Morgunblaðið - 31.01.1928, Blaðsíða 5

Aukablað Mbl. 31. jan. ’28.

Vitið og mannúðin á Hkranesi.
Eftil- Harald Böðvarsson.
það er predikað af miklum móði
að verkalýðsfjelögin sjeu hags-
munafjelög fyrst og fremst,
berjist fyrir háu kaupi o. s. frv.
'Þetta er aðeins til að slá ryki
augu fólks. Alþýðusambandið
. Alþýðubl. sendir mjer kveðju að alþýðuleiðtogarnir svoköll- fj-ekk eing Qg. kunnugt er> mörg
' -" ’ 15 ‘ llðu hJ'er á landi, rjeru öllum ár- hundruð þúsund krónur f?á sósí_
um að þ\ í, að hjálpa og styrkja a]istum j Danmörku, til þess að
atvinnuveitendur hjer í starfi; hjálpa 'leiðtogunum hjer með
sínu, heldur en að streitast við; átbreiðslustarfsemi SÍHa hjer á
með óheiðarlegum og öllum ill-j landi> og maður gæti vel ímynd.
um ráðum að gera þeim sem að sier ag þesgir peningar vær,
erfiðast fyrir. Væri ekki oneit- j og með nþtaðir fil þegg ,;í
anlega meiri mannsbragur i þvi greiða leigu_predikurum út un.
fyrir „leiðtogana“ að þeir stuðl- land> fyrir ómak m vig að
uðu að því með raðum og dáð standa fyrir og halda ræður j
— eða sjálfir a eigm spýtur verkalýðsfjelögunum og svo
stofnuðu til atvmnufynrtækja aukapremiu þegar þeim tekst að
handa atvinnulausum alþýðu-. koma f jelogunum j sambandi§,
mönnum? ^ | þyi þá mun vigt yera fyrgt álitið
Það mun vist oftast nær hægt að atkvæðin við alþingis_ og
að finna eitthvað að gerðum (bæjarstjórnarkosningar
annara; en þeir menn, sem sjer-j
staklega setja sig út til þess
sína 18. þ. m. undir ofanritaðri
yfirskrift, og langar mig til þess
að svara því hjer með nokkrum
,orðum.
Alþýðubl. talar um að menn
„slíti heilsu og kröftum við erf-
iðisverk, er gera myndu sjálfan
hann (þ. e. mig) karlægan á
fám dögum, ef hann gengi að
þeim.“ Þetta er líklega í fyrsta
skifti, sem mjer hefir verið
brigslað um það, að jeg þoli
ekki líkamlegt erfiði á við með-
almenn. Ef það er ritstjórinn
sem skrifar umrædda grein í
Alþýðubl. þá vil jeg hjer með,
ef hann einhverntíma ætti leið
um á Akranesi, skora á hann
að keppa við mig í hverskonar
algengri erfiðisvinnu, það gæti
að minsta kosti orðið mönnurn
til skemtunar.
Mjer hefir verið sagt af ná-
kunnugum samsveitungum rit-
stjóra Alþýðubl., að hann hafi
alla tíð verið mjög latur, og að
hann hafi tekið mikið út, ef
hann hafi einhverntíma eitt-
hvað þurft að vinna og er því
skiljanlegt frá því sjónarmiði.
að hann álíti vinnuna „slíta
heilsu og kröftum." Mjer hefir
verið kent, að vinnan göfgaði og
mjer finst alveg bráðnauðsyn-
legt fyrir alla — að vinna ein-
hverja erfiðisvinnu til þess að
halda heilsu og kröftum. Þarra
erum við nafnarnir alveg á öud
verðum meið eins og í flei 'u.
Mjer findist betur viðeigandi af
þeim mönnum, sem látast vera
leiðtogar alþýðumanna, að þeir
kendu: að vinnan væri nauðsyn-
leg til þess að viðhalda heilsu
og kröftum, og að vinna sem
unnin er af trúmensku og dygð,
g< fgar hugsun mannsins.
En mjer virðist æðsta hugsjón
Alþýðublaðsiris vera sú: að
blaðið áður hefir borið vit.ni og betri fjelagi bygg jeg að muni
um, að Verkalýðsfjelagið á vandfundinn.
Akranesi er þegar sundrað, en Vjer, sem þekktum Jóhannes
við Akurnesingar sameinaðir í, Kjartansson, syrgjum hann öll. —
sátt og einlægni eins og bestu Vjer sölcnum hins gervilega og
bræður. , bjartsýna manns úr hópi lcennara,
Nú vona jeg að allir sann- ’ stúdenta, frænda og vina. Mestur
gjarnir menn sjeu mjer sam- liarmur er þó kveðinn að foreldr-
mála um það, að Alþýðublaðið' um hans og nánustu ástvinum.
liafi mikla skömm af þessum' Þeir höfðu nú nýlega heimt hann
viðskiftum.
P. t. Sandgerði, 21. jan 1928.
I lieim. Við hann vo'ru vafalaust
t
Iðíiannet Hlartaitsson
cand. polyt.
bundnar margar hinar glæsileg-
ustu vonir þeirra, og enn var
h&nn í rauninni ekki farinn að
sinna áhugamálum sínum. Missir
hans verður oss aldrei bættur. Um
slíkt tjáir ekki að kvarta. En vjer
eigum margar fagrar minningar
frá hinni stuttu samveru. Og þær
minningar er oss ljúft að varð-
veita.
Sigurður Skúlason.
Fáum mun hafa komið til hugar,
að neitt alvarlegt væri í efni, e'r
það heyrðist, að Jóhannes Kjart-
N.-ísafjarðarsýsla
mum
vera nokkurnveginn trygð. Því
r að stóra hjólið í þessu öllu sam-
ættu þa lika helst, að sýna það an er það að ráða yfir atkvæð_ ansson væri veikur skömmu fyrir
í verki, að þeir gætu eða myndu j imum bea-ar kosið er til bpss að jól í vetur. Hann lá þá nokkura
gera betur. Þeir sem engan leiðtoí garntr komfeTsem fyrsA | daga’ rúmfastur. Var því einW jmótmæim gerræM ,spyrðubamdsins‘-
sjálfstæðan atvinnurekstur geta ^ þing> nái takmarkinu setta _'kcnnt um, að hann hefði um tímo ,a er það memaði Jom A.
haft fynr eigin reikning, hrópa: j gem er að þjóðnýta alt _ rekal gegnt kennslustörfum lasinn. — Jonssym þmgsetu.
Ríkisrekstur á öllu, þjóðnýting o]1 fyrirtæki fyrir ríkissjóðs: Hann hrestist líkabráðlega og; ~
o.. s. frv. Það er óneitanlega, reikning 0. s. frv. jbyrjaði að kenna aftur rjett fyrir Mctmæh koma ekkl fra lhaids-
ahættummst og þægilegast fyrir j Þesgu yerður ag afgtýra Qg« jólin. Fór hann síðan heim til for-
þa, sem setjast að krasunum -íþað f tima_ Jeg vil gkora á aUa eldra sinna í jólaleyfinu, alla leið
i goðum vellaunuðum s oðum a; góð& menn Qg k(mui. &ð vinna austur að Hruna; þeim sið hafði
1-1k0Stnað-!aðþvíaðþessiósómiverðigerð- hann Jafnan haldl?’ meðan hann
Alþyðublaðið ofundar mig ur þurtrækur úr hyerju einu dvaldist hjer á landi. Og forsjónin
auðsjaanlega af þvi að „sitja
þurfættur í mjúkum sessi og
bygðarlagi þessa lands.
, j, . Á Akranesi hefir verið starf-
hata fynr atbema verkalýðsms ,, _.f________„•____________ævi smnar.
, leyfði honum enn að njóta jólanna
heima í föðurgarði — síðustu jól
En skömmu eftir að hann kom
andi sjómannafjelagið „Báran“.
sem síðar breitti um nafn og .
. ... , , .... , , ., ,. að austan, veiktist hann á ný
heitir nu „fiskifjelagsdeildin ... J
Báran“
„n . * , mjög alvarlega. Hann lá síðan
um zo ar. x pessu ]mngt ha]dinn j rúmlega hálfan|ar hreppanna, nema úr Grunna-
alt það, sem hann vill hendinnij
til rjetta.“
Jeg bjóst ekki við því að rit-
stjórn Alþýðublaðsins fylgdi svo
mikil vosbúð að hann (ritstj.)
ekki gæti sitið þurfættur og
svona nokkurnveginn notalega
við ritstörfin og hvaðan hefir
ham, alt þa8 er hann yill hendi 2 “krójur', I’OT!ldrar lums si“
mönnum eingöngu heldur frá
öilum flokkum.
Á sýslufundi N.-ísafjarðarsýslu
í fyrra, var það ákveðið, að efna
til hjeraðsfundar árlega og kjósa
3 fulltrúa úr hverjum hreppi, á
þá fundi. Voru fulltrúar kosnir á
sýslufundi og mæltu þeir sjer
mót í Ögri hinn 26. þ. mán. Komu
á þann fund allir kjörnir fulltrú-
fjelagi, eru að mig minnir, yfir , ,
100 meðlimir. í fjelagið fá allir manuð og ljeat aðfaranott Þess
inngöngu takmarkalaust. 1 fje- bessa mana ar‘
laginu eru margir sjómenn J°hannes var fæddur að Hvammi
!en þeir ættu að vera þar allir. 1 Dölura 8' deseraber árið 190°' ~
til rjetta? Er það ekki verka-[ prófastur Helgason’ Magnú^onar
nauðugur, viljugur,'^ er fjelag'sem er undir alþmgismanns í Syðr_a-Langholti;
lýðurinn
‘,e,m, Sieiðir honum launin - j verndarvæng Fiskifjelags ís- Anclljessonai> °8 frn Sigríðux Jó
at smum lagu tekjum? Ritstjor- . , , , , , hannesdottur, systir Johannesar
, , . . . lands, hefir gert og getur gert . , ,
inn þykist svo sem vinna fyrir
mat sínum, og öllu öðru sem
bygðarlaginu mikið gagn, ef
bæjarfógeta lijer í Reyltjavík og
þeirra systkina. Þau hjón fluttust,
hann vill hendinni til rjetta!.
menn vinni lítið og illa, heimti Ekki er skortur á skömmum
margfalt kaup og hati vinnu-
'Veitandann.
Jeg
vrir Alþýðublaðið í fyrri
i'jett er með fanð. Fjelagið er .
, , , ems og kunnugt er, buferlum að
algerlega opolitiskt og stjorn- Tr , r , ,
, ... _ , ,. , Hruna í Arnessvslu, og þar olst
mal ma ekki ræða a fundum
og ljótum munnsöfnuði.
þess, eins og tíðkast í flestum;
,Jóhannes upp.
Verkalýðsfjelagið á Akranesi júhannes Kjartansson átti sjer
'*» laEði Spurningar'l>e«rhafttalSverthærriárs8jöld, J'var jfolh,' aamninganefndi<,Teni" slæsilef" ““f11' «<!*
ir Alþýðublaðið í fyrri grein;en alment gerist í fjelógum þar,1 ., ,oao aawi. 11TV, .... -*'var hann afbragðsmaður fyrn
vrir Alþyðublaðið í fyrri grein en aiment gerist i ijelogum þar,1 tn ag semja um kjör við var hann atbragösmaöur iyrir
■riinni 16. þm., sem það hefir meðal annars til þess, að geta j átgerðarmenn _ áður en verka_! flestra ,llnta saldr- Hann hafði
víst ekki treyst sjer til að svara styrkt Alþýðuprentsmiðjuna í lúlfiplí,(n-ð VJ,r stnfnað i *gætar námsgáfur og var frábær
— en þess í stað aðeins reynt að
ranghverfa sumum þeirra.
Alþýðubl. er að reyna að
snúa út úr því, sem jeg mintist
á, í fyrri grein minni,' að jeg
ætlaði að halda áfram þeirri
lyðsfjelagið var stofnað. Þettai _ _ ,
, . * , , ,1 atorkumaður að hverju, sem hann
fjelag ætti framvegis að taka ai ( TT _
, ,, . gekk. Hann var all-mikill íþrotta-
sitt verksvið umrædda samnmga | „ 1
maður og hafði mikmn ahuga týnr
fyrir sjómenn og landmenn og
þá er hitt fjelagið líka algerlega
1 óþarft, eins og það líka alla tíð
i hefir verið.
Jeg er ekki á móti góðum
Reykjavík sem prentar Alþýðu-
blaðið. Það eru margir innan
nefnds fjelags, sem ekki hafa
vitað þetta — það er gert án
þeirra leyfis.
Alþýðubl. segir m. a.: „Af
stefnu, að vera sem stærstur at- einskærri umhyggju fyrir vel-
vinnuveitandi svo lengi sem je;, | ferð verkamanna hefir hann (þ., . , , , _
gæti. Þetta finst blaðinu afskao-! e- jeg) róið að því öllum árum j fjelagsskap ^a er S1 U1 011
lega hæðnisvert og notar óspart að eyðileggja fjelagsskap| svo “ en .Jeg y] e 1 U •, e'
upphrópunarmerkin og ýmsar þeirra.“ Þarna ratast þá blað- agss apuriun sje U? ? ,Ur ,!,
blekkingar og svívirðingar á- skömminm einu sinni rjett orð á Þess að n a mður, e ur i
rásir á mig fyrir tiltækið. Jeg munn. Mjer finst það siðferðileg J bess að byggja uPp'
skylda hvers manns, þegar ein-| Je£ Vl1 taka hjer upp endir-
hvern voða ber að höndum íilnn a umræddri grein Alþýðu-
bygðarlagi hans, að hann her- ; hlaðsins: „Verkamenn á Akra-
væðist og berjist gegn honum. ■nesi munu vissulega taka eftir
Nú sje jeg að það er verið að,or^um hans (þ. e. mínum), og
reyna að naga fæturnar undan j festa Þan sier 1 minni. Og þeir
máttarstoðum bygðarlags míns. j munu áður en langt líður sann-
Það er verið að reyna að spýta! faíra stærsta vinnuveitandann á
eitruðu blóði í þá, sem heilbrigð-, Akranesi um það, að þeir hafa
ir eru og tæla þá til þess að skilið sannindi þau, sem felast
fylkja liði, í þeim flokki sein 1 orðunum:
óheillavænlegastur er allra j Sameinaðir stöndum vjer
flokka hjer á landi, eins ogi Sundraðir föllum vjer.“
honum nú er stjórnað. — Þaðj Nú verð jeg að tilkynna Al-
er á mjög lævísan hátt, verið þýðublaðinu það — af því að
að reyna að afla flokknum fylgi, jeg er svo hreinskilinn eins og
get ekki að því gert, að mjer
finst, að þeir menn, sem veita
fjölda manna atvinnu, sjeu ekti
síður nauðsynlegir í hverju bygð
arlagi, heldur en þeir sem vinna
hjá þeim. Um allan heim er
safnað skýrslum um atvinru-
lausa rnenn. Þessar skýrslur
sýna oft mjög leiðar og átakan-
legar tölur. Nú vil jeg ennþá
spyrja Alþýðublaðið: Væri ekki
heppilegra að til væru í hverju
landi nógu margir og öflugir
atvinnurekendur sem gætu og
vildu veita öllum þeim arag’rúa
atvinnu? Væri ekki hep
öllu slíku. Þá var hann og góður
söngmaður og gleðimaður í vina-
liópi.
Jóhanries tók gagnfræðapróf
lijer í Reykjavík, utan skóla, vorið
1919. Hlaut hann þá hæsta eink-
unn allra utanskólamanria. Áður
hafði hann stundað nám við Flens-
bofgarskóla um tveggja vetra
skeið. Stúdentsprófi lauk hann
vorið 1922, með 1. einkunn, en
sigldi haustið eftir til Niðaróss og
hóf þaf verkfræðinám. Lauk hann
embættisprófi í þeirri grein með
mjög góðri einkunn eftir 4 ár
vorið 1926, og kom að því loknu
út liingað. Hann hafði enn eigi
fengið fastan starfa, er hann ljest;
dvaldist liann því heima á sumrin,
en gegndi síðastliðinn vetur og
enn í vetur kennslustörfum við
Menntaskólann og Iðnskólann hjer
í Reykjavík. Hafði hann á þess-
um tíma áunnið sjer mjög mikla
liylli nemanda sinna, enda Var
hann jafnan sem fjelagi þeirra,
víkurhreppi, því að veður bægði
þeim frá að sækja fund. Fulltfúar
voru 24 úr 8 hreppum.
Fyrsta verk þessa fundar var
að taka til umr. og ályktunar
giörræði „spyrðubandsins1 ‘ á Al-
þingi, þegar það bannaði Jóni A.
Jónssyni þingsetu.
Þessi fundur, sem til var stofn-
að í fvf’ra, af alveg „ópólitískum“
ástæðum, samþykti eftiffarandi
ályktun:
Jafnframt því að fundurinn lýs-
ir megnri vanþóknun sinni á at-
burðum þeim er gerðust í Hnífs-
dal við utan kjörstaðafkosin at-
kvæði til Alþingis í Norður-ísa-
fjarðarsýslu síðastl. sumar, mót-
mælir hann hinni ólöglegu og ó-
þinglegu framkomu meiri hl. Al-
þingis gagnvart kjósendum kjör-
dæmisins og þingmanninum með
því að hindra þingsetu lians þrátt.
fyrir lögmæta kosningu 234 kjör-
staðargreiddfa. atkva:ða meiri lil.
auka 15 atkv. meiri hl. af utan
kjörstaðargreiddum atkvæðum.
Fundurinn lýsir fullu trausti á.
þingmanni kjördæmisins, J. A.
Jónssyni, og krefst þess, að Al-
þingi lieimili honum þingsetu taf-
arlaust. Ögri 26. jan. 1928.
H. Jónsson, fundarstjóri.
Sig'. Þórðarson, fundarfitari.
Bengið.
Sterlingspund .. .. .. .. 22,15'
Danskar kr .. .. 121,70
Norskar kr .... 121.03
Sænskar kr .... 122.07
Dollar .... 4,54%
Frankar .. . . 18,01
Gyllini .... 183,65
Mörk .... 108.44