Morgunblaðið - 22.07.1917, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Erl. simfregnir
Opinber tilkynning frá brezku utan-
rikisstjórninni í London.
London, 20. júlí.
Keisarinn vék Bethmann Hollweg
frá embætti eftir árás, sem kaþólsk-
ir menn og frjálslyndir höfðu gert
á hann. Hann veitti embættið dr.
Michaelis, óþekíum prússneskum
»Bureaukrat*. Dr. Michaelis hélt
fyrstu ræðu sína í ríkisdeginum 19.
úlí, og gat þá um þau vonbrigði
sem menn í Þýzkalandi hefðu orðið
fyrir vegna vanmáttar kafbátanna,
en hann hélt fram að kafbátarnir
hefðu gert alt sem búist var við af
þeim. Hann sagði að ef Þjóðverjar
gætu fengið sómasamlegan frið, gætu
þeir ekki haldið ófriðnum áfram
stundinni lengur, en þeim væri ekki
unt að semja um frið meðan óvin-
irnir krefðust nokkurs hlutar rikisins,
og hann lagði áherzlu á það, að
landamæri rikisins yrðu hin sömu
og að fastákveðnir verði utanríkis-
hagsmunir þjóðanna. »Ef óvinirnir
hverfa frá sínnm landvinningakröf-
um og vilja ræða í alvöru um frið,
þá erum vér fúsir til þess að hlusta
á hvað þeim býr í brjóstic. Hann
játaði að matvælaspursmálið væri
mjög alvarlegt, en vonaðist eftir að
ástandið mundi batna bráðfega.
Jafnaðarmaðurinn Scheidemann
sagðist vera á móti kafbátahernaðin-
um vegna þess að hann hefði gert
Þjóðverjum meira tjón en gagn.
Balfour hæddist í ræðu í Guild-
hall að staðhæfingu ríkisdagsins
þýzka um, að ráðist hefði verið á
Þýzkaland og Þjóðverjar mættu því
til að verjast, og áður en nokkru
skoti var hleypt af hafi Þjóðverjar
lýst því yfir að þeir ætluðu eigi ein-
ungis að taka af Frökkum land í
Norðurálfu heldur einnig taka ný-
lendur þeirra.
Carson % orðinn meðlimur her-
málaráðuneýtisins, Sir Eric Geddes er
hermálaráðherra, Churóhill er orðinn
hergagnaráðherra, Montague er Ind-
lands ráðherra.
Vikuna sem endaði 15. þ. mán.
komu 2828 skip til brezkra hafna,
en 2920 skip fóru. 14 skipum
stærri en 1600 smálestir, 4 minni
var sökt. Á 12 skip réðust kafbátar
árangurslaust.
»Timesc segir að þessar tölur sýni
enn ljósar að fyrirætlanir Þjóðverja
séu að bregðast.
Smáflotadeild brezk hitti fyrir sér
i Norðursjónum 6 þýzk gufuskip,
sem virtu að/ vettugj merki Breta
um að stöðvast. Tvö þeirra voru
rekin á land, en 4 voru handtekin
og flutt til brezkrar hafnar. Full-
yrðing Þjóðverja um að hlutleysi
Hollands hafi með þessu verið brotið,
er algerlega röng.
Lloyd George sendi forsætisráð-
herra Rússa heillaskeyti í tilefni af
sókn Rússa, sem sýnir að Rússum
sýnist ómögulegt að friður komist á
fyr en þjóðin hefir verið frelsuð úr
heljargreipum ánauðar og herveldis.
Símskeyti frá Petrograd geta þess
að þýzk áhrif hafi verið valdandi
uppreistinni sem stjórninni hafi tek-
ist algerlega að bæla niður.
Skýrsla um loftvarnir Bretlands
hefir verið birt og boðar mjög aukna
loftfaragerð. Henni mun verða ráð-
stafað eins og hergagnagerðinni 1915,
sem jókst mjög mikið með þeim
hætti.
Yfirmaður flugsveitar Bandarikja-
manna hefir lýst því yfir í viðræðu,
að 640 miljón dollara fjárveitingin,
sem þingið ameriska samþykti sé
að eins byrjunin, en meira mundi
kotna síðar. Við flota Bandarikjanna
mun verða bætt 60 tundurspillum af
nýjustu gerð og verið er að smíða
1000 kafbátaspilla, auk ýmsra ann-
ara skipa.
Brauðgerðarmálið.
Bjargráðanefud neðri deildar flyt-
ur svohljóðandi
frumvarp
til laga um heimild handa bæjar- og
sveitarstjórnum til að taka eignar-
námi eða á leigu brauðgerðarhús o. fl.
x. gr. Nú hafa svo margir brauð-
gerðarmenn á einhverjum stað lagt
niður brauðgerð, að yfirvofandi hætta
er á þvi, að íbúar á þeim stað geti
ekkifengið venjuleg brauð keypt, og
heimilast þá bæjar- eða sveitarstjórn
þeirri, er hlut á að máli, að taká
eignarnámi svo mörg brauðgerðar-
hús á staðnum, er hún telur þurfa
til þess að fullnægja þörfum almenn-
ings þar. Eignarnámsheimildin nær
bæði til húsa og áhalda, sem nauð-
synleg eru til reksturs brauðgerðar,
svo og til birgða af mjöli, geri, elds-
neyti og öðru efni, sem notað er
til brauðgerðar.
2. gr. Endurgjald skal ákveða
eftir mati tveggja óvilhallra, dóm-
kvaddra rranna, sem nefndirskulu af
bæjarfógeta, ef eignarnám fer fram
í kaupstað, en ella af sýslumanni, og
mega þeir ekki vera i þjónustu bæjar-
eða sveitarfélagsins, né eiga sæti í
bæjar- eða sveitarstjórn.
3. gr. Matið skal framkvæma svo
fljótt, sem þvi verður viðkomið. Þó
skal aðiljum gefinn kostur á að skýra
mál sitt. En því að eins skal fresta
gerðinni, að matsmenn telji einhvern
aðilja þurfa að afla sérfiekari gagna.
Þó skal mati jafnan lokið ekki seinna
en á fimta degi eftir að þess er
beiðst.
4. gr. Að matsgerð lokinni má
eignarnemi taka hið numda í vörsl-
ur sinar, án þess að hindrað verði
með áfrýjun gerðarinnar, gegn því
að greiða matsverðið og allan máls-
kostnað. Matsverðið skal afhent bæjar-
fógeta eða sýslumanni, og geymir
hann það í banka, þangað til úrslita-
ákvörðun hefir farið fram.
5. gr. Nú yill annar hvor aðilja
áfrýja matsgq;ð, og skal hann þá
hafa gert það innan 8 daga, frá því
er gerðin fór fram. Yfirmat fram-
kvæma 3 óvilhallir menn, útnefndir
af landsyfirdómi, og skulu þeir full-
nægja skilyrðum þeim, er í 2. gr.
getur.
Yfirmatsmenn skulu framkvæma
matið á sama hátt og undirmats-
menn. Þó má eigi frest veita, nema
sannað sé, að hann skuli nota til
að útvega áríðandi gögn, er eigi hafi
verið kostur á að afla fyr.
Kostnað af mati greiði áfrýjandi.
Nú hefir gerðarþoli áfrýjað og hækk-
ar matsverðið um 10 °/0 eða meíra,
og skai þá eignarnemi greiða kostn-
að af yfirmati.
6. gr. Skylt er undirmats- og
yfirmatsmönnum að rannsaka verð-
mæti þess, er tekið er, svo nákvæm-
lega sem kostur er á, bæði með því
að krefjast munnlegra skýrslna af
málsaðiljum sjálfum og yfirheyra
aðra sem vitai, ef þörf er á. Þeir
mega og, ef nauðsyn ber til, afla
sér skýrslna frá sérfræðingum, og
skal sá kostnaður, er það hefir i för
með sér, teljast með málskostnaði.
7. gr. Ef bæjar- eða sveitarstjórn
telur heppilegra að taka brauðgerð-
arhús ásamt áhöldum til leigu held-
ur en til eignar, skal ákveða mánað-
arlega leigu af því, sem tekið er til
leigu, og skal leigan greiðast mán-
aðarlega eftir á:
8. gr. Ef eigi verður samkomu-
lag um leiguhæð, skulu óvilhallir
menn meta leigu, enda fer um mats-
gerð eftir —6. gr. Til greina skal
taka atvinnumissi eiganda, og skylt
er eignarnema að skila aftur þvi,
er til leigu hefir verið tekið í jafn-
góðu standi, nema að því leyti, sem
það hefir spiist af venjulegu sliti og
fyrningu. Spjöll skulu metin sam-
kvæmt 1.—6. gr.
9. gr. Nú vill eignarnemi skila
aftur þvi, er til leigu hefir verið tekið
samkvæmt 7. og 8. gr., og skal
hann segja eiganda til þess með
tveggja mánaða fyrirvara.
10. gr. Lög þessi öðlast gildi
þegar i stað.
Greinargerð.
Bjargráðanefndinni barst erindi um
það efni, sem frumvarp þetta fjallar
um, og henni duldist ekki, að þó
tímarnir séu nú alvarlegir í flestu
tilliti, þá geti þó enn aukist ýms
vandræði af heimstyrjöldinni, efhún
Heldur áfram.
Vel gæti svo farið, að brauðgerðar-
menn sæu sér ekki fært að halda
áfram iðn sinni, svo að brauðgerðar-
húsin hættu að starfa. Má öllum ljóst
vera, að af því hlytust mikil vand-
ræði í kaupstöðunum og víðar, eink-
um í Reykjavík. Yrðu þá bæjar- eða
sveitarstjórmr neyddar til þess að
ráða einhverja bót á þeim vandræð-
um, og til þess að það verði unt,
telur bjargráðanefndin heimildarlög
þessi nauðsynleg, og vill ráða háttv.
deild til að samþykkja þau.
Kornvörukaup.
Eins og kunnugt er, hafa korn-
vörur þær sem komið hafa til
landsins, einkum síðan verðið
hækkaði, verið mjög misjafnar,
sumar skemdar, eða beinlínis
sviknar á þann hátt að búið var
að sigta úr mjölinu aðalnæringar-
efnin eða mjölið blandað ýmis-
konar ódýrum efnum. '
Það er eins og þetta sé alveg
einskisvert atriði nú í dýrtíðinni,
hvort keyptar séu næringarlitlar
eða skemdar kornvörur, því að
lítið hefir verið um það fengist
og ennþá minna aðgert.
Nú eru aðal-kornvörukaupin að
lenda i hendur landsstjórnarinnar,
og er það gott að því leyti, að
þá ætti að vera hægra að sjá um
að ekki sé flutt léleg, skemd eða
svikin vara.
Einnig er það gott að korn-
kaupin eru að flytjast til nýrra
manna og nýrra staða og burt
frá selstöðuhöfðingjunum í Höfn,
sem vanir voru oft og tíðum að
moða á stallinn fyrir okkur rétt
af þvi sem hendi var næst, því
að þeir vissu það að ekki var
um annað að gera fyrir okkur en
að éta rétt alt sem að kjafti kom,
eins og útigang8hrossin.
Sumar gömlu verzlanirnar mega
nú reyndar eiga það, að þær
voru all-vandar að matvörukaup-
am, og má auðvitáð ekki gleyma
því. Verstir voru auðvitað þeir
kaupmenn, sem ekki verzluðu hér
sjálfir, en seldu íslenzkum kaup-
mannanýgræðingum, sem ekkert
vit hafa á vörugæðum.
En úr því að nú er hið »opin-
bera® farið að kaupa kornvörur
til landsins, þá er rétt að athuga
í hvaða horf kornkaupin eiga að
færast, og skal hér bent á eitt
afarmikilsvert atriði.
Kornvörur eiga að flytjast til
landsins ómalaðar.
Það er sem sé eina tryggingin
fyrir því að hægt só að tryggja
sór gæðin, auk þess sem malaðar
kornvörur fara strax að tapa
krafti og næringargildi, eftir að
búið er að mala þær.
Kornið á að flytjast til lands-
ins »lifandi«, en ekki dautt. Það
er eina tryggingin fyrir því að
vér getum vitað hvað við erum
látnir éta.
Landið verður að koma sér
upp myllum.
Þingvísa.
Gerast allir útvegir
illir fyrir stjórn og þing.
Átta mánaða’ allsnægtir
etnar voru’ á sólarhring.
I