Vísir - 10.11.1917, Blaðsíða 2

ViSIB
Sykurmálið.
Borgarafundurinn í gær.
Með þeim upplýsingum, sem stjórniu gaf á fundinum, er
það sýnt svart á hvítu, að óþarft var að hækka
sykurverðið um einn eyri.
Samþykt áskorun um að fella hækkuuina úr gildi nú þegar.
Fandarina, sem haldinn var í
Goodtemplarahúsinn í gærkveldi,
varð eiginlega almennnr borgara-
fundur, þvi hann sóttu menn úr
öllnm atéttum.
Fundinn setti Jón Baldvinssoh,
form. sambandsstjórnar alþýðu-
félaganna, og stakk upp á Þorv.
Þorvarðssyni bæjarfulltrúa fyrir
fundarstjóre, en Bkrifsri var Ingi-
mar Jónason.
Frá umræðum verður ekki skýrt
nákvæmlega að þeasn sinni. Jör.
Br. alþm. hóf þær, þá talaði Sigmrð-
ur Bggerz ráðherrs, er réðist af
miklum móði á kaupmenn og kvað
æsingar þær sem orðnar væru út
af syknrhækkuniuni undan þeirra
rifjnm runnar og í því skyni hafð-
ar, að rægja landsverslunina
og stjórnina við alþýðu manna.
Hækkmnina kvað hann óhjákvæmi-
lega, og ekki befði í þetta sinn
verið lagt meira á sykurinn en
venjulega, en frá því mundi ann-
ar maðar skýra nákvæmar.
Héðinn Valdimarsson,
forstöðum. landsversl., talaði mjög
í lika átt í garð kaupm. Kvað
hann öll plögg verslunarinnar
mundu verða lögð fram fyrir al-
menning á sínum tíma, en gerði
akki í þeirri ræðu grein fyrir því,
hvers vegna verðhækkunin á sykri
hefði orðið að vera svo mikil að
þessn sinni.
Tölaðu siðan Garðar Gíslason,
Sveinn Björnsson o. fl. — Sv. B.
krafðist þess að stjórnin gerði
grein fyrir því með tölum hvers
vegna syknrverðið hefði hækkað.
Hj. V. tók þá aftur til máls og
kvað innkaupsverð á sykri sem
með Islandi kom hafa orðið 12
aurnm hærra á kg. en áður hefði
verið, flutningsgjald 5V2 eyri
hærra, Þá nefndi hann og rúma
4 aura í vexti, sem þó geta ekki
talist í hækkuninni.
Eftir því sem þannig er npplýst
af stjórnarinnar hálfa, hefir syknr
sá er kom með íilandi aíðastorðið
17^/a eyri dýrari hvert kíló en
áður, og þesa vegna hafa all-
ar sykurbirgðir lands-
verslunarinnar, einn-
ig- þser er fyrir voru,
verið hækkaðar um
Ö5 aura, eða Helmingi
meira, í stað þess að birgðirn-
ar sem fyrir voru (með venjulegri
álagningu, sam Sig. E. ráðherra
talaði um) hefðu vel getað borið
þessa hækkun og vsfslaust þó
meiri hefði verið, ssm sjá má á
því, að verðhækkunin sem stjóra-
in segir að hafi nú orðið á sykri,
er lögð tvöföld á verðið og látin
ná til allra sykurbirgðanna og því
áreiðanlega fjórfölduð í útsöhraoi.
— Af þessu má sjá, hvernig
venjuleg álagning lands-
verslnnarinnar muni vera!
Áð loknum umræðum var sam-
þykt eftirfarandi tillaga frá Jör-
uadi Brynjólfssyni alþm.:
Fundurinn skorar á lands-
st)órnina að fella nú þegar i
bnrtu hækknnina á lands-
sjóðssykri, þar sem Mn skap-
ar misrétti. Ennfremur skor-
ar fundurinn á stjórnina að
birta öll þau gögn, sem
núverandi verðlag er bygt á.
Fundarsalurinn var troðfullur
en fjöldi fólks komst akki inn.
Hefir líkiega verið á fimta hundr-
að manns á fundinum og var til-
lagan aamþykt með fjöldamörgum
atkvæðum bamhljóða.
Umræður urðu allkvass&r með
köfium. Auk þeirra sem þegar
hafa verið taldir, töluða: Sigurður
Jónsson ráðherra, borgarstjóri,
ólafur Friðrikason, Pétur Hjalte*
sted og Jakob Möller.
Enginn mælti stjórninai bót í
þessu máli, nema þá helst Ólafur
Friðriksion.
Uarward-háskólimi
og óíriðnrinn.
Hver áhrif ófriðurlnn hefir á
skólahald í Bandarikjunum má
sjá af því, að í cldri deildnm
Harw&rd-háskólans ern í vetnr
8ð eins um 100 stúdentar, en
renjulegu eru þeir um 700. Einn-
ig eru allmikln færri nemendur í
yugri deildunum en venjulega,
nema í inngöngudeildinni, aem
herskyldan ntfcr varla til. Venja-
legu ern alls um 5000 stúdentar
á háskól&nnm, en í vetur eru þeir
nm 3500. '
Harwurd-háskólinn er 281 áru
gamall.
Landsverslnnin og
„Tíminn".
í aíðasta tölnblaði Tímans er
grein nm landsverslunina. Er
auðséð á upphafi hennar, að hún
hefir átt að vera vörn fyrir versl-
unina, því hún byrjar þannig:
„Mjög hefir landsverslunin sætt
misjöfnum dómum, ýmsir hafa
jafnvel talið hana til stórbölvunar
aimenningi, o* ekki er nú meirl
dómgreind fyrir að fara hjá fjöld-
annm en syo, að engu er likara
en öðru hvoru takist aðteljahon-
um trú um að svona sé þessu
farið".
» JiH WW<HXH<MM<U UWWHHWHOI* hÍ*
I |
VIBIR |
I
Aígreiðilablaðsins í Aðal- |
|| stræti 14, opin £rá kl. 8—8 á i
* hverjnm degi.
Skrifstofa á aama atað.
Ritstjðrinn til viðtals frá
kl. 3—4.
Simi 400. P. 0. Box 367.
Prentsmiðjan á Lauga-
veg 4, Sími 133.
«
ft
s
ft
ft
*
Anglýsingnm veitt möttaka &
i Landsstjörnnnni eftir kl. 8 |
á kvöldin. 5
^ 4
Það stendur Ilka Tímannm næst,
að verja verslunina, því h*nn er
nú eina blaðið á öllu landinu, sem
hefir þá djörfung til að bera, að
þora að kannast við það, að hann
sé stjórnarblað. Eu ekkerfc hefir
þó blaðið til branns að bsra lands-
versluninni til afsöknnar eða með-
mæla annað en þmð, að ef hún
hefði ekki verið, þá hefði verið
fullkominn ekortur ýmsra nauð-
synjavsra í landinu tímum sam-
an. —
Blaðið gætir þess ekki, að eng-
inn hefir fundið að því, að lands-
stjórnin beittásfc fyrir því að
draga birgðir að land-
i n u, eða baldið því fram, að
þ a ð væri landinu til stórbölvnn-
ar, heldar eingöngu hiít, hvernig
landsverslanm hefir verið rekin.
En að þær aðfinslur séu á rökum
bygðar, efast vart nokkar maður
um, ntan stjórnsrráðsins. Og þessi
eini málsvaii, sem stjórnin á sér
meðal blaðanna, Timlnn, bar ekki
við að hrekja þær, heldur tekur
þær upp, flsstallar að minsta kosti.
— En tilfaunir blaðsins til að
skella skuldinni yfir á aðra en
stjórnina fara mjög í handaskolum
og leiða það út í mótsagnir og
aðrar torfærur, þangað til það loks
sér ekki aðra leið færa út úr þeim
ógöngum ©n þá, að leggja til að
öllu fyrirkomukgi lándsverslunar-
innar verði gerbreytt.
Blaðið segir, að til landsversl-
unarinnar hafi verið stofaðíþeim
aðaltilgangi að fyrirbyggja skort.
Hún hafi ekki verið voldugt versl-
unarfyrirtæki sem neytti bolmagns
um að gera verslnnina sem hag-
stæðasta, en það sé þjóð-
inni sjálfri að kenna
og allir viti hversu erfiðlega hafi
gengið að koma þeim endurbótnm
í verk, sem miðuðu að því að
þetta stórfelda verslunarfyrirtæki
gæti haft sem mest og beafc áhrif
á versinn lsndsins yfirleitt. En
nokkru síðar segir blaðið, að það
sé alveg ófyrirgefanlegt fyrir-
hyggjuleysi af þinginu, að ætlast
til þess að landsverslunin sé rekin
eins og hvert annað sjálfstætt
verslunarfyrirtæhi, sem aéð sé um
að beri sig og gefi gróða. Slfk
ráðstöfun gæti orðið þungur skatt-
ur á Iandsmenn, akattar sem rynni
í vasa þeirra kaupmanpa sem
hækkuðu verðið í blóra við lands-
verslunina (í skjóli hennar ?).
Þessi nmmæli koma úr hörð-
ustu átt, þegar þau koma frá
Timanum, því það er vitanlegt
öllum, að það eru einmitt Timans
menn, bændurnir og þeir sem
„spekulera" í fylgi þeirra, lem
komlð hafa því til leiðar að lands-
verslunin er rekin mrð þeim hættí
sem nú er gert. — Ef landsversl-
unin hefði írá upphafi eingöngu
verið höfð að varaskeifu, eins og
Tíminn segir, þ. e. ef stjórnin
hefði að eins hugsað um að draga
birgðir að iandinu og um leið
hjálpað kaupmönnum tii &ð fá skip
tii flutninga í stað þess að versla
sjálf í stórnm stil, þá hefðu áhrif-
in getað oiðið mikil og góð. Þá
hefðu vörublrgðir iandssjóðs kom-
ið á markaðinn, þegar birgðir
kaupmanna voru þrotnar, ogístað
þess &ð hækka verðið, hetðu þær
þá orðið til þess að halda verði
niðri á vörum kanpm. eem siðar
komu. Munurinn hefði orðið »6,
sð landssjóður hefði á öllum tíiB'
um átt eldri og því ódýrari vöru-
birgðir en kanpmenn og vísan
gróða hvenær sem þær yrðusald-
ar, án þess þó að vöruverð hækk-
aði í landinu. En nú er ástand-
ið þannig, að í hvert skifti sem
iandsverslunin fær nýjar birgðir
til að selja, þá hækkar verðið gíf-
urlega. — Og hvernig fer nú Tím-
inn, þegar hann les grein sína aft-
ur að ætlast fcil þ e i r r a r dóm*
greindar af fjöldanum, að nnt sé
að telja honum trú um að þessl
verslunarmáti landssjóðverslunar*
innar sé til blessunai?
Þtð lítur út fyrir, að endur-
bæturnar, sem svo erfiðlega hefir
gengið að fá komið í verk að
Tíminn sfcynur undir því, hafi orð-
ið til fremnr lítillar blesauuar. 0g
allar hafa þær farið í öfuga átt
við það sem Timinn vill nú vera
láta, því þær hafa allar mið»ð að
því, *ð verslun Iftndsijóðs yrði
rekin sem sjálfstætt verslunarfyr-