Morgunblaðið - 24.12.1913, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
25J
sem voru guðrækilegs efnis. Man
eg, að ekki var það vinsælt hjá okk-
ur unglingunum. Frá því að eg
var stautfær og alt fram að ferm-
ingu, las eg æfinlega' sama kapitul-
ann í Nýja testamentinu á aðfanga-
dagskvöldið, en það var i. kap. í
Mattheusar guðspjalli, er segir frá
ætt }esú Krists alt frá Abraham.
Þótti mér það einna aðgengilegast,
vegna þess hve margvísleg manna-
nöfn þar voru upp talin.
Sjaldan var vakað lengur en til
miðnættis, eða tæplega það, á að-
fangadagskvöld, en ekki var slökt
ljós í baðstofunni um jólanóttina.
Jóladagsmorgun bauð hver öðrum
gleðilega hátíð. Kaffi var drukkið
með lummum og öðrum kökum.
Til morgunverðar var jólagrauturinn
borðaður. Var grautur sá úr mjólk
og hrisgrjónum með rúsinum í og
rjóma út á.
Síðan var lesinn húslestur, ef eigi
var messað.
Kl. 5—6 var skamtaður aðal-jóla-
maturinn, en það var kalt hangiket,
reyktir magálar, brauð og smér. Var
hverjum karlmanni skömtuð heil
bringa, þrjú rif af síðu, frá hrygg og
niður úr, heilt mjaðmarstykki, tveir
hæklar og hálfur magáll og væn
sneið af brauði með sméri á. Kon-
ur fengu litið eitt knappari skamt.
Þeir sem sparneytnir voru, lumuðu
á hátíðamatnum Iengi síðan og
gæddu sér á honum milli máltíða.
Eftir máltíð var kertunum útbýtt.
Fekk hvei heimilismanna tvö kerti
og við börn lítið kongakerti að auki.
Að því búnu var heimilt að spila,
tefla, eða skemta sér á annan sið-
prúðan hátt, og ekki var neitt amast
við því, þó að vakað væri fram eftir
nóttinni, væri þess gætt, að hafa
hljótt um sig, svo þeir sem vitjað
höfðu rúma sinna, gætu sofið.
Ekki minnist eg þess, að meira
væri haft víð annan jóladag, heldur
en venjulega sunnudaga.
Gamlársdagur var í því einu frá-
brugðinn aðfangadeginum, að þá var
á meiri gleði eða veraldarblær. Þeir
sem tök höfðu á því, efndu til
brennu á hól eða hæð, í nánd við
bæ sinn. Var oft vel ljósað um
Breiðafjörð á gamlársdag í mínu
ungdæmi. Margur sem ekki gat
komið því við að kynda bál á gamla
árinu, gerði það á þrettándanum.
Var það kallað að brenna út jólin.
Sjálfsagt þótti að spila púkk á
gamlárskvöld; var það víða, að geymd-
ar væru sömu þorskkvarnirnar árum
saman, til að hafa i gjaldið í púkk-
inu. Aðrir notuðu glerbrot.
Á nýársdag var ekki skamtað
hangiket, eins og á jólunum, heldur
súrsuð svið og lundabaggi og kökur,
sem til þess eina dags voru gerðar;
voru þær á stærð við kvartilsbotn
og vel hálfur þuml. á þykt og bak-
aðar á glóð. Fekk hver um sig
heila köku með sméri, einn sauðar-
eða hrútskjamma og heilan lunda-
bagga. Grauturinn, kaffið og lumm-
urnar var eftir sama mælikvarða og
á jólunum, og á púnsi var fólkinu
gætt, bæði á jóladagskvöld og gaml-
árskvöld, en aldrei man eg til að
neinn yrði til muna drukkinn af
þeirn veitingum.
Svona voru jólin haldin í mínum
foreldráhúsum, og svipað þessu munu
þau hafa verið á efnaðri sveitabæjum
á Vesturlandi. Jólatré þektist ekki.
Jólagjafir ekki aðrar en kertin, að
eg nú ekki nefni jólakortin. Má
vera að þetta alt sé nú orðið haft
til jólafagnaðar í sveitinni, en þó
svo sé, þá efast eg um að börn og
fullórðnir séu ánægðari, eða uni bet-
ur jólunum, heldur en við gerðum
fyrir 30—40 árum.
A Þorláksmessu 1913.
7 heodóra Thoroddsen.
Makort.
Morgunblaðið biður mig að skrifa
eitthvað um jólin, og eg ætla þá að
segja nokkur orð um jólakorí.
Mér er ekki um jólakort, það er
að segja, ekki alls kostar, það er að
segja, eg vil helzt ekki senda þau,
það er að segja, ekki nema þá sum-
um, það er að segja, rétt einstöku,
það er að segja, þegar sérstaklega
stendur á, það er að segja, jólakort-
in eru eins og alt annað, það er að
segja eins og flest annað, það er að
segja, þau eru að sumu leyti góð,
en að sumu leyti ekki góð, eða
svona hálf-leiðinleg.
Jólakortin eru eitt af þvi sem
mennirnir hafa skapað sér til gleði
og leiðinda. Þau eru eins og fram-
rétt vinarhönd, það er að segja, þau
eru eins konar framlenging handar-
innar. Varla nokkur er svo fingra-
langur eða vinafár, að hann nái til
allra sem honum er hlýtt til um
jólin, en á jólunum eru flestir vinir
vina sinna, því jólin eru hátíð barns-
eðlisins, gleðinnar, góðvildarinnar.
A jólunum eru allir góðir, eða eiga
að minsta kosti að vera það, góðir
hver við annan. Gleðileg jól I Gleði-
leg jól! nljómar af hvers manns
vörum, en hljóðið nær ekki til ann-
ara en þeirra, sem næstir eru. Hin-
um verður að senda jólakort.
Og það er nú annars fallegur sið-
ur, að velja mestu stórhátið ársins
til að senda vinum sinum árnaðar-
óskir. Jólin verða þannig reiknings-
dagar vináttunnar. Þá er slegið upp
í bók endurminninganna og reikn-
ingurinn gerður upp: Hverjum á
að senda ? En þar er margs að
gæta. Flestir vita reyndar við hverja
þeim er vel — hjartað segir til sin
— en ekki tjáir að senda þeim öll-
um jólakort, þvi vináttan er ekki
ætíð á báðar hliðar, ástin enn síður.
Hvernig verður kortinu tekið? Það
er alvarlegarta spurningin. í hönd-
ina yrði tekið vingjarnlega — af
kurteisi, ef ekki öðru, til að særa
ekki þann sem réttirhana — enjóla-
kortið er varnarlaust eins og litið
barn sem borið hefir verið út.
Og unglingurinn ástfangni heldur
á kortinu, sem hann langar til að
senda henni sem hann ann og er
óviss um. A hann að senda það?
Væri ekki óhætt að senda það nafn-
laust ? En hún þekkir vist ekki
skriftina hans. Með nafni yrði það
að vera. Hann sér hana í huganum
opna bréfið, líta á nafnið og —
lengra þorir hann ekki að hugsa
skýrt. Hann sendir ekki kortið. Það
er eins og klukka sem hann þorir
ekki að hringja, af því hann veit
ekki hvort stundin er heilög eða
hundvirk.
Að velja kortin, ekki er það minst-
ur vandinn. En sumum finst það
nú reyndar vandalaust, ef hægt er að
fá þau nógu logagylt. Helgir menn
og englar og María mey með gull-
baug um höfuðið, gullblóm og gull-
letur — hvað ætti að vera »fínna<
en það ? Aðrir vita vel að gullið er
andvana. Aldrei speglar það sál, en
það eiga kortin að gera. Þau eiga
að vera eins og ótalað en auðskilið
orð, grípa í þá strengina sem vin-
irnir eiga saman, eins og tungls-
geislinn á hjarninu um jól. Þess
vegna verður leitin svo löng, þegar
á að kaupa kortin í búðunum.
Og þá er eftir þyngsta þrautin, en
það er að skrifa á kortin. Ekki má
segja það sama við alla. Og það
sem á kortinu stendur kemur líklega
fyrir margra augu; það er ekkert
sendibréf, heldur sýnisgripur, sem ef
til vill liggur í kristalsskál innan um
önnur jólakort, verður lesið af þeim
sem að garði ber, borið saman við
hin kortin, vegið og metið. Send-
andinn situr þar á »forundrunarstóli«.
Og jólakortin fljúga í flokkum út
um bæ og iand. Sá sem fær þau
inn úr dyrunum finnur ósjálfrátt til
þess, að hann er ekki einmana í
heiminum. Einhver man eftir hon-
um, einhver virðir hann viðtals, ein-
hver hefir hugsað um hann stutta
stund, ekki viljað skafa hann út úr
viðskiftabókinni. Og með hverju
korti sem hann opnar andar að hon-
um blæ af þeim sem sendi. Á því
hvernig kortið er valið, stílað, skrif-
að, sér hann persónumarkið: ástúð-
ina, andríkið, einlægnina, kurteisina
kostnaðarlausu, varfærnina, gletnina,
smekkvísina, smekkleysið. Hvað
snertir sinn strenginn. Og um leið
og hann leggur kortin frá sér hefir
hann ósjálfrátt gert upp reikninginn:
Þetta er hópurinn. Og hann veit
inst í sál sinni hverjum hann ann
næstu jól. — —
Mér er ekki um jólakortin.
Eg sendi engin.
Gleðileg jól!
Jólasveinn.
3ól á Suðurskautinu.
Eftir Roald flmundsEn.
Við vorum staddir á 130. iengd-
arstigi og 56. breiddarstigi og því
komnir úr staðvindabeltinu. Væntum
vér nú þess að veður tæki að Iægja
og sjó að kyrra. En veðrið hélzt
óbreytt, suðvestanvindur og*regn|alt
fram til siðustu stundar. Þá var
mörgum farin að kulna vonin. Lind-
ström var sá eini sem virtist ókvið-
inn. Hann gerði brauð og bakaði
»fimmaurakökur« og »Napoleons-
kökur* o. s. frv. Kölluðum við til
sætabrauðsins jafnóðum og hann
bakaði, Og kváðum svo að orði, að
okkur þætti það betra nýtt en gam-
alt. Hann skelti þó við skolleyrun-
um og læsti niður biauðið, en okk-
ur varð að nægja ilmurinn.
Aðfangadag jóla breyttist veðrið
og gerði logn. Kom nú að því
sem oftar á þessari för okkar, að
við vorum giftudrjúgir. Kyrði svo
sjóinn að óþarfi var að stýra. Bund-
um við stýrið fast og létum »Fram«
skriða eftir eigin vild.
Matsveinar tóku nú til starfa, en
á þilfari stóðu hásetar og þvoðu af
því öll óhreinindi. Og það er ótrú-
legt hvað það hefir góð áhrif á mann
að alt skipið sé hreint og þriflegt.
Við Nielsen lautinant skreyttum há-
tíðasalinn eftir beztu föngum. Á
veggina hengdum við fána ýmsra
þjóða og loftið skreyttum við með
grænum blómfestum, sem okkur
höfðu gefnar verið, áður en við fór-
um frá Noregi. Hengdum við síð-
an upp marglit ljósker um allan sal-
inn og á hljómborðið settum við
silfurbikar þann hinn fagra, er við
þáum að gjöf af konungshjónunum
norsku.
Áður en við gengum til snæðings
gáfum við hundunum eins mikið að
eta og þeir gátu í sig látið og læt
eg þessa getið til þess, að menn
skuli ekki álíta að við höfum ein-
göngu hugsað um sjálfa okkur.
Klukkan f]ögur síðdegis, stöðvuð-
um við skipið, svo allir gætu tekið
þátt í hátíðahaldinu og einni stundu
síðar komum við saman i borðsaln-
um. Yfir dyrnar hafði Rönne hengt
dálítinn kassa með ljósum i. Á hlið
kassans hafði hann skorið með gegn-
sæum stöfum: »Gleðileg Jól 1« og
límt á bakvið marglitan pappír.
Eg var hér húsráðandi og var það
því skylda mín að bjóða alla vel-
komna. Eg reis á fætur, en þegar
eg leit yfir hópinn virtist mér sem
eg sæi eingöngu framandi menn.
Þeir höfðu klæðst sínum beztu klæð-
um, þvegið sér og rakað sig. Vatn-
ið var af skornnm skamti á skipinu
og höfðum við ekki þvegið okkur
síðan við fórum frá Madeira. Og
engum hafði heldur dottið í hug að
raka sig fyr en nú, svo það var ekki
að kynja þótt mér brygði lítið eitt.
Og fleiri voru það eg sem brá í
brún. Skipverjar stóðu sem þrumu-
lostnir af undrun er þeir komu inn
i salinn og sáu viðhöfnina. Kveikt
hafði verið á öllum hinum marglitu
ljóskerum og vörpuðu þau svo ein-
kennilegri birtu yfir salinn, að okkur
virtist sem við værum staddir í ein-
hverri gyðjuhöll.
Skipuðu menn sér nú þessu næst
í sæti og er allir höfðu valið sér
þann stað, er þeim vel líkaði, þá
setti eg á stað hljóðbera, er eg hafði
falið þar án vitundar hinna, og svo