Morgunblaðið - 05.06.1918, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Auðvitað kæmi þetta ekki til,
nema engin leiðrétting þessara mála
fengist.
Óyndisúrræði er þetta — ekki
fyrir oss lækna, heldur fyrir almenn-
ing og landsstjórn. Stjórn Lf. Isl.
hefir þegar gert ráðstafanir til þess,
að vita vilja héraðslækna í þessu
efni.
Það er að vísu bezt, að komast
hjá illindum í lengstu lög. En ef
til þessa kæmi, er fljótséð hver verð-
ur að lúta í lægra haldi. — Og
það er ekki læknastéttin I
Lœknajilaq Islands atti að qeta síð
um pað.
(Læknablaðið).
(Grein þessi er rituð af stjórn
Læknafélags íslands, en hana skipa
þeir prófessorarnir Guðm. Magnús-
son, Guðm. Hannesson og Sæm.
Bjarnhéðinsson.)
Frá Samverjanum.
Þegar Samverjinn hætti matgjöf-
um i páskavikunni, tók hann frá
500 kr. til að kaupa fyrir mjólk
banda fátækum sjúklingum. Hafa
33 sjúklingar notið þessara mjólkur-
gjafa síðan, sumir stuttan tíma, sumir
altaf, eftir ástæðum.
En nú eru þessar 500 krónur á
förum, svo að mjólkurgjafirnar verða
að hætta um næstu mánaðamót, ef
Samverjanum berast ekki nýjar gjafir.
Það fer nóg atvinna um þessar
mundir, satt er það, en fátækir sjúkl-
ingar njóta hennar ekki; jafnvel þótt
einhver vandamaður sumra þeirra
hafi atvinnu eru þarfirnar svo margar,
að 'erfitt verðnr að kaupa mjólk, sem
mörgum sjúkling er þó nauðsynleg,
ef vel á að vera.
Þess veqna leyjum vér oss enn á
ný að spyrja styrktarmenn Samverjans
hér i ba, hvott peir hafi ekki eitthvað
afl'óqu til pessara mjólkurgjaja.
Reykjavík 25. maí 1918.
I stjórnarnefnd Samverjans
Sigurbj. A. Gislason. Páll Jónsson.
Flosi Sigurðsson. Júl. Arnason.
Oss undirrituðum, sem gefið höf-
um fálækum sjúklingum meðmæli
til Samverjans, er fullkunnugt um
að mjólkurgjafir hans til sjúklinga
hafa komið þeim mjög vel, og telj-
um þvi æskilegt að Samverjinn geti
haldið gjöfunum áfram.
Reykjavík 23. maí 1918.
Matth. Einarsson. Ol. Þorsteinsson
Sæm. Bjarnhjeðinsson.
Jón Hj. Sigurðss. Þ. J. Thoroddsen
Þ. A. Björnsd. Sesselja Olafsdóttir
Konráð R. Konráðsson.
Um heiibrigöismál.
Eftir Þorfinn Kristjánsson.
Húsakynnin. Eflaust rekur ein-
hverja minni til þess, að eg reit
fyrir 3 árum síðan grein í Isafold
er eg nefndi »Húsakynni alþýðu«.
Leitaðist eg við að sýna fram á,
hversu léleg mörg af þeim húsa-
kynnum voru, er alþýða manna átti
við að búa. Færði egrökfyrir þvi,
að þar væri brotið í bág við heil-
brigðisreglugerð bæjarins og bygg-
ingarsamþykt, og ennfremur að
bæjarstjórn, heilbrigðisnefnd og heil-
brigðisfulltrúi hefðu vanrækt skyldu
sína, með lélegu eftirliti.
Þessu hefir heldur ekki verið mót-
mælt.
Síðan áminst grein var rituð,
hefir ástandið ekki batnað á nokkurn
hátt, mér vitanlega, heldur þvert á
móti. Stríðið hefir orsakað kyrstöðu í
byggingum, með þvi að bæði er
efniviðurinn dýr, og örðugt að fá
hann; viðgerðir á eldri byggingum
hafa engar verið, eða síst svo að
nokkru nemi. Ekki hefir þó lát
orðið á innflutningi til bæjarins, og
húsnæðiseklan og þrengslin keyra
fram úr hófi.
Eg þarf ekki að verða langorður
um íbúðirnar. Þær hafa engum
stakkaskiftum tekið til batnaðar.
Eg þarf naumast að taka það
fram, að eg á ekki eingöngu við
kjallaraíbúðirnar. Eg á yfir höfuð
við allar minni ibúðir, x—2 her-
bergja íbúðir, þar með taldar lofti-
búðir (undir súð). En þó er mér
allra verst við kjallarana, tel þá einna
skaðlegasta, og er ekki einn með
þá skoðun.
Flestir þeir, sem ritað hafa um
þessi mál á Norðurlöndum, og sem
eg hefi eg hefi átt kost á að heyra
til eða lesa eftir, eru óvinir kjall-
aranna, og vinna drengilega að þvi,
að útrýma þeim. Er þegar komið
svo langt í Danmörku sumstaðar,
að kjallarar eru bannaðir til íbúðar.
Það gladdi mig mikið að heyra það.
Eg vona, að enn verði ekki marga
tugi ára að biða þess hér á landi,
að kjallaraíbúðirnar fari sömu leið
og nú er byrjað á í Danmörku.
Dýrtíðin og umbaturnar. Menn
kenna heimsstyrjöldinni um það, að
ekkert hefir verið aðhafst i þessu
máli, örðugt sé að fá efnið og svo
dýrt sé það, að ekki sé viðlit að
býggja-
Það er rétt að báðar þessar ástæð-
ur eru þröskuldur á veginum. En
þegar eg hóf umræður um þetta
mál fyrst, voru engar verulegar hindr-
anir á vegi þess til umbóta. En
það var tekið gamla lagið, að »láta
slarka*. Og þvi er nú eins og er.
Lka er það nú svo, að heil-
brigðisreglugerðin er eldri en stríðið,
og fyr mun hafa verið hægt að
reka sig á misfellur i þessu efni en
1913. Breytingin til hins verra,
mun ekki hafa komið svo alt í einu.
Hefði því verið fylgt fyrirmælum
heilbrigðisreglugerðar i þessu efni,
og bæjarstjórnin verið vakandi í mál-
inu, bæði að því er snertir eldri
ibúðir og nýrri, þyrfti ástandið al-
drei að hafa orðið eins ilt og það
er nú. Með öðrum orðum, það er
hirðu-, áhuga- og skilningsleysi i
þessu máli að kenna, ástandið, sem
nú er.
Ef nú bæjarstj. þegar á árinu 191S.
hefði brugðið eins við, og skylda
hennar var, þá mundi betra nú. Og
athygli hennar var þá vakin, með
fyrnefndri grein minni.
Eg ávíti harðast það eftirlitsleysi,
sem verið hefir einkum þar sem
svo er skipað fyrir í heilbrigðissam-
þyktinni, að árlega skuli fara fram
skoðun á ibúðum manna, á svæði
því, er heilbrigðissamþyktin nær yfir.
En þar hefir komið fram þetta
gamla, að hafa lögin, en framfylgja
þeim ekki.
I umræðum um þetta mál manna
á milli, hefi eg ávalt orðið þess var,
að umbætur séu ómögulegar, það sé
ekki hægt að framfylgja þeim. Lögin
skipa fyrir nm, hvernig framkvæma
skuli verkið, þrjóskist húseigandi.
Og ekki er eg í neinum vafa um,
að vel sé - þetta framkvæmanlegt,
einungis þegar svo er komið, að
öll heilbrigðisnefndin, bæjarstjórn og
heilbrigðisfulltrúinn, eru á einu máli
um það, að láta einkis ófreistað til
að fullnægja lögunum. Og þau eru
þar rfareinföld og auðskilin um þetta
mál.
Þó nú séu örðugir timar til veru-
legra umbóta, þá er engin sönnun
fyrir þvi, að nokkuð batni í þessu
efni eftir stríðið, nema þvi að eins,
að heilbrigðisfulltrúa-stöðuna hljóti
maður, sem hefir skilning á þessum
málum og einbeittan vilja til fram-
kvæmda. Lögreglustjóri og heil-
brigðisnefnd, þurfa að vera honum
samhent. Fyr verður ekkert gert
til bóta í þessu máli.
Að gera upp húsnaðisástandið. Eg
hefi aðallega í þessu máli fundið að
kjallaraíbúðunum og viljað láta gera
umbætur á þeim svo að við mætti
una fyrst um sinn. En hitt hefir
lika ætíð fyrir mér vakað, eins og
tekið er fram áður, að með timanum
þyrfti að útrýma með öllu þeim
íbúðum, er á einn eða annan hátt
geta verið heilsu manna og Hfi skað-
legar. Og kemur þá margt þar til
greina.
Nú er það svo hér í Rvik, að
' enginn veit með nokkurri vissu hve
margar þær íbúðir eru, sem mönnum
getur staðið hætta af að vera í. Þvi
er nauðsynlegt að fram fari almenn
skoðun á ibúðum manna hér í bæn-
um, — nauðsynlegt að menn viti
með vissu hvernig ástandið er í þessu
máli. Mönnum er að vísu vitanlegt
að margar ibúðir, einkum verka-
og iðnaðar-manna, eru slæmar, en
vita ekki tölu þeirra.
Setjum nú svo, að ekki væri þessu
atriði til að dreifa, þá gæti' verið
að þrengsli ættu sér stað, en það er
ein hlið málsins. Væri rannsókn
þessi nauðsynleg fyrir þá sök eina.
En nú vitum vér að hvorttveggja á
sér stað: slæmar íbúðir og þrengsli.
Því er skoðunin líka enn nauðsyn-
legri.
Þegar að því kemur að bæjar-
stjórnin hugsaði til að bæta ástandið
á einu eða annan hátt, þá veit hún
ekkert um það eins og nú stendur,
hvað mikið hún þarf að byggja. En
hefði farið fram talning ibúða og
grandgæfileg skoðun á þeim, þá vissi
hún nákvæmlega hvernig ástatt væri.
Það er auðvitað að þessi skoðun
þyrfti að vera nákvæm og fullkomin
í alla staði, og undir eftirliti og um-
sjá hagfræðings þyrfti hún að vera.
Gæti þá maður í samráði við heil-
brigðisnefnd og bæjarstjórn samið
skýrsfuformið og útbúið erindisbréf
þeirra manna sem skoðunina síðan
framkvæmdu.
Hér skal ekki farið að telja upp
alt það, sem um þyrfti að spyrja við
slíka rannsókn, enda hafa menn nóg
fyrir sér frá öðrum þjóðum í þessu
efni, og mundi meiga hafa það til
leiðbeiningar.
Kostnaðurinn. Eg geri ráð fyrir
að mönnum vaxi í augum sá kostn-
aður, sem þetta hefði i för með sér
fyrir bæinn. En þeim kostnaði
þyrfti enginn að láta sér óa við.
Það verður að gerast, hvað svo sem
það kostar. Hitt, ástandið eins og
það er, kostar okkur miklu meira.
Það getur orðið okkur óbatanlegt.
Eg geri ráð fyrir því, af því
bærinn er orðinn stór og umfangs-
mikill, og af þvi tíma þarf til þess
að vinna úr skýrslunum þegar þær
koma, mundi þessi rannsókn taka
eitt ár að minsta kosti. Og þó að
sá kostnaður yrði 3—6 þúsund
krónur, þá er það ekki sú upphæð,
sem bæri að horfa í til þessara hluta.
Slik rannsókn sem þessi, er hér er
minst á, fór fram i Kristjaníu árin
1913—1915 og kostaði hún rúm
11000 kr., auk prentunarkostnaðar.
Unnu að verkinu (þ. e. skoðuninni)
þar 11 manns, en urðu þó brátt
ekki nema 4, því hinir reyndust ó-
færir. En þess er þó gætandi, að
þeir, sem skýrslurnar sömdu (hag-
fræðisstofa' bæjarins) voru á föstum
launum fyrir. Mér þykir því vei
sennilegt, að þessi kostnaður hér
þyrfti ekki að fara fram úr þeirri
upphæð er eg nefndi.
Eg býst við að ekki þurfi að færa
frekari rök fyrir nauðsyninni á þessu,
en eg' hefi þegar gert, því að allir
vita að ástandið er ilt og að úr
því þarf að bæta. En það fyrsta,
sem gera þarf, er að fá þá v i s s u,
sem með þessari rannsókn fæst.
Af því eg tala hér eingöngu um
Reykjavíkurbæ, fer eg ekki ítarlegar
i málið að sinni, en vona að fá-
tækifæri til þess siðar.
Þá ætla eg að fara nokkrum orð-
um um aðra liði heilbrigðismála hér
í bænum. (Frh.)
Erfðaréttur
hefir verið afnuminn með lögum
í Rússlandi. Allar eigir manna^
lausafé sem fasteignir, hverfa í eign>
rikisins um leið og þeir falla frá.