Vísir - 14.07.1934, Blaðsíða 2

V í s I R
hfaTHMSOiSEMCIÍl
Vaðstigvél n
skðhiifar
trá ,Codan‘
liafa lilotid lof alil?a
er reynt Kafa.
Ríkisþing Þýskalands
kom
Ræðu Hitlers var beðið með
eftirvæntingu um allan heim.
Osló, 13. júli. — FB.
Um gervöll iönd er beðið
með eflirvæntingu ræðu Hitlers
Þýskalandskanslara, þegar rík-
isþingið kemur saman i dag.
Búist er við, að kanslarinn
niuni i ræðu sinni skýra frá
hve margir og hverjir hefði lát-
ið lifið þ. 30. júní s. 1. og til
þessa dags, vegna byltingartil-
raunarinnar.
Viðbúnaður í Berlín.
Londoii, i gær. — FÚ.
Mikill viðbúnaður liefir verið
liafður i Berlin i dag til þess að
gæta Ivrollóperunnar, þar sem
þýska ríkisþingið kom saman
kl. 6 í kveld (eftir íslenskum
tíma). Var svo gert ráð fyrir, að
engum yrði leyft að ganga inn í
liúsið, sem eklci gæti sýnt, að
hann hefði fulla lieimild til
þess. Búist er við, að Göhring
muni lesa slcrá yfir nöfn þeirra
manna, sem teknir voru af lífi
vegna atburðanna 30. júní, og !
1. júli, eftir það heldur Hiller f
ræðu, sem búist er við að taka j
muni 1 klukkustund, og er þess
vænst, að hann muni gefa j
skýrslu um viðburðina. Að
henni lokinni verður farið fram !
á það, að þingið staðfesti að- ;
gerðir stjórnarinnar, og verður
þinginu þvínæst slitið.
saman í gæi*.
Berlín', FB. 14. júlí.
Hitler kanslari hélt ræöu þá,
sem menn hafa 1>eSiS eftir meS
svo mikilli eftirvæntingu, í gær-
kveldi, þá er ríkisþingiö haföi vier-
iö sett. Lýsti hann því yfir, aö
vegna byltingartilraunarinnar, sem
framkvæma átti, hafi alls 77 menn
látiö lífiö. Hitler kvaöst hafa feng-
iö orösendingu frá Múnchen þess
efnis, aö' árásarliöiö heföi fengiö
fyrirskipun um að búa sig unctir
hern'aöarástand. Þegar svo hafi
veriö komið hafi rnátt vera ljóst
hvert stefndi og „. eg gat aðeins
gripið til þess ráðs að bregða við
sem hvatlegast til þess að bæla
byltingartilraunina niður í fæö-
ingunni. Alt var undir því komið,
að brugðið væri við nú þegar og
að ekkert hik væri. Mér var ljóst,
aö ekkert gat stöðvað byltinguna
uema þaö eitt, að sýna forsprökk-
unum enga miskunn og taka þá af
hfi.“ Ennfremur sagði Hitler, að
það væri alveg yafalaust,; að
1>etra væri að eitt hundraö undir-
róðursmanna og byltingarsinna
væri drepnir en að 10.000 saklaus-
ir árásarliðsmenn væri sendir af
stað til þess að ráðast á jafnsak-
lausa félaga sína. Iditler lýsti þvi
yfir, að Röhm hefði verið höfuð-
maður ráðabrúggsins og farið ó-
ráðvandlega með 12 miljónir ríkis-
marka, sem nota átti í velferðar'-
augiíamiði. (United Press).
Sir John Simon,
utanríkismálaráðherra Bret-
lands, flytur ræðu í neðri' mál-
stofunni, um Evrópumálin.
London, 13. júlí. FB.
Sir John Simon utanríkismála-
ráðherra flutti ræðu í neðri mál-
stofunni í dag og gerði hann að-
allega að umtalsefni viðræður
Bretastjórnar og Barthou, utan-
ríkismálaráðherra Frakklands. —
Simon kvað Bretastjórn ekki geta
veitt stuðning sinn samkomulagi,
sem bygðist á því, að Evrópuríkin
skipuðu sér í flokka, hvert á móti
öðru. Bretland hefir ekki, sagði
Simon, tekið á sig neinar nýjar
skuldbindingar, en stefna Breta
væri sem áður að efla Þjóðabanda-
lagið sem mest og stuðla að því,
að friðurinn héldist í álfunni. —
Simorr lýsti því yfir fyrir hönd
stjórnarinnar, að Bretar væri
hlyntir því, að Rússar gengi í
jdóðabandalagið, og er það í fyrsta
skifti, sem tilkynning j>ess efnis
kemur fram af hálfu stjórnarinn-
ar. „Vér erum undir ]>aö búnir“,
sagði Sir John, ,,að bjóða Rússa
velkomna í þjóðabandalagið, ef
]>eir sækja um upptöku í það. Ef
Rússar gerast aðili að Evrópusátt-
mála ]>eim, sem nú er um rætt, er
það afar mikilvægt, að Rússar
gangú í bandalagið“. — (United
Press).
Hagur breskra nýlendua fer
batnandi.
London í morgun. FÚ.
Nýlendumálaráðherra Bret-
lands skýrði frá því í þinginu í
dag, að bagur nýlendnanna færi
nú mjög batnandi. Fyrir tveim
árum hefðu þær átt erfitt upp-
dráttar og flestar þeirra hefðu
engan tekjuhalla liaft í ár.
Taldi hann Ottawasamningana
hafa stuðlað að þessari viðreisn
nýlendnanna.
Deila
Sjðmannafélags
Roykjavíknr
og H.f. Kveldnlfs.
Sjómenn taka ráðin af for-
sprökkunum og samþykkja
með yfirgnæfandi meiri hluta
atkvæða að ganga að tilboði h.f.
Kveldúlfs.
—o—
í Alþýðublaðínu, sem út kom
í gær var birt grein um deilu
Sjómannafélags Reykjavíkur
við b.f. Kveldúlf. Yfir greininni
er fyrirsögn á þá leið, að „ibald-
ið“ sé að liefna sín fyrir kosn-
ingaósigurinn“ með því að
stöðva togaraflotann“. Nú er
hið sanna í þessu máli, að sjó-
menn hafa lrá upphafi viljað
gaiiga að tilboði b.f. Kveldúlfs,
en „forsprakkarnir" komu fram
eins og þeirra er vandi, og liirtu
meira um að stofna til vinnu-
deilu og illinda en að mörg
hundruð manna gæti haft sum-
aratvinnu sína óskerta. — Fóru
svo leikar, að stjórn Sjó-
mannafélags Reykjavikur
nevddisl til að I>oða til fund-
ar í félaginu í gærkveldi,
að eindreginni kröfu liáseta á
togurunum, en á fundinum var
samþykt með yfirgnæfandi
meiri hluta atkvæða, að taka
tilboði Kveldúlfs. Hafa alþýðu-
forsprakkarnir svo kölluðu beð-
ið stórkostlegan ósigur f ]>essu
máli.
-------------------
„Fyrir Hvalfjðrí“.
Svo mun tii ætlast, að ak-
vegur verði lagður fyrir Hval-
fjörð með tið og tima. Vega-
lengdin er allmikil og vegar-
stæði sjálfsagt slæmt víðast
hvar á þessari leið. Akvegur
fyrir Halvfjörð hlýtur því að
vcrða dýr af stofni og viðliald-
ið óvenjulega kostnaðarsamt.
Báðum megin fjarðarins,
mestan hluta leiðarinnar frá
Brynjudalsá að sunnan og i’it
hjá Þyrli að norðan, hlýtur að
véra hætt við grjótflugi og
skriðuföltum, því að blíðarn-
ar mega beita snarbrattar. Má
]>vi gera ráð fyrir, að skriður
hlauj)i yfir véginn á ýmsum
stöðum, í rigningatíð og vor-
leysingum. Það mun og hafa
komið fyrir, að bifreiðir hafi
tepst vegna skriðufalla á þess-
ari leið, og munaði víst minstu
einu sinni, að bifreið yrði fyrir
einni skriðunni. Teptist þá veg-
urinn i bili, en með einhverjum
ráðum tókst að koma bifreið-
inni niður i fjöru. —
Því er ekki að leyna, að fag-
urt er umhverfis Hvalfjörð og
fjörðurinn sjálfur einhver hinn
fegursti íslenskra fjarða. Og'
svo hefir skáldunum fundist, að
minsta kosti þeim Steingrími
og Þorsteini Erlingssvni. —
Það verður óneitanlega gaman,
að aka í bifreið þessa fögru leið,
þegar vegurinn er kominn.
Gaman í góðu veðri. En það
væri ekki gaman, t. d. að haust-
lagi í myrkri og vonsku-veðri,
að tefjast af skriðu, sem lilaup-
ið hefði yfir veginn og gert hann
ófæran. —
Vegurinn fyrir’Hvalf jörð er
ákaflega slæmur, eða var það
að minsta kosti fvrir skömmu.
Og mér hefir oft fundist, að
eiginlega væri ekki leggjandi í
liann góðar bifreiðir. Mér hefir
verið sagt, að töluvert væri til
þess gert árlega, að lialda veg-
inum greiðfærum. Samt má
hann lieita ófær allan ársins
hring. Eg er því miður bræddur
um, að það mundi kosta skild-
ing árlega, að hreinsa og laga
hina vænlanlegu braut, svo að
hún gæti lieitið sæmilegur veg-
ur.
Mér fyndist rétt að lagfæra
gamla reiðveginn svo, að notast
mætli við hann sem bifreiða-
veg að sumrinu. Það þyrfti
væntanlega ekki að kosta mjög
mikið, að. minsta kosti ekki
móts við nýja akbraut. Þar
spáráðist því mikið fé, því að
liklega yrði viðhald gamla veg-
arins ekki meira en hins nýja.
Hvorttveggja vrði að sjálfsögðu
mikið.
En fyrir það fé, sem sparað-
ist við það, að hætt væri við að
leggja aukbraut inn fyrir Hval-
fjarðarbotn, mætti kaupa ferju
— eimferju — sem liéldi uppi
reglubundnum ferðum yfir
fjörðinn, þar sem hentast þætti.
Eg er ekki svo kunnugur, að eg
geti sagt til um það, hvar sii
ferja ætti að vera. En hún þyrfti
að vera svo stór og traust, að
hún gæti flutt bifreiðir, helst
fleiri en eina í senn. Og hún
þyrfti að vera þannig útbúin,
að fóllc gæti bafst við undir
þiljum, ef það óskaði þess.
Eg kann enga áætlun um það
að gera, hvað slík eimferja
mundi kosta. Sennilega vrði
hún nokkuð dýr, en þess ber
að gæla, að allmikið fé hlvti að
sparast, ef liorfið yrði frá því
ráði, að leggja akbraut alla leið
inn fyrir Hvalfjarðarbotn.
v *
RitaukaskFá
Landsbókasafnsins 1933-
—o—
Hún er í líku sniöi og veriö hef-
ir og tekur yfir ritauka safnsins
á árinu.
„ViS árslok var bókaeign safns-
ins talin 133,308, en handrit 8304* .
Af prentu’ðum bókum hefir
safnið eignast á árinu 2248 bindi,
]>ar af 1085 bindi gefins, auk
skyldueintaka. —Stærstur gefandi
hefir veri'ð Ejnar Munksgaard,
íorlagsbóksali i Kaupmannahöfn.
Hann gaf 138 bækur. Bókaversl-
un Gyldendals í Kaupmannahöfn
gaf 95 bækur, H. Aschehoug &
Co. 64, Smithsonian Institution,
Washington D. C. 51, Preussische
Staatsbibliotek í Berlin 47, Uni-
versitetsbiblioteket í Oslo 47, ó-
nefndur gefandi í Svíþjóð 58, Karl
Þorsteins, konsúll i Reykjavík 79.
Alls eru gefenclur 141.
„Á sérlestrarstofu voru lesendur
377, lánaðar bækur 100, handrit
135. Auk þess voru lánaðar á Þjóð-
minjasafn'ög Þjóðskjalasafn 192
bækur og 333 handrit".
Lesendur á lestrarsal voru 17949-
Á útlánssal voru lánaðar 8300
bækur.
„Erlendum söfnum voru lánuð
32 hanclrit og ein bók, en fengið
að láni 2 handrit og ein bók“.
„Lántakenclur á útlánssal voru
735“-
Handritasafnið hefir aukist á
árinu um 13 bindi. „Þar af hafa
gefið : Sigfús Sigfússon 2, en Kári
Sóhnundarson, Níels Hallgríms-
son, Reidar Oksnevad og Þórður
Ólafsson 1 hver“.
Ræða Hftlers.
—o—
Berlín, í gær. 13. júlí. FÚ.
Adolf Hitler, ríkiskanslari
Þýskalands, flutti ræðu í þýska
útvarpið kl. 18 að íslenskum
tíma í dag, og var henni endur-
varpað víðsvegar um lönd.
Ræðan var flntt fyrir þýska
þinginu, sem kallað liafði verið
saman. Kanslaranum fórust
m. a. orð á þessa leið: „Göhring
forseti liefir kallað yður saman,
og tilefni þess, að þér eruð
saman komnir má kalla
bæði gleðilegt og sorglegt.
Gleðilegt er það, að vér skulum
vera hér sanian komnir, sam-
einaðir í einum anda, og með
eitt markmið, sem sé velferð
þess ríkis, sem vér tókum við
lömuðu og spiltu, en sorglegt er
liitt, að á meðal vorra eigin
sveita, og það meira að segja í
hópi þeirra manna, sem fyrstir
urðu til þess að hefja á loft
merki national-socialismans,
hafa fundist svikarar, sem í
skaðsamlegri blindni og spill-
ingu bugðust að leggja í rústir
hið glæsilega viðreisriarstarf,
sem national-socialistar eru að
framkvæma í Þýskalandi."
Þá lýsti Hitler með mörgum
orðum niðurlægingu þjóðarinn-
ar, fátækt hennar, áhyggjum,
sorgum, og ófarnaði á árunum
eftir ófriðinn mikla, og taldi það
alt eiga rætur sínar að rekja til
skaðsamlegrar starfsemi social-
isla, kommúnista og' demokrata.
Lýsti síðan aðdraganda að starf-
semi nasistaflokksins, og livern-
ig liann liefði unnið að því að
ná völdum, til þess að firra
þjóðina öllu þessu böli, og gera
bana aftur voldugasta og glæst-
asta þjóða. Næsti kafli ræðunn-
ar fjallaði svo um það, bve
mjög nasistaflokknum liefði
orðið ágengt í þessa átt, og brá
ræðumaðurinn því næst á
loft þeirri töfrandi fram-
tíð og binu mikla gengi,
sem þjóðarinnar biði, ef stefnt
væri áfram á sömu braut, und-
ir stjórn nasista. Jafnframt
lýsti hann upplausn þeírri, erf-
iðleiiíum og hörmungum, er
aðrar þjóðir ættu við að stríða.
Síðasti kafli ræðu Hitlers fjall-
aði um uppreistartilraun Röhm,
og kvað hann hana stafa af
misskildum byltingarhug, og
spiltu hugarfari þessara gömlu
og þaulæfðu byltingarmanna,
sem ekki hefðu kunnað að sjá,
hvenær byltingunni var rétti-
lega lokið og liefðu viljað halda
áfram á byltingarbrautinni
])egar það var orðið ríkinu til
háska. Kvað bann stjórninni
lengi liafa verið kunnugt um, að
byltingarlilraunin væri i að-
sigi. Ýmsar kærur og kvartanir
hefðu komið fram á hendur
Rölnn, og liefðu fornvinir hans
og samherjar, sem þekl befðú
liann frá fornu fari varla gétað
trúað sumu, sem um. hapn var
sagt. Ýmislegt væri enn í þess-
um málum, sem ekki væri
fyllilega ljóst, þó hafi þar kom-
ið að lokum, að stjórnin sá, að
ekki var annars kostur, en að
ganga milli bols og iiöfuðs á
byltingarmönnunum.
Að öðru leyti fór kanslarinn
furðu lítið út i málsatriðin
sjálf, *og skrá yfir þá, sem
teknir höfðu verið að lífi var
ekki flutt i útvarpið, eins og
gert hafði verið ráð fyrir af
ýmsum, og fram liafði komið í
breskum útvarpsfregnum.