Morgunblaðið - 09.05.1918, Page 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Japan og Frakkland
Það er enn eigi útséð um það
hvernig fer um afskifti Japana af
Siberíu. Og bæði Bandarikjamenn og
Frakkar eru all-áhyggjufullir út af
herför þeirra þangað.
Frakkar eiga allmiklar landeignir
í Austur-Asíu eins og allir vita, og
eru nú hræddir um, að sér muni
stafa hætta af Japönum, þegar þeim
eru gefnar lausar hendur til þess að
láta eins og þeim sýnist í Austur-
Asíu.
Til þess að friða menn, hefir
Pichon, utanríkisráðherra Frakka,
látið »Matin« flytja eftir sér skýrslu,
sem hann hafði gefið utanríkismála-
nefnd þingsins um þetta efni. í
þeirri skýrslu er svo sagt, að það
sé mikil hætta á þvi, að þær feikna
birgðir, sem Japanar hafa sent til
Austur-Siberíu handa rússnesku stjórn-
inni, muni falla i hendur Þjóðverja.
Það hefði þess vegna verið nauð-
legt að taka snarlega og rækilega í
taumana. Og Japanar væru sjálf-
kjörnir til þess, að gæta þar hags-
muna bandamannta. En erindi Jap-
ana til Siberíu væri lokið um leið
og komið er í veg fyrir þá hættu,
að Þjóðverjar gleyp'i Rússland og
Siberiu.
Það virðist þó svo, sem þessi
skýrsla Pichons hafi ekki haft til-
ætluð áhrif. Að visu er það alment
viðurkent, að eins og nú horfir, sé
ekki um annað að gera heldur en
fallast á það, að Japanar fari með
her manna til Siberiu. En fæstir eru
svo auðtrúa eins og Pichon, að þeir
treysti þvi að Japanar láti þar við
lenda, að sjá hagsmunum banda-,
manna borgið þar eystra. »Japanar
hugsa fyrst um sinn eigin hag«, segir
»Action Francaise*. »Þeim er það
alveg óskiljanlegt, að menn geti í
alvöru talað um frið án landvinninga
og skaðabóta. Það er þeirra skoðun
að það sé alveg rétt að sigurherr-
ann fái endnrgjald fyrir sigur sinn.«
Hér er þá um það að ræða, hvar
Japanar álita að þeir geti haft mest-
an hag af þátt-töku sinni í heims-
styrjöldinni. Sem stendur er þeim
auðvitað hagkvæmast, að hefjast
handa i Austur-Siberiu. Sundurliðun
Rússlands lætur þeim frjilst að
leggja þar undir sig land. En hvorki
»Action Francaise* né neitt annað
blað þorir að staðhæfa það, að Japan
ráðist með her inn í Siberíu til þess
að hjálpa bandamönnum gegn Þýzka-
landi. Að þvi undanteknu, að Japan-
ar lögðu undir sig þýzku nýlend-
una Kiau-Chau i öndverðum ófriðn-
um, þá eru engar deilur með Þjóð-
verjum og Japönum.
Það er lika mjög ósennilegt, að
samkepni um Siberiu muni verða
til þess að auka fjandskap þessara
þjóða. Siberia er svo stór, að þar er
nægilegt verksvið bæði fyrir þýzka
og japanska hagsmuni. Og þar sem
Japanar hafa sýnt það, að þeim er
ekkert áhugamál að seilast langt inn
fyrir strendur Austur-Asíu, þá eru
meiri likur til þess að Þjóðverjar
og Japanar sættist, heldur en hitt.
En takist (stjórnunum i Tokio og
Berlín að koma sér saman, þá er
vandséð hvern hag Japanar ættu að
geta séð sér í því að styðja banda-
menn framvegis. Japanar eru keppi-
nautar Frakka og Bandaríkjanna í
i Austur-Asíu. Og meðan Bretar,
Frakkar og Bandarikjamenn þurfa á
öllu sínu að halda, til þess að fá
reist rönd við Þjóðverjum i Frakk-
landi, þá eru þeir neyddir til þess
að horfa þegjandi á það að Japanar
fara sinna ferða í Austur-Asiu. Það
er þetta sem vekur áhyggjur hjá
Frökkum og þeim verður jafnan
hugsað til Tonkin og Kochinkina
þegar minst er á hernaðarfram-
kvæmdir Japana i Siberíu.
Lokun sölubúða.
Þegar bæjarstjórn Reykjavikur hafð
til meðferðar reglugerð um lokunar-
tíma sölubúða hér i bænum, urðu
fulltrúarnir mjög á eitt sáttir um
öll atriði nema það, hvort veita bæri
tóbaks- og sælgætisbúðum einhverja
undanþágu — leyfa þeim að vera
lengur opnum heldur en öðrum búð-
um. En að lokum samþykti bæjar-
stjórn það, að eitt skyldi yfir allar
sölubúðir ganga.
Það kemur því nokkuð kynlega
fyrir, er Magnús Kristjánsson ber
nú fram í Ed. tillðgu um það, að
bæta því inn i lögin sjálf, að tóbaks-
og sælgætisbúðir meigi vera opnar
lengur en aðrar búðir »gegn hæfi-
legu árgjaldi, sem stjórnarráðið ákveð-
ur fyrir eitt ár í senn og rennur í
bæjarsjóð hlutaðeigandi kaupstaðar.«
Hvað er nú það, sem hér er far-
ið fram á?
Jú, fyrst og fremst er farið fram
á það, að veita einstökum kaup-
mönnum sérréttindi eða öllu held-
ur, að einstakir kaupmenn fái, gegn
því að múta bæjarsjóði því, er stjórn-
arriðið telur hæfilegt, að hafa búðir
sínar opnar fram á nótt.
Tilgangurinn með lögunum um
lokunartima sölubúða, mun áreiðan-
lega hafa verið sá, að kveða niður
þann skrælingjabrag, sem einkum
hefir kveðið ramt að hér i höfuð
staðnum sjálfum, að verzlunarþjón-
ar séu látnir standa í búðum hálfan
sólarhringinn eða lengur. Því er
haldið fram að þetta eigi ekki við
um þjóna í tóbaks- og sælgætis-
búðum, þvi að þar sé tviskiftar
vinnutími. En það á ekki við nema
hjá sumum þeim kaupmönnum, er
telja sig i þeim flokki. Og trygg-
ingin er engin fyrir því að það sé
gert.
Svo er talað um tóbaks- og sæl-
gætis-»sérverzlanir«.
Væri fróðlegt að vita við hvað er
átt með þvi. Þær verzlanir, sem
hér í Reykjavík hafa verið nefndar
þeim nöfnum, hafa haft á boðstól-
um alls konar varning, svo sem álna-
vöru og silki, drykkjarföng, spil,
göngustafi, regnhlifar, gólfklúta o. s.
frv. Vilji þingið þess vegna veita
þessa undanþágu, er það ekki nóg
að segja að hún skuli gilda um
þá sem verzla með tóbak og sæl-
gæti, heldur verður þá að taka það
skýrt fram í lögunum hvaða varn-
ing slíkar verzlanir meigj^iafa á boð-
stólum til þess að þær geti kallast
»sérververzlanir«. Og auk þess ætti
það að vera ákveðið i lögunum, að
undanþága yrði ekki veitt, nema
því að eins að vinnutími verzlunar-
þjóna þar yrði eigi lengri heldur en
í öðrum búðum.
Orœkja.
-r-" Qisam
fossanefndin.
Fyrirspurn er komin fram í Nd.
um framkvæmdir fossanefndarinnar.
Hljóðar hún svo: Hvað líður fram-
kvæmdum fossanefndarinnar, er skip-
uð var samkvæmt ályktun síðasta
alþingis, og hver er niðurstaða henn-
ar að þvi er sérstaklega snertir i.
og 4. lið nefnrdar ályktunar? Flutn-
ingsmenn eru 10 talsins.
Fyrsti liðurinn er um það, að
nefndin athugi hvaða breytingar sé
nauðsynlegt að gera á gildandi fossa-
löggjöf landsins, en fjórði liðurinn
er um að nefndin athugi með hvaða
kjörum meigi veita erlendum félög-
um leyfi til þess að starfrækja fossa
hér á landi. Atti nefndin að koma
íram með tillögur sínar fyrir »næsta
þing«.
Hinn 8. apríl sendi Mannerheim
hershöfðingi út ávarp frá Tammar-
fors til finsku hersveitanna og er
það svo látandi:
Eftir beiðni finsku stjórnarinnar,
er nokkur hluti af hinum sigursæla
og voluga her Þýzkalands, kominn
til Finnlands til þess að hjálpa til
þess að reka Bolchewikkana og
morðfélaga þeirra út úr landinu.
Eg er fullviss um, að það fóst-
bræðralag, sem í komandi orustum
verður innsiglað með beggja blóði,
muni ennfremur treysta þá vináttu
og traust, sem Finnland hefir stöð-
ugt borið tíl hins mikla þýzka
keisara og hinnar voldugu þýzku
þjóðar. Eg vona það, að þá er hinn
ungi her Finnlands berst við hlið
hinna sigursælu þýzku hersveita,
muni hann tileinka sér hinn járn-
harða aga, hina miklu reglusemi
og hina árvöknu skyldurækni, sem
hefir gert þýzka herinn voldngan
og færir honum heim sigur á sigur
ofan.
Um leið og eg býð hina hraustu
hermenn ' Þýzkalands velkomna til
Finnlands, vona eg að hver einasti
maður i finska hernum sýni það, að
hann kann að meta hina miklu fórn,
sem hin öfuga þýzka þjóð færir
landi voru á þeim tíma, sem hún
þarfnast allra sona sinna i sinni
eigin baráttu.
Lokunartimi sölubúða.
í efri deild flytur Magnús Krist-
ánsson breytingartillögu við frum-
varp um lokunartíma sölubúða. Vifl
Magnús veita kaupmönnum, sem
eingöngu verzla með tóbaksvörur
og sælgæti, undanþágu að því er
snertir lokunartíma. En fyrir leyfið
vill hann að greitt sé eitthvert gjald, .
sem stjórnin ákveði, og að það reuni
i hlutaðeigandi bæjarsjóð.
Sigurður Baldvinsson,
fyrrum ritstjóri, hefir verið skip-
aður póstafgreiðslnmaður á Seyðis-
firði. í Garðsauka hefir og Sæm-
Oddson verið skipaður póstafgreiðslu-
maður.
Lausn frá prestskap, ’
hefir síra Magnús Andréssyni á
Gilsbakka verið veitt frá næstus
fardögum, vegna vanheilsu.
H PAOBOK g
Gangverð erlendrar myntar,
Bankar Fósth&a
Doll.U.S.A.&Canada 3,40 3,60
Franki franskur 60,00 62,00
Sænsk króna ... 111,00 110,00
Norsk króna ... 104,00 105,00
Sterlingspund ... 15,60 16,00
Mark . ... 65 00 68,00
Holl. Florin ... 1,55 1,5^-
Vélbátur Skaftfellinga er kom-
inn hingað fyrir nokkrum dögum frá
útlöndum. Muu hanu fara héðan
austur eftír nokkra daga.
Gullfoss, Eimskipafélagið fókk
skeyti um það í gær að Gullfoss
væri kominn til Halifax. Skeytið
var ódagsett, eu eftir líkum að dæma
muu skipið hafa komið þangað um
helgina.
Messað í frikirkjanni f Reykja-
vík kl. 5 BÍðd. (sr. Ól. Ól.)
A f 1 i hefir verið alveg óvenju
mikill á opua báta úr Hafnarfirði í
vor. Kunnugur maður þar á staðn-
um gizkar á, að korainn sé á land ‘