Vísir - 12.05.1950, Blaðsíða 4

Föstudaginn 12. maí 1950
D A G B h 'Á ö í|
Dtgefandi: BLAÐADTGÁFAN VISIR H/F,
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Eálsson,
Slcrifstofa: Austurstræti 7,
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar,
Félagsprentsmiðjan h.f.
r r
Veik stjómarandstaða.
U_ tvarpsumræðum við þriðju umræðu fjárlaga lauk i gær-
kveldi, og verður ekki annað sagt, en að risið ó stjórn-
arandstöðunni hafi verið fi’ekar lágt undir lokin. Iíom-
múnistar höfðu að vaxida þá sérstöðu að þeir 'óðu elginn
um allt og ekkert, en málflutningur þeii-x’a varð ekki tek-
inn alvai’Iega. Alþýðuflokkui’inn reyndi hinsvegai’ að marka
málefnalega afstöðu sína, cn gekk það ekki greiðlega, enda
kvörtuðu ræðumenn lians yfir því, að svo virtist sem hríð
væri rniklu frekar gjör að Alþýðuflokknum en ríkisstjóx’n-
inni og má það til sanns vegar færast.
Að eldhússdagsumræðimum loknum mun almenningi
vera ljóst, að gengislælckim varð ekki umflúin, ef koma
átti í veg fyrir rekstrarstöðvun ahnennt og algjört atvinnu-
leysi. Gengislækkun liefur að sjálfsögðu alvarlegar afleið-
ingar í för með sér og takmarkaða lífskjai’askerðingu, cn
þeir sem verst eru settir fá þó hlut sinn réttan eftir því,
sem geta stendur til. öllum þingflokkunum var ljóst að
gengislækkunin varð ekki umflúin, en Alþýðuflokkurinn
hafði ekki dáð í sér til þess að styðja slíka lausn málsins,
og bar þar helzt til að ótti þeiri’a við kommúnista leiddi
þá afvega. Kom þetta ljóst fi-am í vimræðunum, þótt tals-
menn Alþýðuflokksins héldu því fram, að þeir liefðu stað-
ið öndvex’ðir gegn gengislækkun, en viljað halda uppi
greiðslum úr ríkissjóði til lækkunar afui’ðaverðs ó inn-
iendum markaði og til útflutningsuppbóta. Jafnframt töldu
ræðumenn, að Alþýðufloklcurinn hefði viljað stofna til
iandsverzlun og hefði þá óhappaferill floldcsins tæpast
getað orðið ömui’legri. Eru engin líkindi til að umræðui-nar
liafi skapað Alþýðuflokknum aukið fylgi, en hitt er miklu
líklegra að mönnum hafi ekki geðjast að málffutningnum
og fylgi hans fari ennþá lirakandi.
Kommúnistar ræddu aðallega um markaði, sem unnt
myndi í’eynast að afla austan járntjaíds. Töldu þeir hins-
vegar að núverandi utanríkismálaráðherra ætti sök á því,
að slíkir mai’kaðir hefðu ekki fengizt, en aðrir glatast, sem
til skamms tíma hefðu veitt íslcnzkri framleiðslu viðtöku.
Var ekki örgrannt um að nokkurs fagnaðar gætti yfir því,
hversu afurðasölumálúnum er komið, en svo sem kunnugt
er hefur sala á ísfiski og freðfiski tregðast mjög að undan-
fömu og hefur það skapað erfiðleika, sem geta leitt til
þess að árangui’inn af gcngislækkuninni verði annai’, en
gera mátti í’áð fyrir er til llénnar var stofnað. Um slíkan
rnarkaðsbrest er það eitt að segja, að í’íkisstjómin á þar
enga sök, frekar en á liinu, að Ráðstjómari-íkin hafa allt
fil þessa í’eynzt ófáanleg til að eiga við okkur viðskipli,
þrátt fyrir ítx’ekuð tilmæli af Islendinga hálfu urn viðskipta-
.samninga. Samningamenn Ráðstjómarríkjanna hafa talið
að framleiðsla okkar stæði í svo háu verði, að ekki væri
heppilegt að kaupa liana, en auk þess myndi hún ekki selj-
ast í Ráðstjórnarríkjunum, þar sem eftirspurnin væri eng-
in. Skýrari svör er tæpast unnt að fá, þótt kommúnistar
telji, að verzlunarsamninga megi fá við Ráðstjórnai’ríkin,
ef íslenzka ríkisstjórnin væi’i skipuð mönnum, sem vald-
höfum þar eystra geðjaðist að.
Um útvarpsumræðúrnar í heild má segja að sjaldan
eða aldrei hafl málflutningur stjórnai’andstöðunnar verið
veikari, þar sem svo lxlálega fór að fullsannað mátti telja,
að þær ráðstafanir ríkisstjói’narinnar, sem helzt var um
deilt, liefðu verið óhjákvæmilegar en aðx’ar leiðír til lausn-
ar aðkallandi vandamála liefðu ekki verið fyrir hendi og
heldur ekld á þær bent af andstæðingunum í útvai’psum-
ræðunum. Stjórnarandstæðingar eiga sinn ríká þátt í
hversu kómið er efnaliagsstai’fi þjóðai’innax’, en þrátt fyrir
það hafa þeir ekki reynzt menn til að Iioi’fast í augu við
ei’fiðleikana, en kosið þann kostinn að skipa sér í andófið,
!il þess að spilla árangri af þeirri viðleitni til endurreisnar,
sem ríkisstjómin og stuðningsflolckar hennar vilja beita
sér fyrir.
Ef til vill verða áhrif Þjóð-
leiklmssins til þess að við
förum að fá skári’i lcvik-
myndii’, Bein álu’ií' þess á
smekk almennings talca auð-
vitað mjög langan tínxa, en
mér er ekki örgrannt um
liitt, *að stjórendur kvik-
myndaliúsa kunni að taka til
sinna í’áða og revna að berja
í bakkann með þvi að panta
eittlivað skárra en það moð,
sem þcir hafa lengst af borið
á gai’ða okkar.
Því sannai’lega er kvik-
myndin merkileg grein, og
gæli orðið éin mesta stoð
alh-ar menningar og listar,
ef að því væi’i stefnt; í stað
þess að vera mestmegnis fá-
tækleg dægrastytting. Það er
einhver hljómur í orðinu
„bíó“ — eittlivað letilegt og
kæruleysislegt, sem sýnir
okkur glöggt afstöðu manna
til kvikmyndahúsa, — og þar
með eðli þeii’ra kvikmynda,
sem hafa mótað þá afstöðu.
Ivannske er það bara af
dollaraskorti en ekki batn-
andi smekk, eins og manni
væri ljúfast að lialda, að val
kvikmynda hér í bæ. hefir
virzt fara stórurn batnandi
siðustu mánuðina. Það liður
nú orðið sjaldan sxi vika, að
eldci sé hægt að sjá leinhverja
rnynd þrautalítið, eða jafn-
vel sér til mildllar gleði. Man
eg þar aðallega eftir fjórum:
Winslovv-fjölskyldunni
(Stjb.), Böi’num Paradísar
(Gb.), djúpsæjix, frönsku
listavei’ki, Hamlet Olivers
(Tbj.), sem var þó nxeð þeim
endemum, er eg sá bana, aö
mvndin var aldrei í fókus, og
þar að auki liafði smekldaus-
um íslenzku textunx verið
klint yfir hálfan flötinn.
Finnst mér sannai’lega, að
fólki, scm vill njóta þessa
meistaraverks, væri alls eng-
in ofraun að fletta upp i
þýðingu Matthíasar, ef það
skilur eldci móðurmál liöf-
undarins. Síðast má nefna
perlurnar fjóx’ar eftir smá-
sögxinx Maughams (Tjb.),
þar senx nxanni fannst brezk
kvikmyndalist leiða franx lið
sitt fullsldpað, og livern
mann á sínxmx stað.
Nú unx lielgina Ixyrjaði ný
mynd í Tjax’nar-bíó, eða bet-!
ux’ sagt mvndir, senx ekki
standa neinoi.hinna fjögui’ra
að baki. Þar er það reyndar
ekld kvikmyndalistin, sem
ber skrautfjaðrirnar, heldur
lxin ljúfasta allra lista, ball-
cttinn.
Ef við hugsunx til þess, að
Nijinski er nú látinn, og öll
liin stói’kostlega snilli hans
lxefir farið með lionunx í
gx’öfina, þá er það vissulega
íxxeh’a en gleðiefixi að finna,
að list þeirra íxxiklu tlaxxsara,
senx við nú eigum, Massine,
Hepehxxaixn, Moira Shearer og
Olga Morasova, skuli ekki að-
eins geta lifað þá i kvikmynd-
inni, lxeldur náð til þúsund-
falt stærri lxóps áhoi’fenda
en leiksviðinu var íxokkurn-
tírna unixt.
Þeir þi’ír ballettar, sem nú
eru sýxidir í Tjarnai’bíó, —
Daixsleikurinn í kveixnaskól-
anum, Ballett úr Raxxðu skón-
unx og Álftavatn, eru hver
öðrum fegurri listaverk, og
í Rauðu skónunx cr það elcki
aðeins sjálfur dansiixn, senx
kemur til, heldur einnig kvik-
myndatækni og sviðsetning,
þótt mér finnist það oflilaðið
á köflunx. Að vísu söknunx
við íxxargs í kvikmyndinni, —
ckki sizt þeirrar stemmning-
ar, senx leikhúsið vexiir, —-
þeirrar kenndar persónulegra
tengsla við listamennina, sem
við finnunx þar, — en liins-
vegar fáum við tækifæri til
þess að sjá fótaburð dans-
endaniia og nákvæxxxustu
lirejdingar Ixetur en á sviði.
Það er eitt, senx nxér þykir
vanta í þetta ballettkvöld
Tjárixarbíós, —- það er ein-
hver stuttur og fínn milli-
þáttur, senx gæfi áhorfend-
um tælcifæi’i til þess að
„slappa af“, og mundi bregða
léttai’a blæ yfir heildina.
Ætti enginn, senx ann þess-
ari fögrxx list, að láta hjá líða
að sjá þessar nxyndir. Þegar
kvikinyndahúsin koma fi’anx
með góða liluti, má það ekki
aðeins vera okkur gleði, held-
ur einnig skj’lda að viðux*-
lcéixna þá.
B. Th. B.
Neiamann
vantar á 100 lesta togbát.
Uppl. í
Fiskhöllinni (uppi).
Hjólbarðar - Bíll
Hjólbarðar 600x20, ixot-
aðir til sölu við Raftækja-
vinnustofuna Segull, Ný-
lendugötu 26, eflix* kl. 6
í kvökl og eftir kl. 4 á
laugardag. — Eimxig raf-
magnsofn, 2000 vott og
dúnkraftur (tjakkxu’) 3ja
tonxxa.—- Einnig cr óskað
tilboða í vörubíl, eldri
gerð, seni verður til sýnis
á staðnum.
Stúlka óskasi
HEITT og KALT
Uppl. á staðnunx.
xBERGMAL+
í gær var löng halarófa af
fólki fyrir utan hjá skóverzl-
un Lárusar við Bankastræti.
Þarna voru hæði konur og
karlar, og því ekki aðvelt að
átti sig á því, hverskyns skó-
fatfiaður væri á ferðinni, en
kunning minn, sem veit allt
um svona hluti, sagði mér,
að hér væri um barnaskó-
fatnað að ræða.
*
Það er kaiinske ekkert til-
tökumál, þó að hér sjáist enn
langar biðraðir ósegjanlega
þolinmóðs fólks, fyrir utan
verzlanir, þegar von er á ein-
hverjum sjaldfengnunx varn-
ingi, j öllum þessum gjaldeyris-
vandræSum, þegar liver stjórn-
málamaöurinn af öSrum kepp-
ist xd'S að kenna öSruni um. aS
nxálum sé svo komiö. En þaS
var nú áixnárs ekki 'ætlun mín
aö ræða um stjórnmál aS þessn
sinni, nóg er af öörti (og ólíkt
skemmtilegra efni) aS taka. En
]xaS er engu aS síSur grátbros-
legt. aS eiíirtxitt þessa dagana,
þegar liöin eru finxnx ár og ríf-
lega það írá styrjaldarlokum í
Evrópu, þá þróast hér biðraöir
í óþekktunx algleymingi.
' * ’
Hér skal ekki reynt að
kenna einum eða neinunx unx,
hvernig á því standi, að bið-
raðir, þetta viðbjóðslega fyr-
irbæri, sem f minnir mann
helzt á myndir frá hungur-
vetrunum í Berlín eftir stríð-
ið, skuli enn vera til hér á
íslandi. En þessi staðreynd
blasir samt við manni alltaf
annað kastið, og nú síðast í
gær, eins og eg minntist á
hér áð ofan.
>]*.
Á þaS liefir verið nxinnzt hér,
aö skorturinn í sölubúöum stafi
oft og einatt og sjálfsagt oftar
eri niaSur gerir sér grein fvrir
í fljótu bragSi, af þeirri einföldu
ástæSu, aS íslendinga yfirleitt
vantar átakanléga jxegnskapar-
kennd, senx er talin sjálfsögS
dyggö lxxeS nágrannaþjóSum
okkar, svo senx NorSmönnunx
og Bretiim, en hér heinxa'virS-
ist írekar litiS á slíka kennd
senx aulaskap og úrræðaleysi.
Ef sá hugsunarháttur kænxist
almennt inn hjá okkur Islend-
ingxuxx, aS ,.lxamstur“ væri fyr-
irlitleg starfsemi, glæpur, myndi
okkur áreiðanlega vegna betur
á ýnxsa lxxtid, þótt ekki sér þar
meS sagt, aS biSraSirnar fyrir
utan skóbúðirnar út af barna-
skófatnaSi, myndu styttast.
En ljósaperur myndu fást,
enginn væri hræddur við
kaffi- eða tóbaksskort, ef
þegnskapurinn væri svolitlu
meiri hér, væri talinn dyggð
en ekki fábjánaháttur.