Morgunblaðið - 22.07.1917, Blaðsíða 3

22. júlí 257 tbl.
MORGUNBLAÐIÐ
3
Haldið borðlíni og húslíni
yðar jafnan hvítu sem snjó
með því að nota ávallt
Sunlight sápu.
Lelftbeinlngar vl6vlk|and> notkun
sápunnar fylgja hverri sápustöng.
ÁstandiB.
Siglingarnar.
Það tekur nú að saxast á þá litnina
sem til atfanganna eru. Hvert skipið
skotið í kaf á fætur öðru og þar á
meðal 3 póst- og farþegaskipin, sem
haldið hafa uppi reglulegum sam-
göngum vorum við Bretland og Norð-
urlönd.
Það má nú heita að öllu sam-
neyti voru við Norðurlönd sé slitið.
Að visu fer Fálkinn endrum og sinn-
um á milli með póst og farþega, og
Sterling á eftir að koma frá Höfn
með vörur, en ef til vill flytur hann
hvorki póst né farþega.
lafnvel þótt stríðið hætti nú þeg-
ar, mundi skipatjónið reynast tilfinn-
anlegt. Óvíst hvort Sameinaðafél.
og Bergensfé'agið þykjast hafa að
sinni handbær skip til íslandsferða
í stað Ceresar, Vestu og Floru, því
að þetta eru svo sem ekki einustu
skipin sem þessi félög hafa mist.
Væri nú nokkur úrræði sýnileg,
þá lægi það auðvitað oss sjálfum
næst að reyna að fylla í skarðið fyrir
þessi þrjú skip. Vér hefðum meiri
en nóg not þeirra og þótt þau væru
fleiri.
Nýjar leijðir og sambandið við Dani.
Bjargarvonir vorar hafa nú um
skeið hvarflað í vesturveg, því að
hnattstaða landsins gerir, að vér ætt-
um að standa Norðurálfumanna bezt
að vígi að hagnýta þessa verzlunar-
leið. Þessar vonir hafa ræst furðan-
lega enn sem komið er.
En nú er að því komið, sem bú-
ast mátti við strax er Bandaríkin
fóru í stríðið, að hespa yrði sett á
hlutlausu þjóðirnar til þess að veita
liðsinni og þá ekki síst Norðurlönd,
sem hafa látið Þjóðverja hafa allar
þær vörur, er þær máttu án vera
og meira til. Nú á að fara að skamta
þeim úr hnefa. Bandaríkin hika
auðvitað við að selja vörur á þá
staði sem líkindi eru til að óvinir
þeirra með góðu eða illu nái í þær.
Og þegar Islendingar óska greiðra
viðskifta við Bandarikin, þá er sagt
að svarið sé einlægt þetta: Þið eruð
Danir og til Dana eiga Þjóðverjar
greiðastan ganginn hvenær sem þeir
vilja.
Það gengur seint að skýra það
fyrir önnum köfnum Bandarikja-
manni að ísland liggi einmitt Ame-
ríku megin en ekki Dana- og Þjóð-
verjamegin við hergæzlulínu Breta,
og enn þá ver gengur þeim að skilja
það, að Danir hafi ekki svo greiðan
aðgang til allra ríkishluta sinna að
þeir og Þjóðverjar nái þaðan 'nverju
sem þeir vilja.
Það sem nú þarf að sannfæra
Bandarikjamenn um, er það, að hvað
sem líður sambandinu við Dani, þá
er nú slitið öllu raunverulequ sam-
neyti og viðskiftum við þá. Gangur
striðsins hefir skorið á allar sam-
bandstaugar, svo að við verðum al-
gerlega að spila á eigin spýtur út á
við, bæði í viðskiftaefnum og póli-
tiskum utanríkismáium, er fyrir
koma.
I samræmi við þetta verðum vér
nú að fá afnuminn af skipum vorum
þau merki, er skipa þeim i flokk
með kaupflota Dana. Að sigla með
slik merki er bæði villandi og
oss skaðlegt.
Viðvikjandi þeim merkjum, sem
máluð eru á hliðar skipanna, þá ráða
vátI7ggingarfélögin þeim. Þau kjósa
auðvitað helzt að hafa þau merki,
sem tryggilegust eru til þess að
skipið verði af engum álitið óvina-
skip eða i óvinaþjónustu. Þessi
hliðarmerki eru nú reyndar í þessu
skyni orðin einskis virði. En ótrygg-
ara er þó enganveginn að á hliðar
skipsins sé málað rétt nafn landsins
sem skipið er frá.
Viðvikjandi fánanum, þá verðum
við að krefjast þess af Dönum, að
þeir fyrstir manna viðurkenni íslenzk-
an kaupfána fyrir oss, úr því að það
hefir verið siðveuja að vér hefðum
sama kaupfána og þeir. Sömu við-
urkenningu þurfum vér að fá hjá
Englendingutji og Amerikumönnum
framar öðrum, svo að þjóðerni skipa
vorra sé skýrt merkt.
Að vér semjum beina leið við
önnur ríki um öll viðskifti vor við
þau, það er venja og brýn nauðsyn
búin að helga.
Skrítið lýðveldi.
Einkennilegasta ríkiS í heimi er
áreiðanlega Haiti, — svarta lýðveldið,
sem það vanalegast er nefnt. Þar eru
t. d. fleiri yfirhershöfðingjar í hernum
en óbreyttlr hermenn. Allur herinn
er 8000 menn, en 6500 þeirra eru
5>yfirher8höfðingjar«.
Eirmsinni kom aðkomumaður á völl,
þar sem verið var að æfa nokkra
óbreytta hermenn. Varð honum star-
sýnt á forkunnarfagurt sverð, sem yfir-
hershöfðinginn bar við hlið sór.
— Hvað kostar það? spurði maður-
inn.
»Generalinn« hætti þegar við æfing-
arnar og sagði: »Tvo dollara«.
— Það er alt of mikið, svaraði hinn.
Eg skal gefa yður einn dollar fyrir
sverðið. Og kaupin voru þegar gerð.
Síðán fekk hann lánaðan göngustaf og
hólt svo áfram að æfa hermennina.
— Einusinni pantaði einn yfirhers-
höfðingjanna glerauga (hann var ein-
eygður) frá París. Þegar það kom.
þótti honum augað of gult. Það líkt-
ist of mikið litnum sem er í spænska
flagginu, en Svertingjarnir hata Spán-
verja. Sendi hann augað aftur og bað
um annað öðruvísi litt. — Hann fekk
litlu síðar auga, sem var grænt og
rautt að lit, eins og flaggið á Haiti,
og það líkaði honum ágætlega.
Eru flugvélar notandi
hér á landi?
í byrjun stríðsins höfðu hernaðar-
þjóðirnar fátt eitt af flugvélum. Menn
álitu flugvélarnar tæpast svo full-
komnar þá, að þær gætu komið að
verulegum notum i hernaði. Það
voru þess vegna mest einstakir menn
og féiög, sem unnu þá að þvi að
fullkomna flugvélarnar, svo að þær
yrðu notaðar til ferðalaga. — En
snemma i ófriðnum kom það i ljós,
að flugvélarnar eru mesta þing í
flernaði. Hernaðarþjóðirnar hafa þvi
kostað kapps um að fjölga flugvél-
unum og hafa þær sem fullkomn-
astar. Fjöldi af verksmiðjum og
fjöldi af hugvitsmönnum tók nú að
vinna að því að búa til flugvélar og
gera umbætur á þeim. Árangurinn
varð sá, að ófriðarþjóðirnar hafa nú
hinn mesta sæg af flugvélum, og
eru þær ótrúlega vel úr garði gerðar
til flugs. Ófriðarþjóðirnar halda sem
mestu leyndu um herútbúnað sinn,
er þess vegna eigi unt að fá full-
komna vitneskju um fjölda flugvél-
anna né útbúnað þeirra. Eftir skýrsl-
um Þjóðverja mistu þeir i janúar 34
flugvélar og i febrúar 24, en óvinir
þeirra 55 i janúar og 91 i febrúar.
Þetta verður að meðaltali rúmar 100
flugvélar á mánuði, og af þvi má
ráða að flugvélarnar, sem taka þátt
i striðinu, séu svo mörgum þúsund-
um skiíti. Að menn leggja mikið
npp úr lofthemaðinnm má ennfrem-
ur sjá af því, að Bretar hafa nú ný-
lega valið sér sérstakan lofthernaðar-
ráðherra, og i skeytunum sem standa
i blaðinu í dag, er þess getið, að
Bandaríkin ætli að verja ógrynni fjár
til lofthernaðar. Og það hefir kom-
ið til tals að reyna að verjast kaf-
bátahernaðinum með flugvélum.
Ált þetta bendir á að flugvélarnar
taki öflugan þátt i stríðinu; og flest-
allar flugvélar sem farast. eru skotn-
ar niður, mjög sjaldan heyrist nú,
að slys verði af þvi að flugvélarnar
missi flugið. Þær eru auðsjáanlega
mjög vel fleygar nú orðið, og þess
vegna verða flugslysin fá. Vel getur
þó verið, að eigi heyrist um öll flug-
slys, því að á þessum timum þykir
eigi i frásögur færandi, þótt smáslys
verði.
Um farmminsku.
Út af yfirlýsingu þeirri, sem eg
gef i dag, vildi eg óska að fleiri
skoruðu á mig í þá átt og «um leið
vildu styrkja málefni sjómannastétt-
ar landsins, með þvi að senda blöð-
um hér skýrslu yfir þá reynsiu, sem
þeir fá á siglingum sínum og sanna
landsmönnum það, að farmenn eru
annað enn fiskimenn og að þeir,
sem að eins hafa stundað fiskiveið-
ar koma að mörgu óþektu, þegar
þeir breyta um og ráða sig á veizl-
unarskip, jafnt og þeir, sem sigling-
ar hafa stundað á slíkum skipum
kunna lítið til verka á fiskiskipum.
Þetta eru tvær stéttir jafnt og hér
eru tvö próf. Hið almenna stýri-
mannapróf er fyrir millilanda-sigl-
ingar á verzlunarskipum, fiskiskip-
stjóraprófið fyrir yfirmenn á fiski-
skipum, sem leyfir þeim einnig að
fara á milli landa með afla sinu og
vörur.
Þeir sem taka hið síðarnefnda
próf hér, með það mark fyrir aug-
um að stunda fiskiveiðar, eru miklu
betur settir en þeir, sem taka hið
meira prófið og búast við að geta
notað það, eins og til er ætlast.
Allir, sem stýrimannapróf taka
hér hafa að einhverju leyti stundað
fiskiveiðar en fæstir millilandasigl-
ingar á verzlunarskipum, verða því
að byrja að afloknu prófi og gleym-
ist margt, sem lært hefir verið í
stýrimannafræðinni og er það óheppi-
legt mjög að geta ekki farið að nota
hana þegar iifsstarfið byrjar, eða sá
hluti þess, sem kept hefir verið að.
Fiskimenn íslenzkir ,eru og hafa
verið það færir í sinni iðn, að þeir
hvervetna hafa hlotið lof fyrir. Það
lof byrjaði á dönsku skipunum, sem
fyr á tímum komu hingað til iands
og stunduðu hér þorskveiðar að
sumrinu, fengu 3—4 islenzka fiski-
menn undir línu. Þá bar á iðni og
lagi, þegar þeir þrír eðafjórir höfðu
dregið 2/3 af afla skips, sem hafði
frá 8—12 menn við færi. Svo fóru
íslendingar sjálfir að eignast þilskip.
Fiskuðu vel á þeim og lærðu smám-
saman að hirða þau, svo komu
kúttararnir og þá sýndu íslenzkir
Flestar flugvélarnar, sem notaðar
eru, bera 2 menn og auk þess tals-
verðan flutning, svo sem vélbyssur,
sperngikúlur o. s. frv. Burðarmagn
Flugvélanna er þó nokkuð mismun-
andi. Það eru jafnvel til flugvélar
sem hafa 6 menn meðferðis, og
hernaðarútbúnað að auki. Flugvél-
arnar geta nú farið langar leiðir án
þess að hafa viðkomustaði. Marg-
sinnis hafa franskar flugvélar flogið
langt inn í Þýskaland og svo tii
Frakklands aftur án þess að setjast
nokkursstaðar á leiðinni. Sömuleiðis
hafa þýskar flugvélar (»dúfurnar«)
flogið til Parísar og til Englands,
án þess að hafa nokkra viðkomu-
staði á þeim ferðum. Flughraði vél-
anna er mikili, flestar munu fljúga
120—150 km. á kLstund, sumar
jafnvel 200 km.