Morgunblaðið - 14.08.1924, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
Kaffi - Rio,
Rúgmjöl,
„Best Baker“ ttveiti,
Gerhveiti,
Flórsykur,
Apricots,
Epli,
Ferskjur.
Athugasemd
frá Sveini Jónssyni
Útaf gTeiti minni í Morgnnblað-
anu 30. júlí, gerir Húsaleigunefnd
iáthugasfenld 8. ágúst. par gerir
!hún grein fyrir því, að- G. E. muni
vera Guðmundur Egilsson fyrver-
kndi kaupmaður. á Laugaveg 42.
pefndin segir, að jeg hafi ekki
fraustar heimildir fyrir því, að
húsaleigulögin og húsaleigunefnd-
in sjeu orsök í því, að G, E. er
orðinn gjaldþrota, og svo gerir
nefndin yfirlit yfir húsaleigu Guð-
mundar Egilssonar og telur, að
ihann háfi grætt á húsinu 3,926
kr. 31 au. á ári. petta yfirlit
nefndarinnar -er alveg í samræmi
við hugsun mína um hana. Mjer
hefir satt að segja altaf fundist,
að hún hafi efkki nægilega sett
sig inn í nefndarstörfin. Mig
minnir að í lögunum standi að húsa
leigunefndin eigi að meta húsá,-
lélguna eftir því, hvað verð húsá
ef, ckki var — auðvitað á hverj-
um þeim tíma sem hún úrskurðar
leiguna. pað fyrsta sem hún því
hefði átt að gera, alveg eins og Fast
eignamatsnefndin gerði, a<5 ákveða
heima, hvað hún metti lóð þarna
þarna. Hefði húsaleigunefnd
gert hið sama, að ákveða, að
húsaleiga skyldi metast þannig:
áð 'húseigandi fengi minst 15%
af verði hússins á því ári, sem úr-
skurðurinn fjell, því það verður
með hús eins og aðrar eignir, að
falli þær í verði, verður það tap
fyrir eigandann, en hækki þær er
það eigandans gróði. Nú hækkuðu
allir hlutir frá 1914—1923, bæði
tekjur og gjöld, úm þrisvar til
fjórum sinnum og alv4g eins með
húsin; það sýnir best uppgjöf
skrifstofu byggingarmeistara rík-
jsins. par er miðað við hús, sem
kostaði að hyggja 1914 7,288 kr.
1915 1916 1917
8,227 kr. 12,111 kr. 16,387 kr.
1918 1919 1920
22,551 kr. 24 929 kr. 36,227 kr-
1921 1922 1923
28,869 kr. 24,681 kr. 23,278 kr.
1914 húsverð 72,880 kr
1915 — 82,270 -
1916 — 121,110 -
1917 — 163,870 -
1918 — 225,510 —
1919 — 249,270 -
1920 — 362,270 —
1921 — 288,690 —
f 1922 — 246,810 —
T ( i • 1923 — 232,780 —
Sanngjarnlega sjeð, held jeg að
nefndin hefði átt að miða húsa-1
leigu við þetta yfirlit; eða hvernig ;
hefði hún farið að, ef 'hún hefði
þurft að úrskurða húsaleigu í húsi
bygðu t. d. 1919 eða 1921 og viljað1
miða leiguna við 15% af verði j
hússins, og í sömu andránni
matið álíka íbúð og í sama standi ,
hjá G. E. og t. d. nýja húsið á
sömu slóðum; óumflýjanlega hefði (
hún orðið að úrskurða báðar íbúð-1
irnar jafn hátt. þetta hefir mjer,
fundist ávanta hjá hinni 'háttvirtu
húsaleigunefnd, enda er hún und-
arlega valin, enginn smiður, j
hvorki trjesmiður eða steinsmiður, i
og ekki einu sinni neinn, sem
hefr látið byggja hús handa sjer,!
að jeg held. Hefði nú G. E. fengið ^
isömu leigu og hann Páll þama í
nýja húisinu, hvernig haidið þið,
þá að líti út fyrir G. E., því ekki |
gat það komið til rnála að leigj-
andinn græddi á því að eiga ekíki
hús, svo framarlega sejn við eða
nefndin erum ekki komnir inn á
jafnaðarmannabrautina, nefnil., að
allir hafi jafnt, hvort þfeir vinna
eða ekki; en meðan það 'er ekki
og alt er í gömlu skorðunum, þá
lendir tap og gróði á eigand-
anum. Þetta marg um getna
hús G. E. var virt til brunabóta
nýsmíðað 100 þús. kr. eða um það;
til peningaværðs, sem næst 95 þús.
En G. E. krafðist yfirmats. Yor-
um við Jóhannes Jósefsson trje-
'smiður og jeg, Sveinn Jónsson
trjesmiður, útnefndir og möttum
við eignina milli 80 og 90 þús. og
fengum mikla óþökk fyrir hjá
eiganda.
pað er -ekki sennilegt að þessar
þrjár virðingar sjeu langt frá
vegi, en nú til að vera varkár
ætla jeg að hafa verð á eign G.
E. 1914 72,880 kr. Tek töluna,
sem skrifstofa byggingarmeistara
ríkisins gaf út uim byggingar-
kostnað á ári hverju frá 1914 —
það er svo handhægt, þarf ekki
annað en bæta núlli aftan við
— svo set jeg aftan við húsaleigu
miðað við 15%:
12.340
18,166
24,580
33,826
37,390
54.340
43,303
37,021
34,917
pað er auðsjeð á þessu yfirliti,
að húsbyggingarkostnaður fer liröð-
um slkrefum lækkandi og sömu-
leiðis húsaleiga, ,ef áður nefndri
reglu væri fylgt. Hefði G. E. feng-
ig húsaleigu svipað og að framan
greinir, þá býst jeg við, að hann
væri talinn eins og áður velstæður
borgari með 800—1000 kr. útsvari,
eins og hann hefir haft 1921—’2
og 1923 — 800 krónur hvert ár.
Sú néfnd hefir álitið hann velstæð-
an, en nú í ár hefir hann 10 kr.
petta eru nú aðallega mínar heim-
ildir, og svo líka, að jeg heyrði
borgarstjóra segja, að hann hefði
sannfærst við að skoða húsreikn-
inga G. E., að hann tapaði svo
þúsundum skifti á ári.
pá er yfirlit nefndarinnar, það
sýnist ekki bera með sjer traustari
heimildir en mínar, jeg geng út
frá, að upphæðin 16380 kr., nefni-
lega húsaleigan á ári, sje meðaltal
öll árin frá t. d. 1917, því það
þarf að vera, en væri hún nú það
allra hæsta t. d. 1920 og öll hin
árin miklu lægri, þá liti það ait
öðru vísi út, og svo eru vanhöldin,
ekki eru þau telkin gild upp í
skuldirnar, og þó nefndin sannaði
með þessu yfirliti (sem hún ekki
gerir), að húsið bæri 'sig svona
vel, þá gæti það eins fyrir því
verið rjett hjá mjer, .að lögin og
nefndin hafi verið að meira eða
minna leyti orsök í framsali G. E).
Mjer sýnist mat nefndarinnar á
húsaleigu í yfirlitinu vera sem
pæst helmingi lægra en alment
gerðist hjer í bæ (það er belst í
ár sem leiga hefir lækkað). Hefði
svo G. E. fengið 30—34 þiisund
krónur í húsaleigu öll árin, þá
liti það alt öðru vísi út 'hjá hon-
pm en nú gerir. Nú, en hefði G.
E. verið' nógu ríkur Og þolað
þetta tap, þá hefði maður ekki
orðið var við það, en tap var
það samt.
Að endingu vil jeg segja það,
að jeg held ekki, að húsaleigu-
nefndin hafi farið ver með G. E.
en aðra, en lögin með nefndinni
komu harðara niður á G. E. en
öðrum, vegna þess, hvað leigj-
emlur hans notuðu sjer nefndina
miskunarlaust. En þetta dæmi er
försmekkur af því, sem á eftir
kemur, ef við húseigendur stönd-
um ekki saman.
Símanúmerin.
(Bæjarsímastjórinn hefir beðið Mbl-
að birta þsssar leeiðbeiningar fyrir
talsímanotendur):
Mjög oft verður þess vart, að
menn fá „skakt númer“ hjá bæj-
armiðstöðinni, og er þoÓ langoft-
ast misheyrn í símanum að kenna.
Sumar tölur er örðúgt að að-
greina, þegar þær eru sagðar í
síma, því að síminn flytur ekki
framburð allra hljóða jafngreini-
lega. pannig er oft örðugt að að-
greina: „tvö“, „sjö“ og „fjögur“,
„níu“ og „tíu“, „fjörutíu" og
„sjötíu“ o. s. frv.
Til þess að koma 1 veg fyrir þá
truflun á afgreið'slunni, sem af
þessu leiðir, ier nauðsynlegt, að
númerin sjeu nefnd eftir ákveðn-
um reglum, og eru menn beðnir
um framvegis að gæta þess, sem
hjer segir, enda munu stúlkurnar
á miðstöðinni endurtaka númerin
eftir þessum reglum:
. yímariúmeriíi kkulu sögð þannig
(múnið að tala hægt og skýrt) :
1 einn, ekki: eitt.
2 tveir, ekki: ^vö: misheyrist
sem sjö eða fjögur.
3 þrír, ekki þrjú.
4 fjórir, ekki fjögur; misheyr-
ist sem sjö eða tvö.
5 fimm.
6 sex.
7 sjö.
21 tuttugu og ‘einn.
?2 tuttugu og tveir.
23 tuttugu og þrír.
24 tuttugxi og fjórir.
31 þr.játíu og einn.
32 þrjátíu og tveir.
33 þrjátíu og þrír.
34 þrjátíu og fjórir.
40 fjórir núll, ekki fjöratíu
(„fjörutíu“ nkal aldrei sagt,
því að það misheyrist sem
,,sjötíu“).
41 fjórir einn.
42 fjórir tveir.
49 fjórir níu.
50 fimmtíu.
100 einn núll núll.
101 einn núll einn.
102 einn núll tveir.
103 einn núll þrír.
104 einn núll fjórir.
109 einn núll níu.
110 einn tíu.
111 einn ellefu.
112 einn tólf. ,
121 einn tuttugu og einn.
122 einn tuttugu og tveir.
134 einn þrjátíu og fjórir.
140 einn fjórjr núll, ekki einn
f jörutíu.
141 einn fjórir einn.
149 einn fjórir níu.
150 einn fimmtíu.
161 einn sextín og einn.
172 einn sjötíu og tveir.
200 tveir núll núll.
2011 tveir núll einn.
210 tveir tíu.
221 tveir tuttugu og einn.
243 tveir fjórir þrír.
258 tveir fimmtíu og átta. í
300 þrír núll núll.
302 þrír núll tveir.
403 fjórir múíl þrír.
437 fjórir þrjátíu og sjö.
504 fimm núll fjórir.
605 sex núll fimm.
654 sex fimmtíu og fjórir.
706 sjö núÖ sex-
807 átta núll sjö.
908 níu nilll átta.
976 níu sjötíu og sex.
(blóðmeðalið
er öllum ómiss-
andi 8eœ unna
heilsu sinni.
Fæst i
fj
ffifá'lWic/tLmnsJn.
Tómar
°8
verður keypt þessa víku í
LaugaYegs-Apóteki
(Inngangur frá Vegamótastig).
notað í ófriðnum. Ekkert vopn
er eins ægilegt og eins hæft til
þess að eyðil'eggja sem gasvopnið.
Og það er hryllilegt að hugsa til
næsta ófriðar, þegar vísindamenn-
imir keppast hver í kapp við
annan, til þess að reyna að finna
enn ægilegra gasvopn, en þekst
heifir áður.
pað er eftirtektarvert, hversu
hernaðarþjóðirnar, t. d. Frakkar,
kappkosta nú að auka loftflotann.
Enginn floti er eins nauðsynlegur
fyrir gasvopnið, sem einmitt loft-
flotinn. Hugsúm oss þá ógurlegn
eýðilegigingu sem slík.árás úr loft-
inu getur háft. Lofslkipin eru fylt
itruðu gásvopni. pessu vopni er
svo stráð fyrir borgir og þorp. Alt
lifandi e'r dreþið á einu augna-
bliki, jafnt saklausir sem sekir.
Pjoðirnar eru sjálfar að vakna,
og sjá htettuna sem vótfir yíir.
Einkum eru Englendingar ótta-
slegnir. Er það von. Fram áð
þfessu hafa þeir verið öruggir með
sjóflotann, hinn stæysta og fullr
komnasta í heimi. Hann gat altaf
varið strendur landsins, og eng-
inn gat sótt þar á.
En fyrir hinum flotanum, loft-
flotanúm, eru þeir enn að mestu
varnarlausir. Kappkosta þeir mjög
að finna ráð til varnar loftárása.
, Englendingnrinn Grindell Matt-
1000 eitt þúsund, ekki tíu núll hew's’ fann UPP ósýnilega geisla,
núll; misheyrist sem níu núll 'úrápsgeisia höfum vjer nefnt þá,
uúll. .sem mátti senda út í geiminn og
1001 eitt þúsnnd og einn. | dr‘?Pa >ar alt lifaudi’ er þeir hittu
1002 eitt þúsund og tveir. jfyrir- Mikil togstreita varð milli
1010 eitt þúsúnd og tíu. iEnglendinga og Frakka um að ná
1021 eitt þúsund tnttngu og einn.1 einkarjett a þessan uppfyndmgu.
1032 eitt þúsund þrjátíu og tveir.
1040 eitt þúsund fjórir núll.
1044 eitt þúsund fjórir fjórir.
1049 eitt þúsund fjórir níu.
1050 eitt þúsund fimmtíu.
1099 eitt þúsund níutín og níu.
1100 ellefu núll.
1101 ellefu núll einn.
1203 tólf núll þrír.
1305 þrettán núll fimm.
1410 fjórtán tíu.
1521 fimmtán tuttugu og einn.
FEgilegasta uapnið.
Og Englendingar urðu hlutskarp-
ari, og hugsa þeir sjer þessa geisla
til Varnar loftárásum. Þó er vafa-
samt að þeir komi að gagni, eftir
'SÍðustu fregnum aö dæma.
Englendingar óttast dkki aðeins
pjóðverja — beldur einnig
Frakka. peim stendur stuggnr af
hinu mikla kappi, sem er komið í
Frakka, að auka loftskipaflota
sinn. Frakkar leggja aðaláhersl-
una á að hafa hann fullkominn.
Og aðrar þjóðir gera hið sama. En
um leið sitja vísindamennirnir, og
keppast við að finna npp, og fram-
leiða hin ægilegustu eiturefni, sem
nokkurntíma hafa þekst.
pað er von að hrollur fari um
Síðasti ófriður var ægilteigur, og menn við að hugsa til næsta ófrið-
margt vopnið, sem þar var notað, (ar — meðan vjer höfum aðeins
var hryllilegt. En hryllilegust var þennan vopnaða frið.
gaseitrunin. Var það vopn nokkuð j