Morgunblaðið - 22.11.1919, Blaðsíða 2

2
MO RGUNB LAfilÐ
rtn ^trt V« •S/í ftt« t *t« *áK fttrt ttll *U lU
HOSOUNBLAÐIÐ
Kitatjóri: Vilh. Fimen
Stjórnmálaritstjóri: Einar Arnórsson.
Bitstjórn og afgreiCsla í Lskjargötn 2.
Simi 500. — PrentamiCjusími 48.
Kemnr út alla daga viknnnar, aC
mánndögnm undanteknum.
Bitstjómarskrifstofan opin:
Virka daga kl. 10—12.
Helgidaga kl. 1—3.
AfgreiCslan opin:
Virka daga kl. 8—5.
Helgidaga kl. 8—12.
Auglýsingum sé skiIaC annaChvort
á afgreiCsluna eCa í ísafoldarprent-
smiCju fyrir kl. 5 daginn fyrir útkomu
þess blaCs, sem þær eiga aC birtast í.
A nglýsingar, sem koma fyrir kl. 12, fá
aC öllum jfanaCi betri staC í blaCinn
(á lesmálssíCnm), en þær sem síCar
koma.
AnglýsingaverC: Á fremstu síCn kr.
2.00 hver cm. dálksbreiddar; á öCrum
síCnm kr. 1.00 cm.
INTERNATIONALE
ASSURANCE-COMPAGNI
Höfuðstóll 10 miljónir kr.
Sjó- og stríðsvátryggingar.
Aðalumboðsmaður:
Gunnar Egilson
Hafnarstr. 15.
Tals. 608 og 479 (heima).
VerC blaCsins er kr. 1.50 á mánnCL
»!* w(tr ypr »ív v;g t 'g;v 'gjg ■gjt: vpr 'vpr
Hvernig
eg varð skáld.
Eftir
Björnstjerne Björnson.
Iliefir enn fæðst, sem ekki lxefir
I mjúkt, áhrifanæmt hörund, og eg er
|engin undantekning.
Svo þegar stúdentaferðin komst á
11856, og eg varð fregnritari stærsta
I l>laðs landsins, þá stóð eg með mikl-
lum fögnuði á þilfari skipsins á með-
I al fagnandi félaga. Þar var eg laus
Ivið illgirnisleg hatursaugu, rudda-
llegar ásakanir. Eg þori að segja, að
in, dunurnar af hinu volduga, fagra
falli hans í útbreiddan faðm alkær-
leikans. Alt, alt var mikilleiki og
sól. Og eg sat með blóffiin í fanginu
og þessa yndislegu sjón framundan
mér, í bæn til guðs um, að eg mætti
fá að verða skáld! Og svo lofaði eg
sjálfum mér því, að þegar eg kæmi
heim, skyldi eg senda öllum blöðum
og reyna hvort eg væri ekki skálcT.
Eg hafði að vísu rcynt það fyr. Nú
komu, fanst mér, ný efni með nýju
lífi.
Á Oðinshæðinni í Uppsölum
komst eg enn að neðstu tröppu
ræðustólsins, en ekki lengra. Og eg
skrifaði blaði mínu ekki neitt. Eg
skikli ekki hvernig hinir fréttarit-
ararnir fóru að skrifa. Eg lifði bara
með ! En það gerði eg líka svo greini
lega, að þegar eg kom til Stockhólms
hafði eg ekki sofið með öllu og öllti
eina heila nótt, frá því eg fór að
heiman, svo ástúðlegi húsbóndinn
minn í Stoekhólmi varð að hella
mig tveim glösum af Serry á hverj-
um morgni, áður en eg skyldi til
íulls hvað hann sagði við mig.Ensvo
vakti eg til kl. 4 eða 5 næstu nótt
samt sem áður. Menn geta því séð
að þetta leið eins og í hálfgerðum
draumi, en ekki með minni fegurð
fyrir því.
í Stockhólmi skrifaði eg ekki lield-
ur eina línu til blaðs míns. Alstaðar
og alt af varð eg fyrir svo mörgum
og miklum áhrifum, að eg liefði ekki
fyrir nokkra muni getað raðað þeim
Og það var margt, sem yfirbugaði
tilfinningar mínar gersamlega. T. d.
að standa andspænis vopnum og
klæðum þeim á söfnunum, sein
urt skeið, sem skilniugurinn var
meiri og listin þroskaðri. Og sama
árið komu „Fyrsta sagan mín“,
„Sigrún“ og „Ilalta Hulda“.
leg var sá glaðasti á meðal glaðra.
Vorið 1856 safnaði eg æskulýðjsvo kom danska skipið og danskir | sænsku hetjurnar liöfðu borið; eða
Kristjaníuborgar til pípublásturs ílog norskir stúdentar dreifðust liver
leikhúsinu. Stærsta leikhús bæjar-1 ir innan um aðra á leiðinni inn til
ins skyldi ekki lengur nota danska hins minningarríka Kalmarsbæjar,
leikendur, þegar hið yngra en þá bættist nýtt við : djúpar tilfinn-
norskara leikhús í bænum hafði á að lingar og heill her hugsjóna og um
skipa leikurum, sem fullkomlega I f ram alt óstjórnleg löngun að
sýndust verðir meiri ræktar. Auð-|að segja öðrum þær.
snertá unna fána og líkkistur kon-
unganna í Riddaraliólmskirkjunni.
Eg hafði aldrei hugsað mér, að eg
gæti staðið svo nærri sögu nafn-
fræga tííma. Og þegar eg hef síðan
fá I áeyrt þingmenn þjarka um styrki
til safna, þá hefir mig langað til að
lung stúlka fram úr flokknum og
rétti mér lárberjakrans. Eg hopaði
nokkur skref aftur á bak. Iíún hafði
dregið fram leyndustu hugsun mína
manna og embættisflokkur sá, er I Eg stóð í stafni skipsins og hélt segJa þeim hvað þetta mót við for-
stjórnaði þá höfuðleikhúsi Krist- jlangar ræður og lýsti öllu því ynd-1 tíðina í kirkju og á safni, hafði á
janíu, vildi hafa listanautn, og það | i-lega, sem streymdi um mig frá lífsstarf mitt, sem kom þarna óvið
gilti einu, hvort sú list var borin I ströndinni, sem við sigldum að. Þ. búinn að.
uppi af dönskum eða norskum, já, je. a. s. eg hélt ræðurnar fyrir sjálf- Fullur skáldadrauma gekk eg og
þeir kusu öllu fremur, að hún væri jan mig, og hugsaði jafnframt mikið Uók við nýjum og nýjum áhrifum
runnin frá Dönum, því norska listin j um, hvort mig mundi ekki bresta U^ síðustu stundar. Með gestgjafa
flutti ýmislegt með sér, sem ekki var | hugrekki til að halda þær í Kalmar. mmn undir handlegnum þeysti eg
enn þá.viðurkent. Þeir höfðu í raun j Og þar komst eg aldrei lengra en að mður í stúdenta skarann, niður að
og veru völdin. En þegar þeir J neðstu tröppu ræðustólsins. En þar gufuskipinu, gegnum heilsandi, veif-
vildu engin mótmæli heyra frá stóð eg allan tímann með það sem andi, blómsturkastandi þyrpinguna.
„þeim mönnum með pennan“, J einhVerskonar tákn í sjálfum mér: I Kiðri við bryggjuna gekk alt í einu
hugsaði eg, að bezt mundi að etja að tröppunni ertu kominn.
valdi móti valdi. Vildu þeir njóta I Þegar við sigldum inn til Stokk-
iistarinnar án þess að taka tillit til I liólms, dásamlega fagran sumardag,
föðurlandsins, þá var bezt, að þeirlmilli lilæjandi eyja og syngjandi
fengju enga nautn. Þegar svo næsti I fargagna, sem komu á móti okkur og til að krýna liana. Mér fanst hún
danski leikarinn kom, safnaði egjsveimuðu kring um okkur — mér I vera sýnishorn þess bezta í þjóðinni
saman, eins og áður segir, stúdent-1 sýndist eyjarnar sigla með — þá sem viWi nú mynda úr bylgjugangi
um, kennaraskólanemendum, verzl- j hélt eg enn einar tíu ræður fyrir hrifningarinnar í sál ininni alvöru
unarþjónum og háskólalýð, og í Jsjálfum mér og hugsaði enn á ný °g starf, og gera það þarna á skiln
hvert skifti, sem þessi nýi danski jnm, bvort, eg mundi hafa hug til að aðarstundinni, svo þetta yrði kjarni
leikari kom á leiksviðið, blésum við Jhalda þó ekki væri nema hálfa ræðu allra áhrifanna. Eg stóð eins og'
svo veggirnir höfðu aldrei lieyrt J í Stockholm. Það fór vitanlega eius negldur í sömu sporum. Ilún varð
neitt því líkt síðan á dögum II. 0g í Kalmar. En eg stóð eins og þar feiminn yfir feimni minni. Ilún
Vergelands. Næsta kvöld, þegar I við neðsta þrepið á ræðustólnum, og l'-afði auðvitað engan grun uin livað
handalögmál varð(það átti að varpa sór þá sjálfum mér, að eg skyldi eg val' að hugsa, þar sem eg stóð
mér út úr leikhúsinu), vorum viðjverða ræðumaður, því þetta var I með kransinn milli handanna. Og
600 „píparar' ‘. Llt af yndislegt. Mér þætti gaman að þegar eg loks spurði liana, nærri því
íbúar höfuðstaðarins urðu þarna j vita hvort allur sá fjöldi ræðu- I v>ondur, því hún llefði feugið mér
óbeinlínis varir við, að kominn var | manna, sem töluðu í Kalmar og kransinn, varð hún óttaslegin, svo
nýr vilji fram á meðal þeirra. Og Lins-í Stockholmi, hefðu tekið eftir að tvær frænkur hennar urðu að
þegar það varð hljóðbært, að hann | og mvndu nú þennan unga norska gefa þær upplýsingar, að þær hefðu
tilheyrði ungum stúdent, sem sumir Jstúdent, með húfuna aftur á hnakka ákveðið ttð hún fengi þeim krans-
kölluðu Björnson, aðrir Björn-J0g sólbrent andlitið, sem var fyrir inn, sem henni litist bezt á; þetta
stjerne, sem valdið hafði þeim áður | þeim, þegar þeir stigu upp í ræðu- skýrði eg fyrir mér á alt annan hátt.
gremju með ritsmíðum sínum, þá | stólinn og fyrir þeim þegar þeir því það voru mörg hundruð lands-
urðu þeir óþolinmoðir. . jstigu niður úr honum — alt af fyr- menn mínir þarna, sem voru iniklu
Þetta var í fyrsta skifti. sem eg ir. Aldrei munu þeir hafa haft á- íallegri menn en eg. En einhver
var nafngreindur fyrir stórlöxum j heyranda, sem fyltur var rneiri eld- æðri máttur hafði leitt hana til mín.
borgarinnar. Og maður getur minsta móði. Ala, sem menn sögðu, var Eg setti kransinn á höfuð mér eins
kosti sagt að kynningin liafi ekki jyndislegt. Á leiðinni niður að sjón- viss um gildi hans eins og liann
verið mjög viðkunnanleg. Eg rask- j lim> fékk eg eins mörg blóm eins og hefði verið réttur mér í draumi og
aði þarna þægilegum, rótgrónum ja iir hinir til samans. Því gJeði mín I eg hefði vaknað með hann inilli
siðum þeirra. En hvorki í þettajvar svo óstjórnleg og gleði dregur handa minna.
skifti né margoft seinna, er eg j; sér gleði. Og þegar eg kom á skip- Þegar eg kom heim, svaf eg þrjá
neyddist til að ganga fram á móti sem fara átti með okkar deild sólarhringa samfleytt að kalla mátti
leiðtogum höfuðstaðarins, hef eg J úl Uppsala, settist eg með öll mín Svo byrjaði eg að skrifa ferðaminn
gengið sársaukalaus frá þeim við jblóm i faðininum og með fæturnar ingarnar. En einmitt vegna þess að
tökum, sem eg mætti. Ekkert skáld J utanborðs. Það var alt of lítið að eg hafði fyrst lifað atburðina og
jsitja innanborðs. En kvöldsólin skrifaði síðan fengu þær líf og lit
glitaði «þak og turn Riddarahólms- og vöktu eftirtekt og fullvissuðu
kirkjunnar og allan bæinn á bak við. mig enn frekar tun, að nú væri fyll-
Fremst stóð inannþyrpingin og veif- ing tímans komin. Eg flutti mig
aði með hvítum vasaklútum, mörg heim, dró drættina, skrifaði og
| þúsund í einu, og húrra hrópin lireinskrifaði „Milli orustanna“ á
| glumdu. Mér faust þetta eins og 14 dögum. Fór síðan til Ilafnar með
jlifandi foss hrifningarinnar, vasa- þetta fullgerða leikrit í handrað
klútarnir voru hvítt löðrið, sem anum. Nú ætlaði eg að verða skáld,
J fossinn hóf móti himni, hurrahróp-1 og vildi þessvegna vera þar um nokk
Skipatjón Breta
Bretar hafa nú að lokuin gefið út
skrá um þau kaupför, sem þeir hafa
mist í ófriðnum, bæði þau, er óvinir
þeirra hafa tekið, og eins hin, er
sökt hefir verið. Ná þær skýrslur
frá 4. ágúst 1914 til 2. nóv. 1918.
í skýrslu þessari er getið stærðar
skipanna, hvenær Bretar mistu þau,
hvar þeir mistu þau, hvernig á því
stóð að þeir mistu þáu og hve marg-
ir menn fórust í hvert sinn.
Skipin eru samtals 2479 og báru
samtals 7,759,090 smálestir. En
þeir sem fórust af þessum skipum
voru samtals 14,287. Þýzk beitiskip
skutu niður 117 skip og drápu 52
menn. Þýzkir kafbátar skutu niður
2099 skip og drápu 12,725 menn.
259 skip fórust á tundurduflum og
við það biðti 1493 menn bana. Loft-
för grönduðu 4 skipum og af þeim
fórust 19 menn.
Hér með eru þó ékki talin fiski
skipin, en af þeim mistu Bretar 675
og báru þau samtals 71,765 smá-
lestir. Og með þeim fórust 432
menn. Af þessum fiskiskipum skutu
kafbátar niður 578.
m Þau skip, er skemdust en sukku
ekki, voru alls 1885 og stærð þeirra
til samans 8,007,967 smálestir.
En þrátt fyrir það, þótt skipum
þessum væri bjargað, fórust þó af
þeim 592 menn, og er þá alt mann
tjónið 15,313.
Eins og kunnugt er, mistu Bretar
flest skip í apríl. Voru þau 16Í)
báru samtals 545,282 smálestir og
af þeim fórust 1125 menn. Eftir það
fór skipatjónið minkandi á mánuði
liverjum og í nóvember 1918 mistu
Bretar aðeins 10,195 smálestir.
f skýrslu þessari er getið um
ýms atvik,' svo sem árásirnar á hið
stóra skip „Olympic". Fyrst réðist
kafbátur á það hjá Matapan-horni
en skipið komst undan honum með
því að auka hraðann. Tvisvar var
ráðist á það síðar í Miðjarðarhaf
inu, en í bæði skiftin hæfði tundur
skeytið ekki.
Þess >er að síðustu getið í skýrsl
unni, að meðan á stríðinu stóð, hafi
Bretar mist 17 miljónir smálesta
skipum, bæði þeim, er óvinimir
söktu, og þeim, er fórust á annan
hátt.
cfififieðolagef
c?ívens/i~c3sl(inósfía fXanóalsRompaniat
(fHufafélagið Ssensk - Ísíenzka verzíunarfé/agið)
Stockholm Reykjavik
Ú/f/utningur - 7/ðffufningur.
Aðalsktifstofa: Malmtorgsgatan 3, Stcckholm.
Framkvæmdais jóri: Ragnar Lundborg.
nrxrr rrr
Kartöflur
góðar (gnlar) seljast ódýrt í heildsölu
Þórður Sveinsson & Co.

P. W. Jacobsen & Sön
Tlmburver zlun Stofnuð 1829
Kaupmannahðfn C, Carl-Luadsgade. Símnefni: Granfurn, Now Zebra Code.
Selur timbur i stærri og smærri sendingum frá Kaupmannahöfn
Einnig heila skipsfarma frá SvfþJéð.
Að gefnu tilefni skal tekið fram, að vér höfnm engan feröa-umboðsmann & íslandi.
Biðjið um tilboð,------------Að eins heildsala.
guiiiimum'uijmuimmiB
H. P. Duus Á-deild
Hafnarstræti.
Nýkomið:
Mikið úrval af ullar-
kjólatauum.
Grikkir taka Xanthie
Og bandamenn bjóða þá velkomna.
Hinn 21. okt. réðist gríski hers
höfðinginn Leouardopaulus með 9.
herdeild gríska hersins inn í borg-
ina Xantbes í Búlgaríu og tók hana
herskildi. íhúarnir tóku houum
tveim höndum og urðu engar ó-
spektir út af þessu.
Daginii eftir kom franski hers-
höfðinginn Franche’t d’Esperay
þangað og var honum vel fagnað,
bæði af borgarbúum og grísku her-
möhnunum. Leonardopauilus hers-
höfðingi bauð hann velkominn og
lýsti því með mörgum fögrum orð-
vm, hve mikla þakklætisskuld
Grikkir ætti Fr'kkum og banda-
irönnum að gjalda.
d’Esperay hershöfðingi svaraði
með annari ræðu og hrósaði Grikkj-
um á hvert reipi fyrir hernað þeirra
og framkomu alla og tók það sér-
staklega fram, að þeir væri vel til
þess hæfir að drotna yfir öðrum
þjóðum. Lýsti hann fuliri velþókn-
un simii á því, að gríski herinn
skyldi hafa tekið Xantie.

Matth. Þérðarssi,
Kaupmannahöfn
tekur að sér að %tra satnninqa um byqqinqu eða kaup á mótorbátum og
skipum til fiskiveiða og flutninga.
Hefir fyrirliggjandi mörg aðgengiieg tilboð um byqqingu og sölu á
botnvörpungum bæði þýzkum og enskum.
Abyrgist lagsta verd og góð skip.
Utvegar skip d leigu til vöruflutnlnga, sér um sjóvátrygging hjá stærstu
og áreiðanlegustu félögum.
Öll aýgreiðsla fljót.
Annast sölu d sjávarafurðum og öðrum afurðum. Mörg viöskiftasambönd.
Utvegar útlendar vörur einkum til útgeröar; þar á meðal Salt frá Mið-
arðarhafi, keðjur og akkeri fytir mótorbáta, sildarnet, sildartunnur. Alt
tyrsta flokks vörur. ■
Útvegar beztan og ódýrastan sanskan og finskan trjávið í heilom
förmum eða minna.
0llum jyrirspurnum svarað greiðlega.
Reference: »Landmandsbanken«, Köbsnhavn.
Utaniskrift: Matth Thordarson. Chr. Höyrnps Allé 14,
Helíerup, Köbenhavn.
Þeir sem óska, geta snúið sér til hr. kaupm. Fridtioí NieJsen, sem
nú er á ferð i Reykjavik. Hann tekur móti pöntunum og gefur frekar
upplýsingar.
ucu
LtllJiJXtmirimTixrnrrrm
Forbindese söges
til at aftage vore anerkendte og garanterede vandtætte
Smurtlæders Træskostövler samt Træsko i al!e Faconer.
Skomagerartikler — Sadelmagerartikler —
Töffellæder — Plattlæder — Kjærnelæder."
Samt alle mnlige udenlandske Lædersorter föres
kan tilbydes til billigste Priser.
Læderhandler M. A. Madsen,
Bramminge.
en gros og
rmrrr^rErrrrrrrrrr TTtiA niiixrjFij íu'iiijirnTTn
Bitumastic
er óviðjafnanlegnr áburðnr á allskonar járn og steinsteypu (gerir
nana vatosþétta). Er stöðugt eftir margra ára reynslu, notuð til brexka
flotans, einnig til stálbygginganna við Panamaskurðinn og annara stærstu
mannvirkja í heimi.
Aðalamboðsmenn fyrir Island:
Daníef Jiaífdórsson, dteyfjjavŒ
Barður 6. Tomasson. Usaftrií.
Nokkrar birgðij til fyrirliggjandi hér á staðnum.
Duglegur
D
re n gu r
getur fengið atvinnn nó þegar. Hátt kaup.
A. v. á.