alþýðublaðið og Þjóðviljinn
hneykslast mjög á grein minni
i>g tala um „harnaskap fá-
fræði, óskhyggju og ósvífíii" í
þessu sam'bandi. Slíkar upp-
hrópanir eru ekki málefnaleg
rök og opinbera aðeins óróann,
sem inni fyrir býr Meðan blöð
þessi nefna engin dæmi nm, að
ég fari með rangt mál, að þessu
leyti, þá hlýt eg að telia, að
mér hafi ekki missýnzt um þau.
f grein í Alþýðublaðinu cftir
Helga Sæmundsson (þann
manninn, sem ég heyrði á 1ram
boðsfundi árið 1956 í Kópavogs
skóla lýsa því hástemmdast
allra hversu pólitísk höfuðnauð
syn náin samstaða Alþýðu-
flokks og Framsóknarflokks
væri til mótvægis við ofuvvald
íhaldsins!!) er því lialdið fram,
að tveggja flokka kerfi geti
ekki komizt á fyrir þjóðarvilja
og að við slíkt sKÍpulag geti
ekki aðrir en milljónamæringar
orðið þingmenn!! Slíkur mál-
flutningur er svo barnalegur,
að engu tali tekur, enda dæmin
næg fyrir austan okkur og
,-estan, er afsanna slíkt fleip-
ur.
Þá er það misskilniiigur,
sem fram kemur i ieiðaraskrif
um Vísis. um mál þetta. að í
löndum með iveggja fiokka
kerfi hljóti andstöðufyhung
hægri aflanna eðli málsins sam
kvæmt að vera sosialistísk Eitt
mest áberandi feíkn margra
sósíalista- eða sósíaldemókrata

JON SKAFTASON
flokka nú í Vestur-Evrópu er
einmitt það, að þeir hafna þjóð
nýtingu í æ ríkari mæli e/i ein
mitt þióðnýting og i.pinber eign
framleiðslutækjanna er k,'arn-
inn í sósíalistískri þjóðféíags-
stefnu.
Einna gleggst sést þetta af
stefnuskrá vestur-þýzkra Jafnað
armanna, sem búa sig uudir
kosningar að ári og gera sér
góðar vonir um meirihlutasig-
ur. Þeir hafna algjörlega þióð
nýtingu og ríkisrekstri. Eg get
jafnvel ímyndað mér, að S.iálf-
stæðisflokkurinn sé í reynd
meiri þjóðnýtingarfjokkur en
Jafnaðarmannaflokkar í Vestur-
Þýzkalandi og i Norðurlöndum
eru enda sagði Konrad Nordal
forseti norsk Alþ.sambandsins,
Alþýðuflokkur 1953 15,6%
Framsóknarflokkur 1953 2* ,9%
Sósíalistaflokkur 1953 16,1%
Sjálfstæðisfl. 1953 37 1%
Þjóðv.flokkur 1353 6,U%
Lýðveldisfl. 1953 3.3%
Tölurnar tala skíru máli um
hvað hafi verið að gerast þcssi
árin. Tveir smáflokkar hverfa,
Lýðveldisflokkurinn inn í Sjálf
stæðisflokkinn og Þjóðvarnar-
flokkurinn gerizt bandalags-
flokkur Alþýðubandalagsins
Alþýðuflokkur og Alþvðu-
bandalag hafa tapað, Sjálfstæð
isflokkur aukið hlutfallftölu
sína og Lýðveldisflokksins um
1% en Framsóknarflokkurinn
um 6,3%. „Óskhyggja Fiam-
sóknarmanna“ eins og skemmti
kraftur Alþýðuflokksins nrðar
það i Alþýðublaðinu nálgast að
vera veruleiki.
Um framtíðina er ávallt
áhættusamt að spá. Ég tek þó
áhættuna og mín spá er sú, að
þróunin til tveggja flokka kerf-
is í íslenzkum stjórnmálum
verði ekki hægari áratuginn
1963—1973 heldur en hún var
á undan og frá er greint. Spá
þessa byggi ég m. a. á eftir-
farandi:
f fyrsta lagi gera æ fleiri
lýðræðissinnaðir íhaldsandstæð
ingar sér ljósa þörfina á meiri
samstöðu um einn flokk til þess
að binda endi á ofurvald Sjálf-
stæðisflokksins i islenzkum
stjórnmálum
í öðru lagi flýtir núverandi
stjórnarsamstarf á milli sterk-
sem hér var í heimsókn fyrir
skemmstu, að sér virtist þjóð-
nýting hér og opinber relistur
vera meiri en á öðrum Norður
löndum. Svona skrýtnir eru
hlutirnir stundum í pólitíkinni!
Núverandi flokkaskipim á
íslandi byggist að sjálfsögðu á
þióðarvilja. En sá vilji þarf
ekki og er ekki óumbreytan-
Iegur. Hvaða þegni í lýðræðis
þjóðfélagi, sem okkar er
frjálst að berjast fyrir annarri
flokkaskipan telji hann slíkt
til bótá. Mér er á því engin
launung, að ég tel aðstöðu and-
stöðuflokka Sjálfstæðisflokks
ins að því leytinu vonda, að
lýðræðissinnaðir kjóser.dur
þeirra, sem í stærstu málum
ættu að geta átt samleið, skipt
ast á 3 flokka a. m. k. Þeirri
taflstöðu vil ég fyrir mitt leyti
breyta þannig að ffldur verði
flokkur, sem keppt geti við
Sjálfstæðisflokkinn að stærð og
áhrifum.
Það getur gerzt á tvennan
hátt a. m. k. Annað hvort
með því að lýðræðissinnaðir
forystumenn flokkanna ieyni
að ná samkomulagi um slíkt
ellegar þá, að það gerizt tyrir
þróun eins og átt hefir sér
stað hér s. 1. 19 ár.
Vil ég þessu til sönnnnar
rifia upp kosningaúrslitin ann
arsvegar 1953 og hins vegar
1963 og gefa upplýsingar um
hlutfallstölur clokkanna af
grciddum atkvæðum bæði ár-
in:
1963 14.2% =
16.0%
41,4%
+J 4%
+6.3%
4-01%
+4.3%
asta og veikasta flokks þjóðar-
innar fyrir, tveggja fylkinga
myndun í íslenzkum stjórnmál-
um. Liðsmenn Alþýðuflokksins
eru sáróánægðir með undir-
lægjuhlutverk foringja sinna
við Sjálfstæðisflokksforustuna.
Þetta sást m. a. mjög vel í síð-
ustu Alþingiskosningum í
Reykjaneskjördæmi, þar sem
tveir valdamestu menn Alþýðu-
flokksins skipuðu efstu sæti
framboðslistans, sjávarútvegs-
málaráðherra og utanríkisráð-
herra í núverandi ríkisstjórn.
Alþýðuflokkurinn fékk 2911 at-
kvæði þar í haustkosningunum
1959 en aðeins 2804 í kosning-
unum 1963. Framsóknarflokk-
urinn fékk hins vegar í sama
kjördæmi 1760 atkvæði 1959
og 2465 atkvæði 1963.
í þriðja lagi stuðlar síðasta
kjördæmabreyting á vissan hátt
að tveggja flokka kerfi. Með
kjördæmabreytingunni var
Framsóknarflokkurinn knúinn
til að keppa af fullum krafti
um fylgið á þéttbýlissvæðinu
á Suð-Vesturlandi, sem áður
var vanrækt af hans hálfu.
Andstöðuflokkar hans töldu,
að það gæti hann aldrei gert
með árangri. Slíkt er nú borin
von og staðreyndir benda á, að
Framhald á bls. 13.
ÞRIÐJUDAGSGREININ