Morgunblaðið - 25.06.1918, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Ræða
forsætisráðherra Islands.
Þess munn menn minnast, að
hinn 30. maí hélt Jón Magnússon
forsætisráðherra langa og merka ræðu
í þinginu um samband íslands og
Danmerkur. Hinn 6. júní flytur
danska blaðið »Politiken« ræðu þessa
nær orðrétta á fyrstu síðu og gefur
þar með til kynna, hve mikils hún
meti ræðuna. Og meira að segja
undirstrykar blaðið þetta með því að
segja, að nú verði mönnum ekki
um annað tíðræddara heldur en ræðu
forsætisráðherra íslands.
Það er því skiljanlegt, að flest
’önnur dönsk blöð minnast á ræðu
þessa, og að vinur vor, Knud Berlin
professor, gripur tækifærið til þess
að rita grein í »Köbenhavn«. Skal
því hér slept að minnast á annað
en það sem hann segir í þeirri grein
sinni. Hann segir sem svo:
— Forsætisráðherrann beinir orð-
um sínum til þess flokks á íslandi
sem þeir eru aðallega foringjar fyrir
Sigurður Eggerz ráðherra og Bjarni
Jónsson frá Vogi, frumherji fána-
málsins og illvígastur er í garð
Danmerkur. Því að hann segir að
það sé ekki sér að kenna, að sam-
bandsmálið er nú tekið til meðferð-
ar, heldur sé það frá Dönum komið.
A íslandi er flokkur gætinna manna,
sem telur það óheppilegt og spill-
andi fyrir gott samkomulag Dana
og jíslendinga, að fánamálið skuli
tekið upp nú, mitt i heimsstyrjöld-
inni. í þessum flokki er víst for-
sætisráðherra Islands, því að mál-
gagn hans, »Lögrétta«, hafði orð á
þessu i fyrra, og þess vegna á for-
sætisráðherrann verri afstöðu. Þess
vegna kallar hann það vanþakklæti,
er islenzk blöð hafa gert lítið úr
hjálp Dana i striðinu, þvi að hún
er mikil. En þegar hann klykkir
út með því, að þetta geti eigi haft
nein áhrif á sjálfstæðiskröfur íslend-
inga, þá virðist svo sem honum
verði fótaskortur á braut röksemda-
leiðslunnar. Þvi að þegar ísland
getur látið sér sæma að taka við
lánum og gjöfum frá Danmörk —
því að annað verður það eigi nefnt
að senda þangað vörur með dönsku
verði — og hagnýta sér danska fán-
ann, að gera þá jafnframt kröfu til
þess, að danska fánanum sé útrýmt
á íslandi, þá er eigi hægt að nefna
þetta einkennilega þakLæti fyrir auð-
sýnda hjálp, er enqin erlend pjóð hejði
viljað eða qetað veitt, annað en rauna-
legan vott um vanþakklætl.
Svo minnist ráðherrann á fánann
og segir að viðurkenning fullgilds
verzlunarfána þurfi enn eigi að vera
viðurkenning um fullveldi landsins.
En hér á ráðherrann ilt afstöðu.
Því að það var eigi fullgildur verzl-
unarfáni, sem ráðherrann fór fram á
í ríkisráði 22. nóv. að ísland fengi,
heldur almennur íslenzkur fáni er
nota mætti takmarkalaust i sigling-
um. Með öðrum orðum: löqreqlu
L'Hi
H. P. Duus A-deild
Hafnarstræti.
Mest úrval at allskonar
VEFNAÐARV0RU
Altaf bezt. Altaf ódýrast.

menn ónýta erlenda dúka í föt sin.
Ef vel væri, ætti að vinna dúka hér
á landi úr allri okkar ull, að minsta
kosti á þessum alvarlegu tímum.
— Vafalanst vakir það fyrir eigend-
um »A)afoss« með láobeiðni þessari,
að koma betru skipulagi á dúkagerð,
og væri það þarft verk.
uðu síðan morgunvetð á »Hotel
Hafnarfjörður«. Þaðan var haldið
fram á Áiftanes, til Bessastaða. Lögðu
þeir þar blómsveig á leiði Gríms
Thomsens, sem grafinn var í kirkju-
garði Bessastaða. En Grímur Thom-
sen var Frímúrari, vafalaust íslands
fyrsti Frímúrari. Svejgurinn var
stór og fagur, alþakinn lifandi rósum.
Frímúrarar munu vera alls um
15 hér í bæ. Hafa þeir samkomu-
sali í húsi Nathan og Olsens á efstu
hæð, og halda þar jafnan vikulega
fundi.
m
A O B O K
>
(-JaiagvofíS eriendrav myntar.
Bankar
Doll.U.fci.A.&Canada 3,35
Prunkí franskur
Srsnsk króna
Norsk króna
SteríIngBpund ....
Mark ... ...
Holl. Florin
59,00
112,00
103,00
15,50
65 00
1,55
íVSiitha*
3,60
62,00
110,00
103,00
15,70
67,00
Dálitil villa haíði alæðst inn í
opinbera brezka skeytið í blaðinu í
gær. £ar átti að standa að Svíar
hafa skuldbundið sig til að leigja
bandamönnum skip, sem bera sam-
tal8 400 þús. amálestir.

oq herýáni, er íslenzk strandvarnarskip
qœtu notað.
Það er eigi aðeins, að Jón Magn-
ússon hafi þagað um það, þangað til
landsfáninn var fenginn, að hann
teldi þann rétt litilsverðan, heldur
fylti hann áður á Alþingi þann meiri-
hluta, er skipaður var »beztu lög-
mönnum þingsins* og sem Fmnur
Jónsson prófessor sagði mér um
1914 að allir væru sammála um það
»að af Islands hálfu væri eigi að
tala um það að gera meiri kröfur
en til þess að fá landsfána er notast
mætti inuan landhelgi*. En fyrst
ráðherranum þótti það eigi ráðlegt
þá, að segja Danmörk sannleikann
fyr en hin snjalia islenzka politik
hafði hepnast, getur þá nokkur,
annar en þeir sem auðtrúa eru,
trúað því, að hinn snjalli stjórnmála-
maður segi sannleikanum nú, fremur
en þá?
Þegar ráðherrann segir að viður-
kenning fánans út á við sé eigi hið
sama og fullveldisviðurkenning þá
er hann sjálfum sér ósamkvæmur,
eins og hann verður að viðurkenna.
Því að á Aiþingi 1911 satði hann
sjálfur: »Isiand verður að vera
viðurkent sem fullvalda ríki áður en
það getur fengið fullgildan fána«.
En þegar hann nú getur vitnað cil
þess, að skoðanir manna á þessu
hafi breyzt vegrsa heimsstyrjaldarinn-
ar, þá er það alls eigi rétt. Því að
þi er Finnland og Ukraine fengu
sér eigin fána, í stað hÍDS rússneska
fána, þá efaðist ekki neinn maður
um það, að það var merki um full-
komið sjálfstæði landanna út á við
og að þau væru óháð Rússlandi.
Aftur á móti hefir engin stjórn-
frjáls ensk nýlenda heimtað eigin
fána. Og hver efast um það, að
ef írland heimtaði það, að brezki
fáninn yrði útlægur ger þar, bæði á
sjó og landi, að hver einasti Eng-
lendingur mundi telja það sem vott
um uppreist?
Það verður þá að viðurkennast að
ráðherrann er orðvar. Hann gætir
þess að minnast ekki á það, að kraf-
an um fullveldi Island mun fylgja
þegar á eftir fánanum.
SYeignr í leiði Gríms Thomsens.
I fyrradag fóru Frímúrarar Reykja-
víkur í skemtiferð hér um nærsveit-
irnar. Riðu fyrst inn að Elliðaám,
þaðau yfir á Hafnafjarðarveg og borð-
Læknagjaldskráin.
Fjárveitinganefnd neðri deildar
flytur frv. um að heimila héraðslækn-
um að bækka gjridskrá þeirra um
alt að 50% I grein.iigerðinni regir,
að það virðist óhjákvæmilegt að bæta
launakjör lækna, en nefndinni virðist
sanngjarnt að almenningur taki nokk-
urn þátt i því að bæta kjör þessara
starfsmanna iandsins.
Það er vonandi að þingið sjái
sóma sinn í því að samþykkja þetta
frumvarp. Trúum vér eigi öðru en
þÍDgmenn hafi nú betur áttað sig á
því bve miki! skö.nm það er hve
ilia læknar eru laurvaðir, heldur en
þegar gjaldskrárhækitanin lá síðast
fy ir neðri deild.
I annari tillöqu er gert ráð fyrir
því að læknar fái 500 kr. launaupp-
bót, en vitanlega þarf að bæta kjör
þeirra enn frekar með því að hækka
gjaldskrá þeirra.
Klæðayerksmiðjan „Alafoss'1.
í
Tillaga er komin fram um það
þinginu að heimila stjórninni að veita
eigendum klæðaverksmiðjunnar »Ala-
foss« alt að xoo þús. kr. lin til að
fullkomna verksmiðjuna á ýmsan
hátt. Lánið á að veitast til 20 ára
og ávaxfast með 5%.
Hyggilegt væri það mjög ef lands-
stjórnin reyndi að styðja verksmiðju
þessa á einhvern hátt. Það virðist
vera lítil meining í því, að ull sé
seld út úr landinu langt undir
markaðsverði því, sem hægt væri að
fá fyrir hana, en sjálfir kaupa lands-
Guðm. Fx-iðjónsson akáld flutti
fyrirlestur í Hafnarfirði í fyrrakvöld
fyrir troðfullu húsi. Var gerður hinn
bezti rómur að máli skáldsina. 1
kvöld ætlar hann að flytja fyrirleat-
ur í síðaata sinni áður en hann held-
ur aftur norður, nýtt erindi auðvitað.
|>ar verður vafalaust húafylli.
Rán. Fregnir hafa borist hingað
frá botnvörpungnum Rán, aem nú
Btundar fiskveiðar við Nova Scotia.
Segir 1 Bkeytinu að fyrsta veiðiför
skipains hafi geugið ágætlega, mikill
afli og hátt verð. Skipið aflar f fs.
Kaup vinnnmanna. Merkur bóndi
af Suðurlandaundiriendínu sagði í
viðræðu við 08S í gær, að kaup það
sem ná væri goldið miðlungs-vinnu-
mönnum, þegar fæðið væri reikuað
með, væri hærra en Iaun presta.
Vinnumenn heimta nú 6—700 krón-
ur, auk fæðis, klæða, þjónustu o. fl.
Heyin verða dýr í sumar. er
víst, því ekki verða kaupemeunirnir
ódýrir.
Fálkinn mun líklega hafa farið í
gær frá Bergen. Ætti hann þá að
geta komið hingað á fímtudag og af-
hent hinn dýra farm, sem hann hefir
meðferðis.
Gnllfoss muu uú áreiðanlega vera
farinn frá New York. í ódagsettu
skeytí hÍDgað frá New York er þess
getið að sá sem skeytið seudir sé á
förum.
Borg kom hingað í gær frá Bret-
landi, hlaðin kolum og nokkru af
varningi til kaupmanna.
Laxveiðin í Elliðaánum er með
tregasta móti upp á sfðskastið. En
nógur Iax kvað þó vera í ánum.